Χαρακτηριστικά της αποτελεσματικής διδασκαλίας και μάθησης 11o Μάθημα Χαρακτηριστικά της αποτελεσματικής διδασκαλίας και μάθησης

10 αρχές αποτελεσματικής παιδαγωγικής σύμφωνα με το TLRP (Teacher and Learning Research Programme) 1999-2009 www.tlrp.org The UK Teaching and Learning Research Programme (TLRP) worked for ten years to improve outcomes for learners in schools and other sectors through high quality research. One outcome of individual projects and across-Programme thematic work was the development of ten ‘evidence-informed’ principles for effective pedagogy. Synopses of these principles have been widely disseminated, particularly to practitioners. The Teaching and Learning Research Programme had six distinct aims. They related to performing and promoting excellent educational research and ensuring that it was used to enhance learning. The aims were: Learning To conduct research with the potential to improve outcomes for learners in a very wide range of UK contexts across the lifecourse. To explore synergies between different research approaches and to aim to build UK capacity in conducting high quality educational research. To commit to the application of findings to policy and practice, to work to maximise the impact of the research and to present it in an accessible way. Outcomes TLRP studied a broad range of learning outcomes. These included both the acquisition of skill, understanding, knowledge and qualifications and the development of attitudes, values and identities relevant to a learning society. Lifecourse TLRP supported research projects on many ages and stages in education, training and lifelong learning. The Programme was concerned with patterns of success and difference, inclusion and exclusion through the lifecourse. Enrichment TLRP was committed to engaging users in its work. It worked in all disciplines and sectors of education and used a wide range of appropriate methodology. TLRP cooperated with other researchers within and beyond the UK whenever appropriate. Expertise TLRP worked to enhance capacity for all forms of research on teaching and learning, and for research-informed policy and practice.     Improvement TLRP worked to develop the UK knowledge base on teaching and learning and to make sure that the knowledge it developed was applied in practice and policy.

Αρχή 1η Η αποτελεσματική παιδαγωγική… Εξοπλίζει τους μαθητευόμενους για τη ζωή με την ευρύτερη έννοια Λέξεις κλειδιά: Γνωστικές, προσωπικές και κοινωνικές πηγές Ενεργοί πολίτες Συνεισφορά στη μεταβαλλόμενη κοινωνία Ισότητα Κοινωνική δικαιοσύνη Έννοια-κλειδί: διαφοροποίηση της διδασκαλίας . Η διαφοροποίηση της διδασκαλίας περιλαμβάνει στρατηγικές που επιδιώκουν την καλύτερη δυνατή μαθησιακή εμπειρία και την ομαλότερη ένταξη των μαθητών στη σχολική κοινότητα. Ο εκπαιδευτικός έχει τη δυνατότητα να δημιουργεί συνθήκες που θα επιτρέπουν τη δημιουργία κινήτρων για όλους τους μαθητές, καθώς και την ενεργό εμπλοκή τους στην εκπαιδευτική διαδικασία. Κατάλληλες διδακτικές προσεγγίσεις για τον σκοπό αυτόν είναι όσες απομακρύνονται από τον τεχνικό ορθολογισμό της παραδοσιακής διδασκαλίας, η οποία συνδυάζει την ασφάλεια, την απλότητα και την προφάνεια στο έργο του εκπαιδευτικού. Τούτο σημαίνει ότι ο εκπαιδευτικός θα πρέπει να εγκαταλείψει τα μπιχεβιοριστικά πρότυπα –που αποβλέπουν σε ένα προδιαγεγραμμένο τελικό επιθυμητό αποτέλεσμα– και να υιοθετήσει το ψυχολογικό - κυκλικό μοντέλο διδακτικού σχεδιασμού (δηλ. επίκεντρο να είναι ο μαθητής, η προσωπικότητά του και η ιδιοσυγκρασία του >> (ο δάσκ. επιστρέφει σε αυτόν και κάνει διορθώσεις>>> κυκλικό ) (Φρυδάκη, 2009). Βασική προϋπόθεση είναι ο εκπαιδευτικός να γνωρίσει το μαθησιακό προφίλ των μαθητών του, να ανιχνεύσει τις ιδιαιτερότητές τους και να αναπτύξει αντίστοιχες παιδαγωγικές και διδακτικές διαδικασίες.

Η διαφοροποίηση της διδασκαλίας περιλαμβάνει στρατηγικές που επιδιώκουν την καλύτερη δυνατή μαθησιακή εμπειρία και την ομαλότερη ένταξη των μαθητών στη σχολική κοινότητα. Ο εκπαιδευτικός έχει τη δυνατότητα να δημιουργεί συνθήκες που θα επιτρέπουν τη δημιουργία κινήτρων για όλους τους μαθητές, καθώς και την ενεργό εμπλοκή τους στην εκπαιδευτική διαδικασία. Κατάλληλες διδακτικές προσεγγίσεις για τον σκοπό αυτόν είναι όσες απομακρύνονται από τον τεχνικό ορθολογισμό της παραδοσιακής διδασκαλίας, η οποία συνδυάζει την ασφάλεια, την απλότητα και την προφάνεια στο έργο του εκπαιδευτικού. Τούτο σημαίνει ότι ο εκπαιδευτικός θα πρέπει να εγκαταλείψει τα μπιχεβιοριστικά πρότυπα –που αποβλέπουν σε ένα προδιαγεγραμμένο τελικό επιθυμητό αποτέλεσμα– και να υιοθετήσει το ψυχολογικό - κυκλικό μοντέλο διδακτικού σχεδιασμού (δηλ. επίκεντρο να είναι ο μαθητής, η προσωπικότητά του και η ιδιοσυγκρασία του >> (ο δάσκ. επιστρέφει σε αυτόν και κάνει διορθώσεις>>> κυκλικό ) (Φρυδάκη, 2009). Βασική προϋπόθεση είναι ο εκπαιδευτικός να γνωρίσει το μαθησιακό προφίλ των μαθητών του, να ανιχνεύσει τις ιδιαιτερότητές τους και να αναπτύξει αντίστοιχες παιδαγωγικές και διδακτικές διαδικασίες.

Οι ανάγκες των παιδιών διαφέρουν Οι ανάγκες των παιδιών διαφέρουν. Ο κοντούλης μαθητής δεν βλέπει όταν έχει την ίδια υποστήριξη με τους υπόλοιπους.

Αρχή 2η Η αποτελεσματική παιδαγωγική… Εμπλέκει τους μαθητευόμενους σε αξιόλογες μορφές γνώσης Λέξεις κλειδιά: Διδακτική ικανότητα Κριτική σκέψη Στάσεις Σχέσεις Πρακτικές Να αναλυθεί η έννοια «αξιόλογες» (ποιο το νόημα, προεκτάσεις της ποιοτικής εκπαίδευσης ) Διακρίνονται από υψηλή ποιότητα & εφαρμόζονται σε συγκεκριμένα πλαίσια

Όψεις της κριτικής σκέψης. Να δοθούν παραδείγματα. ΑΝΑΛΥΣΗ: ο αριθμός 18 = 10+8 ή 3Χ6 ή 9+8 ή 20-2 κ.λπ. Reasoninng = αιτιολόγηση: γιατί γίνεται ο σεισμός, γιατί χύθηκε ο καφές, γιατί εκτροχιάστηκε το τρένο κ.λπ. Προβληματική κατάσταση: ποιο πρόγραμμα συμβολαίου με συμφέρει στο κινητό? Λήψη απόφασης: Σε ποιο μεταπτυχιακό να δώσω εξετάσεις; Αξιολόγηση: ο γιατρός κοιτάζει την ακτινογραφία….

Αρχή 3η Η αποτελεσματική παιδαγωγική… Αναγνωρίζει τη σημασία της προηγούμενης εμπειρίας και μάθησης Λέξεις κλειδιά: - Βάσεις για επόμενα βήματα - Υπόψη οι προηγούμενες γνώσεις - Υπόψη οι προσωπικές και πολιτισμικές ιδιαιτερότητες Οι προηγούμενες ιδέες βοηθούν στον κονστρουκτιβισμό

Στις προσωπικές ιδιαιτερότητες εντάσσονται οι τύποι πολλαπλής νοημοσύνης. Καθώς αξιοποιούνται όλοι οι τύποι πολλαπλής νοημοσύνης (οπτική, ακουστική, χωρική, ενδοπροσωπική, διαπροσωπική, οικολογική η διαφοροποίηση προσφέρει τη δυνατότητα να αναδειχθούν ποιότητες και χαρίσματα σε μαθητές οι οποίοι δεν έχουν καλές επιδόσεις στα γνωστικά πεδία που κυριαρχούν στο παραδοσιακό σχολείο (π.χ. γλωσσο-μαθηματική νοημοσύνη). https://en.wikipedia.org/wiki/Theory_of_multiple_intelligences Κ. Δημητριάδου

Αρχή 4η Η αποτελεσματική παιδαγωγική… Απαιτεί την υποστήριξη της μάθησης (scaffolding) Λέξεις κλειδιά: Γνωστικός, κοινωνικός, συναισθηματικός τομέας Παροχή δραστηριοτήτων, πολιτισμικών πλαισίων και δομών Ο όρος scaffolding (=«σκαλωσιά» ) αναφέρεται στις καθοδηγητικές παρεμβάσεις που γίνονται από τον εκπαιδευτικό κατά τη μαθησιακή διαδικασία, ώστε ο μαθητής να προχωρήσει από τις πιο απλές στις πιο σύνθετες μαθησιακές διαδικασίες. Είναι όρος του Vygotsky . Η υποστηρικτική διδασκαλία (scaffolding instruction) αναφέρεται στις διαδικαστικές ενέργειες οι οποίες διευκολύνουν τις εσωτερικές φάσεις μάθησης του μαθητή. Πρόκειται για οποιαδήποτε μορφή υποστήριξης της μάθησης που βασίζεται στην παραδοχή ότι η συλλογική μορφή μάθησης είναι ισχυρότερη από την ατομική (Kalantzis & Cope, 2013). Η υποστήριξη αυτή ενισχύει την έμφυτη ικανότητα του ανθρώπου να μαθαίνει σε συνεργατικά πλαίσια αξιοποιώντας τις διαθέσιμες πηγές γνώσης. Στο πλαίσιο της εκπαίδευσης έχει πολλαπλούς στόχους: να ενεργοποιήσει τον μαθητή ώστε να αποκτήσει κίνητρα για τη συνέχιση της προσπάθειας που ξεκίνησε· να τον βοηθήσει ώστε να αναδυθούν οι υπάρχουσες γνώσεις και ικανότητές του· να τον διευκολύνει ώστε να κάνει συνδέσεις, αναγωγές, παραλληλισμούς, γενικεύσεις και να φτάσει στο ζητούμενο· να τον βοηθήσει στη σύνθεση και την ενοποίηση της αποκτηθείσας γνώσης· να του δώσει ευκαιρίες επιλογής και ενεργού απόκρισης σε νέα, ενδιαφέροντα στοιχεία· να δημιουργήσει αφορμές για εμπλοκή των μορφών πολλαπλής νοημοσύνης του μαθητή (π.χ. οπτική, ακουστική, χωρική) κ.λπ. Γενικότερα, τέτοιες διαδικασίες διευκολύνουν τον μαθητή ώστε να περάσει από την υποβοηθούμενη στην αυτόνομη μάθηση. Η υποστηρικτική διδασκαλία αντλεί τις θεωρητικές αρχές και τα επιχειρήματά της κυρίως από την ενεργητική μάθηση του Piaget και του Dewey, αλλά και από την κοινωνικο-πολιτισμική θεωρία του Vygotsky (1997). Σύμφωνα με αυτήν, η μάθηση δεν είναι κατά κύριο λόγο –ούτε και αποκλειστικά– αποτέλεσμα της ανάπτυξης του εγκεφάλου, αλλά προκύπτει από την κοινωνικο-πολιτισμική κληρονομιά που αυτός δέχεται. Με την έννοια αυτή, οι γνώσεις μας περιλαμβάνουν πολύ περισσότερα πράγματα από αυτά που είναι αποθηκευμένα στον εγκέφαλό μας. Η κοινωνική νόηση και ευφυΐα που διαμορφώνεται από τα μέσα αναπαράστασης και επικοινωνίας (γλώσσα, χειρονομίες κ.λπ.) είναι επίκτητα και αποκτώνται σταδιακά, με την εξέλιξή μας σε συγκεκριμένα κοινωνικο-πολιτισμικά πλαίσια. Έτσι, η βοήθεια και η διαμεσολάβηση του περιβάλλοντος και των άλλων κοινωνικών υποκειμένων μπορεί να υποβοηθήσει τη μάθηση με υποστηρικτικές διαδικασίες (Woolfolk, 2007: 44-57· Kalantzis & Cope, 2013: 288-290). . O Vygotsky έδωσε έμφαση στην κοινωνική και πολιτισμική προέλευση των γνωστικών, γλωσσικών και σημειωτικών πόρων και μοντέλων του μαθητή. Τη συμβολή του στις Επιστήμες της Αγωγής προεκτείνει ο Bruner, ο οποίος εισήγαγε γνωστικές και κοινωνικο-πολιτισμικές διαστάσεις στη Γνωστική Ψυχολογία· το αποτέλεσμα ήταν μια μεγάλη αναγέννηση της κοινωνικο-πολιτισμικής έρευνας σε πολλά πεδία, και ιδίως αυτά που σχετίζονταν με την εκπαίδευση στις Φυσικές Επιστήμες.  

Ο όρος scaffolding (=«σκαλωσιά» ) αναφέρεται στις καθοδηγητικές παρεμβάσεις που γίνονται από τον εκπαιδευτικό κατά τη μαθησιακή διαδικασία, ώστε ο μαθητής να προχωρήσει από τις πιο απλές στις πιο σύνθετες μαθησιακές διαδικασίες. Είναι όρος του Vygotsky . Πρόκειται για οποιαδήποτε μορφή υποστήριξης της μάθησης που βασίζεται στην παραδοχή ότι η συλλογική μορφή μάθησης είναι ισχυρότερη από την ατομική (Kalantzis & Cope, 2013). Η υποστήριξη αυτή ενισχύει την έμφυτη ικανότητα του ανθρώπου να μαθαίνει σε συνεργατικά πλαίσια αξιοποιώντας τις διαθέσιμες πηγές γνώσης. Στο πλαίσιο της εκπαίδευσης έχει πολλαπλούς στόχους: να ενεργοποιήσει τον μαθητή ώστε να αποκτήσει κίνητρα για τη συνέχιση της προσπάθειας που ξεκίνησε· να τον βοηθήσει ώστε να αναδυθούν οι υπάρχουσες γνώσεις και ικανότητές του· να τον διευκολύνει ώστε να κάνει συνδέσεις, αναγωγές, παραλληλισμούς, γενικεύσεις και να φτάσει στο ζητούμενο· να τον βοηθήσει στη σύνθεση και την ενοποίηση της αποκτηθείσας γνώσης· να του δώσει ευκαιρίες επιλογής και ενεργού απόκρισης σε νέα, ενδιαφέροντα στοιχεία· να δημιουργήσει αφορμές για εμπλοκή των μορφών πολλαπλής νοημοσύνης του μαθητή (π.χ. οπτική, ακουστική, χωρική) κ.λπ. Γενικότερα, τέτοιες διαδικασίες διευκολύνουν τον μαθητή ώστε να περάσει από την υποβοηθούμενη στην αυτόνομη μάθηση.

Με τη φωτογραφία αυτή μπορεί να γίνει μάθημα στη φυσική σχετικά με τη βαρύτητα κ την αδράνεια του μπουκαλιού που πέφτει όταν ανοίγουμε την πόρτα (στροφή γύρω από άξονα) Πότε δεν θα έπεφτε το μπουκάλι? (ας απαντήσουν οι φοιτητές…..) Αν ήταν λιγότερο γεμάτο, γιατί το κέντρο βάρους θα ήταν χαμηλότερα -Αν ήταν στριμωγμένο ανάμεσα σε άλλα αντικείμενα στο ράφι, οπότε δεν θα είχε ελεύθερο χώρο να πέσει. Αν ανοίγαμε την πόρτα πιο αργά (όχι απότομα) - Αν το μπουκάλι ήταν πιο κοντά στον άξονα περιστροφής.

Αρχή 5η Η αποτελεσματική παιδαγωγική… Απαιτεί η αξιολόγηση να είναι σύμφωνη με τη μάθηση Λέξεις κλειδιά: Η μέγιστη δυνατή εγκυρότητα σε διαδικασίες και αποτελέσματα Επειδή η αξιολόγηση δεν είναι πάντοτε έγκυρη….

Ο αξιολογητής βγάζει συμπέρασμα μέσα από μια τεχνική αδιαφοροποίητης και απρόσωπης αξιολόγησης, η οποία αντιστοιχεί σε μπιχεβιοριστικά, φορμαλιστικά πρότυπα. Στόχος; Η απαξίωση της δημόσιας εκπαίδευσης. Σε μια άλλη, αντίστοιχη εικόνα, ο αξιολογητής αναφωνεί: «Α, μάλιστα: Δεν ανταποκρίνεσαι στα στάνταρ! Καμία αύξηση μισθού για τον δάσκαλό σου την επόμενη χρονιά!». Η εικόνα από το διαδίκτυο: https://www.google.gr/search?q=standardised+tests+pictures (ανακτήθηκε: 10.9.2015) (Δημητριάδου, 2016, σ. 148).

Αρχή 6η Η αποτελεσματική παιδαγωγική… Προωθεί την ενεργό συμμετοχή του μαθητευόμενου Λέξεις κλειδιά: Ανεξαρτησία και αυτονομία Ανάπτυξη μαθησιακών στρατηγικών και πρακτικών Ανάπτυξη θετικής στάσης για τη μάθηση Εσωτερική παρώθηση για μάθηση (αυτο-μάθηση) Εδώ σημαντική είναι η παρουσία κινήτρων για μάθηση > παρώθηση.

Συμμετοχική διαδικασία στη διδασκαλία…

Αρχή 7η Η αποτελεσματική παιδαγωγική… Ενισχύει διαδικασίες και αποτελέσματα σε προσωπικό και κοινωνικό επίπεδο Λέξεις κλειδιά: Οικοδόμηση σχέσεων και επικοινωνίας Από κοινού κατασκευή της γνώσης Επιτεύγματα ατόμων και ομάδων Βλ. κοινωνική παραγωγή της γνώσης

Αρχή 8η Η αποτελεσματική παιδαγωγική… Αναγνωρίζει τη σημασία της μη τυπικής μάθησης Λέξεις κλειδιά: Μάθηση σε περιβάλλοντα εκτός σχολείου Αξιοποίηση της μη τυπικής μάθησης σε τυπικές διαδικασίες μάθησης

ΔΙΔΑΚΤΙΚΟ ΤΡΙΓΩΝΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΣ ΓΝΩΣΤΙΚΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΜΑΘΗΤΗΣ Δεν ισχύει πλέον ΓΝΩΣΤΙΚΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΜΑΘΗΤΗΣ

¨Εννοια συνεργασίας εδώ

ΔΙΔΑΚΤΙΚΟ ΠΟΛΥΓΩΝΟ ΣΥΜΜΑΘΗΤΕΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΣ ΓΝΩΣΤΙΚΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ Το τρίγωνο έγινε πολύγωνο ΤΠΕ

Αρχή 9η Η αποτελεσματική παιδαγωγική… Εξαρτάται από τη μάθηση αυτών που παρέχουν μάθηση στους άλλους Λέξεις κλειδιά: Πανεπιστημιακοί δάσκαλοι, εκπαιδευτικοί, εκπαιδευτές, συνεργάτες Διαβίου ανάπτυξη γνώσεων και δεξιοτήτων Προσαρμογή και ανάπτυξη του επαγγελματικού ρόλου Μορφές διερεύνησης με εφαρμογή στην πράξη Φράσεις κελιδιά ο αναστοχαζόμενος εκπαιδευτικός και η έρευνα δράση.

Η ΕΥΘΥΝΗ ΤΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ Ο ρόλος του εκπαιδευτικού Η ΕΥΘΥΝΗ ΤΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ Αισθάνεται ικανός να μεταφέρει στην τάξη ζητήματα ηθικής ανάπτυξης και δημοκρατίας; Θεωρεί ότι είναι υπεύθυνος μόνο για τη διδασκαλία του γνωστικού αντικειμένου; Ευθύνη Ετοιμότητα/ επάρκεια Βούληση Αισθάνεται ικανός να μεταφέρει στην τάξη και ζητήματα ηθικής ανάπτυξης και δημοκρατίας; Ένα επιπλέον ερώτημα και ένας προβληματισμός εντοπίζεται και επικεντρώνεται ακριβώς στο σημείο αυτό: στο αν οι εκπαιδευτικοί έχουν ευθύνες πέρα από τα όρια της τάξης, στην ευρύτερη δηλαδή δημόσια σφαίρα Ιδιαίτερη αίσθηση έκανε σχετικά με το θέμα αυτό το βιβλίο της Judith Sachs (The Activist Teaching Profession, 2003) –αν και δέχτηκε και μεγάλη κριτική- το οποίο μιλά για τους ευρύτερους σκοπούς και στόχους του διδασκαλικού επαγγέλματος και την ανάγκη να αποκτήσει ο εκπαιδευτικός έναν ρόλο ακτιβιστή. Η συγγραφέας διακρίνει από τη μια πλευρά τον παλιό εκπαιδευτικό επαγγελματισμό, ο οποίος χαρακτηρίζεται από μια συντηρητική προσέγγιση όσον αφορά τον ρόλο του εκπαιδευτικού, από ένα σύνολο δεδομένων τα οποία μπορούν να χρησιμοποιηθούν για λόγους αξιολόγησης, επίδοσης, ανέλιξης και από την άλλη ένα είδος εναλλακτικού επαγγελματισμού ο οποίος εμπεριέχει στοιχεία αλλαγής, καλεί σε δράση, φιλοδοξεί να συμβάλει σε εκπαιδευτικό και κοινωνικό μετασχηματισμό∙ Η τελευταία μορφή επαγγελματισμού εμφανίζεται με μια συνεργατική, ακτιβιστική, ηθική και ευέλικτη μορφή, αυτοπροσδιορίζεται και αυτοκαθορίζεται : Ο εκπαιδευτικός είναι προσανατολισμένος στην αναζήτηση, την έρευνα, τη δημιουργία και την κατασκευή της γνώσης. (Sachs, 2003)

Αρχή 10η Η αποτελεσματική παιδαγωγική… Απαιτεί σταθερά θεσμικά πλαίσια για την υποστήριξη της μάθησης ως πρωταρχικού στόχου Λέξεις κλειδιά: Συνεχιζόμενη μάθηση για άτομα, ομάδες, οργανισμούς και συστήματα Δημιουργία αποτελεσματικών περιβαλλόντων μάθησης για όλους Βλ δια βίου, ανοιχτό σχολείο, δημιουργία περιβαλλόντων μάθησης σε ποικίλους χώρους κ.λπ.

Commodity = εμπόρευμα Μπορεί να συζητηθεί ο συμβολισμός της φράσης.