«Θεωρία και Δίκαιο Διεθνών Οργανισμών» ΠΑΝΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΔΙΕΘΝΩΝ, ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ & ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ «Θεωρία και Δίκαιο Διεθνών Οργανισμών» Ακαδημαϊκό Έτος 2018-2019 Κ.Μ: 120315 ΕΞΑΜΗΝΟ: Ε’ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ: Υποχρεωτικό Επιλογής ΔΙΔΑΣΚΩΝ: Δρ Αλέξανδρος Καΐλης

Η Νομική Προσωπικότητα των Διεθνών Οργανισμών Νομική προσωπικότητα των διεθνών οργανισμών: στο διεθνές πεδίο, και στην εσωτερική τάξη των κρατών μελών =============================================== Α. Νομική προσωπικότητα διεθνούς δικαίου (διεθνές πεδίο) Οι διεθνείς οργανισμοί αποτελούν υποκείμενα του διεθνούς δικαίου, και συνακόλουθα φορείς δικαιωμάτων και υποχρεώσεων Ως υποκείμενα του διεθνούς δικαίου, περιβάλλονται με νομική προσωπικότητα που τους επιτρέπει, στη βάση κάποιων καταστατικών δικαιωμάτων/εξουσιών και υποχρεώσεων/καθηκόντων, να εκπληρώνουν τους σκοπούς τους και να δραστηριοποιηθούν στο διεθνές πεδίο, Ουσιαστικά, η ιδιότητα του υποκειμένου του διεθνούς δικαίου συνεπάγεται αυτόματα την απόδοση διεθνούς νομικής προσωπικότητας, και αντιστρόφως, Η νομολογία του Διεθνούς Δικαστηρίου Δικαιοσύνης έχει συμβάλει στην αναγνώριση της διεθνούς προσωπικότητας των διεθνών οργανισμών (π.χ. Γνωμοδότησης της 11ης Απριλίου 1949 σχετικά με την «Επανόρθωση για Ζημιές που προκλήθηκαν κατά την Υπηρεσία στα Ηνωμένα Έθνη) Θεωρίες της Συμβατικής Βούλησης (συμβατική θεωρία) και της Αντικειμενικής Προσωπικότητας (θεσμική θεωρία)

Η Νομική Προσωπικότητα των Διεθνών Οργανισμών Α. Νομική προσωπικότητα διεθνούς δικαίου (διεθνές πεδίο) Η απόκτηση διεθνούς νομικής προσωπικότητας από τους διεθνείς οργανισμούς, επιφέρει ορισμένα δικαιώματα και έννομες συνέπειες: προνόμια και ασυλίες, διεθνή ευθύνη, ικανότητα διαδίκου, δικαιοπρακτική ικανότητα (σύναψη διεθνών συμβάσεων με τρίτα κράτη και άλλους διεθνείς οργανισμούς), και δικαίωμα αντιπροσώπευσης Δικαίωμα ενεργητικής και παθητικής αντιπροσώπευσης ενεργητική αντιπροσώπευση: δυνατότητα αποστολής αντιπροσωπειών διεθνών οργανισμών, σε κράτη και άλλους διεθνείς οργανισμούς (π.χ. μόνιμες αντιπροσωπείες ΕΕ σε τρίτες χώρες και ΟΗΕ) παθητική αντιπροσώπευση: ιδιότητα διεθνών οργανισμών να δέχονται αντιπροσωπείες από τα κράτη μέλη τους (Μόνιμες Αντιπροσωπείες κρατών σε ΕΕ και ΟΗΕ)

Η Νομική Προσωπικότητα των Διεθνών Οργανισμών Β. Νομική προσωπικότητα εσωτερικού δικαίου Η αναγνώριση της ικανότητας των διεθνών οργανισμών να δρουν νομικά, στην εσωτερική έννομη τάξη των κρατών κρίνεται αναγκαία προκειμένου αυτοί να είναι σε θέση να ασκούν αποτελεσματικά τις λειτουργικές αρμοδιότητές του (π.χ. σύναψη συμβάσεων προμήθειας αγαθών, μίσθωση ή αγορά ακινήτων) Πηγές της νομικής προσωπικότητας εσωτερικού δικαίου: Καταστατική Συνθήκη Ειδική ρήτρα: α) πλαισιακή ρήτρα (π.χ. άρθρο 104 ΟΗΕ), ή β) ρήτρα που αναφέρεται στην αναγνώριση απόκτησης πλήρους νομικής προσωπικότητας: σύναψη συμβάσεων – απόκτηση και διάθεση ακίνητης και κινητής περιουσίας – διενέργεια δικαστικών διαδικασιών Συσχετικές Συμφωνίες Σύμβαση για τα Προνόμια και τις Ασυλίες των Ηνωμένων Εθνών (1946), (Άρθρο Ι) - Σύμβαση για τα Προνόμια και τις Ασυλίες των Ειδικευμένων Οργανισμών (1947), (Άρθρο ΙΙ) - Συμφωνίες Εγκατάστασης Έδρας Συναγόμενη Νομική Ικανότητα: α) από καταστατικές διατάξεις που αναφέρονται σε ειδικές λειτουργίες, η άσκηση των οποίων προϋποθέτει την απόκτηση εσωτερικής νομικής ικανότητας (π.χ. Παγκόσμια Ταχυδρομική Ένωση), β) από τη Συμφωνία Εγκατάστασης Έδρας, Εσωτερικό Δίκαιο των Κρατών: ειδική νομοθετική πράξη (π.χ. International Organization Act (1968) στο Ηνωμένο Βασίλειο) Η Περίπτωση των Τρίτων Κρατών: μη υποχρέωση αναγνώρισης νομικής προσωπικότητας εσωτερικού δικαίου - στην πράξη, όμως, η οικουμενικής σύνθεσης οργανισμοί αναγνωρίζονται ως νομικές οντότητες εσωτερικού δικαίου - ειδικές διμερείς συμφωνίες (π.χ. Ελβετία και Διεθνείς Αναπτυξιακές Τράπεζες)

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Κύρια Βιβλιογραφία Μπρεδήμας, Α. και Κυριακόπουλος, Γ. (2016) Δίκαιο Διεθνών Οργανισμών. Νομική Βιβλιοθήκη Νάσκου-Περράκη, Π., Αντωνόπουλος, Κ. και Σαρηγιαννίδης, Μ. (2015) Διεθνείς Οργανισμοί. Εκδόσεις Σάκκουλα, Αθήνα-Θεσσαλονίκη Ραυτόπουλος, Ε. (2011) Θεωρία και Δίκαιο των Διεθνών Θεσμικών Οντοτήτων, Σημειώσεις Πανεπιστημιακών Παραδόσεων. Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών, Αθήνα Ιωάννου, Κ., Οικονομίδης, Κ., Ροζάκης, Χ. και Φατούρος, Α. (1990) Δημόσιο Διεθνές Δίκαιο: Οι φορείς δικαιωμάτων και υποχρεώσεων στη διεθνή έννομη τάξη. Εκδόσεις Αντ. Ν. Σάκκουλα, Αθήνα-Κομοτηνή Χριστοδουλίδης, Θ. (1985) Δομή και Λειτουργία των Διεθνών Οργανισμών. Εκδόσεις Αντ. Ν. Σάκκουλα, Αθήνα-Κομοτηνή Χριστοδουλίδης, Θ. (1984) Εισαγωγή στη Διεθνή Οργάνωση. Εκδόσεις Αντ. Ν. Σάκκουλα, Αθήνα Συμπληρωματική Βιβλιογραφία Sands, Ph., Klein, P. (2009), Bowett’s Law of International Institutions (Sixth Edition). Sweet & Maxwell Klabbers, I. (2002), An Introduction to International Institutional Law. Cambridge University Press