«Θεωρία και Δίκαιο Διεθνών Οργανισμών» ΠΑΝΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΔΙΕΘΝΩΝ, ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ & ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ «Θεωρία και Δίκαιο Διεθνών Οργανισμών» Ακαδημαϊκό Έτος 2018-2019 Κ.Μ: 120315 ΕΞΑΜΗΝΟ: Ε’ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ: Υποχρεωτικό Επιλογής ΔΙΔΑΣΚΩΝ: Δρ Αλέξανδρος Καΐλης

Το Στοιχείο της Ολοκληρωμένης Οργανικότητας στις ΔΘΟ Η Ολοκληρωμένη Οργανικότητα των ΔΘΟ αναφέρεται σε τρία ειδικότερα διασυνδεόμενα στοιχεία, η συνέργεια των οποίων συνεπάγεται διακυβέρνηση δ.κ.σ. Α. Την Οργανική Βούληση Β. Την Οργανική Δομή, και Γ. Τον Οργανικό Σκοπό

Το Στοιχείο της Ολοκληρωμένης Οργανικότητας στις ΔΘΟ Α. Την Οργανική Βούληση Οι ΔΘΟ διαθέτουν διακεκριμένη αυτοτελή οργανική βούληση, προστασίας, διαχείρισης και προαγωγής του δ.κ.σ Η οργανική βούληση των ΔΘΟ δεν εξατομικεύεται στις κατ’ ιδίαν βουλήσεις των Μελών τους Εγκαθιδρύουν, συναινετικά, μακροχρόνια καθεστώτα συλλογικής προστασίας δ.κ.σ που επιτελούν, διαχρονικά, τη νομοθετική πρόθεση των Μελών Η αυτοτέλεια της οργανικής βούλησης, απορρέει από: τυπικά, με την ύπαρξη ενός τουλάχιστον οργάνου, δυναμικά, από τη νομοθετική πρόθεση του καθεστώτος (δόγμα «συναγόμενων εξουσιών»)

Το Στοιχείο της Ολοκληρωμένης Οργανικότητας στις ΔΘΟ Β. Την Οργανική Δομή Τα όργανα των ΔΘΟ εκφράζουν τη διακεκριμένη βούληση του οργανισμού - οι πράξεις τους δεσμεύον συνολικά τον οργανισμό και όχι αυτά κατ’ ιδίαν Το σύστημα διακυβέρνησης των ΔΘΟ, και η εκπλήρωση των θεμελιωδών σκοπών του, ασκείται, συνήθως, από Τριμερή Οργανική Δομή: Συνέλευση, 2) Συμβούλιο, Γραμματεία - Με την συνδρομή Επικουρικών Οργάνων

Το Στοιχείο της Ολοκληρωμένης Οργανικότητας στις ΔΘΟ Συνέλευση: Όργανο ολομέλειας – απαρτίζεται από όλα τα Μέλη του ΔΟ Επιφορτισμένο με ευρείες εξουσίες χάραξης πολιτικής του ΔΟ Λαμβάνει αποφάσεις σχετικά με την εσωτερική και εξωτερική λειτουργία του ΔΟ Συνέρχεται σε, περισσότερο ή λιγότερο, τακτά χρονικά διαστήματα (π.χ. κάθε χρόνο ή κάθε δύο ή τρία χρόνια) Συνήθως τα πρόσωπα της ολομέλειας εκπροσωπούν τις κυβερνήσεις – εξαιρέσεις ILO (κυβέρνηση - εργοδότες - εργαζόμενοι)

Το Στοιχείο της Ολοκληρωμένης Οργανικότητας στις ΔΘΟ Συμβούλιο: Όργανο περιορισμένης σύνθεσης - απαρτίζεται από ορισμένα Μέλη Ευθύνη άσκησης ορισμένων επιλεγμένων εξουσιών, ιδιαίτερα εξουσιών εφαρμογής Αποτελεί το Εκτελεστικό Όργανο του ΔΟ – συγκαλείται σε τακτικά χρονικά διαστήματα Κάποια Συμβούλια έχουν την εξουσία λήψης δεσμευτικών αποφάσεων (Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ) – σε άλλες περιπτώσεις, τα Συμβούλια εμπλέκονται, γενικά, σε προπαρασκευαστικές και εκτελεστικές δραστηριότητες

Το Στοιχείο της Ολοκληρωμένης Οργανικότητας στις ΔΘΟ Συμβούλιο: Θεμελιώδες Πρόβλημα του Συμβουλίου – Ο Τρόπος Σύνθεσής του → Εφαρμογή της αρχής της λειτουργικότητας, που έχει σχεσιακή βάση και αναφέρεται στην αποτελεσματικότητα του συγκεκριμένου ΔΟ Παραδείγματα: Α) Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ: λειτουργική υπεροχή των 5 μόνιμων μελών με κριτήριο την κύρια ευθύνη για τη διατήρηση της ειρήνης και ασφάλειας - σύμπραξη 10 μη-μόνιμων μελών με κριτήρια: τη συνεισφορά τους στη διατήρηση της ειρήνης, και την ορθόνομη γεωγραφική κατανομή Β) Εκτελεστικό Συμβούλιο του ΔΝΤ (Executive Board): 5 διορίζονται από τα Κράτη Μέλη, με κριτήριο το μεγαλύτερο ποσό ποσοστώσεων (quotas) – τα υπόλοιπα 19, εκλέγονται από το όργανο ολομέλειας (Συμβούλιο των Κυβερνητών, Board of Governors), και εκπροσωπούν ομάδες Κρατών Γ) Εκτελεστικοί Διευθυντές της Παγκόσμιας Τράπεζας (Executive Directors): 5 Εκτελεστικοί Διευθυντές, ορίζονται από τα 5 Κράτη-Μέλη με κριτήριο το μεγαλύτερο αριθμό μεριδίων (shares) – τα υπόλοιπα 20, εκλέγονται από όργανο ολομέλειας (Συμβούλιο των Διευθυντών – Board of Directors), και εκπροσωπούν ομάδες Κρατών

Το Στοιχείο της Ολοκληρωμένης Οργανικότητας στις ΔΘΟ Γραμματεία: Διοικητικό σώμα του ΔΟ, που διασφαλίζει τη λειτουργική του συνέχεια Αποτελείται από διεθνείς υπαλλήλους - λειτουργούς, τελούν υπό τη διεύθυνση του Γενικού Γραμματέα ή του Εκτελεστικού Διευθυντή Η επιλογή τους γίνεται με κριτήρια: ουδετερότητας, αντικειμενικότητας, ακεραιότητας, αρμοδιότητας και πρόσφορης γεωγραφικής εκπροσώπησης [π.χ Αρθ. 101 (3) ΟΗΕ] Οι Γραμματείες επιτελούν, όμως, και ένα σημαντικό δημιουργικό ρόλο: Ρητή αναγνώριση πολιτικού ρόλου ή την ανάληψη πολιτικών δράσεων [π.χ Αρθ. 99 ΟΗΕ – προβλέπεται για τον Γεν. Γραμματέα να εφιστά την προσοχή του Συμβουλίου Ασφ. σε υποθέσεις που απειλούν την ειρήνη και ασφάλεια] Εποικοδομητικό ρόλο, κατά τη διεξαγωγή διαπραγματεύσεων για τη σύναψη διεθνών συνθήκων/πρωτοκόλλων Διατύπωση συστάσεων και αποφάσεων του ΔΟ

Το Στοιχείο της Ολοκληρωμένης Οργανικότητας στις ΔΘΟ Επικουρικά Όργανα: Η δημιουργία επικουρικών οργάνων εμπίπτει στην αρμοδιότητα των κύριων οργάνων, και εκφράζεται ως: Ρήτρα πλαισιακά διατυπωμένη στις Καταστατικές Συνθήκες των ΔΟ, Ρήτρα που συναντάται ως γενικά διατυπωμένη εξουσία ή ως ειδική εξουσία στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων των κύριων οργάνων Οργανική Υπόσταση των Διεθνών Συμβατικών Καθεστώτων Περιβαλλοντικής Διακυβέρνησης Διμερής Οργανική/Θεσμική Δομή, που λειτουργεί σε δύο επίπεδα: Σύνοδοι ή Συνδιασκέψεις των Συμβαλλόμενων Μερών Γραμματεία, Οι Συνδιασκέψεις και η Γραμματεία διαπλέκονται με Επικουρικά όργανα [επιστημονικού χαρακτήρα – και ενδιάμεσου χαρακτήρα διακρατικά όργανα, περιορισμένης εκπροσώπησης, όπως είναι το Γραφείο (Bureau)]

Το Στοιχείο της Ολοκληρωμένης Οργανικότητας στις ΔΘΟ Γ. Ο Οργανικός Σκοπός των ΔΟ Ο Σκοπός των ΔΟ σηματοδοτεί/εκφράζει το ειδικό πεδίο της λειτουργικής τους υπόστασης Έχει νομοθετικό χαρακτήρα και αναφέρεται στην προστασία και προαγωγή του δ.κ.σ των Μελών, ως συλλογικών οντοτήτων. Ως εκ τούτου, είναι διαρκής και συνδέεται με την εγκαθίδρυση και άσκηση διακυβέρνηση δ.κ.σ. Αποτελεί πηγή αποτελεσματικότερης και αποδοτικότερης διακυβέρνησης δ.κ.σ, μέσα από την εξ αυτού «συναινετική συναγωγή» νέων κατάλληλων δικαιωμάτων-εξουσιών και υποχρεώσεων- καθηκόντων των Μελών του

Το Στοιχείο της Ολοκληρωμένης Οργανικότητας στις ΔΘΟ Γ. Ο Οργανικός Σκοπός των ΔΟ Τρόπος διατύπωσης του Σκοπού ενός ΔΟ: Συνήθως, στο πρώτο/α Άρθρο/α της Καταστατικής τους Συνθήκης, με τους όρους Purpose/es, Objective/es, Aim/s Αρθρώνεται, είτε γενικά (π.χ. WHO art. 1, Council of Europe art. 1), είτε ειδικά (ΟΗΕ art. 1, IMO art.1, IMF art. 1) - Σε κάποιες περιπτώσεις, ο σκοπός αποτυπώνεται στο Προοίμιο της ΚΣ (π.χ. WTO) Στο Προοίμιο των Συστατικών Συνθηκών όλων των ΔΟ διατυπώνεται εισαγωγικά και σε ποικίλη έκταση: η δικαιολογητική βάση, η βασική φιλοσοφία και ο σκοπός τους – σε μερικές περιπτώσεις, κυρίως σε περιφερειακούς οργανισμούς, δηλώνονται και ευρύτεροι πολιτικοί σκοποί Στα Συμβατικά Καθεστώτα Περιβαλλοντικής Διακυβέρνησης, το Προοίμιο εμπεριέχει ρητή αναφορά στο ειδικό σχεσιακό πεδίο αναφοράς τους, όπου διατυπώνεται η αναγκαία συνοχή και η επιπρόσθετη αξία της σύστασή τους

Το Στοιχείο της Ολοκληρωμένης Οργανικότητας στις ΔΘΟ Γ. Ο Οργανικός Σκοπός των ΔΟ Το Στοιχείο της Ποικιλότητας των Σκοπών των ΔΟ Αντανάκλαση του φαινομένου της πολυκεντρικής θεσμικής διακυβέρνησης δ.κ.σ Ο σκοπός μιας ΔΘΟ μπορεί να αναφέρεται στην οργανική διακυβέρνηση ενός λειτουργικού τομέα (π.χ. εξειδικευμένοι οργανισμοί του ΟΗΕ) ή ενός συνόλου λειτουργικών τομέων (π.χ. ΟΗΕ, περιφερειακοί οργανισμοί) Όμως, η νομοθετική φύση του σκοπού των ΔΘΟ και η ευρύτερη διασύνδεσή τους με το διεθνές σύστημα πολυκεντρική διακυβέρνησης, καταλύει στην πράξη τη διχοτομική προσέγγιση, μονολειτουργικοί – πολυλειτουργικοί ΔΟ Η άσκηση ολοκληρωμένης διακυβέρνησης δ.κ.σ προϋποθέτει: συνολικές προσεγγίσεις, με πλήρη θεώρηση των πολιτικών, κοινωνικών, οικονομικών και τεχνικών παραμέτρων, σε σχέση με το εσωτερικό και εξωτερικό πεδίο αναφοράς, και την οικοδόμηση δ.κ.σ, με βάση τη συναινετικά αποτυπωμένη αποτελεσματική διασύνδεση και διαχείριση των παραμέτρων αυτών

Το Στοιχείο της Ολοκληρωμένης Οργανικότητας στις ΔΘΟ Γ. Ο Οργανικός Σκοπός των ΔΟ Το Στοιχείο της Εξελικτικότητας/Μεταβλητότητας του Σκοπού ενός ΔΟ Ο οργανικός σκοπός ενός ΔΟ λειτουργεί, σε σχέση με το εσωτερικό και εξωτερικό πεδίο αναφοράς του. Οπότε, δύναται να: αποτελέσει πεδίο συναγωγής νέων δικαιωμάτων-εξουσιών και υποχρεώσεων-καθηκόντων, και μεταλλαχθεί και ο ίδιος, επεκτείνοντας τη λειτουργική διακυβέρνηση και σε άλλα συναφή πεδία Ουσιαστικά, αναφερόμαστε σε ένα νομοθετικό σκοπό που λειτουργεί και εξελίσσεται διαρκώς με βάση τη θεσμικά κατοχυρωμένη επίτευξη της συναίνεσης των Μελών

Το Στοιχείο της Ολοκληρωμένης Οργανικότητας στις ΔΘΟ Γ. Ο Οργανικός Σκοπός των ΔΟ Το Στοιχείο της Εξελικτικότητας/Μεταβλητότητας του Σκοπού ενός ΔΟ Η συναινετική εξέλιξη του σκοπού, εκφράζεται με διάφορους τρόπους. Κυρίως, μέσω: Διακηρυκτικών Αρχών που αποτυπώνονται στο Προοίμιο (π.χ. WHO, UNESCO). Εξειδικευτική Διακήρυξη Σκοπών (π.χ. Διακήρυξη της Φιλαδέλφειας 10 Μαΐου 1944, που προσαρτήθηκε ως Παράρτημα στην Καταστατική Συνθήκη του ILO) Υιοθέτηση Αποφάσεων (π.χ. NATO) Υπογραφή ειδικών Πρωτοκόλλων Αυθεντική ερμηνεία της Καταστατικής Συνθήκης, από το αρμόδιο όργανο, που συνεπάγεται τροποποίηση του περιεχομένου της Προσφυγή στη Διαδικασία Τροποποίησης που προβλέπουν οι ΚΣ Ανάπτυξη δράσεων, που υπερακοντίζουν τον αρχικό σκοπό

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Κύρια Βιβλιογραφία Νάσκου-Περράκη, Π., Αντωνόπουλος, Κ. και Σαρηγιαννίδης, Μ. (2015) Διεθνείς Οργανισμοί. Εκδόσεις Σάκκουλα, Αθήνα-Θεσσαλονίκη Ραυτόπουλος, Ε. (2011) Θεωρία και Δίκαιο των Διεθνών Θεσμικών Οντοτήτων, Σημειώσεις Πανεπιστημιακών Παραδόσεων. Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών, Αθήνα Χριστοδουλίδης, Θ. (1984) Εισαγωγή στη Διεθνή Οργάνωση. Εκδόσεις Αντ. Ν. Σάκκουλα, Αθήνα Μπρεδήμας, Α. και Κυριακόπουλος, Γ. Δίκαιο Διεθνών Οργανισμών. Νομική Βιβλιοθήκη, Αθήνα, 2016 Συμπληρωματική Βιβλιογραφία Sands, Ph., Klein, P. (2009), Bowett’s Law of International Institutions (Sixth Edition). Sweet & Maxwell Klabbers, I. (2002), An Introduction to International Institutional Law. Cambridge University Press