Ποιος είναι δίγλωσσος; Α08 01 ΑΚ. ΕΤΟΣ 2018-19

Δυσκολία καθορισμού του φαινομένου Πολλές όψεις, πολλοί παράγοντες, πολλές διαφορετικές μορφές

Παλαιότεροι ορισμοί (δεκαετίες ‘20-’30): Έμφαση στο βαθμό γλωσσικής ικανότητας Kυρίαρχη τάση: απαραίτητη προϋπόθεση για να χαρακτηριστεί κάποιος δίγλωσσος το να κατέχει τις δύο γλώσσες σε βαθμό ανάλογο με αυτόν του φυσικού τους ομιλητή (‘’τέλεια γνώση’’):

Παλαιότεροι ορισμοί: Έμφαση στο βαθμό γλωσσικής ικανότητας (2/3) "In the extreme case of foreign language learning, the speaker becomes so proficient as to be indistinguishable from the native speakers round him... In the cases where this perfect foreign-language learning is not accompanied by loss of the native language, it results in bilingualism, [the] native-like control of two languages" . (Bloomfield, 1933:55-6)

Παλαιότεροι ορισμοί: Έμφαση στο βαθμό γλωσσικής ικανότητας (3/3) Αντίθετα, άλλοι επιστήμονες δέχονται ως δίγλωσσους ακόμη και όσους είναι μόλις και μετά βίας σε θέση να παράγουν εκφωνήματα με νόημα σε μια δεύτερη γλώσσα: ‘’Bilingualism... may be all degrees of accomplishment, but it is understood here to begin at the point where the speaker of one language can produce complete, meaningful utterances in the other language... From here it can proceed through all possible gradations up to the kind of skill that enables a person to pass as a native in more than one linguistic environment.” (Ηaugen 1953:7/1969:6-7)

Μεταγενέστερες προσεγγίσεις Η κοινωνιογλωσσολογική προσέγγιση στη διγλωσσία προκρίνει ορισμούς που δεν στηρίζονται στη γλωσσική ικανότητα, όπως του Uriel Weinreich (1953/1968): Διγλωσσία είναι «η πρακτική της χρήσης δύο γλωσσών εναλλάξ» (the alternate use of two languages), με άλλα λόγια, «Η χρήση δύο γλωσσών στην καθημερινή ζωή ενός ατόμου».

0ι Butler & Hakuta (2006:115) ορίζουν τους δίγλωσσους ως: «άτομα ή ομάδες ατόμων οι οποίοι κατακτούν επικοινωνιακές δεξιότητες, σε διάφορα επίπεδα ευχέρειας, στον γραπτό και στον προφορικό λόγο, προκειμένου να επικοινωνήσουν με ομιλητές μίας ή περισσοτέρων γλωσσών σε μια δεδομένη κοινωνία.»

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΠΟΛΥΓΛΩΣΣΩΝ ΟΜΙΛΗΤΩΝ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟΙ ΔΡΟΜΟΙ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΔΙ/ΠΟΛΥΓΛΩΣΣΙΑ

ΣΑΜΙΜΑ (1/3) H Σαμίμα, 11 χρονών, ζει στο Λέστερ, μια πόλη στη Βρετανία. Οι γονείς της κατάγονται από το Γκουζαράτ, μια περιοχή της δυτικής Ινδίας, και είναι Μουσουλμάνοι. Πηγαίνει σε αγγλικό δημόσιο σχολείο.  Στο σπίτι η οικογένεια μιλάει γκουζαράτι. Οι γονείς της είναι και οι ίδιοι πολύγλωσσοι και επιθυμούν να μεταδώσουν στα παιδιά τους τον πολιτισμό και τη θρησκεία τους.

ΣΑΜΙΜΑ (2/3) Η Σαμίμα παρακολουθεί απογευματινά μαθήματα στα γκουζαράτι, όπου μαθαίνει γραφή και ανάγνωση με το ινδικό σύστημα γραφής. Επιπλέον, η Σαμίμα πηγαίνει ένα απόγευμα την εβδομάδα στο τζαμί όπου μαθαίνει να γράφει και να διαβάζει στα ούρντου, τη γλώσσα της λατρείας , με χρήση αραβικών χαρακτήρων, και αποστηθίζει στίχους από το Κοράνι στα αραβικά.

ΣΑΜΙΜΑ (3/3) Βέβαια, η έμφαση στη γλωσσική μάθησή της είναι στα αγγλικά, που δεν είναι ‘’απαγορευμένα’’ στο σπίτι αλλά χρησιμοποιούνται λιγότερο ή περισσότερο και από τα άλλα μέλη της οικογένειας. Τα αγγλικά είναι η ‘’καλύτερή’’ της γλώσσα Χάρη στις στρατηγικές που ανέπτυξαν οι γονείς της, για να αναπτύξουν την πολυγλωσσία της κόρης τους, η Σαμίμα έμαθε από πολύ μικρή ηλικία ότι οι διάφορες γλώσσες στη ζωή της συνδέονται με διαφορετικές πολιτισμικές πρακτικές.

ΑΝΑΪΣ (1/3) Η Αναϊς, 16 χρονών, μεγάλωσε σε μια γαλλόφωνη οικογένεια στη Γαλλία. Όπως οι περισσότεροι συμμαθητές της, είχε την πρώτη εμπειρία της από ξένη γλώσσα στα οκτώ, όταν άρχισε να μαθαίνει αγγλικά. Στο Γυμνάσιο είχε την ευκαιρία να μάθει γερμανικά παράλληλα με τα αγγλικά.

ΑΝΑΪΣ (2/3) Στο σχολείο της, ο καθηγητής των γερμανικών μαζί με έναν καθηγητή των αγγλικών δουλεύουν μαζί, κρατούν κοινό αρχείο για την πρόοδο των μαθητών στις δύο γλώσσες και συντονίζουν τα μαθήματά τους. Οι πρακτικές της σύγκρισης ανάμεσα στις δύο γλώσσες και η μεταφορά γνώσεων και στρατηγικών από την εκμάθηση της μίας γλώσσας στην άλλη, βοήθησαν την Αναϊς να κάνει σημαντική πρόοδο.

ΑΝΑΪΣ (3/3) Στο τέλος του Γυμνασίου είχε φτάσει να έχει παρόμοιες γλωσσικές δεξιότητες και στις δύο γλώσσες (επίπεδο Β1). Μετά από παρότρυνση των καθηγητών της, η Αναϊς αποφάσισε να κάνει και ιταλικά στο Λύκειο, ενώ συνεχίζει με τις άλλες γλώσσες. Είναι πεπεισμένη ότι οι μαθησιακές εμπειρίες και οι δεξιότητες που απέκτησε κατά την εκμάθηση ξένων γλωσσών θα της φανούν χρήσιμες στο μέλλον, παρόλο που δε σκοπεύει να σπουδάσει γλώσσες.

ΜΕΧΜΕΤ (1/3) O Mεχμέτ είναι 35 ετών, Τούρκος υπήκοος, που μετανάστευσε στη Γερμανία πριν από 13 χρόνια. Τους πρώτους μήνες της παραμονής του εκεί συνεννοούνταν με πολύ περιορισμένα γερμανικά, κυρίως με άλλους εργαζόμενους στην εταιρεία, από διάφορες χώρες.

ΜΕΧΜΕΤ (2/3) Επειδή ήταν αποφασισμένος να ενταχθεί στη νέα χώρα, άρχισε να παρακολουθεί βραδινά μαθήματα γερμανικών. Τον ενθάρρυναν και τον βοήθησαν οι συγγενείς του, που είχαν παιδιά σε γερμανικά σχολεία. Καθώς βελτιωνόταν η ικανότητά του στη γερμανική γλώσσα, άρχισε να βλέπει τηλεόραση στα γερμανικά και να κάνει επαφές με τους Γερμανούς γείτονές του.

ΜΕΧΜΕΤ (3/3) Αισθάνεται μεγάλη ικανοποίηση όταν τον καλούν να λειτουργήσει ως ‘διαπολιτισμικός μεσολαβητής’ σε νέους μετανάστες από την Τουρκία. Παρόλο που σήμερα η γλωσσική του ικανότητα είναι ακόμη ατελής, αισθάνεται ικανός να χειριστεί ένα ευρύ φάσμα επικοινωνιακών περιστάσεων στην προσωπική και επαγγελματική του ζωή.

Μίρκο (1/3) Ο Μίρκο, 31 ετών, είναι μηχανικός υπολογιστών από τη Σλοβενία. Η πρώτη του γλώσσα ήταν μία σλοβενική διάλεκτος. Στο σχολείο έμαθε την κοινή, επίσημη μορφή της Σλοβενικής, και αγγλικά. Ωστόσο, έμαθε καλά αγγλικά στο Πανεπιστήμιο, όπου κάποια μαθήματα γίνονταν σε αυτή τη γλώσσα.

Μίρκο (2/3) Όταν πριν από δύο χρόνια η σύζυγός του βρήκε δουλειά στην Ολλανδία, το ζευγάρι μετακόμισε εκεί. Ο Μίρκο δυσκολεύτηκε στην αρχή να μάθει τα ολλανδικά αλλά ο δάσκαλος τον βοήθησε να καταλάβει πόσο μοιάζουν με τα αγγλικά και τα σουηδικά. Πριν από μερικά χρόνια μετακόμισαν στη Στοκχόλμη με τη Σουηδέζα σύζυγό του, οπότε χρειάστηκε να μάθει και σουηδικά.

Μίρκο (3/3) Η ανακάλυψη ότι μπορούσε να αξιοποιήσει τους γλωσσικούς πόρους που ήδη διέθετε τού άλλαξε τη στάση για τις ξένες γλώσσες: Κατάλαβε ότι θα μπορούσε να μάθει και σλαβικές γλώσσες, κοντινές στη δική του, και τον βοήθησε να προσαρμοστεί καλύτερα στην νέα του χώρα.

Στις σημερινές συνθήκες, πολλά είναι τα ‘προφίλ’ των δίγλωσσων ατόμων. Στις σημερινές συνθήκες, πολλά είναι τα ‘προφίλ’ των δίγλωσσων ατόμων. Εξυπηρετεί καλύτερα η ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ενός δίγλωσσου ατόμου με βάση τις διαστάσεις της διγλωσσίας