Δέσμευση των ψυχωτικών ασθενών στη θεραπεία Βάιος Κ. Περιτογιάννης Μέτσοβο 8/10/2011

Χαρακτηριστικά ψυχωτικών διαταραχών Σοβαρές Χρόνιες Μέτρια πρόγνωση Έκπτωση λειτουργικότητας-αναπηρία Υψηλά ποσοστά σωματικής νοσηρότητας- μειωμένο προσδόκιμο επιβίωσης Harris and Barraclough, 1998. Jablensky, 2009

Θεραπεία ψυχωτικών διαταραχών Φαρμακευτική αγωγή: ο ακρογωνιαίος λίθος της θεραπείας Ψυχοκοινωνική αποκατάσταση (μείωση στίγματος, παρεμβάσεις στην οικογένεια, κοινωνική λειτουργικότητα, εργασία) Cunningham Owens and Johnstone, 2009

Δέσμευση στη θεραπεία Τακτική παρακολούθηση από τις υπηρεσίες ψυχικής υγείας Συμμόρφωση με την αντιψυχωτική φαρμακευτική θεραπεία

Απομάκρυνση από τις υπηρεσίες υγείας 58% των ψυχωτικών ασθενών δεν προσέρχονται στην πρώτη προγραμματισμένη εξέταση έπειτα από νοσηλεία Σε κοινοτικά δείγματα 30% των ασθενών διακόπτουν την τακτική παρακολούθηση O’Brien et al, 2009. Kreyenbuhl et al, 2009

Συνέπειες ελλιπούς τακτικής παρακολούθησης Υποτροπές Επανειλημμένες νοσηλείες Προβλήματα στέγασης Αυτοκτονία Βία Kreyenbuhl et al, 2009

Παράγοντες κινδύνου για απομάκρυνση από τις υπηρεσίες Δημογραφικοί παράγοντες (νεαρή ηλικία, άντρες, μειονότητες) Έλλειψη εναισθησίας Μειωμένη κοινωνική λειτουργικότητα Κατάχρηση ουσιών Κακή οικονομική κατάσταση-ανεργία Δυσκολία πρόσβασης στις υπηρεσίες υγείας Buckley et al, 2009. Kreyenbuhl et al, 2009

Συμμόρφωση με την αντιψυχωτική αγωγή Περισσότεροι από τους μισούς ψυχωτικούς ασθενείς δε λαμβάνουν σωστά την προτεινόμενη αντιψυχωτική αγωγή σε ένα έτος Μεγαλύτερο είναι το ποσοστό ελλιπούς συμμόρφωσης σε ασθενείς με πρώτο ψυχωτικό επεισόδιο Στη μελέτη CATIE 74% των ασθενών διέκοψαν τη φαρμακευτική αγωγή κατά τους πρώτους 18 μήνες Lieberman et al, 2005. Lambert & Naber, 2009

Συμμόρφωση με την αντιψυχωτική αγωγή Οι κλινικοί γιατροί τείνουν να υπερεκτιμούν τα ποσοστά συμμόρφωσης των ασθενών τους με την προτεινόμενη φαρμακευτική αγωγή Osterberg & Blaschke, 2005

Συνέπειες ελλιπούς συμμόρφωσης Υποτροπές Χορήγηση υψηλότερων δόσεων αντιψυχωτικών-περισσότερες παρενέργειες Καθυστέρηση στην επίτευξη της ύφεσης- παρατεταμένη νοσηλεία Μερική ύφεση, συνεχιζόμενα θετικά και αυξανόμενα αρνητικά συμπτώματα, επιδείνωση της λειτουργικότητας Lambert & Naber, 2009

Παράγοντες που επηρεάζουν τη συμμόρφωση Εναισθησία και αντιλήψεις σχετικά με τα φάρμακα Συμπτωματολογία (παρανοϊκές ιδέες, ιδέες μεγαλείου, γνωστική έκπτωση) Παράγοντες σχετιζόμενοι με τη φαρμακευτική αγωγή (πολύπλοκο σχήμα, ανεπιθύμητες ενέργειες) Θεραπευτική συμμαχία Περιβαλλοντικοί παράγοντες (οικογένεια, παρέες) Χρήση ουσιών Barkhof et al, 2011

Μέθοδοι βελτίωσης της συμμόρφωσης (Hardeman et al, 2010) Απλοποίηση του θεραπευτικού σχήματος Ενημέρωση ασθενών Τροποποίηση των απόψεων των ασθενών για τη θεραπεία Επικοινωνία θεραπευτών με ασθενείς- οικογένεια Εκτίμηση της συμμόρφωσης

Μεθοδολογικές δυσκολίες μελετών Η συμμόρφωση με τη θεραπεία δεν είναι «όλον ή ουδέν» φαινόμενο Μερική συμμόρφωση ή αλλαγές στη συμμόρφωση είναι συχνές στη διάρκεια της θεραπείας και έχουν δυσμενείς επιπτώσεις στην έκβαση Η μέτρηση της συμμόρφωσης με βάση τις αναφορές των ασθενών είναι αναξιόπιστη και ανακριβής και υπερεκτιμά τα πραγματικά ποσοστά Lindenmayer et al, 2009. Barkhof et al, 2011

Βασικές αρχές για τη βελτίωση της δέσμευσης στη θεραπεία Εκτίμηση των παραγόντων κινδύνου Τακτικός επανέλεγχος των παραγόντων κινδύνου και προσαρμογή της θεραπείας Προσαρμογή της οργάνωσης της φροντίδας Τακτική παρακολούθηση της λήψης της φαρμακευτικής αγωγής Εξατομικευμένες παρεμβάσεις για τη βελτίωση της δέσμευσης Weiden, 2007

Παρεμβάσεις Ψυχοεκπαίδευση, ατομική και οικογενειακή Ψυχοεκπαίδευση, ατομική και οικογενειακή Συνέντευξη κινητοποίησης Θεραπεία συμμόρφωσης Συνεργασία στη λήψη αποφάσεων Μικτές παρεμβάσεις Lambert & Naber, 2009

Όταν όλα αποτύχουν... Υποχρεωτική φροντίδα στην κοινότητα: Εφαρμόζεται σε πολλές χώρες Χρησιμοποιούνται ως μέσο πίεσης των ασθενών τα επιδόματα που λαμβάνουν και οι χώροι διαμονής που τους παρέχονται από την πολιτεία Σε άλλες περιπτώσεις η υποχρεωτική φροντίδα στην κοινότητα είναι η εναλλακτική επιλογή στη φυλάκιση ή στην ακούσια νοσηλεία Monahan, 2011

Κοινοτικές ομάδες ψυχικής υγείας Αποτελούν τη βάση ενός σύγχρονου συστήματος παροχής υπηρεσιών ψυχικής υγείας στην κοινότητα Μπορούν να έχουν καλή γνώση των χρόνιων και πιο σοβαρών περιπτώσεων του τομέα ευθύνης Συνεργάζονται με τους παραπέμποντες και τους κοινοτικούς φορείς Προτεραιότητα δίνεται στους σοβαρά ψυχικά πάσχοντες, κυρίως σε ψυχωτικούς ασθενείς Burns, 2009

Αποτελεσματικότητα Μείωση των εισαγωγών στις ψυχιατρικές κλινικές και στα ψυχιατρεία-μείωση κόστους Μεγαλύτερη αποδοχή από τους ασθενείς και τις οικογένειές τους Παραμονή ασθενών στη θεραπεία Τα αποτελέσματα είναι καλύτερα όταν υπάρχει ισορροπημένη κοινοτική και νοσοκομειακή φροντίδα Simmonds et al, 2001. Thornicroft & Tansella, 2004. van Os & Kapur, 2009

Επισκέψεις σε σπίτια ψυχωτικών ασθενών Εξασφαλίζουν τη συνέχεια στη φροντίδα Εκτίμηση ασθενών στο περιβάλλον τους Συνάντηση με οικογένεια-γείτονες Η κατάσταση του σπιτιού αποτελεί μέτρο αξιολόγησης της κλινικής κατάστασης και της λειτουργικότητας των ασθενών Burns, 2004

Συμπεράσματα Η θεραπεία των ψυχωτικών διαταραχών δυσχεραίνεται από τα χαμηλά ποσοστά δέσμευσης των ασθενών στη θεραπεία Οι θεραπευτές πρέπει να αναγνωρίζουν τους παράγοντες που επιδρούν στη δέσμευση των ασθενών τους και να παρεμβαίνουν ανάλογα Οι πολυκλαδικές κοινοτικές ομάδες ψυχικής υγείας μπορούν να βελτιώσουν τα ποσοστά των ψυχωτικών ασθενών που παραμένουν στη θεραπεία

Η ελληνική πραγματικότητα Στη χώρα μας οι αγροτικές, σχετικά φτωχές και απομακρυσμένες από τα αστικά κέντρα περιοχές δε λαμβάνουν την απαιτούμενη φροντίδα στον τομέα της ψυχικής υγείας Madianos et al, 1999