ΓΙΑΝΝΗΣ ΜΑΓΚΛΗΣ «Γιατι;» ΚΕΙΜΕΝΑ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ Β΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΓΙΑΝΝΗΣ ΜΑΓΚΛΗΣ «Γιατι;»

Γνωριζοντασ τον συγγραφεα Ποια από τα γεγονότα της ζωής του Γ. Μαγκλή θεωρείτε αξιοσημείωτα; Τι πιστεύετε ότι συνέβαλε στην έμπνευση του συγκεκριμένου διηγήματος; Αρχείο Ελλήνων Λογοτεχνών: Γ. Μαγκλής (ΕΚΕΒΙ) Λογομνήμων: Γ. Μαγκλής

Το διήγημα ανήκει στη συλλογή διηγημάτων με τίτλο Δεν υπάρχουν Αμαρτωλοί (1956), που κυκλοφόρησε κατά την μεταπολεμική περίοδο. Ο συγγραφέας μελετά εδώ τις ενστικτώδεις αντιδράσεις της αυτοάμυνας σε κατάσταση κινδύνου, μέσα σε συνθήκες πολεμικής σύγκρουσης και αντιμετωπίζει με κατανόηση και γνώση των ανθρώπινων ενστίκτων την επίθεση του στρατιώτη προς τον εχθρό.  Στόχος του συγγραφέα: να στείλει ένα αντιπολεμικό μήνυμα, µια ηχηρή διαμαρτυρία απέναντι στον παραλογισµό του πολέµου και να κηρύξει την ανάγκη για ειρήνη και συναδέλφωση των λαών ανεξάρτητα από εθνικότητα, γλώσσα, πολιτισµό. Θεματικα κεντρα Πόλεμος και απάνθρωπη βία Θύτες και θύματα, νικητές και ηττημένοι Η αλλοτρίωση του πολέμου Ειρήνη και ανθρωπισμός εναντίον πολέμου και θηριωδίας

Το ειδοσ του κειμενου ΔΙΗΓΗΜΑ ΜΕ ΑΝΤΙΠΟΛΕΜΙΚΟ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΔΙΗΓΗΜΑ ΜΕ ΑΝΤΙΠΟΛΕΜΙΚΟ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ   Η  ιστορία περιστρέφεται γύρω από ένα κύριο γεγονός, σημαντικό για τη ζωή του κεντρικού ήρωα (πρωταγωνιστή). Περιγράφεται ο χαρακτήρας (ηθογράφηση) και η ψυχολογία (ψυχογραφία) του κεντρικού ήρωα. Υπάρχουν και κάποια δευτερεύοντα πρόσωπα & επεισόδια, που έχουν ως στόχο να τονίσουν το βασικό γεγονός ή να συμπληρώσουν την ψυχογραφία του πρωταγωνιστή. Ο εχθρός, μέσα από το φόνο του οποίου αναδεικνύονται περισσότερα στοιχεία για την ψυχογραφία του νεαρού στρατιώτη. Έχει οργανωμένη δομή: πλοκή - δέση — κορύφωση — λύση. Έχει ενότητα υπόθεσης: όλα τα γεγονότα και οι λεπτομέρειες έχουν άμεση σχέση με το κύριο γεγονός ξετυλίγονται σταδιακά, ώστε το ενδιαφέρον του αναγνώστη να παραμείνει αμείωτο μέχρι το τέλος. Όλη η ιστορία κινείται γύρω από τη δολοφονία του εχθρού. Έχει ενότητα τόπου και χρόνου: τα γεγονότα αποτελούν ένα ενιαίο σύνολο. Όλη η ιστορία εκτυλίσσεται γύρω από την πηγή. Ξεκινάει το σούρουπο και τελειώνει λίγες ώρες μετά, όταν έχει πια νυχτώσει. . Έχει κάποιο σκοπό, τον οποίο ο συγγραφέας δεν εκφράζει καθαρά, αλλά αφήνει τον αναγνώστη να το κατανοήσει (περνάει έμμεσα ένα μήνυμα αντιπολεμικό: Ο πόλεμος είναι καταστροφικός, αποκτηνώνει τους ανθρώπους, έχει μόνο θύματα, είναι ένα τραγικό γεγονός με αρνητικές μόνο συνέπειες).

Απουσια προσδιορισμων Αν μελετήσουμε το κείμενο προσεκτικά, παρατηρούμε την έλλειψη προσδιορισμών τόπου, χρόνου. Δεν υπάρχουν καν ονόματα. Ο συγγραφέας δεν επιλέγει έναν συγκεκριμένο πόλεμο. Δεν έχει σημασία ποιος αντιμάχεται ποιον. Δεν έχει σημασία η έκβαση του πολέμου. Δεν έχει σημασία ο τόπος και ο χρόνος. Αυτή είναι προφανώς µια επιλογή του συγγραφέα, ο οποίος επιζητεί να δείξει ότι σε έναν πόλεµο δε µετράει ποιος έχει το δίκιο και ποιος το άδικο, αλλά το γεγονός ότι οι εµπόλεµοι χάνουν την ανθρωπιά τους και γίνονται εναλλάξ αθώα θύµατα και σκληροί θύτες. Πάνω ακριβώς σε αυτή την απουσία προσδιορισμών αναπτύσσεται ο λογοτεχνικός µύθος, του οποίου το χαρακτηριστικό γνώρισµα είναι οι συνεχείς ανατροπές. Ο νέος στρατιώτης τη µια στιγµή προκαλεί τη συµπάθεια του αναγνώστη, αφού παρουσιάζεται ως θύµα ενός πολέµου, την άλλη στιγµή όµως προκαλεί την απέχθεια του αναγνώστη, αφού γίνεται ο ίδιος σκληρός εκτελεστής ενός συνανθρώπου του. Στη συνέχεια ο εκτελεστής στρατιώτης µετατρέπεται σε τραγικό θύµα, καθώς µετανιώνει φρικτά και συντρίβεται ο ίδιος από την πράξη του. Απουσια προσδιορισμων

η δομη και οι αφηγηματικοι τροποι του κειμενου η δομη και οι αφηγηματικοι τροποι του κειμενου 1ηΕνότητα: §1-2 «Σουρούπωνε… τα μάτια να ξεχάσει» - Το σούρουπο ηρεμεί το πεδίο μάχης. 2ηΕνότητα: §3-5 «Ο νέος στρατιώτης… το κεφάλι να δει» - Ο νέος στρατιώτης δροσίζεται με το καθαρό νερό της πηγής και ευγνωμονεί το Θεό. 3ηΕνότητα: §6-10 «Ένας άλλος στρατιώτης… βογκώντας» - Η συνάντηση με τον εχθρό και ο θανάσιμος τραυματισμός του. 4ηΕνότητα: §11-24 «Ο νέος στρατιώτης… δεν άκουγε» - Η σταδιακή συνειδητοποίηση του εγκλήματος και το μετάνιωμα του στρατιώτη-θύτη. Η αφήγηση ακολουθεί τη χρονική ροή των γεγονότων (ευθύγραμμη χρονικά) και γίνεται σε γ΄ πρόσωπο από έναν αφηγητή που δε συμμετέχει στη δράση. Πρόκειται για έναν εξωτερικό / παντογνώστη αφηγητή, πουονομάζεται «ετερο-διηγητικός». Συνδυάζεται με την περιγραφή, το διάλογο και το μονόλογο

Ποια λεζάντα θα δίνατε στη διπλανή φωτογραφία; Ποιο μήνυμα περνάει και πώς αυτό σχετίζεται με το μήνυμα του διηγήματος;

Προσπαθήστε να ερμηνεύσετε τον συμβολισμό της αντιπολεμικής αφίσας του Γιώργου Αργυράκη (Τελλόγλειο Ίδρυμα Τεχνών Α.Π.Θ.)

ΓΛΩΣΣΑ Το διήγημα είναι γραμμένο σε απλή, δημοτική γλώσσα χωρίς ιδιαίτερους λεκτικούς τύπους. Παρατηρούμε το λειτουργικό ρόλο των αντιθέσεων (π.χ. «ο νέος στρατιώτης»-«ο οχτρός»). Επίσης, εντοπίζονται ζωηρές προσωποποιήσεις των στοιχείων της φύσης (π.χ. «Ο μεγάλος ήλιος που ολημερίς τσουρουφλούσε φίλους και οχτρούς είχε γυρίσει πια να ξεκουραστεί»). Γίνεται χρήση των υποκοριστικών (π.χ. «μια φλεβίτσα», «γουρνίτσα»), για να υποδηλωθεί την οικειότητα του ανθρώπου με τα στοιχεία της φύσης. Έμφαση δίνεται, τέλος, με τις επαναλήψεις λέξεων ή ολόκληρων φράσεων.

ΥΦΟΣ Το διήγημα αυτό του Μαγκλή αποδίδει με απλότητα και ειλικρίνεια την ανθρώπινη αλλοτρίωση μέσα από τον πόλεμο και την επιτακτική του ανάγκη για ειρήνευση και αγάπη. Με λυρισμό περιγράφονται οι εικόνες της φύσης, το κατέβασμα στην πηγή των δύο στρατιωτών συνεπάγεται η συνάντηση του ανθρώπου με τον ίδιο του τον εαυτό μέσα στην αγκαλιά της φύσης και τη γαλήνη που προκύπτει από την επανασύνδεση αυτή του ανθρώπου με την υπόστασή του. Ο συγγραφέας δίνει έμφαση στο γαλήνεμα της ανθρώπινης φύσης και το αντιδιαστέλλει με προς το πολεμικό πρόσωπο του ανθρώπου και τη βαρβαρότητά του κάτω από στρατιωτικές διαταγές. Με κοφτές και σύντομες προτάσεις, παρατηρούμε την αναμέτρηση των δύο στρατιωτών και τις αλλαγές μέσα από τις οποίες περνά η ψυχοσύνθεση του στρατιώτη-θύτη πριν και μετά το έγκλημά του. Οι δικαιολογημένες ανατροπές της συμπεριφοράς του και η άμεση αντιδιαστολή του θύτη με το θύμα του, καθορίζουν το ύφος και τη μορφή του διηγήματος εστιάζοντας στο ίδιο το θέμα με αμεσότητα και εκφραστική λιτότητα.

Οι αντιπαλοι στρατιωτεσ Κοινά σημεία Ίδια ηλικία ίδιες επιθυμίες ίδια απλά ανθρώπινα όνειρα ίδιες συναισθηματικές ανάγκες ίδια λαχτάρα για ζωή έχουν αφήσει πίσω τους οικογένεια που περιμένει με αγωνία την επιστροφή τους   Ο συγγραφέας θέλει να τονίσει ότι όλοι οι άνθρωποι, παρά τις διαφορές τους (π.χ. διαφορετική εθνικότητα) στο βάθος είναι ίδιοι.

Οι ψυχολογικεσ διακυμανσεισ του κεντρικου ηρωα Οι ψυχολογικεσ διακυμανσεισ του κεντρικου ηρωα επαφή με τη φύση: απλός, ήρεμος, χαρούμενος άνθρωπος εμφάνιση εχθρού: και πάλι καχύποπτος, σκληρός και αδίστακτος πολεμιστής πυροβολισμός εχθρού: αμηχανία, καθώς αρχικά δε συνειδητοποιεί τι έχει κάνει βλέμμα και πόνος πληγωμένου: ενοχές και πόνος, ταυτίζεται με τον πληγωμένο εχθρό του, νιώθει πανικό κι έτσι τρέπεται σε φυγή στα μισά της διαδρομής σταματά: προσπαθεί να ηρεμήσει και να συγκεντρωθεί, αλλά δεν μπορεί λόγω της έντονης συναισθηματικής κατάστασης που βρίσκεται κατεβαίνει τρέχοντας την πλαγιά: θέλει να προφτάσει να σώσει τον πληγωμένο και παρακαλεί το θεό να τον σώσει∙ ταραχή, αγωνία, τύψεις, πόνος για το συνάνθρωπό του και οίκτος για τον εαυτό του ο πληγωμένος είναι ακόμα ζεστός: προσωρινή ανακούφιση, εξακολουθεί να τρέμει από αγωνία, νιώθει ανθρώπινα συναισθήματα φροντίζει τον πληγωμένο: ειλικρινής μετάνοια, πόνος, συντριβή, ανάγκη να λυτρωθεί, εξομολόγηση, ευαίσθητη ψυχή, τρυφερότητα ο νεαρός στρατιώτης συνειδητοποιεί ότι ο πόλεμος ήταν αυτός που τον έκανε απάνθρωπο και τον γέμισε μίσος για το συνάνθρωπό του

Ο τραγικοσ ηρωασ του διηγηματοσ ΤΡΑΓΙΚΟΣ ΗΡΩΑΣ  Ο ήρωας που πάσχει, υποφέρει. Η τραγικότητα δημιουργείται κατά κανόνα:  α. όταν ο ήρωας πάσχει εξαιτίας μιας αναπόφευκτης μοίρας, (π.χ. η Ελένη στην ομώνυμη τραγωδία υποφέρει στην Αίγυπτο, γιατί έτσι όρισαν οι θεοί, που για τους δικούς τους σκοπούς την απομάκρυναν από τη Σπάρτη)·  β. όταν υποπίπτει σε σφάλμα από λάθος υπολογισμούς (ἁμαρτία) ή από υπερβολική αυτοπεποίθηση και αλαζονεία(ὕβρις)·  γ. όταν έρχεται αντιμέτωπος με δυνάμεις υπέρτερες (π.χ. η Ελένη στην ομώνυμη τραγωδία, όταν πιέζεται να παντρευτεί παρά τη θέλησή της το Θεοκλύμενο)·  δ. όταν βρίσκεται στην ανάγκη να επιλέξει ανάμεσα σε δυο λύσεις, που και οι δυο θα τον πληγώσουν· ε. όταν ο ήρωας μεταπίπτει από την ευτυχία στη δυστυχία (π.χ. στην Ελένη ο Μενέλαος, ο νικητής της Τροίας, παρουσιάζεται ως επαίτης ναυαγός). Με την ευρύτερη έννοια του ορισμού της τραγικότητας, στο διήγημα τραγικό πρόσωπο είναι ο νέος στρατιώτης που σκότωσε τον άλλο, γιατί είναι και αυτός θύμα ενός πολέμου που τον έχει αλλοτριώσει, τον έχει κάνει απάνθρωπο και τον έχει εξαγριώσει. Γι’ αυτό και αναγκάζεται να σκοτώσει από φόβο μήπως προλάβει και τον σκοτώσει ο άλλος και, όταν συνειδητοποιεί την πράξη του, αισθάνεται ενοχή, μετανιώνει, ζητάει συγχώρεση από το θύμα του.

Εξηγήστε τα σύμβολα.

το ανθρωπιστικό και αντιπολεμικO μHνυμα Τα χωρία του κειμένου που περνούν το παραπάνω μήνυμα είναι τα εξής : Ο ήλιος σιχάθηκε να βλέπει τους ανθρώπους να σκοτώνονται μεταξύ τους κι έκλεισε τα μάτια να ξεχάσει. Θεέ μου, όμορφη να ’ναι η ζωή του ανθρώπου. Κάνε με το καλό να τελέψει γρήγορα ο πόλεμος, να γυρίσω πίσω στο σπίτι κοντά στη γριά μανούλα που με καρτερά και κοντά στ’αδέρφια μου. Μα ο πρώτος στρατιώτης ξέχασε ολότελα τα όσα τώρα δε είπε αγναντεύοντας τον ήσυχο ουρανό και μονοστιγμής τράβηξε από τη μέση του το πιστόλι και το πρότεινε στον οχτρό. Λυπήσου με, είμαι αθώος, χάρισέ μου τη ζωή. Κοίταξε, είμαι νέος πολύ και ξέρεις, μια γριά μάνα που δεν έχει στον κόσμο άλλο κανένα, με καρτερά. Μα ο νέος στρατιώτης ξέχασε μονομιάς το Θεό. Με τις παραπάνω προτάσεις, ο συγγραφέας παρουσιάζει τις αρνητικές επιπτώσεις που φέρνει ο πόλεμος στους ανθρώπους. Ακόμη, δίνει έμφαση στην ανάγκη συναδέλφωσης συνανθρώπων με τις προσφωνήσεις που απευθύνει ο ένας στρατιώτης στον άλλο (λυπήσου τον, λυπήσου με..., αδερφέ μου..., καλέ μου πονεμένε μου αδερφέ...).

Περιγράψτε όσα απεικονίζονται στη φωτογραφία Περιγράψτε όσα απεικονίζονται στη φωτογραφία. Πιστεύετε ότι είναι αναγκαία στις μέρες μας;

Πάμπλο Πικάσο, Γκερνίκα (1937), Εθνικό Μουσείο Τέχνης «Βασίλισσα Σοφία», Μαδρίτη.

ΠΑΡΑΛΛΗΛΑ ΚΕΙΜΕΝΑ - τραγουδια Αντώνη Σαμαράκη «Το ποτάμι» από τη συλλογή διηγημάτων Ζητείται ελπίς (ΚΝΛ Γ΄ΛΥΚΕΙΟΥ) Σ. Μυριβήλη «Η μυστική παπαρούνα» (απόσπασμα από τη Ζωή εν τάφω) (ΚΝΛ Β΄ΛΥΚΕΙΟΥ) Γιάννη Ρίτσου, «Γράμματα απ' το μέτωπο» (ποιητικό απόσπασμα) Έριχ Μαρία Ρεμάρκ, Ουδέν νεώτερον από το δυτικό μέτωπο (απόσπασμα) Μετασελίδα με αντιπολεμικά κείμενα και τραγούδια (ψηφιακό σχολείο) Τραγούδι των Doors ("Apocalypse now") http://www.youtube.com/watch?v=1b26BD5KjH0 Τραγούδι "Ο στρατιώτης" http://www.youtube.com/watch?v=dRoN-VX7NR4 Τραγούδι για την ειρήνη https://www.youtube.com/watch?v=MwJC3_NrUGg ΑΝΤΙΠΟΛΕΜΙΚΑ ΒΙΝΤΕΟ https://www.youtube.com/watch?v=RBQ-IoHfimQ http://vimeo.com/5864912 ΠΑΡΑΛΛΗΛΑ ΚΕΙΜΕΝΑ - τραγουδια Να εντοπίσετε ομοιότητες και διαφορές των ενδεικτικών παράλληλων κειμένων - τραγουδιώνμε το διήγημα του Μαγκλή. Εκφράστε τα συναισθήματά σας μετά την παρακολούθηση των αντιπολεμικών βίντεο.