Δύο βουβάλια μουγκρίζουνε, να βγάλουν άσπρο χώμα. Τι είναι; Τεχνολογία Νερόμυλος Δύο βουβάλια μουγκρίζουνε, να βγάλουν άσπρο χώμα. Τι είναι;

που περιλαμβάνει τις μυλόπετρες με τα εξαρτήματα λειτουργίας.  Ο μηχανισμός του νερόμυλου αποτελείται από δύο μέρη: το κινητικό, που το αποτελούν η φτερωτή και τα εξαρτήματά της, και το αλεστικό, που περιλαμβάνει τις μυλόπετρες με τα εξαρτήματα λειτουργίας. Υπάρχουν και βοηθητικά συστήματα,   π.χ. ρύθμισης των μυλόπετρων, μεταφοράς και μετατροπής της κίνησης,  σταματήματος κ.ά., τα οποία παρουσιάζουν διαφορές από περιοχή σε περιοχή. Οι μυλόπετρες προέρχονται συνήθως από τη Μήλο και την Κίμωλο, επειδή σε αυτά τα μέρη τα εδάφη είναι ηφαιστειογενή. Η ποιότητά τους είναι άριστη, και γι αυτό είναι ακριβότερες.

Οι νερόμυλοι αποτελούταν από 4 βασικά μέρη (μπροστινή όψη). Πρώτο ήταν το καντάρι (στατέρι) το οποίο είναι ένα είδος ζύγου. Το καντάρι το χρησιμοποιούσαν για το ζύγισμα του αλέσματος. Το εργαλείο αυτό αποτελούνταν από το στέλεχος, μία μεταλλική τετράγωνη ράβδο, τις χαραγές, οι οποίες αντιστοιχούν σε οκάδες και δράμια. Στο κάτω άκρο, από το οποίο αρχίζουν οι χαραγές είναι προσαρμοσμένες δύο αλυσίδες, όπου στα άκρα τους φέρουν γάντζους. Ένα βαρίδι με δακτύλιο, κρέμεται από το στέλεχος. Αυτό κατά το ζύγισμα μετακινείται μπρος � πίσω έως ότου το στέλεχος σταθεροποιηθεί σε οριζόντια θέση. Δεύτερα ερχόταν τα κουντέλια τα οποία είναι ξύλινα κοντάρια. Τα σύνεργα αυτά χρησίμευαν για να σηκωθεί το άλεσμα για ζύγισμα και η μυλόπετρα για χάραγμα. Τρίτα ήταν τα κυλιστάρια. Πρόκειται για στρόγγυλους ξύλινους τάκους. Τα κυλιστάρια σήκωναν τη μυλόπετρα για επισκευή η χάραγμα. Τέταρτη ήταν η σέσουλα. Η σέσουλα ήταν κυρίως ξύλινη και χρησιμοποιούνταν για να μαζεύουν το αλεύρι και να το βάλουν αργότερα σε τσουβάλια.

1-Δέση 2-Μυλαύλακο 3-Κόφτρα 4-Παλουκαριά 5-Μυλοβάγενο 6-Κορμός 7-Πετσώματα 8-Σιφώνι 9-Χούνη 10-Κολόκα 11-Μπίλια 12-Ο’ ξονας 13-Αβρόχι 14-Φτερωτή 15-Μυλόπετρες 16-Γούλη 17-Χελιδώνα 18-Επανωμύλι 19-Σκαφίδα 20-Καρπολόι 21-Βαρδάρι 22-Αλευροθήκη 23-Γύρος 24-Σταματήρας 25-Σταυρός 26-Κτίριο Ενώ εδώ βλέπουμε τη πλάγια όξη του νερόμυλου που αποτελείτε από 26 μέρη.

Κίνηση και λειτουργία νερόμυλου.  Όταν το μυλοβάγενο γεμίσει νερό, αυτό εξέρχεται από την οπή του σιφωνίου με μεγάλη πίεση (λόγω υψομετρικής διαφοράς του επάνω μέρους του μυλοβάγενου με το κάτω), κτυπάει τα πτερύγια της φτερωτής, η οποία θέτει σε κίνηση τον άξονα, και ο άξονας την άνω μυλόπετρα και κατόπιν το επανωμύλι και το βαρδάρι.

Είδη νερόμυλου  Στον Ελληνικό χώρο λειτούργησαν δύο τύποι νερόμυλοι: ο «ρωμαϊκός» με την όρθια εξωτερική φτερωτή (όπου η ροή του νερού ήταν μεγάλη) και κυρίως ο «ανατολικός» ή «ελληνικός» με τη μικρότερη εσωτερική οριζόντια φτερωτή ( όπου η ποσότητα του νερού ήταν μικρή και γινόταν εκμετάλλευση πίεσης από εκτόξευση ή υδατόπτωση). Ο νερόμυλος με την οριζόντια φτερωτή («ανατολικός») φαίνεται ότι διαδόθηκε γρήγορα στο Βυζαντινό κράτος και ως το τέλος της λειτουργίας του δεν παρουσίασε σημαντική εξέλιξη. Στους «ανατολικούς» νερόμυλους που λειτουργούσαν με λίγο νερό, ήταν απαραίτητη η παράλληλη κατασκευή έργων υποδομής συγκέντρωσης, αποθήκευσης και διοχέτευσης του νερού (δηλαδή νεροκράτες, λίμνες, αγωγοί, αυλάκια, γέφυρες, δεξαμενές, βαγένια, κάναλοι), των οποίων η αξία ήταν πολλές φορές μεγαλύτερη από την αξία του ίδιου του μύλου.

Οι νερόµυλοι χτίστηκαν κατά κύριο λόγο στην Ηπειρωτική Ελλάδα και τα µεγάλα νησιά όπου υπήρχε νερό και χρησιµοποιήθηκαν κυρίως ως αλεστικοί δηµητριακών σιτηρών και λιγότερο για το άλεσµα δεψικών υλών χρήσιµων στα βυρσοδεψεία για την παρασκευή µπαρουτιού (µπαρουτόµυλοι) και κουρασανιού για οικοδοµικές εργασίες. Το πιο παλιό επίσηµο απογραφικό στοιχείο που διαθέτουµεαναφέρει ότι µετά την ίδρυση του νέου ελληνικού κράτους, στα τότε όριά του, βρέθηκαν περίπου 6.000 νερόµυλοι κατά τα τρία τέταρτα κατεστραµµένοι. Από αυτούς σχεδόν οι 5.500 ήταν τούρκικοι και περιήλθαν στο ελληνικό δηµόσιο που τους νοίκιαζε σε ιδιώτες. Υπάρχουν επίσης πολλά τουρκικά έγγραφα που αναφέρουν αναλυτικά τους νερόµυλους για είσπραξη φόρων, αλλά για ορισµένες µόνο περιοχές.