HUMANI LEUKOCITNI ANTIGENI HLA SUSTAV

Leukocitni antigeni Na leukocitima brojni antigeni: - antigeni krvnih grupa - antigeni HLA razreda I i II - antigeni specifični za neutrofile

Neutrofilni antigeni(HNA) Koristeći monoklonska antitijela možemo dokazati 5 HNA (Human Neutrophle Antigen) HNA1 s tri alele HNA1a, HNA1b i HNA1c HNA2a HNA3a HNA4a HNA5a Anti-neutrofilna antitijela stvaraju se kao posljedica senzibilizacije trudnoćom i/ili transfuzijama krvi

Kliničko značenje anti-neutrofilnih antitijela Neonatalna neutropenija Transfuzijske reakcije: - Febrilne nehemolitičke reakcije - TRALI(Transfusion Associated Lung Injury)

Trombocitni antigeni HPA ( Human Platelet Antigens) Trombociti su stanice bez jezgre Sudjeluju u hemostazi Na membrani se nalazi više od 45 antigena (mnogi se nalaze i na drugim stanicama) Specifični trombocitni antigeni su polimorfni glikoproteini koji se nalaze samo na trombocitima Prvi ag.specifičan za trombocite (Zwa) otkriven 1959.god.

Trombocitni antigeni

Kliničko značenje anti-HPA protutijela Antitrombocitna protutijela posljedica su senzibilizaje: - trudnoćom - transfuzijama krvnih pripravaka Stvorena protutijela mogu uzrokovati: - neonatalnu aloimunu trombocitopeniju - posttransfuzijsku purpuru - refrakternost na transfuzije trombocita

Imunologija HLA sustava (humani leukocitni antigeni)

Otkriće HLA sustava Dausset 1952.god. otkriva u serumu politransfundiranih osoba protutijela koja aglutiniraju leukocite, nazvao ih Mac (HLA-2) Van Rood i Rolfs 1958.god. slična protutijela nalaze u serumu trudnica Rose Payne 1964. god. potvrđuje postojanje dva lokusa u HLA sustavu s mnoštvom alela 1964.-1967.god. razvila se nova tehnika mikrolimfocitotoksičnosti koja je postala rutinska u dokazivanju ovih antigena 1975.god. podnesen je na 6.workshopu o histokompatibilnosti izvještaj o postojanju lokusa C i D. Bodmer je 1977.god. definirao D i DR lokus.

Organizacija MHC regije HLA geni smješteni su na kratkom kraku 6.kromosoma na odsječku 6p21.3 Zauzima dužinu od 3,6 Mb(mega baza) Regiju čini oko 230 gena s 4 miliona parova baza >10% gena ima važnu ulogu u funkciji imunog sustava

Funkcija genskih produkata MHC regije Nakon razgradnje antigena, njihova prezentacija preko antigena HLA razreda I i II Urođena imunost preko genskih produkata razreda III (C4, C2, Bf, citokini,TNF) Međustanična suradnja preko receptora i veznih mjesta za antigen Funkcije gena koja nije vezana uz imunost

Obzirom na različite genske porodice humana MHC regija podjeljena je u tri regije: Geni razreda I – telomerično 2Mb Geni razreda II – centromerično 1 Mb Geni razreda III- smještena između njih zauzima 1 Mb

Humani kromosom 6. s položajem gena razreda I,II i III

Antigeni HLA razreda I Prisutni su na svim stanicama s jezgrom i trombocitima Vrlo malo ovih antigena nalazimo na spermatozoidima, ovocitima, placenti i stanicama središnjeg živčanog sustava Manjak ekspresije ovih antigena na fetomaternalnoj barijeri omogućava preživljavanje fetusa Podjeljeni su u tri lokusa HLA-A; B i C

Na stanicana je 10 puta manje molekula antigena HLA-C nego A i B - antigeni HLA-C su prva meta koju prepoznaju NK stanice Molekule HLA-G prisutne su na placentarnom tkivu i vjerovatno su povezane s očuvanjem trudnoće U HLA regiji I dokazano je 1713 alela

Struktura antigena razreda I NH2 Alloantigenic sites CHO COOH P α1 α2 α3 β2 OH Plasma membrane Disulfide bridge Papain cleavage Cytoplasm Po kemijskoj građi – glikoprotein Teški lanac (350 aminokiselina) ima: citoplazmatski dio transmembranski dio ekstracelularni dio s domenama α1,α2 i α3 Laki lanac je β2 mikroglobulin čije se gen nalazi na 15.kromosomu

Genska regija razreda II Organizirana je u više podregija -HLA - DR -HLA - DQ -HLA - DP HLA - DM HLA – DX Svaka podregija ima gene koji kodiraju sintezu α i β lanaca

Genska regija razreda II U regiji se nalaze brojni pseudogeni: - DR regija sedam - DQ regija dva - DP regija dva U HLA regija II do danas je otkriveno 858 alela

Struktura antigena razreda II Građeni su od jednog α i jednog β lanca Ekstracelularni dio ima četiri domene (α1,α2,β1 i β2 ) Transmembranski dio Intracelularni dio β lanac jako plimorfan Plasma membrane Cytoplasm CHO NH2 COOH α1 α2 β2 β1

Genska regija razreda II Membranski vezani glikoproteini Prisutni na imunokompetentnim stanicama(monociti-makrofagi, dendritičke stanice, endotelne stanice,B limfociti i aktivirani T limfociti) Biološka funkcija ovih antigena je: - uspostavljanje imunološkog odgovora - aktivacija stanica koje su uključene u imunološki odgovor

Vezanje stranog antigena na antigene HLA razreda I i II

Vezanje stranog antigena u žljeb antigena razreda I i II

Razred II Razred I DPB1 DPA1 DQB1 DQA1 DRB1 DRB3 DRA B C A

Test limfocitotoksičnosti HLA antigen 1 HLA antigen 2 Antitijela na HLA antigen 1 1 2 Complement Boja Membrana stanice se ošteti . (LIZA stanice) Nema LIZE Mrtva stanica se oboji Živa stanica se ne oboji Test limfocitotoksičnosti

Molekularno dokazivanje alela HLA PCR (lančana reakcija polimerazom) reakcija DNA se izolira iz krvi Umnažanje specifičnih DNA fragmenata vrši se u termocycler-u koristeći početnice (primere)

Umnažanje DNA

Umnažanje DNA

Elektroforeza Umnožena DNA razdvaja se elektroforezom u gelu U gel se inkorporira etidium bromid koji se umeće u umnoženu DNA, koja svijetli u ultravioletnom svjetlu

Očitavanje i dokumentacija Očitavanje se vrši na UV transiluminatoru Dokumentira se slikanjem gela Interpretacija rezultata

Autoimunost Mehanizam oštećenja vlastitog tkiva ima istu osnovu kao i protektivni imunitet Autoimuni odgovor je u stvari posljedica postojanja širokog repertoara B i T staničnih receptora preko kojih se prepoznaju strani antigeni

Autoimunost Najpoznatije autoimune bolesti vezane uz HLA gene: Diabetes mellitus DRB1*03; *04 Juvenilni reumatoidni artritis B27 Multipla skleroza DRB1*15(DR2)

Združenost HLA i bolesti

Združenost antigena HLA i bolesti

Relativni rizik združenosti antigena HLA bolesti

Poznavanje ovih antigena važno je za: - transplantaciju organa i tkiva - proučavanje migracija stanovništva - antropološka ispitivanja - kao pomoć pri postavljanju dijagnoze nekih autoimunih bolesti - u transfuzijskom liječenju (refrakternost na transfuzije trombocita, nehemolitičke transfuzijske reakcije,TRALI i dr.)