«Επιδημιολογία + Δημόσια Υγεία» Κωνσταντίνος Χαρδαλιάς Υπ. Διδάκτορας Δημόσιας Υγείας & Πολιτικής Υγείας Βοηθός της Αναπληρώτριας Καθηγήτριας Μαριάννας Διομήδους Υπεύθυνος Διδάσκων Εργαστηρίου Δημόσιας Υγείας Τομέας Δημόσιας Υγείας Τμήμα Νοσηλευτικής Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών

1/25 «Υγεία» είναι η πλήρης σωματική, οργανική, πνευματική, ψυχική, ηθική και κοινωνική ισορροπία του ανθρώπου «Αρρώστεια» είναι η νοσογόνος κατάσταση η οποία ορίζεται από το υποκείμενο νόσημα δηλαδή από την διαπίστωση της βλάβης σε επίπεδο κυττάρου, ιστού, οργάνου ή συστήματος

2/25 «Ο Προσδιοριστής» Το χαρακτηριστικό (συγγενές, περιβαλλοντικό ή συμπεριφοράς) των ατόμων, από το οποίο εξαρτάται (σχετίζεται ή συναρτάται) η συχνότητα ενός νοσήματος (ή του θανάτου ή γενικότερα ενός συμβάντος ή μιας κατάστασης υγείας)

Θνησιμότητα, Θνητότητα, Σχετικός Κίνδυνος 3/25 Επίπτωση-Αριθμός των Νέων Περιπτώσεων που εμφανίζονται την δεδομένη περίοδο, στον Πληθυσμό που είναι Υπο Εξέταση/Παρακολούθηση Επιπολασμός-Αριθμός των Ατόμων που έχουν την Νόσο σε μία συγκεκριμένη χρονική στιγμή, προς τον αριθμό των ατόμων του πληθυσμού την ίδια χρονική στιγμή Θνησιμότητα, Θνητότητα, Σχετικός Κίνδυνος

4/25 «Το Νόσημα-Η Νόσος» Το νόσημα (disease) αποτελεί την επιστημονική εξήγηση της αρρώστιας (illness) Σύμφωνα με την καθιερωμένη άποψη, το νόσημα είναι βλάβη ενός κυττάρου ή ιστού ή οργάνου ή συστήματος Η νόσος αποτελεί διαταραχή της υγείας που οφείλεται σε παροδική κυτταρική βλάβη και εκφράζει τη νοσηρή διαδικασία

5/25 «ΟΙ ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΝΟΣΗΜΑΤΟΣ» ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΕΣ ΑΛΛΟΙΩΣΕΙΣ ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ

6/25 «Η Νοσηρότητα» Ως «Νοσηρότητα» ονομάζεται η «συχνότητα» των «νόσων» σε ανθρώπινους πληθυσμούς

7/25 «Συμβάν-Κατάσταση» «Συμβάν (Event)» «Κατάσταση (State)» Είναι μια μεταβολή στο χρόνο, ένα σημείο στο χρόνο «Κατάσταση (State)» Είναι μια ιδιότητα που έχει διάρκεια

8/25 «Ανθρωποχρόνος κινδύνου» Ο «Ανθρωποχρόνος κινδύνου» δεν είναι τίποτα άλλο από το χρόνο παρακολούθησης αθροιστικά για όλα τα άτομα του υπο μελέτη πληθυσμού

9/25 «Σφάλματα Μέτρησης» Τυχαία σφάλματα (random error): ορίζουμε εκείνα τα ερευνητικά λάθη, τα οποία είναι πιθανό να εμφανιστούν σε μία επιδημιολογική έρευνα. Συστηματικά σφάλματα (systematic error): ορίζουμε αυτά τα ερευνητικά λάθη, τα οποία και τείνουν να εμφανίζονται συστηματικά σε συγκεκριμένες επιδημιολογικές έρευνες.

10/25 Κοορτικές Μελέτες Ορισμός(ΟΚ)

11/25 Μελέτες Ασθενών-Μαρτύρων Ορισμός(ΟΚ)

12/25 «ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΑΙΤΙΑΣ/ΑΙΤΙΟΤΗΤΑ» «Αιτία» είναι το γεγονός η το χαρκτηριστικό που επηρεάζει την πιθανότητα εμφάνισης ενός νοσήματος «Αιτιότητα» είναι η δυναμική της αλληλουχίας που συνδέει τον υπο θεώρηση παράγοντα και το συγκεκριμένο νόσημα.

13/25 «ΕΠΑΡΚΗΣ Ή ΑΝΑΓΚΑΙΟΣ» 13/25 «ΕΠΑΡΚΗΣ Ή ΑΝΑΓΚΑΙΟΣ» >Η αιτία πρέπει να προηγείται της ασθένειας. Η αιτία χαρακτηρίζεται ως: Επαρκής όταν προκαλεί μία ασθένεια Αναγκαία όταν μία ασθένεια δεν μπορεί να εκδηλωθεί χωρίς την παρουσία της.

14/25 «Ιεράρχηση Αιτιών» Η ορθή αναγνώριση, κατηγοριοποίηση καθώς και ταξινόμηση των αιτιών πρόκλησης των ασθενειών, με σκοπό την σωστή αποκωδικοποίηση της αιτιότητας μίας νόσου, ονομάζεται «Ιεράρχηση Αιτιών».

15/25 «ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΑΙΤΙΟΤΗΤΑΣ» Τέσσερις τύποι παραγόντων παίζουν ρόλο στην αιτιολογία μιας ασθένειας. Οι «Προδιαθεσικοί Παράγοντες», όπως η ηλικία, το φύλο ή συγκεκριμένα γενετικά χαρακτηριστικά που μπορούν να οδηγήσουν σε αδράνεια του ανοσοποιητικού συστήματος ή σε αργό μεταβολισμό μιας τοξικής χημικής ουσίας. προηγούμενη ασθένεια μπορεί να δημιουργήσει μια κατάσταση ευαισθησίας σε έναν παράγοντα νόσου. Οι «Διευκολυντικοί Παράγοντες», όπως το χαμηλό εισόδημα, η φτωχή διατροφή, η κακή στέγαση και η ανεπαρκής ιατρική φροντίδα μπορεί να ευνοήσουν την ανάπτύξη της ασθένειας. Αντιθέτως, παράγοντες που βοηθούν στην ίαση από μια ασθένεια ή στη διατήρηση της καλής υγείας μπορούν, επίσης, να ονομάζονται διευκολυντικοί παράγοντες. Οι κοινωνικοί και οικονομικοί παράγοντες προσδιορισμού της υγείας είναι εξίσου σημαντικοί με τους παράγοντες επιτάχυνσης στο σχεδιασμό των στρατηγικών πρόληψης.

Οι «Παράγοντες επιτάχυνσης», όπως 16/25 Οι «Παράγοντες επιτάχυνσης», όπως η έκθεση σε έναν συγκεκριμένο επιβλαβή παράγοντα, μπορούν να συνδεθούν με την εκδήλωση μιας ασθένειας. Οι «Ενισχυτικοί παράγοντες», όπως η επαναλαμβανόμενη έκθεση σε έναν παράγοντα και η υπερβολικά σκληρή δουλειά, μπορούν να επιδεινώσουν μια υπάρχουσα ασθένεια ή έναν τραυματισμό.

«Παράγοντας Κινδύνου» 17/25 «Παράγοντας Κινδύνου» Ο όρος «παράγοντας κινδύνου» χρησιμοποιείται συνήθως για να περιγράψει τους παράγοντες που συνδέονται θετικά με τον κίνδυνο ανάπτυξης μιας ασθένειας, αλλά που δεν είναι επαρκείς για να προκαλέσουν μόνοι τους την ασθένεια.

18/25 Ορισμός της Πρόληψης Ως «Πρόληψη» ορίζεται ως, Η Συντονισμένη Προσπάθεια σε συνδυασμό με την Ορθή Παρέμβαση με σκοπό το να Αποφευχθεί και να Προληφθεί μία Ανεπιθύμητη Υγειονομική Κατάσταση ή ένα Δυσάρεστο Γεγονός.

19/25 «Επίπεδα Πρόληψης» Τέσσερα επίπεδα πρόληψης μπορούν να προσδιοριστούν κατ' αντιστοιχία των διαφόρων σταδίων ανάπτυξης μιας νόσου: το πρωτογενές, το πρωτοβάθμιο, το δευτεροβάθμιο και το τριτοβάθμιο. Κάθε ένα από αυτά τα επίπεδα-στόχοι έχουν έναν καθιερωμένο ρόλο στην εξέλιξη ασθένειας.

20/25 «Πρωτοβάθμια Πρόληψη» Ο σκοπός της πρωτοβάθμιας πρόληψης είναι ο περιορισμός των επιπτώσεων της νόσου με τον έλεγχο των αιτιών και των παραγόντων κινδύνου. Οι προσπάθειες της πρωτοβάθμιας πρόληψης στοχεύουν: Στο συνολικό πληθυσμό, με σκοπό τη μείωση του μέσου κινδύνου (στρατηγική πληθυσμών ή "μαζική" στρατηγική, Στα άτομα με υψηλό κίνδυνο ως συνέπεια συγκεκριμένων εκθέσεων (μεμονωμένη στρατηγική υψηλού κινδύνου).

21/25 «Δευτεροβάθμια Πρόληψη» Η δευτεροβάθμια πρόληψη στοχεύει στη μείωση των σοβαρότερων συνεπειών της νόσου μέσω της έγκαιρης διάγνωσης και θεραπείας. Περιλαμβάνει μέτρα που στοχεύουν σε άτομα και πληθυσμούς για την έγκαιρη ανίχνευση και τη γρήγορη και αποτελεσματική παρέμβαση. Επικεντρώνεται στη χρονική περίοδο μεταξύ της στιγμής της έναρξης της ασθένειας και της στιγμής της διάγνωσης, και στοχεύει στη μείωση του επιπολασμού της νόσου.

22/25 «Τριτοβάθμια Πρόληψη» Η τριτοβάθμια πρόληψη στοχεύει στην ανάσχεση της εξέλιξης ή των επιπλοκών της νόσου που έχει διαγνωστεί και αποτελεί μια σημαντική πτυχή της θεραπευτικής και ιατρικής αποκατάστασης. Περιλαμβάνει τα μέτρα που προορίζονται για τη μείωση των βλαβών και των αναπηριών, την ελαχιστοποίηση των συμπτωμάτων και την ανακούφιση των ασθενών που πάσχουν από ανίατες ασθένειες. Η τριτοβάθμια πρόληψη είναι δύσκολο να χωριστεί από τη θεραπεία, δεδομένου ότι η θεραπεία των χρόνιων νοσημάτων έχει, ως έναν από τους κεντρικούς στόχους της, την πρόληψη των υποτροπών.

23/25 «Προσυμπτωματικός Έλεγχος» Ορισμός Ο προσυμπτωματικός έλεγχος αποτελεί το σύνολο των ιατρικών εξετάσεων που πραγματοποιούνται για τον προσδιορισμό της παρουσίας ασθένειας, στους φαινομενικά υγιείς ανθρώπους. Οι διαγνωστικές εξετάσεις συνήθως δεν επιβεβαιώνουν μια διάγνωση, αλλά μάλλον την παρουσία ή την απουσία ενός προσδιορισμένου παράγοντα κινδύνου, και απαιτούν έτσι την παρακολούθηση και τη θεραπεία του ατόμου

24/25 «Τύποι Προσυμπτωματικού Ελέγχου» Υπάρχουν διάφοροι τύποι προσυμπτωματικού ελέγχου, καθένας με συγκεκριμένους στόχους: Ο μαζικός προσυμπτωματικός έλεγχος περιλαμβάνει τον έλεγχο ολόκληρου του πληθυσμού (ή μέρος του). Ο πολλαπλός ή πολυφασικός προσυμπτωματικός έλεγχος περιλαμβάνει τη χρήση διαφόρων ελέγχων/εξετάσεων την ίδια χρονική στιγμή. Ο στοχοθετημένος προσυμπτωματικός έλεγχος των ομάδων με συγκεκριμένες εκθέσεις, π.χ. εργαζόμενοι σε χυτήρια μολύβδου, χρησιμοποιείται συχνά στην περιβαλλοντική υγεία και στην υγιεινή της εργασίας. Ο έλεγχος εύρεσης περίπτωσης ή ο τυχαίος προσυμπτωματικός έλεγχος είναι περιορισμένος στους ασθενείς που συμβουλεύονται έναν επαγγελματία υγείας για κάποιο άλλο σκοπό.

25/25 «Ευαισθησία+Ειδικότητα» Η «Ευαισθησία» είναι το ποσοστό των αληθινά ασθενών στον πληθυσμό που εξετάζεται, οι οποίοι προσδιορίζονται ως ασθενείς από τη διαγνωστική εξέταση. (‘Όταν η ασθένεια είναι παρούσα, πόσο συχνά ανιχνεύεται από τη εξέταση;) Η «Ειδικότητα» είναι το ποσοστό των αληθινά υγιών ανθρώπων οι οποίοι προσδιορίζονται ως υγιείς από τη διαγνωστική εξέταση.