Paralelna, okomita i kosa nebeska sfera Astronomska navigacija 3.N.
Anticirkumpolarno tijelo Pn-Zenit LJ Cirkumpolarno tijelo δ P, J v Horizont Ekvator Područje sumraka Z Anticirkumpolarno tijelo Ps-Nadir
Paralelna nebeska sfera Javlja se za promatrača na polu. Poklapaju se: nebeski horizont i ekvator; δ i v; nema strana svijeta osim S; najduži sumraci (tjedni), mijenjaju se s deklinacijom; Sunce cirkumpolarno ili anticirkumpolarno. Slične pojave se dešavaju svima iznad polarnica (90° - 23,5° = 66,5°).
Zenit Z LJ P, J W Zalaz Pn Ps S N E Izlaz Ekvator Nadir 23°27' Horizont E Izlaz Područje sumraka Ekvator Nadir
Okomita nebeska sfera Javlja se za promatrača na ekvatoru. Karakteristike: poklapaju se Pn i N, Ps i S; jednako traju dan i noć kroz cijelu godinu, najkraći sumraci – mijenjaju se sa satnim kutom, Sunce može biti u zenitu; u teoriji se u jednom danu mogu vidjeti sva tijela na nebu (kad ne bi smetala atmosfera) nema cirkumpolarnih tijela. Slične pojave se dešavaju svima između obratnica (- 23,5° + 23,5°).
Zenit Pn Horizont Ekvator Ps Nadir 23°27' LJ P, J Z W Zalaz S N E Amplituda Izlaz Područje sumraka Ekvator Ps Nadir
Kosa nebeska sfera Javlja se za sve promatrače kojima je 0°< φ < 90° Karakteristike: amplituda – luk između točke izlaza i E, ili točke zalaza i W (primjenjuje se kod kontrole devijacije kompasa); nebeska tijela imaju dnevne i noćne lukove koji ovise o δ i φ; trajanje sumraka se mijenja kroz godinu, isto tako točke izlaza i zalaza Sunca; mogu postojati cirkumpolarna i anticirkumpolarna tijela; zadnje cirk. ili zadnje antic. su tijela koja su točno na ili ispod horizonta (prvo vidljivo i prvo nevidljivo).