Ρυθμιστικά «εργαλεία» για την ανάπτυξη του ανταγωνισμού και την προστασία του καταναλωτή στην αγορά ρεύματος POWER AND GAS SUPPLY FORUM Μάρτιος 2019

Δημιουργία ισότιμου πεδίου ανταγωνισμού Σε αγορές στις οποίες δραστηριοποιείται υπερεσπόζων παίκτης, για τη δημιουργία και την ανάπτυξη ανταγωνισμού, απαιτούνται ρυθμιστικά μέτρα τα οποία: αντιμετωπίζουν τις όποιες ασσυμετρίες στην πρόσβαση των συμμετεχόντων στο διαθέσιμο μείγμα παραγωγής (διαμόρφωση κόστους) και περιορίζουν πρακτικές κατάχρησης δεσπόζουσας θέσης- δυναμική διαδικασία: όταν ο ανταγωνισμός δεν έχει αναπτυχθεί ουσιαστικά η καταχρηστική συμπεριφορά ενδεχομένως εκδηλώνεται με «μονοπωλιακές» πρακτικές τιμολόγησης (μεταφορά στον πελάτη του κόστους αναποτελεσματικών πρακτικών διαχείρισης) στη συνέχεια η καταχρηστική συμπεριφορά μπορεί να συνδυάζεται με πρακτικές τιμολόγησης «κάτω του κόστους» προκειμένου να περιοριστεί ή και να καταστεί εντελώς αδύνατος ο ανταγωνισμός ώστε και πάλι να είναι ενδεχομένως εφικτή μια πρακτική «μονοπωλιακής τιμολόγησης» Ειδικά, όταν τα ρυθμιστικά μέτρα που λαμβάνονται για το άνοιγμα των αγορών δεν είναι μόνιμου χαρακτήρα, οι αβεβαιότητες που δημιουργούνται απαιτούν συνεχή παρακολούθηση από την εποπτεύουσα Αρχή και λήψη κατάλληλων μέτρων προς περιορισμό ενδεχόμενων καταχρηστικών συμπεριφορών

Μέτρα προστασίας του καταναλωτή Ρυθμιστικό πλαίσιο (clean energy package): η υλοποίηση αντικειμενικών εργαλείων σύγκρισης τιμών η εγκατάσταση έξυπνων μετρητών η ενεργή συμμετοχή της ζήτησης στις αγορές H προστασία του καταναλωτή από μη βέλτιστες πρακτικές προϋποθέτει τιμολόγια που αντανακλούν το πραγματικό κόστος παραγωγής του προϊόντος ώστε να λειτουργεί ο ανταγωνισμός, και με εφαρμογή κατάλληλων επιχειρηματικών πρακτικών το κόστος αυτό να μειώνεται να δημιουργείται πεδίο για την ενεργή συμμετοχή των πελατών στη διαμόρφωση του τελικού κόστους  

Το παράδειγμα της Ιταλίας Στην Ιταλία προκειμένου να πετύχει το άνοιγμα της αγοράς στον ανταγωνισμό υιοθετήθηκαν μόνιμα ρυθμιστικά μέτρα Η ENEL υποχρεώθηκε σε πώληση σημαντικού ποσοστού του παραγωγικού δυναμικού της σε ανταγωνιστές της Αρχικά απώλεσε μερίδιο αγοράς σε καταναλωτές Μέσης Τάσης άνω του 50% Όταν όλοι οι καταναλωτές είχαν δικαίωμα αλλαγής προμηθευτή το μερίδιό της μειώθηκε σε περίπου 49% (2008) και προοδευτικά μειώθηκε περεταίρω σε περίπου 37% (2017)

Το ρυθμιστικό μέτρο των προϊόντων ΝΟΜΕ Η αδειοδότηση εναλλακτικών προμηθευτών/παρόχων ηλεκτρικής ενέργειας πραγματοποιήθηκε ήδη από το 2001 Η διείσδυση των προμηθευτών σε σημαντικά μερίδια κατανάλωσης πραγματοποιήθηκε μόλις πρόσφατα ως αποτέλεσμα της ρυθμιστικής παρέμβασης που υλοποιήθηκε μέσω του μηχανισμού δημοπρασιών ΝΟΜΕ Οι δημοπρασίες ΝΟΜΕ αποτελούν ένα μεταβατικό (λήγει το έτος 2019) ρυθμιστικό μέτρο που αποσκοπεί στο να θεραπεύσει το ζήτημα της ιστορικής «ανισότητας» αναφορικά με την αποκλειστική και προνομιακή πρόσβαση της ΔΕΗ σε φθηνό ενεργειακό μίγμα παραγωγής από λιγνιτικούς και υδροηλεκτρικούς πόρους Ο συγκεκριμένος μηχανισμός σχεδιάστηκε ώστε η διάθεση των προθεσμιακών προϊόντων λιγνιτικής και υδροηλεκτρικής παραγωγής να πραγματοποιείται μέσω πλειοδοτικού διαγωνισμού (δημοπρασίες), ο οποίος εκτός από διαφάνεια, εγγυάται ότι η τελική τιμή αγοράς της δημοπρατούμενης από τη ΔΕΗ ενέργειας («τιμή κλεισίματος» της δημοπρασίας) αντικατοπτρίζει την πραγματική αξία των προθεσμιακών προϊόντων όπως αυτή αποκαλύπτεται από την ανταγωνιστική διαδικασία χωρίς ανώτατο όριο Απώλεια μεριδίου της δεσπόζουσας εταιρίας κατά δέκα έξι (16) ποσοστιαίες μονάδες (από 94,4% σε 78,2%) Ο σκοπός της ρύθμισης εν προκειμένω επιτεύχθηκε καθώς δημιουργήθηκε ανταγωνισμός «εκεί που δεν υπήρχε»

Το όφελος για τον πελάτη Σύγκριση των προσφερόμενων τιμολογίων, πριν και μετά την εφαρμογή του μηχανισμού Η μεσοσταθμική τιμή πώλησης ηλεκτρικής ενέργειας (ανταγωνιστικό σκέλος) μετά την εφαρμογή του ΝΟΜΕ μειώθηκε στο σύνολο του χαρτοφυλακίου των πελατών όλων των ενναλακτικών παρόχων σε σχέση με τις αντίστοιχες τιμές πώλησης πριν από την εφαρμογή του μέτρου Για την περίοδο 2017 και 2018 επιβλήθηκε στους παρόχους υποχρέωση κάλυψης του ελλείματος του Ειδικού Λογαριασμού ΑΠΕ και ΣΗΘΥΑ μέσω της χρέωσης ΠΧΕΦΕΛ και ΜΜΚΘΣΣ, χρεώσεις οι οποίες αναγκαστικά επιβάρυναν τα τιμολόγια Αν εξαιρεθούν οι ως άνω χρεώσεις, η μείωση των προσφερόμενων τιμών στους τελικούς καταναλωτές θα ήταν ακόμη μεγαλύτερη, ως αποτέλεσμα του μέτρου των δημοπρασιών ΝΟΜΕ Ο ανταγωνισμός λειτούργησε και οι εταιρίες προμήθειας μετακύλησαν στο σύνολό του το όφελος από την πρόσβασή τους σε ενεργειακά προϊόντα ΝΟΜΕ η ΔΕΗ ακολούθησε και αυτή τον ανταγωνισμό εφαρμόζοντας στα τιμολόγιά της εκπτώσεις συνέπειας

Έκτακτες χρεώσεις Επιβολή στους προμηθευτές ηλεκτρικής ενέργειας υποχρέωσης κάλυψης του ελλείματος του Ειδικού λογαριασμού ΑΠΕ και ΣΗΘΥΑ – χρέωση ΠΧΕΦΕΛ και ΜΜΚΘΣΣ Οι ως άνω χρεώσεις σε μια αγορά προμήθειας που ο ανταγωνισμός δεν έχει ακόμα αναπτυχθεί επαρκώς δεν είχαν απολύτως κανένα λόγο να αφεθούν στο ανταγωνιστικό σκέλος των τιμολογίων Αντίθετα το ρυθμιστικό πλαίσιο χαρακτηρίζει σαφώς τέτοιου τύπου χρεώσεις ως ρυθμιζόμενες το μέτρο είχε προφανώς αρνητικές συνέπειες στην ανταγωνιστικότητα των εναλλακτικών παρόχων και θα έπρεπε πριν την εφαρμογή του να αναλυθεί σε σχέση με τις δυνατότητες και τα εργαλεία που διαθέτει η δεσπόζουσα προκειμένου να απορροφά τέτοιου είδους χρεώσεις

Συνέπεια και Συνέχεια Ο περιορισμός της κατάχρησης δεσπόζουσας θέσης με σκοπό την ανάπτυξη του ανταγωνισμού που όπως είδαμε προσφέρει πραγματικό όφελος στον καταναλωτή απαιτεί: συνέπεια στις επιλογές των εργαλείων (δεν πρέπει το ένα ρυθμιστικό «εργαλείο» να υπονομεύει του στόχους του άλλου) και συνέχεια ώστε να καταστεί δυνατή η ωρίμανση των συνθηκών ανταγωνισμού οπότε και θα εκλείψουν οι λόγοι για την επιβολή των μέτρων