Παιδοψυχιατρική Dr. Μαρία Παπαδημητρίου, MD, PhD Ψυχίατρος Παιδιών και Εφήβων Ψυχαναλυτική Ψυχοθεραπεύτρια Παιδιών και Εφήβων

Διαταραχές Διασπαστικής Συμπεριφοράς Εναντιωματικές και επιθετικές συμπεριφορές κατά τη διάρκεια της παιδικής ηλικίας είναι μεταξύ των συχνότερων αιτιών παραπομπής για εκτίμηση Παιδιά που αναπτύσσουν σταθερά τρόπους επιθετικών συμπεριφορών που ξεκινούν στην πρώιμη παιδική ηλικία. Περί τίνος πρόκειται;

Διαταραχές Διασπαστικής Συμπεριφοράς «Εκούσιες» αντικοινωνικές συμπεριφορές: ψυχιατρική διαταραχή ή δυσπροσαρμοστικές αντιδράσεις σε υπερβολικά σκληρή ή τιμωρητική ανατροφή ή στρατηγικές για την επιβίωση τους σε χρονίως απειλητικές περιβαλλοντικές καταστάσεις Πρώιμα μοντέλα διασπαστικής συμπεριφοράς που στην ενήλικη ζωή διαμορφώνονται σε αντικοινωνική διαταραχή προσωπικότητας

Διαταραχές Διασπαστικής Συμπεριφοράς 2 ομάδες διασπαστικών συμπτωμάτων: Εναντιωματική προκλητική διαταραχή Διαταραχή διαγωγής Προκαλούν έκπτωση στο κοινωνικό και το σχολικό επίπεδο

Διαταραχές Διασπαστικής Συμπεριφοράς Εναντιωματική προκλητική διαταραχή: Σταθερά πρότυπα αρνητισμού, ανυπακοής και εχθρικής συμπεριφοράς έναντι κάθε μορφή εξουσίας Ανικανότητα να αναλάβουν την ευθύνη για τα λάθη τους, με αποτέλεσμα να αποδίδουν σε άλλους το φταίξιμο

Διαταραχές Διασπαστικής Συμπεριφοράς Εναντιωματική προκλητική διαταραχή: Συχνά διαφωνούν με τους ενήλικες Εύκολα ενοχλούνται από άλλους, οπότε οδηγούνται σε κατάσταση θυμού και μνησικακίας Δυσκολία στο σχολείο Δυσκολία στις σχέσεις με τους συνομηλίκους Καταφυγή στη σωματική βία ή σε σημαντική καταστροφική συμπεριφορά

Διαταραχές Διασπαστικής Συμπεριφοράς Διαταραχή διαγωγής: Εμπλοκή σε σοβαρές επαναλαμβανόμενες πράξεις επιθετικότητας που μπορεί να προκαλέσουν σωματικές βλάβες στον εαυτό τους και σε άλλους Επιθετική συμπεριφορά προς άτομα και ζώα Καταστροφή ξένης περιουσίας

Διαταραχές Διασπαστικής Συμπεριφοράς Διαταραχή διαγωγής: Ψέματα Κλοπές Πολλαπλή παραβίαση κανόνων Αυτά τα πρότυπα συμπεριφοράς προκαλούν σημαντικές δυσκολίες στην σχολική και στις σχέσεις με τους συνομηλίκους

Διαταραχές Διασπαστικής Συμπεριφοράς Διαταραχή διαγωγής, 2 υποτύποι: Έναρξη στην παιδική ηλικία, όπου τουλάχιστον ένα σύμπτωμα είναι παρόν πριν από την ηλικία των 10 ετών Έναρξη στην εφηβεία, όπου δεν υπάρχουν χαρακτηριστικά επίμονα συμπτώματα πριν από την ηλικία των 10 ετών Η διάγνωση αυξάνει με την ηλικία

Διαταραχές Διασπαστικής Συμπεριφοράς Εναντιωματική προκλητική διαταραχή: Εκρήξεις θυμού Ενεργή άρνηση στη συμμόρφωση με τους κανόνες Ενοχλητική συμπεριφορά Που ξεπερνούν την αναμενόμενη συμπεριφορά για τα παιδιά αυτής της ηλικίας

Διαταραχές Διασπαστικής Συμπεριφοράς Εναντιωματική προκλητική διαταραχή: Επιδημιολογία: η εναντιωματική και αρνητική συμπεριφορά είναι αναπτυξιακά φυσιολογική στην πρώιμη παιδική ηλικία και στην εφηβεία Επιπολασμός 2-16% Συχνότερη στα αγόρια πριν από την εφηβεία, χωρίς να υπάρχει διαφορά στην εφηβεία

Διαταραχές Διασπαστικής Συμπεριφοράς Εναντιωματική προκλητική διαταραχή: Αιτιολογία: η ικανότητα ενός παιδιού να εκφράζει τη γνώμη του και να διαφωνεί με τη γνώμη των άλλων είναι σημαντική για τη φυσιολογική ανάπτυξη Είναι μια πορεία προς την αυτονομία, τη δημιουργία της ταυτότητας του και τη διαμόρφωση των εσωτερικών κανόνων και του εσωτερικού ελέγχου

Διαταραχές Διασπαστικής Συμπεριφοράς Εναντιωματική προκλητική διαταραχή: Το πιο εντυπωσιακό παράδειγμα φυσιολογικής εναντιωματικής συμπεριφοράς είναι μεταξύ 18 και 24 μηνών, τα «τρομερά 2χρονα» όταν τα βρέφη συμπεριφέρονται με αρνητισμό ως έκφραση της ανάπτυξης της αυτονομίας τους

Διαταραχές Διασπαστικής Συμπεριφοράς Εναντιωματική προκλητική διαταραχή: Η παθολογία εμφανίζεται όταν αυτό το αναπτυξιακό στάδιο παραμένει πέρα από το φυσιολογικό, όταν οι μορφές εξουσίας αντιδρούν υπερβολικά ή η εναντιωματική συμπεριφορά επαναλαμβάνεται πολύ πιο συχνά από ότι στα περισσότερα παιδιά της ίδιας νοητικής ηλικίας

Διαταραχές Διασπαστικής Συμπεριφοράς Εναντιωματική προκλητική διαταραχή: Ένα άλλο φυσιολογικό στάδιο εναντίωσης παρατηρείται στην εφηβεία ως έκφραση της ανάγκης αποχωρισμού από τους γονείς και της ανάπτυξης αυτονομίας Ψυχαναλυτική θεωρία: υπάρχουν ανεπίλυτες συγκρούσεις που εκφράζονται με όλες τις μορφές εξουσίας

Διαταραχές Διασπαστικής Συμπεριφοράς Εναντιωματική προκλητική διαταραχή: Οι γονείς που χρησιμοποιούν πιο έντονους τρόπους έκφρασης και επιβολής της γνώμης τους μπορεί να συνεισφέρουν στην ανάπτυξη χρόνιων διαφωνιών με τα παιδιά τους και αυτό το πρότυπο μπορεί να επαναλαμβάνεται στη συνέχεια και με άλλες μορφές εξουσίας

Διαταραχές Διασπαστικής Συμπεριφοράς Εναντιωματική προκλητική διαταραχή: Το βρέφος που προσπαθεί να αυτονομηθεί, μπορεί να καταλήξει σε ένα πρότυπο υπερβολικής συμπεριφοράς Στην παιδική ηλικία ένα περιβαλλοντικό τραύμα, μια ασθένεια, μια χρόνια ανικανότητα, όπως η ΝΥ, μπορεί να προκαλέσει την εμφάνιση εναντιωματικότητας ως άμυνα στην αίσθηση του αβοήθητου, στο άγχος και στην απώλεια της αυτοεκτίμησης

Διαταραχές Διασπαστικής Συμπεριφοράς Εναντιωματική προκλητική διαταραχή: Τα παιδιά με τη διαταραχή: Συχνά διαφωνούν με τους ενήλικες Έχουν εκρήξεις θυμού και είναι θυμωμένα Είναι αρνητικά Εύκολα ενοχλούνται από τους άλλους

Διαταραχές Διασπαστικής Συμπεριφοράς Εναντιωματική προκλητική διαταραχή: Τα παιδιά με τη διαταραχή: Συχνά αψηφούν τις επιθυμίες ή τους κανόνες των ενηλίκων Ενοχλούν εσκεμμένα τους άλλους Κατηγορούν τους άλλους για τα λάθη τους και τη συμπεριφορά τους

Διαταραχές Διασπαστικής Συμπεριφοράς Εναντιωματική προκλητική διαταραχή: Οι εκδηλώσεις της διαταραχής είναι σχεδόν πάντα εμφανείς στο σπίτι, αλλά μπορεί να μην είναι εμφανείς στο σχολείο ή σε άλλους ενήλικες ή συνομηλίκους Σε μερικές περιπτώσεις τα χαρακτηριστικά της διαταραχής εκδηλώνονται από την αρχή εκτός σπιτιού

Διαταραχές Διασπαστικής Συμπεριφοράς Εναντιωματική προκλητική διαταραχή: Σε άλλες περιπτώσεις η συμπεριφορά ξεκινάει στο σπίτι, αλλά στη συνέχεια εκδηλώνεται έξω από αυτό Τυπικά τα συμπτώματα είναι πιο εμφανή κατά τη συναλλαγή με ενήλικες ή συνομηλίκους που γνωρίζει καλά

Διαταραχές Διασπαστικής Συμπεριφοράς Εναντιωματική προκλητική διαταραχή: Τα παιδιά με τη διαταραχή δεν θεωρούν τους εαυτούς τους εναντιωματικούς ή προκλητικούς, αλλά δικαιολογούν τη συμπεριφορά τους ως απάντηση σε παράλογες καταστάσεις Η διαταραχή φαίνεται να προκαλεί μεγαλύτερο άγχος στο περιβάλλον του παιδιού παρά στο ίδιο το παιδί

Διαταραχές Διασπαστικής Συμπεριφοράς Εναντιωματική προκλητική διαταραχή: Η διαταραχή έχει πάντα επίπτωση στις διαπροσωπικές σχέσεις και στη σχολική επίδοση Στο σχολείο δεν ζητάνε βοήθεια για την επίλυση των προβλημάτων τους, δεν συμμετέχουν, αντιδρούν στις απαιτήσεις των άλλων Δευτερογενώς

Διαταραχές Διασπαστικής Συμπεριφοράς Εναντιωματική προκλητική διαταραχή: Δευτερογενώς παρατηρείται: Χαμηλή αυτοεκτίμηση Χαμηλή ανοχή στη ματαίωση Καταθλιπτικό συναίσθημα Εκρήξεις θυμού Κατάχρηση αλκοόλ και ουσιών στην εφηβεία

Διαταραχές Διασπαστικής Συμπεριφοράς Εναντιωματική προκλητική διαταραχή: Η διαταραχή μπορεί να εξελιχθεί σε διαταραχή διαγωγής ή συναισθηματική διαταραχή Δ/δ: Από την αναμενόμενα αναπτυξιακά εναντιωματική συμπεριφορά Εναντιωματική συμπεριφορά ως αντίδραση στο στρες διαγιγνώσκεται ως αντίδραση προσαρμογής

Διαταραχές Διασπαστικής Συμπεριφοράς Εναντιωματική προκλητική διαταραχή: Δ/δ: Σχιζοφρένεια Συναισθηματική διαταραχή Διαταραχή διαγωγής ΔΕΠΥ Μαθησιακές δυσκολίες ΝΥ

Διαταραχές Διασπαστικής Συμπεριφοράς Εναντιωματική προκλητική διαταραχή: 2 υποτύποι της διαταραχής: Ο ένας είναι πιθανό να εξελιχθεί σε διαταραχή διαγωγής και περιλαμβάνει συγκεκριμένα συμπτώματα, όπως καυγάδες, εκφοβισμός Ο άλλος υπότυπος χαρακτηρίζεται από λιγότερη επιθετικότητα και λιγότερα αντικοινωνικά χαρακτηριστικά και δεν εξελίσσεται σε διαταραχή διαγωγής

Διαταραχές Διασπαστικής Συμπεριφοράς Εναντιωματική προκλητική διαταραχή: Η πορεία εξαρτάται από τη βαρύτητα των συμπτωμάτων και από την ικανότητα του παιδιού να αναπτύσσει προσαρμοστικές συμπεριφορές προς τις διάφορες μορφές εξουσίας Θετική πρόγνωση είναι πιο πιθανή σε οικογένειες που μπορούν να αλλάξουν τον τρόπο έκφρασης των απαιτήσεων τους και δίνουν λιγότερη σημασία στην εναντιωματική συμπεριφορά του παιδιού

Διαταραχές Διασπαστικής Συμπεριφοράς Εναντιωματική προκλητική διαταραχή: Η θεραπεία περιλαμβάνει: Συμβουλευτική γονέων Ψυχοθεραπεία Οικογενειακή θεραπεία

Διαταραχές Διασπαστικής Συμπεριφοράς Διαταραχή Διαγωγής: 4 κατηγορίες συμπεριφορών Σωματική επίθεση ή απειλές ότι θα κάνουν κακό σε άλλους Καταστροφή δική τους περιουσίας ή άλλων Κλοπή ή πράξεις εξαπάτησης Συχνή καταπάτηση κανόνων που αρμόζουν στην ηλικία τους

Διαταραχές Διασπαστικής Συμπεριφοράς Διαταραχή Διαγωγής: Συσχετίζεται με ψυχιατρικές διαταραχές και ψυχολογικούς παράγοντες Η διάγνωση της διαταραχής μπορεί να τεθεί μετά την ηλικία των 18 ετών όταν δεν πληρούνται τα κριτήρια για αντικοινωνική διαταραχή προσωπικότητας 5% στο γενικό πληθυσμό Συχνότερη στα αγόρια

Διαταραχές Διασπαστικής Συμπεριφοράς Διαταραχή Διαγωγής: Αιτιολογία: Γονεϊκοί παράγοντες Κοινωνικοπολιτισμικοί παράγοντες Ψυχολογικοί παράγοντες Νευροβιολογικοί παράγοντες Νευρολογικοί παράγοντες Κακοποίηση των παιδιών και κακομεταχείριση

Διαταραχές Διασπαστικής Συμπεριφοράς Διαταραχή Διαγωγής: Διάγνωση και κλινικά χαρακτηριστικά: πολλά από τα συμπτώματα εξελίσσονται με την πάροδο του χρόνου, ώσπου εγκαθίσταται ένα μόνιμο πρότυπο σύμφωνα με το οποίο παραβιάζονται τα δικαιώματα των άλλων Τα πολύ μικρά παιδιά δεν πληρούν τα κριτήρια της διαταραχής καθώς δεν είναι αναπτυξιακά ικανά

Διαταραχές Διασπαστικής Συμπεριφοράς Διαταραχή Διαγωγής: Η μέση ηλικία έναρξης της διαταραχής είναι μικρότερη στα αγόρια από ότι στα κορίτσια Τα αγόρια πληρούν τα διαγνωστικά κριτήρια στην ηλικία των 10-12 ετών, ενώ τα κορίτσια στην ηλικία των 14-16 ετών

Διαταραχές Διασπαστικής Συμπεριφοράς Διαταραχή Διαγωγής: Η έντονα επιθετική αντικοινωνική συμπεριφορά εκδηλώνεται με διάφορες μορφές: Εκφοβισμός Σωματική βία Σκληρή συμπεριφορά προς τους ενήλικες

Διαταραχές Διασπαστικής Συμπεριφοράς Διαταραχή Διαγωγής: Τα παιδιά με τη διαταραχή: Είναι εχθρικά Λεκτικά κακοποιητικά Εναντιωματικά Έχουν θράσος Είναι αρνητικά προς τους ενήλικες

Διαταραχές Διασπαστικής Συμπεριφοράς Διαταραχή Διαγωγής: Τα παιδιά με τη διαταραχή λένε επίμονα ψέματα, κάνουν αδικαιολόγητες απουσίες στο σχολείο και βανδαλισμούς Τα παιδιά δεν προσπαθούν να κρύψουν την αντικοινωνική τους συμπεριφορά Η σεξουαλική δραστηριότητα, η χρήση καπνού, αλκοόλ και ουσιών ξεκινούν ασυνήθιστα νωρίς

Διαταραχές Διασπαστικής Συμπεριφοράς Διαταραχή Διαγωγής: Ο αυτοκτονικός ιδεασμός και οι απόπειρες αυτοκαταστροφής είναι συχνά στα παιδιά με τη διαταραχή Εμφανίζουν δυσκολίες στις κοινωνικές σχέσεις Χαμηλή αυτοεκτίμηση, παρά την σκληρή εικόνα

Διαταραχές Διασπαστικής Συμπεριφοράς Διαταραχή Διαγωγής: Δεν έχουν την ικανότητα να επικοινωνούν με κοινωνικά αποδεκτούς τρόπους και δεν νοιάζονται για τα συναισθήματα και τις επιθυμίες των άλλων Συχνά αισθάνονται ενοχές ή τύψεις για κάποιες συμπεριφορές τους, αλλά προσπαθούν να ρίξουν την ευθύνη σε άλλους

Διαταραχές Διασπαστικής Συμπεριφοράς Διαταραχή Διαγωγής: Κατά τη διαγνωστική διαδικασία δεν είναι συνεργάσιμα, αλλά εχθρικά καθώς νιώθουν ότι οι ενήλικες δεν μπορούν να κατανοήσουν την στάση τους Σημαντική η αξιολόγηση της οικογενειακής κατάστασης

Διαταραχές Διασπαστικής Συμπεριφοράς Διαταραχή Διαγωγής: Δ/δ: Εναντιωματική διαταραχή, όπου δεν παραβιάζονται τα δικαιώματα των άλλων Ψυχώσεις Συναισθηματικές διαταραχές Μαθησιακές δυσκολίες ΔΕΠΥ

Διαταραχές Διασπαστικής Συμπεριφοράς Διαταραχή Διαγωγής: Η πρόγνωση είναι αρκετά επιφυλακτική σε όσα παιδιά έχουν συμπτώματα σε νεαρή ηλικία, εμφανίζουν τα περισσότερα συμπτώματα και τα εκδηλώνουν πιο συχνά Με την πάροδο του χρόνου πιο επιρρεπή στη συννοσυρότητα Καλύτερη πρόγνωση σε ηπιότερα συμπτώματα χωρίς ψυχοπαθολογία και με φυσιολογική νοητική λειτουργία

Διαταραχές Διασπαστικής Συμπεριφοράς Διαταραχή Διαγωγής: Θεραπεία: Ψυχοθεραπεία Συμβουλευτική γονέων Φαρμακοθεραπεία

Διαταραχές Διασπαστικής Συμπεριφοράς Διαταραχή της συμπεριφοράς μη αλλιώς καθοριζόμενη: Όταν δεν πληρούνται τα κριτήρια για τις δύο προηγούμενες διαταραχές

Σας ευχαριστώ!