Δρ. Πήλιος Σταύρου Κλινικός Ψυχολόγος ΨΧ06 ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΦΗΒΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΕΒΔΟΜΑΔΑ 11 : ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΚΑΙ ΑΝΘΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΕΦΗΒΕΙΑ Δρ. Πήλιος Σταύρου Κλινικός Ψυχολόγος

Η έννοια του κινδύνου Συμπεριφορές κινδύνου Παράγοντες κινδύνου Αθροιστικός κίνδυνος : δείκτες κινδύνου αθροιζόμενοι Πενιχρό αναπτυξιακό αποτέλεσμα

Η έννοια του κινδύνου Ατομικοί παράγοντες : π.χ. αγχώδης προσωπικότητα, χαμηλή νοημοσύνη Οικογενειακοί παράγοντες : π.χ. συγκρούσεις γονέων, ασθένεια γονέων Παράγοντες της κοινότητας : π.χ. ανεπαρκείς συνθήκες κατοικίας

Η έννοια του κινδύνου Τρεις κατηγορίες στρεσογόνων παραγόντων (Compas, 2004): κανονιστικό στρες, οξύ στρες, και χρόνιο στρες

Η έννοια του κινδύνου Κλιμάκωση του κινδύνου για τον έφηβο όταν αλληλεπιδρούν ατομικοί παράγοντες (αγχώδης προσωπικότητα), οικογενειακοί παράγοντες (συγκρούσεις γονέων) και παράγοντες της κοινότητας (ανεπαρκείς συνθήκες κατοικίας)

Επικίνδυνες συμπεριφορές Πειραματισμός του εφήβου ως αναπτυξιακό ορόσημο της εφηβείας Διαφορά πειραματισμού από κατάχρηση (βλέπε ουσίες) Επικίνδυνες συμπεριφορές  δημιουργία αρνητικού στερεοτύπου για τους εφήβους

Προστατευτικοί παράγοντες Αντίσταση στην αντιξοότητα (Bynner, 2001) Ατομικά χαρακτηριστικά Οικογενειακά χαρακτηριστικά Χαρακτηριστικά κοινότητας

Προστατευτικοί παράγοντες «Όσο νωρίτερα εμφανίζονται οι δυσχέρειες και όσο περισσότερο διαρκούν, τόσο μικρότερη είναι η πιθανότητα να αντισταθμιστούν από τους προστατευτικούς παράγοντες.» (Bynner, 2001) «Γνώρισα τη γυναίκα μου και τα πράγματα μπήκαν σε καλύτερη τροχιά.» (Ronka et al., 2002)

Αντιμετώπιση προβλημάτων Coping strategies Ταξινόμηση του Lazarus (1966) Αντιμετώπιση εστιασμένη στο συναίσθημα, και Αντιμετώπιση εστιασμένη στο πρόβλημα

Αντιμετώπιση προβλημάτων Αντιμετώπιση εστιασμένη στο πρόβλημα : αλλάζω, περιορίζω ή απαλλάσσομαι από το στρες Αντιμετώπιση εστιασμένη στο συναίσθημα : αλλαγή της συναισθηματικής κατάστασης που δημιουργείται από τον στρεσογόνο παράγοντα

Αντιμετώπιση προβλημάτων Οι Hampel & Peterman (2005) εισάγουν και μία τρίτη κατηγορία Η μη προσαρμοστική αντιμετώπιση (αναβλητικότητα, επιθετικότητα, άρνηση)

Αντιμετώπιση προβλημάτων Τρεις παράγοντες επιδρούν στο είδος στρατηγικής αντιμετώπισης : Ηλικία Φύλο Εθνότητα

Αντιμετώπιση προβλημάτων Ηλικία : οι μεγαλύτεροι σε ηλικία έφηβοι κατηγορούν τον εαυτό τους σε πιθανές δυσχέρειες – προσαρμοστικές στρατηγικές Φύλο : «Τα αγόρια κάνουν σπορ και τα κορίτσια στρέφονται στους άλλους» (Frydenberg & Lewis, 1993) Μεγαλύτερη επίδραση του στρες στο θήλυ

Αντιμετώπιση προβλημάτων Τα κορίτσια βλέπουν τους ίδιους στρεσογόνους παράγοντες τέσσερις φορές πιο απειλητικούς (Seiffge-Krenke, 1995) Εθνότητα : μεγαλύτερη πιθανότητα εμφάνισης επικίνδυνων συμπεριφορών σε μειονοτικές ομάδες – διαφορετική η θέαση του κινδύνου από ομάδα σε ομάδα

ΣΥΣΧΕΤΙΣΗ ΠΑΡΑΓΟΝΤΩΝ Στρες Ανθεκτικότητα Θεωρία του δεσμού

ΨΥΧΙΚΗ ΑΝΘΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑ Η ικανότητα του ατόμου να επανέρχεται, να αντέχει στις δυσκολίες και να επαναδομεί τον εαυτό του. Η ικανότητα του ατόμου να αναγεννάται. (Wollin, 1993)

ΘΕΩΡΙΑ ΤΟΥ ΔΕΣΜΟΥ Ο δεσμός έχει καταστεί κλασσικός όρος για να εκφράσουμε τη θεμελιώδη σχέση ανάμεσα στο παιδί και την μητέρα. Οι τύποι δεσμού δεν είναι όμως απλό αποτέλεσμα μίμησης ή κοινωνικών προτύπων, αλλά προέρχονται από ενεργές κατασκευές της πραγματικότητας με βάση τις σχέσεις με συγκεκριμένα άτομα (Σημαντικοί Άλλοι).

ΣΥΣΧΕΤΙΣΗ ΠΑΡΑΓΟΝΤΩΝ Επαρκής γονικός δεσμός Μεγαλύτερη ψυχική ανθεκτικότητα Σωστή χρήση των μηχανισμών άμυνας

ΣΥΣΧΕΤΙΣΗ ΠΑΡΑΓΟΝΤΩΝ Ανεπαρκής γονικός δεσμός Μικρότερη ψυχική ανθεκτικότητα Λανθασμένη χρήση των μηχανισμών άμυνας