Παιδαγωγικό Τμήμα Προσχολικής Εκπαίδευσης Οικογενειακή κοινωνικοποίηση. Κεντρικές διαστάσεις γονικής συμπεριφοράς Ελευθεράκης Θεόδωρος Παιδαγωγικό Τμήμα Προσχολικής Εκπαίδευσης Πανεπιστήμιο Κρήτης

Περιεχόμενα Εισαγωγή: Οικογένεια - Κοινωνικός θεσμός Η οικογένεια σήμερα. Νέες οικογενειακές μορφές. Κρίση οικογένειας. Η οικογένεια ως κοινωνική ομάδα Η οικογένεια ως φορέας κοινωνικοποίησης. Κεντρικές διαστάσεις γονικής συμπεριφοράς. Πρακτικές ανατροφής και τα προβλήματά της. Γονεϊκά στυλ. Προϋποθέσεις-συνθήκες που οδηγούν στην ομαλή οικογενειακή κοινωνικοποίηση των παιδιών

Οικογένεια Κοινωνικός θεσμός Θεσμός: προέρχεται από το ρήμα τίθημι (αυτό που έχει τεθεί), και ισχύει ως δίκαιο σύμφωνο με: το νόμο και τον ορθό λόγο Φέρεται και ως σύστημα (σύνολο εξειδικευμένων & παγιωμένων κοινωνικών λειτουργιών), το οποίο δημιουργεί ηθική και νομική κατάσταση.

Οικογένεια ως κοινωνικός θεσμός Κοινωνικός θεσμός: παγιωμένα δίκτυα συμπεριφορών, δράσεων και ρόλων κοινωνία Εκκλησία Τοπική Αυτοδιοίκηση Πολιτικοί Σχολείο οικονομικοί Οικογένεια Κ.λπ. Θεσμός της κοινωνίας: όπου οι αλλαγές της κοινωνίας επιφέρουν αλλαγές και στην οικογένεια

Οικογένεια Η διαδικασία ανάπτυξης της οικογένειας είναι διαφορετική από κοινωνία σε κοινωνία (χρονικά και τοπικά) και εξαρτάται από τη νοοτροπία του πληθυσμού της και από τις ιστορικές μεταβολές αυτής της κοινωνίας, οι οποίες επιφέρουν αντίστοιχα αλλαγές και στην οικογένεια δημιουργώντας μεγάλη ποικιλία μορφών οικογενειακής συγκρότησης Πάντως παραμένει αφετηρία και κέντρο των δεσμών συγγένειας Κατηγοριοποίηση των οικογενειών, σε σχέση με την εξουσία (δύναμη λήψης αποφάσεων) : Πατριαρχική Μητριαρχική Ισότιμη (δύναμη και εξουσία κατανέμονται εξίσου ανάμεσα στον άντρα και στη γυναίκα)

Οικογένεια Στη Δύση (πυρηνική οικογένεια): Δυο ενήλικες που ζουν μαζί σ’ ένα σπίτι με τα παιδιά τους (το σύνηθες σήμερα) Όμως υπάρχει μεγάλη ποικιλία οικογενειακών μορφών στον κόσμο από χώρα σε χώρα και κυρίως στη Δύση α. Μονογονεϊκές οικογένειες (συνηθισμένη πλέον μορφή συγκρότησης από: διαζύγιο, διάσταση γονέων, χηρεία, μη έγγαμη τεκνοποιία) β. Σύγχρονη αμερικάνικη ανάδοχη οικογένεια: Μητέρα (μητριά) ή πατέρα (πατριό) ανάδοχο έχουν το 1/5 των παιδιών των αμερικανικών οικογενειών. Παλιά από χηρεία, σήμερα από διαζύγια γ. Οικογένειες ομοφυλοφιλικών γονέων

Κρίση οικογένειας Α. Κρίση οικογένειας (η θέση αυτή είναι αποτέλεσμα του ευρύτερου προβλήματος της κρίσης των αξιών) Οι μεταβολές των τελευταίων δεκαετιών (τρίτη φάση βιομηχανικής επανάστασης): α. άνοιγμα στη σεξουαλικότητα β. αυξημένα ποσοστά διαζυγίων γ. αναζήτηση προσωπικής ευτυχίας σε βάρος παλαιών οικογενειακών υποχρεώσεων Οδηγούν τους υποστηρικτές των οικογενειακών αξιών να υποστηρίζουν ότι: Η οικογένεια όχι μόνο περνάει κρίση αλλά διαλύεται (νοσταλγία επιστροφής σε προηγούμενα οικογενειακά σχήματα) Γιατί συμβαίνει αυτό; Από την εξασθένηση πολλών λειτουργιών της παραδοσιακής κοινωνίας: α. παππούς-γιαγιά αναλάμβαναν την ψυχαγωγία των παιδιών, ενώ τώρα δεν το κάνουν πλέον β. γυναίκα-μητέρα-νοικοκοιρά είχε την ανατροφή των παιδιών, ενώ τώρα εργασία εκτός σπιτιού, χειραφέτηση, ανεξαρτησία, παιδιά χωρίς γάμο -Σουηδία: 50% των παιδιών από άγαμες μητέρες, ενώ το 1994 μόνο 20%- (Νικολάου, 2009: 120 –πίνακας-) Από την αντικατάσταση των λειτουργιών αυτών από άλλους εξειδικευμένους φορείς (βρεφονηπιακός σταθμός, νηπιαγωγείο, γηροκομείο) Από τη χειραφέτηση της γυναίκας, στην αμφισβήτηση ρόλων (π.χ. άνδρας εξουσιαστής) και ανάληψη σημαντικών ρόλων από τη μητέρα Επαγγελματικός προσανατολισμός & κοινωνικοποίηση των ατόμων παραδόθηκε από την οικογ. στο σχολείο (εκπαίδευση) & στην κοινωνία Τα Μέσα Μαζικής Επικοινωνίας: σημαντικός παράγοντας κοινωνικοποίησης, χιλιάδες ερεθίσματα Τελικά: Οι γονείς είτε δεν έχουν χρόνο είτε αρνούνται να προβληματιστούν πάνω στο παιδί τους

Κρίση οικογένειας Β. Επικριτές (της θέσης ότι η οικογένεια περνά κρίση): 4/2Η οικογένεια απλώς μεταβάλλεται (βρίσκεται σε τροχιά αλλαγής) στη γενική τάση συνεχούς αλλαγής της κοινωνίας από τον 18ο αιώνα κ.ε. προς θετική κατεύθυνση πάντοτε Γ. Κριτική και των δυο θέσεων: Παραδοσιακή μορφή οικογένειας: δεν μπορεί πλέον να υφίσταται γιατί έλαβαν χώραν αμετάκλητες κοινωνικές αλλαγές Τι θα γίνει, όμως, θα επικρατήσουν οι μονογονεϊκές οικογένειες και τα διαζύγια; Πράγματι όταν σε μερικούς ανθρώπους οι αλλαγές δημιουργούν βαθιές ανησυχίες, σε άλλους δημιουργούν νέες συνθήκες ζωής (με προσωπική ικανοποίηση, ελευθερία, αυτοολοκλήρωση) (π.χ. άνδρες και γυναίκες μένουν μόνοι, χωρίς να αποδοκιμάζονται κοινωνικά -γεροντοπαλίκαρο, γεροντοκόρη-. Η χωρισμένη μητέρα δεν απορρίπτεται. Το διαζύγιο δεν συνοδεύεται από κοινωνικό στίγμα) Στο μέλλον τι θα γίνει; Μέσα από μια κοινωνιολογική ανάλυση μπορούμε να πούμε: Όχι στο παρελθόν, δεν θα επιλυθούν τα προβλήματα επιστρέφοντας σ’ αυτό. Τελικά, θα πρέπει να συμβιβάσουμε: τις ατομικές ελευθερίες στην προσωπική μας ζωή, με σταθερές και μόνιμες σχέσεις με άλλους ανθρώπους (Giddens, 2002)

Οικογένεια A. Portmann (Ελβετός βιολόγος, 1969) ο άνθρωπος με την ‘πρόωρη γέννησή του’ είναι σε μεγάλη έκταση αβοήθητος Άρα: γι’ αυτό η οικογένεια παραμένει σεβαστή και αναντικατάστατη, διότι προσφέρει την αναγκαία φροντίδα, ασφάλεια και προστασία στον άνθρωπο

ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ=ΚΟΙΝ. ΟΜΑΔΑ Κοινωνική ομάδα που τα μέλη της ενώνονται με ισχυρούς συναισθηματικούς δεσμούς Οργανώνεται από κοινωνικούς κανόνες, αξίες, κοινή συνείδηση και ταυτότητα και προσβλέπει σε κοινούς στόχους, δηλ. στην αναπαραγωγή της και την κοινωνικοποίηση των νέων μελών της Σκοπός της: η εξυπηρέτηση συμφερόντων των ατόμων-μελών της και η ανατροφή των παιδιών της Δηλαδή: ι) ικανοποιεί ανάγκες και επιθυμίες του ανθρώπου (επιβίωση, προστασία, ασφάλεια) ιι) παρέχει πρωτογενή κοινωνικοποίηση (αγωγή, παιδεία, μόρφωση …) με την ανατροφή των παιδιών της

Οικογένεια Κοινωνική ομάδα (μικρή, πρωτογενής, πυρηνική;) Μέλη: πατέρας, μητέρα, παιδιά Υπεύθυνος (ατμόσφαιρα, λειτουργία: αυταρχική, δημοκρατική, ασύδοτη) Κανόνες, αξίες λειτουργίας Σχέσεις-αλληλεπίδραση Οικογενειακή συνοχή/διάσπαση (αλληλεγγύη, αλληλοϋποστήριξη) Κοινός στόχος/χοι Ρόλοι (μαθαίνω, παίζω) Κοινή Κοινωνική ταυτότητα Πατέρας Μητέρα 1ο Παιδί 2ο παιδί κ.λπ.

ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΠΟΙΗΣΗ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΚΟΤΗΤΑ Γ. Σχολείο Εφ’ όρου ζωής διαδικασία για τη διαμόρφωση της προσωπικότητας Αλληλεπίδραση της συλλογικής με την ατομική συνείδηση Αλληλεπίδραση των ενηλίκων με τους ανήλικους Εσωτερίκευση της κουλτούρας της κοινωνίας: σύστημα αξιών και κανόνων, ρόλων, συμβόλων (Parsons). Το βιολογικό ον γίνεται κοινωνικο-πολιτισμικό ον (Durkheim). Το άτομο φτιάχνει μια προσωπικότητα με αποδεκτή συμπεριφορά και δράση (παίζει αποδεκτούς κοινωνικούς ρόλους) και έτσι μαθαίνει να προσαρμόζεται στο κοινωνικό περιβάλλον και να οδηγείται προς την πρόοδο / επιτυχία και την ευτυχία ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΚΟΤΗΤΑ Σύλληψη Γέννηση Α. Μητέρα Δ. Ομάδα συνομηλίκων Γ. Σχολείο Β. Ευρύτερη οικογένεια Ε. Επαγγελματικός χώρος Είσοδος του παιδιού στο σχολείο (Νηπιαγωγείο)

Κεντρικές διαστάσεις γονικής συμπεριφοράς Απαιτητικότητα των γονέων «για την ενσωμάτωση των παιδιών τους στην οικογένεια, την ωριμότητά τους, την εποπτεία τους, τις πειθαρχικές προσπάθειες τους και την προθυμία τους να αντιμετωπίσουν το παιδί που παρακούει" (Diana Baumrind, 1991)

Μορφές γονεϊκής ανατροφής (Parenting Style) Α. Αυταρχικοί γονείς: είναι ιδιαίτερα απαιτητικοί και καθοδηγητικοί, αλλά δεν ανταποκρίνεται στις ανάγκες των παιδιών τους. «απαιτούν υπακοή επιβάλλοντας ένα καθεστώς πλήρους προσανατολισμού και αναμένουν οι παραγγελίες τους να τηρούνται χωρίς να δίνουν εξηγήσεις" (Baumrind, 1991). παρέχουν ένα καλά οργανωμένο και δομημένο περιβάλλον με σαφείς και ξεκάθαρους κανόνες. Μπορούν να διαιρεθούν σε δύο κατηγορίες: τους μη αυταρχικά καθοδηγητικούς, οι οποίοι είναι καθοδηγητικοί, αλλά δεν είναι ενοχλητικοί ή αυταρχικοί κατά τη χρήση της δύναμης της εξουσίας τους, και τους αυταρχικά καθοδηγητικούς, οι οποίοι είναι εξαιρετικά ενοχλητικοί και αυταρχικοί.

Μορφές γονεϊκής ανατροφής (Parenting Style) Β. Έγκυροι-αυθεντικοί γονείς: είναι τόσο απαιτητικοί όσο και ευαίσθητοι στις ανάγκες των παιδιών τους. «επιμελούνται και μεταδίδουν σαφή πρότυπα για τη συμπεριφορά των παιδιών τους. Είναι σαφής-κατηγορηματικοί, αλλά δεν παρεμβαίνουν με αυθάδεια (ενοχλητικοί) και δεν είναι περιοριστικοί. Οι πειθαρχικές τους μέθοδοι είναι υποστηρικτικοί, όχι τιμωριτικοί. Θέλουν τα παιδιά τους να είναι θετικά, καθώς και κοινωνικά υπεύθυνα, με ανεπτυγμένες τις ικανότητες για αυτο-ρύθμιση και συνεργασία» (Baumrind, 1991, σ. 62). 

Μορφές γονεϊκής ανατροφής (Parenting Style) Γ. Επιεικείς γονείς: που αναφέρονται επίσης ως "ανεκτικοί" ή φιλελεύθεροι, χωρίς καθοδήγηση ("nondirective"). «ανταποκρίνονται περισσότερο από ό, τι απαιτούν. Είναι μη παραδοσιακοί και έχουν μεγάλη επιείκεια, δεν απαιτούν ώριμη συμπεριφορά, επιτρέπουν μεγάλο βαθμό αυτορρύθμισης και αποφεύγουν την αντιπαράθεση» (Baumrind, 1991). Επιεικείς γονείς μπορούν να διαιρεθούν περαιτέρω σε δύο τύπους: τους δημοκρατικούς γονείς, οι οποίοι, αν και επιεικής, είναι πιο ευσυνείδητοι, ασχολούνται, και είναι πιο δεσμευτικοί προς το παιδί τους τους φιλελεύθερους, μη καθοδηγητικούς (nondirective) γονείς. 

Μορφές γονεϊκής ανατροφής (Parenting Style) Δ. Αμέτοχοι, αδιάφοροι γονείς: είναι χαμηλά σε ανταπόκριση και σε απαιτητικότητα. Σε ακραίες περιπτώσεις, αυτό το στυλ ανατροφής μπορεί να καλύπτει: τους απορριπτικούς και τους αμελείς γονείς, αν και οι περισσότεροι γονείς αυτού του είδους εμπίπτουν εντός των φυσιολογικών ορίων. 

Μορφές γονεϊκής ανατροφής (Parenting Style) Επιεικείς, ανεκτικοί γονείς: (δημοκρατικοί, φιλελεύθεροι) Απαιτητικότητα Υποστήριξη-ανταπόκριση Αμέτοχοι, αδιάφοροι γονείς: (αμελείς, απορριπτικοί) Αυταρχικοί γονείς: (Αυταρχικά  & μη αυταρχικά καθοδηγητικοί) Απαιτητικότητα Υποστήριξη-ανταπόκριση Έγκυροι-αυθεντικοί γονείς

Συνέπειες για τα παιδιά Έχει βρεθεί ότι οι γονεϊκές μορφές ανατροφής επηρεάζουν (προδικάζουν) την ευημερία των παιδιών στους τομείς των κοινωνικών δεξιοτήτων, ακαδημαϊκών επιδόσεων, ψυχοκοινωνικής ανάπτυξης και της προβληματικής ή μη συμπεριφοράς. Οι έρευνες (Baumrind, 1991? Weiss & Schwarz, 1996? Miller et al., 1993) που έγιναν με συνεντεύξεις γονέων, αναφορές παιδιών, καθώς και με παρατηρήσεις μητέρων βρήκαν ότι:  Παιδιά και έφηβοι, των οποίων οι γονείς είναι αυθεντικοί, έχουν διαβαθμισθεί, με αντικειμενικά μετρήσιμα τεστ, ως πιο κοινωνικά και πιο ικανά στη συνεργασία από εκείνα των οποίων οι γονείς είναι μη αυθεντικοί. Παιδιά και έφηβοι, με γονείς που είναι αμέτοχοι, μετρήθηκαν στη συμπεριφορά τους πιο χαμηλά σε όλους τους τομείς.

Συνέπειες για τα παιδιά Σε γενικές γραμμές: η γονική ανταπόκριση στις ανάγκες των παιδιών βοηθά την ανάπτυξη των κοινωνικών δεξιοτήτων και την ψυχοκοινωνική λειτουργία τους, ενώ η γονική απαιτητικότητα συνδέεται με το ρόλο και την ικανότητα ελέγχου της συμπεριφοράς (δηλαδή, με τις ακαδημαϊκές επιδόσεις και αποκλίσεις συμπεριφοράς). Τα ευρήματα, λοιπόν, δείχνουν:  Παιδιά και έφηβοι από αυταρχικές οικογένειες (υψηλή απαιτητικότητα, αλλά χαμηλή ανταπόκριση) τείνουν να έχουν καλύτερες επιδόσεις στο σχολείο και να μη συμμετέχουν σε προβληματικές συμπεριφορές, αλλά να έχουν λιγότερες κοινωνικές δεξιότητες, χαμηλότερη αυτοεκτίμηση και υψηλότερα επίπεδα κατάθλιψης και άγχους. Παιδιά και έφηβοι από επιεικείς γονείς (υψηλή ανταπόκριση, χαμηλή απαιτητικότητα) έχουν περισσότερες πιθανότητες προβληματικής συμπεριφοράς και έχουν λιγότερο καλές σχολικές επιδόσεις, αλλά έχουν μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση, καλύτερες κοινωνικές δεξιότητες, καθώς και χαμηλότερα επίπεδα κατάθλιψης. 

Προβλήματα τακτικής και αρχές διαπαιδαγώγησης Τα προβλήματα στη διαπαιδαγώγηση των παιδιών ενισχύονται ακόμη περισσότερο όταν: Α. Ασυμφωνία των γονέων ως προς τον τρόπο αγωγής των παιδιών: Μητέρα και πατέρας πρέπει να εναρμονιστούν ως προς τις στάσεις και τις πρακτικές που χρησιμοποιούν για την αγωγή των παιδιών τους. Β. Συμπεριφορά γονέων που δεν συνάδει με όσα οι ίδιοι υπαγορεύουν (ασυμφωνία λόγων και έργων των γονέων) Γ. Οι γονείς πρέπει να έχουν σταθερή συμπεριφορά στο παιδί τους. Σταθερή γονική συμπεριφορά. Το παιδί αλλιώς μπερδεύεται.

Προβλήματα και αρχές διαπαιδαγώγησης Προσοχή!! Με την εμφάνιση Νέων Τεχνολογιών και Οπτικοακουστικών Μέσων, παραγνωρίζεται η σημασία των γονέων στην αγωγή. Όμως, μόνο μέσα από προσωπικές σχέσεις και αντιπαραθέσεις με τους γονείς (που αγαπούν και τιμωρούν, θέτουν όρια και απαγορεύσεις), εντυπώνονται οι κανόνες και διαμορφώνονται ήθος και συνείδηση Προσοχή!! Χρειάζεται διαρκής και προσωπικός έλεγχος των παιδιών από εξωτερικό παράγοντα, ο οποίος είναι απαραίτητος για να μπορεί να αναπτυχθεί ένας σταθερός αυτοέλεγχος ADORNO: μόνο μέσω μιας ηθικής ετερονομίας (πατέρας, μητέρα, δάσκαλος) γινόμαστε ικανοί για ηθική αυτονομία Κίνδυνοι από λανθασμένη συμπεριφορά (γονέων) Χωρίς προστατευτικό έλεγχο: παιδιά με λίγες εμπειρίες ως προς το τι σημαίνει ανθρώπινη επικοινωνία και ασφάλεια, ασυδοσία, αδιαφορία «Γκέτο οικογένειας»/υπερπροστατευτισμός, εγκλωβισμένα παιδιά: μη αυτόνομα παιδιά

Αίτια προβληματικής συμπεριφοράς Προσδιορισμός αιτιών προβλήματος στην ανάπτυξη προσωπικότητας & συμπεριφοράς του ατόμου: α. Πτυχές της ανθρώπινης προσωπικότητας (ενεργητικότητα, συμπάθεια και κοινωνικότητα): η βάση τους στην πρώιμη παιδική ηλικία β. Προβλήματα παρουσιάζονται όταν: η σχέση ενηλίκων με το παιδί χαρακτηρίζονται από αδιαφορία, ανασφάλεια, έλλειψη ανθρώπινης επικοινωνίας ή και άρνησης

Αίτια προβληματικής συμπεριφοράς ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΕΡΕΥΝΩΝ: Υπάρχει άμεση σχέση παιδικής ηλικίας και οικογενειακής προέλευσης νεαρών εγκληματιών, δηλ.: Οικογενειακό κλίμα (σημαντικό): όλες οι περιπτώσεις ήταν οικογένειες με έριδες και μίσος. Μεγάλωσαν χωρίς γονείς, ή βίωσαν ένα διαζύγιο. Η παρουσία του πατέρα καθορίζει το οικογ. κλίμα μέσω της κυριαρχίας και της επιβολής του. Το παιδί έχει ανάγκη από θέσπιση κανόνων & συμμόρφωση σ’ αυτούς. Παιδιά που μεγαλώνουν χωρίς πατέρα, χωρίς ένα φορέα εξουσίας, το πιθανότερο είναι να εκφραστούν με βία. Η μητέρα αρκεί για να εξισορροπήσει την κατάσταση;; μένει να ερευνηθεί παραπέρα. Το περιοδικό Spiegel αναφέρεται στον Christian έναν εγκληματία που μεγάλωσε χωρίς πατέρα: «Ο Christian μεγάλωσε χωρίς πατέρα· ένας πατέρας που δεν πέρασε ούτε μια φορά από το σπίτι να δει τι κάνει το παιδί του. Μετά από 6 μήνες δημοτικό σχολείο, άλλαξε σχολείο και πήγε στο ειδικό τμήμα για παιδιά που έχουν δυσκολίες προσαρμογής και αγωγής. Κανείς δεν θα μπορούσε να παραβλέψει τα συμπτώματα. Στα οκτώ του χρόνια έβαλε φωτιά σε μια αποθήκη οικοδομικών υλικών και έκαψε ό,τι υλικό υπήρχε σε πλαστικό και χαρτί. Στα εννιά του χρόνια μπήκε για πρώτη φορά σε αναμορφωτήριο». Επίσης, αντιθέτως, η άσκηση βίας από τον πατέρα λαμβάνεται από τα παιδιά αυτά ως αυτονόητη και άρα επαναλήψιμη. Έτσι: Π.χ. εθελοντές πολέμου, βίωσαν από λίγο ως πολύ αδιαφορία ως άρνηση ή και βία. Οι μητέρες, επίσης, ήταν φειδωλές ως προς τα αισθήματά τους, συναισθηματικά μακριά από τα παιδιά τους. Τα παιδιά δεν έμαθαν να χειρίζονται τα συναισθήματά τους και βίωσαν τον παραγκωνισμό.

Συμπέρασμα Οι περισσότεροι γονείς δεν εμπίπτουν σε μία κατηγορία, αλλά σε περισσότερες. Πολλοί γονείς δημιουργούν το δικό τους στυλ από ένα συνδυασμό παραγόντων, και αυτό μπορεί να εξελίσσεται με την πάροδο του χρόνου, ενόσω τα παιδιά αναπτύσσουν τις δικές τους προσωπικότητες στα διάφορα στάδια της ζωής του. Η γονεϊκή μορφή (στυλ) ανατροφής που επιλέγει κάθε γονιός επηρεάζεται από την ιδιοσυγκρασία των ίδιων και των παιδιών τους, και βασίζεται σε μεγάλο βαθμό από την επιρροή των ίδιων των δικών τους γονέων και του πολιτισμού τους. Οι περισσότεροι γονείς μαθαίνουν πρακτικές ανατροφής από τους ίδιους τους γονείς τους, πολλές από αυτές τις αποδέχονται, μερικές τις απορρίπτουν. Ποτέ δεν είναι αργά, αν και όσο πιο γρήγορα τόσο το καλύτερο, να αλλάξουμε μια στάση μας όταν συνειδητοποιήσουμε ότι είναι για το καλό του παιδιού μας, αλλά, σε τελική ανάλυση, και του εαυτού μας.

Για μια ομαλή κοινωνικοποίηση του παιδιού, τελικά, είναι απαραίτητες οι εξής συνθήκες: 1. Οι γονείς να αναπτύξουν πνεύμα αγάπης και κατανόησης χωρίς έντονες διαμάχες, διαπληκτισμούς και συγκρούσεις (ψυχοσυναισθηματικές και συγκινησιακές καταστάσεις) Υποστήριξη: (αγάπη) 2. Οι γονείς να καλλιεργούν στο παιδί θετικό αυτοσυναίσθημα Υποστήριξη: (θετ. αυτοσυναίσθημα) 3. Όχι στη βερμπαλιστική διδασκαλία των γονέων χωρίς συνέπεια στην πρακτική συμπεριφορά τους οι γονείς. Πρακτική μίμησης προτύπων/Βιωματικότητα 4. Οι γονείς πρέπει να έχουν σταθερότητα συμπεριφοράς μεταξύ των. Σταθερή γονική συμπεριφορά 5. Πρέπει οι γονείς να αποφεύγουν την αυστηρή και σκληρή τιμωρία (πειθαρχία), διότι διαμορφώνουν προσωπικότητες αυταρχικές και απολυταρχικές και να συνεργάζονται, με τα παιδιά τους, με δημοκρατική διάθεση, ώστε να επιλύουν τα προβλήματα με το διάλογο (Δημ. έλεγχος). Απαίτηση: Πειθαρχία (όχι σκληρή, αλλά δημοκρατική) Δημοκρατική ελεγκτική γονική συμπεριφορά

Ερωτήματα: Ορισμός της οικογένειας. Ποιος είναι ο σκοπός και ποια η συνηθισμένη μορφή της οικογένειας στη Δύση; Τι είναι η διαδικασία της κοινωνικοποίησης και ποια είναι τα στάδιά της; Γιατί, κατά τον Ελβετό βιολόγο A. Portman, η οικογένεια παραμένει ως θεσμός πάντοτε ισχυρός; Σε ποιες μεταβολές οφείλεται η κρίση της οικογένειας & σε ποιους λόγους στηρίζονται οι υποστηρικτές των αξιών της οικογένειας και φτάνουν στο σημείο να λένε ότι η οικογένεια σήμερα διαλύεται; Πώς απαντούν οι επικριτές της άποψης ότι η οικογένεια σήμερα περνάει κρίση-διαλύεται; Ποια είναι η κριτική των δυο θέσεων ως προς την κρίση της οικογένειας σήμερα και το ξεπέρασμα του προβλήματος; Αναφερθείτε στις κεντρικές διαστάσεις της γονικής συμπεριφοράς και στον καλύτερο συνδυασμό τους για τη σωστή ανατροφή των παιδιών. Η κυρίαρχη πυρηνική οικογένεια στη Δύση παρουσιάζει μια αλλαγή λειτουργίας, ποια είναι, από πού προέρχεται και ποιες οι αρνητικές και οι θετικές συνέπειές της; Ποιοι είναι οι σημαντικοί οικογενειακοί παράγοντες ανάπτυξης της προσωπικότητας του παιδιού σε ένα ανταγωνιστικό-περίπλοκο σύγχρονο κόσμο και ποιοι κίνδυνοι προβάλλουν από τη λανθασμένη συμπεριφορά των γονέων; Που οφείλετε η δημιουργία ατόμων με επιθετική συμπεριφορά (π.χ. νεαρών εγκληματιών) και ποιος ο ρόλος του πατέρα, της μητέρας και της μορφής πειθαρχίας στην οικογένεια. Ποια είναι τα κύρια σημεία σε σχέση με την τακτική των δυο γονέων, τα οποία οδηγούν σε προβλήματα διαπαιδαγώγησης-ανατροφής των παιδιών. Αναφερθείτε σε προϋποθέσεις-συνθήκες που οδηγούν στην ομαλή οικογενειακή κοινωνικοποίηση των παιδιών.