Eκκλησιαστική τέχνη. Ονομάζεται η τέχνη (ναοδομία, αγιογραφία, μουσική και υμνογραφία) που δημιουργείται για να χρησιμοποιηθεί στη Χριστιανική λατρεία.

Ναοδομία. Χώροι λατρείας. Σπίτια Ευκτήριοι οίκοι η κυριακά(ευρύχωρες αίθουσες). Κατακόμβες. Βασιλική. Περίκεντροι ναοί. Βασιλική με θόλο. Εγγεγραμμένος σταυροειδής με τρούλο

Βασιλική Η βασιλική είναι ένα δημόσιο κτίριο που χρησιμοποιούνταν στην αρχαία Ρώμη ως χώρος δημοσίων συνεδριάσεων, εμπορικών συναλλαγών αλλά και ως δικαστήρια

Οι χριστιανικές βασιλικές, όπως αναφέρθηκε, ήταν επιμήκη κτίρια που διαιρούνταν εσωτερικά σε κλίτη ή μοίρες ή δρόμους (δρομικές βασιλικές). Τα κλίτη των βασιλικών ήταν τρία, πέντε, επτά, μέχρι και εννέα.

Το μεσαίο κλίτος ήταν το πιο ευρύχωρο και το υψηλότερο Το μεσαίο κλίτος ήταν το πιο ευρύχωρο και το υψηλότερο. Οι κίονες οι οποίοι χώριζαν τα κλίτη μεταξύ τους, από ανατολάς προς δυσμάς, δεν είχαν συνήθως ραβδώσεις και κατέληγαν σε περίτεχνα κορινθιακάκιονόκρανα, ενώ τα κενά μεταξύ των κιονοκράνων ενώνονταν συνήθως με τόξα. Πλεονέκτημα οι μεγάλοι χώροι.

Ιερό Στο ανατολικό μέρος του μεσαίου κλίτους βρισκόταν το ιερό Bήμα, το οποίο καταλάμβανε το ένα τρίτο του κυρίως ναού. Χωρίζονταν από αυτόν δια κιονίσκων και καλυπτηρίων πλακών. Στο κέντρο του ιερού βήματος βρισκόταν η αγία Τράπεζα και πάνω από αυτή κείτονταν το κιβώριο, ένα θολωτό σκέπασμα, το οποίο στηρίζονταν σε τέσσερις κίονες. Πίσω από την αγία Τράπεζα βρισκόταν ο θρόνος του επισκόπου και εκατέρωθεν οι έδρες των πρεσβυτέρων (σύνθρονο). Από το ιερό βήμα υπήρχε πύλη, η οποία οδηγούσε προς την κρύπτη, όπου φυλάσσονταν τα λείψανα των μαρτύρων.

[Κυρίως ναός Ο κυρίως ναός ήταν ο χώρος των πιστών. Στο μέσον βρισκόταν ο άμβωνας, από τον οποίον διαβάζονταν τα αναγνώσματα και γινόταν το θείο κήρυγμα. Ο δυτικός χώρος πριν τον κυρίως ναό ονομαζόταν νάρθηκας, στον οποίο στέκονταν οι κατηχούμενοι, οι μετανοούντες και οι προσκλαίοντες. Ο νάρθηκας επικοινωνούσε με τον κυρίως ναό δια ευρύχωρων θυρών του μεσαίου κλίτους. Βόρεια του νάρθηκα υπήρχε το Βαπτιστήριο, όπου υπήρχε σταυρωτή δεξαμενή για το βάπτισμα των ενηλίκων, και νότια υπήρχε το Διακονικό.

Τέλος στον εξωτερικό χώρο, πριν το νάρθηκα, υπήρχε το αίθριο, στο οποίο γινόταν κάποιες υπαίθριες τελετές. Εκεί υπήρχε λουτήρας, η δεξαμενή με νερό, όπου καθαρίζονταν το ιερατείο και ο λαός.

Περίκεντροι ναοί Ο περίκεντρος ναός είναι εκκλησιαστικός αρχιτεκτονικός ρυθμός. Ενδέχεται να σκεπάζεται από θόλο και να έχει σχήμα κυκλικό (χαρακτηριστικό παράδειγμα η ροτόντα της Θεσσαλονίκης ή ναός του Αγ. Γεωργίου) πολυγωνικό, τετράκογχο ή τρίκογχο. Δημιουργεί πνευματική ανάταση.

Άγιος Γεώργιος (Ροτόντα Θεσσαλονίκης)

Βασιλική με θόλο Ο ρυθμός της τρουλαίας Βασιλικής, εμφανίστηκε τον 6ο μ.Χ. αιώνα, εποχή της μεγάλης ισχύος του βυζαντινού κράτους και του ορθοδόξου δόγματος. Το γεγονός αυτό είχε αντίκτυπο και στην ανάπτυξη της ναοδομίας. Η παλαιοχριστιανική βασιλική εμπλουτίστηκε με νέα αρχιτεκτονικά στοιχεία, ώστε να έχει ακόμα μεγαλύτερη αίγλη. Σπουδαιότερη καινοτομία ήταν ο περιορισμός του μήκους του κτιρίου και κυρίως η προσθήκη τρούλου στη στέγη του μεγάλου κλίτους.

Εγγεγραμμένος σταυροειδής με τρούλο Ο εγγεγραμμένος σταυροειδής με τρούλο είναι ο αντιπροσωπευτικός βυζαντινός ρυθμός. Κύριο χαρακτηριστικό στοιχείο αυτού του ρυθμού είναι ο σχηματισμός σταυρού εσωτερικά και εξωτερικά στο σχεδόν τετράγωνο κτίσμα, με τον έναν ή τους πέντε τρούλους. Η δημιουργία κογχών στη βόρεια και νότια πλευρά όχι μόνο αυξάνουν τον εσωτερικό χώρο, αλλά χαρίζουν παράλληλα ομορφιά και χάρη.

Συμβολισμοί στο ναό Ο τρούλος συμβολίζει τον ουρανό. Το άγιο Βήμα συμβολίζει τον Παράδεισο, την Άνω Ιερουσαλήμ (Αποκ.21:2), μέσα στον οποίο τελείται ακατάπαυτα η ουράνια Θεία Λειτουργία, με λειτουργούς τους αγγέλους Η γη συμβολίζεται δια του δαπέδου του ναού. Εκεί στέκονται οι πιστοί, οποίοι απαρτίζουν την επί γης στρατευόμενη Εκκλησία και ατενίζουν τον ουρανό (θόλο), τον Παράδεισο (ιερό βήμα) και τους εικονιζόμενος αγίους

Αγιογραφία Εικόνες υπήρχαν από τα πρώτα χρόνια. Στις κατακόμβες συναντάμε σύμβολα. Από τον 4ο αιώνα και μετά έχουμε συγκεκριμένα ιερά πρόσωπα που εικονογραφούνται.

Φορητές εικόνες σε ξύλο Φορητές εικόνες σε ξύλο

Τοιχογραφίες

Ψηφιδωτά

Επιρροές από Φαγιούμ.

Τεχνοτροπίες Μέχρι τον 8ο αιώνα ο αγιογράφος με την φαντασία του αναζητούσε πρότυπα στο περιβάλλον (νατουραλισμός). Μετά την εικονομαχία η εικονογραφία δεν παράγει μορφές αλλά αναπαράγει τις ίδιες με μικρές διαφοροποιήσεις.

Η Βυζαντινή αγιογραφία: 1. Καταργεί το κοσμικό φως Η Βυζαντινή αγιογραφία: 1. Καταργεί το κοσμικό φως . Σε καμμία Ορθόδοξη εικόνα δεν αποδίδεται σκιά. Όλα είναι φωτεινά και ευδιάκριτα, επειδή φωτίζονται από τον Ανέσπερο Ήλιο της Δικαιοσύνης, τον Χριστό.

2. Καταργεί τον κοσμικό χώρο και χρόνο. Η εικόνα διατηρεί τα ιστορικά στοιχεία και πλαίσια αυτού που απεικονίζει, αλλά δε δεμεύεται από αυτό. Ο Τριαδικός Θεός ειναι άχρονος και αχώρητος. Ο χώρος και ο χρόνος ειναι ανθρώπινα μεγέθη. Έτσι, η ορθόδοξη αγιογραφία δε διστάζει να αποδεσμευτεί απο τη φυσιοκρατική αντίληψη της κοσμικής τέχνης. 

3. Καταργεί την προοπτική. Δεν τηρείται η φυσική τάξη των πραγμάτων 3.Καταργεί την προοπτική. Δεν τηρείται η φυσική τάξη των πραγμάτων. Αυτή η αντίστροφη προοπτική, δηλώνει το μυστικό βάθος της εικόνας, που ειναι το σωτηριώδες έργο του Κυρίου Ημών Ιησού Χριστού

Μέσω της εικόνας ο πιστός βρίσκεται σε έναν συνεχή διάλογο με τους αγίους και το Θεό.