Μέθοδοι εκτίμησης πληθυσμών εχθρών των καλλιεργειών Ελευθέριος Αλυσσανδράκης Επίκουρος Καθηγητής, Τμήμα Τεχνολόγων Γεωπόνων, Τ.Ε.Ι. Κρήτης

Για ένα επιτυχές Πρόγραμμα Ολοκληρωμένης Καταπολέμησης Αναγνώριση εχθρού Παρακολούθηση Οικονομικό Κατώφλι Επιλογή κατάλληλου μέσου καταπολέμησης

Παρακολούθηση (monitoring) Αναγκαίο στην Ολοκληρωμένη Καταπολέμηση Εχθρών Απαιτεί Γνώση των πιθανών επιζήμιων εχθρών μιας καλλιέργειας και του βιολογικού τους κύκλου Πληροφορίες που συλλέγονται Πληθυσμιακή πυκνότητα εχθρών Πληθυσμοί ωφέλιμων αρθροπόδων Μετακίνηση εντόμων και διασπορά

  1η ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑ 25/6 ΠΑΓΙΔΑ Σ1 Σ2 Σ3 Σ4 Σ5 MO Δίπτερα 63 461 200 75 561 272 Δάκοι Σύνολο 20 44 30 41 35,8 Αρσενικά 8 24 25 16 19,6 Θηλυκά 12 19 14 16,2 Αναλογία 1,5 0,8 0,9 0,6 0,92 Γονιμότητα 0% Χρύσωπες 10 4 3,6 Syrphidae 3 3,8 Ωφέλιμα Υμενόπτερα 2 17 5 Λοιπά Υμενόπτερα 1 1,4 Μυρμήγκια Κολεόπτερα 1,2 Ημίπτερα Ομόπτερα Λεπιδόπτερα 29 34 40 27,6

Σχέση μεταξύ πυκνότητας πληθυσμού παρασίτων και οικονομικής απώλειας Παράγοντες πυκνότητας Πυκνοεξαρτημένοι (ωφέλιμα, ανταγωνισμός) Πυκνοανεξάρτητοι (καιρικά φαινόμενα) Επίπεδο Οικονομικής Ζημιάς (ΕΟΖ): η κατώτατη πυκνότητα πληθυσμού/μολύσματος που προκαλεί οικονομική ζημιά Οικονομικό Κατώφλι (ΟΚ): η πυκνότητα πληθυσμού/μολύσματος στην οποία πρέπει να ληφθούν μέτρα

Κατηγορίες φυτοπαράσιτων (αναφορικά με τη σχέση πυκνότητας πληθυσμού και οικονομικής απώλειας) Μη παράσιτο Περιπτωσιακό (ή δευτερεύον) φυτοπαράσιτο Σταθερό φυτοπαράσιτο Σοβαρό φυτοπαράσιτο ΚΥΡΙΑ ΦΥΤΟΠΑΡΑΣΙΤΑ

Μη παράσιτο ΕΟΖ ΕΟΖ ΕΟΖ ΕΟΖ ΕΟΖ ΕΟΖ ΕΟΖ ΟΚ Πυκνότητα πληθυσμού/επίπεδο προσβολής διακύμανση πληθυσμού ή προσβολής ΕΙ ΕΙ ΕΙ ΕΙ Χρόνος

Περιπτωσιακό φυτοπαράσιτο επέμβαση ΕΟΖ ΕΟΖ ΕΟΖ ΕΟΖ ΕΟΖ ΕΟΖ ΕΟΖ ΕΟΖ ΟΚ Πυκνότητα πληθυσμού/επίπεδο προσβολής διακύμανση πληθυσμού ή προσβολής ΕΙ ΕΙ ΕΙ ΕΙ Χρόνος

Σταθερό φυτοπαράσιτο Πυκνότητα πληθυσμού/επίπεδο προσβολής ΕΟΖ ΟΚ ΕΙ επέμβαση επέμβαση επέμβαση επέμβαση ΕΟΖ ΟΚ Πυκνότητα πληθυσμού/επίπεδο προσβολής διακύμανση πληθυσμού ή προσβολής ΕΙ Χρόνος

Σοβαρό φυτοπαράσιτο ΕΙ Πυκνότητα πληθυσμού/επίπεδο προσβολής ΕΟΖ ΟΚ επέμβαση Σοβαρό φυτοπαράσιτο ΕΙ Πυκνότητα πληθυσμού/επίπεδο προσβολής ΕΟΖ ΟΚ διακύμανση πληθυσμού ή προσβολής ΤΕΙ Χρόνος

Καθορισμός ΕΟΖ και ΟΚ Οικολογία παρασίτου Ανθεκτικότητα των φυτών Βιοκλιματολογία Φυσικά παράσιτα Ανθεκτικότητα των φυτών Απαιτήσεις του καταναλωτή Μεταβολή στο χρόνο Διαφορετική από περιοχή σε περιοχή Εξαρτάται από την ποικιλία

Τροποποίηση (μείωση) του ΕΙ Εισαγωγή φυσικού εχθρού Μείωση τροφής, θέσεων διαχείμανσης, καταφυγίων και εναλλακτικών ξενιστών

Phyllocnistis citrella Cales noacki Citrostichus phyllocnistoides Phyllocnistis citrella

Δειγματοληψία Η συστηματική συλλογή δεδομένων για οργανισμούς ενδιαφέροντος σε μία καλλιέργεια για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα Τρόποι δειγματοληψίας Επιθεώρηση καλλιέργειας, συλλογή φυτικού υλικού Κατάρριψη με δονήσεις ή ψεκασμούς Χρήση απόχης – Αναρρόφηση Παγίδες

Δειγματοληψία για εκτίμηση ζημιάς Ορθός τρόπος Λανθασμένος τρόπος

Επιθεώρηση καλλιέργειας, συλλογή φυτικού υλικού Γίνεται ανά τακτά διαστήματα και σε συγκεκριμένα βλαστικά στάδια του φυτού Δίνει τη δυνατότητα μέτρησης ατελών σταδίων και αρθροπόδων μη ικανών για πτήση Ανάλογα με τον εχθρό, συλλέγεται διαφορετικό φυτικό υλικό (φύλλα, άνθη, βλαστοί, καρποί κλπ)

Διαδοχική δειγματοληψία Όταν ο πληθυσμός εκτιμηθεί κοντά ή μακριά από το Οικονομικό Κατώφλι Ψεκάζω ή δεν ψεκάζω Αν βρίσκεται κάπου ενδιάμεσα Αναγκαιότητα συνέχισης δειγματοληψιών μέχρι να ληφθεί απόφαση για ψεκασμό ή μη

Παραδείγματα δειγματοληψιών σε εσπεριδοειδή Κόκκινη ψώρα Τετράνυχοι δειγματοληψίες βλαστών και καρπών κάθε 2-3 εβδομάδες νωρίς την άνοιξη έως τέλη του φθινοπώρου: στο 10% των δέντρων τυχαία 4 βλαστοί με φύλλα/δένδρο, μήκος 20cm, ηλικίας 2 ετών και 20 καρποί/δένδρο Έλεγχος σε 4 φύλλα/δένδρο (1 σε κάθε πλευρά του ορίζοντα) από την εσωτερική σκιασμένη πλευρά της κόμης από το ύψος των ματιών του ανθρώπου σε τουλάχιστον 5 δένδρα/στρέμμα

Παραδείγματα δειγματοληψιών σε μηλιά Αφίδες Κόκκινος τετράνυχος Δειγματοληψίες πριν την άνθηση: 10 βλαστικά όργανα σε κάθε ένα από 10 τυχαία δένδρα Εβδομαδιαία δειγματοληψία (άνοιξη) 5 φύλλα/δέντρο από 20 σημασμένα δέντρα

Συνυπολογισμός πληθυσμού φυτοπαράσιτου και φυσικού εχθρού Αν ο πληθυσμός του φυσικού εχθρού είναι πολύ μεγάλος ή πολύ μικρός Δεν επεμβαίνω ή επεμβαίνω με εκλεκτικό φυτοφάρμακο Αν είναι ενδιάμεσος Επέμβαση με ηπιότερα μέσα (μη χημικά, μειωμένες δόσεις κ.ά.), και συνέχιση των δειγματοληψιών

Το μοντέλο Panonychus ulmi και Typhlodromus pyri Περιοχές A & B: απαιτείται επέμβαση Περιοχές Γ & Δ: επεμβαίνω με δόση χαμηλότερη (2/3 ή 1/3) Περιοχές Ε & Ζ: το αρπακτικό θα ελέγξει το φυτοπαράσιτο Εφαρμογή μοντέλου στην πράξη < 5 ακάρεα κατά μέσο όρο / φύλλο και καθόλου παρουσία αρπακτικού, επανάληψη δειγματοληψίας μετά μία εβδομάδα. Εάν διαπιστωθεί παρουσία αρπακτικού, επανάληψη δειγματοληψίας μετά δύο εβδομάδες Εάν καταμετρηθούν 5-10 ακάρεα κατά μέσο όρο / φύλλο και < 1 αρπακτικό / 10 ακάρεα, επανάληψη δειγματοληψίας μετά μία εβδομάδα. Εάν καταμετρηθούν > 10 ακάρεα κατά μέσο όρο / φύλλο και < 1 αρπακτικό / 10 ακάρεα, τότε επέμβαση

Κατάρριψη με δονήσεις ή ψεκασμούς http://www.nzffa.org.nz/assets/358/BEATING-biosecurity-89-2.jpg http://blogs.scientificamerican.com/expeditions/files/2012/03/photo-10a.jpg

Χρήση απόχης – Αναρρόφηση https://ecology180.files.wordpress.com/2013/03/img_20130319_095548.jpg https://c1.staticflickr.com/7/6006/5887912552_b5a7932b64.jpg

Παγίδες Προσέλκυση και παγίδευση εντόμων με σκοπό: Την παρακολούθηση της πυκνότητας και σύνθεσης ενήλικου πληθυσμού για: Τον προσδιορισμό του κατάλληλου χρόνου επέμβασης (Οικονομικό Κατώφλι) Τον έλεγχο αποτελεσματικότητας μιας καταπολέμησης Τον εντοπισμό άφιξης ενός επιζήμιου είδους σε μια περιοχή Την καταπολέμηση μέσω της μαζικής παγίδευσης Βιο-οικολογικές μελέτες

Τύποι παγίδων Ιδιότητες παγίδων Οπτικές Εκλεκτικότητα Οσμηρές Σύνθετες Άλλοι τύποι Εκλεκτικότητα Ελκυστικότητα

Οπτικές παγίδες http://i.parkseed.com/images/xxl/06399.jpg https://www.agric.wa.gov.au/sites/gateway/files/blue%20trap.jpg

http://blogs.cornell.edu/jentsch/files/2014/07/apple-maggot-trap-728-vjlsrk.jpg http://www.ipm.msu.edu/uploads/insects/_full/EAS-A.jpg http://www.maine.gov/dacf/php/gotpests/bugs/images/apple-maggot/apple-maggot-damage-big.jpg http://www.virginiafruit.ento.vt.edu/EAS1.jpg

Οσμηρές παγίδες Τροφικές Φερομονικές Μέτρια ελκυστικότητα, προκαλεί απόκριση για αναζήτηση τροφής Αμμωνιακά άλατα, υδρολυόμενες πρωτεΐνες, ξύδι κλπ Φερομονικές Κυρίως φερομόνες φύλου ή συνάθροισης Μεγάλη ελκυστικότητα & εκλεκτικότητα

https://www. agric. wa. gov https://www.agric.wa.gov.au/sites/gateway/files/Steiner%20home-made%20and%20fly%20traps.jpg

http://www.russellipm-agriculture.com/images/4b.jpg

Παγίδες καταφύγια

Θέση και ύψος παγίδας Διαφορές μεταξύ των ειδών εντόμων Chamaepsila rosae: κίτρινη παγίδα με έκθεση προς τα κάτω σε γωνία 45ο Syrphidae: προς τα πάνω, με γωνία 45ο Δάκος: βορεινό μέρος της ελιάς, στο μέσο της κόμης και σε σκιά

Οικονομικό κατώφλι ορισμένων επιζήμιων εχθρών (1) Κόκκινος τετράνυχος σε μηλιά: Στάδιο ληθάργου: Επέμβαση αν > 10 αυγά/ανθοφόρο οφθαλμό ή 1000 αυγά/βλαστό καρποφόρου ξύλου ενός μέτρου Μετά την ανθοφορία: >20 ακάρεα/φύλλο Ψευδόκκοκος στη λεμονιά: 5-10% προσβεβλημένοι καρποί με νύμφες το καλοκαίρι 15% προσβεβλημένοι καρποί το φθινόπωρο

Οικονομικό κατώφλι ορισμένων επιζήμιων εχθρών (2) Λεκάνιο σε ελιά: 3-5 νύμφες/φύλλο στο 5-10% των δέντρων Ρυγχίτης σε ελιά: 3-4 ενήλικα/κλάδο (τίναγμα) Μύγα Μεσογείου: 20 άτομα/παγίδα/εβδομάδα για μανταρίνια, 40-50 για πορτοκάλια για δολωματικό ψεκασμό (στάδιο ωρίμανσης και χειμώνα) Ανθοτρήτης σε λεμονιά: >50% ανθέων ή >3% νεαρών καρπών Οπλοκάμπη σε αχλαδιά: 20-30 έντομα / παγίδα Αφίδες σε μηλιά: > 15 άτομα Aphis pomi ή > 2 άτομα Dysaphis plantaginea

Κριτήρια καταπολέμησης για τον δάκο της ελιάς Δολωματικοί ψεκασμοί Καρποφορία >30% και καρπός κατάλληλος για ωοτοκία (έναρξη πήξης πυρήνα ή βάρος 1-2 γρ.) Πληθυσμός δάκου > 5-10/παγίδα και βδομάδα, Αρσενικά >60%, Γονιμότητα >5% Κατάλληλες κλιματικές συνθήκες: Τ < 28 οC, υγρασία, άνεμος < 4 μποφόρ Μετά τον 1ο ψεκασμό: δάκοι > 3-10/παγίδα και βδομάδα, με τάση αύξησης Ψεκασμοί καλύψεως: >5% ζωντανή προσβολή (ελαιοποιήσιμες) 1% συνολική προσβολή (επιτραπέζιες)

Ευχαριστώ για την προσοχή σας!