Caibidil 23 Friotaíocht

Friotaíocht Tomhas ar an mbealach in a frithsheasann ábhar i gcoinne srutha Le méadú voltais méadaítear ar an sruth Braitheann an méadú ar an abhar as a bhfuil an seoltóir déanta Má chuireann sé go mór i gcoinne an srutha – friotaíocht mór  Voltas ÷ Sruth ardluach Muna gcuireann sé go mór i gcoinne an srutha – friotaíocht íseal  Voltas ÷ Sruth luach íseal

Friotaíocht Coímheas an cóimheas idir difríocht phoitéinsil trasna seolaí agus an sruth a shreabhann tríd. R = V I Siombail: R Aonad: óm  Bíonn friotaíocht de 1Ω ag seoltóir má sreabhann sruth 1A tríd nuair ata difríocht phoitéinsil de 1V trasna an seoltóra

Friotaíocht a thomhas Aimpmhéadar agus voltmhéadar a úsáid Aimpmhéadar Friotóir athraitheach Friotóir luach seasta Voltmhéadar Aimpmhéadar Bataire/Ceallra

Friotaíocht a thomhas Bain úsáid as ómmhéadar Friotóir Ommhéadar

Dlí Ohm Le haghaidh roinnt seoltóirí (miotail ach go háirithe) bíonn an voltas idir dhá fhoirchinn seoltóra i gcomhréir díreach leis an sruth atá eatarthu ag teocht tairiseach. V α I Voltas -------- = Friotaíocht Sruth V = IR nó R = V nó I = V I R

Friotóirí praiticiúila Luach sheasta Friotóirí athraitheacha Cnaipe larnach Corna friotaíochta Nuair a chasann tú an cnaipe athraítear fad na sreinge atá sa chiorcad agus uaidh sin athraitear friotaíocht na friotóra http://www.absorblearning.com/media/item.action?quick=118

Dlí Ohm ab fhíorú I V Aimpmhéadar Bataire/Ceallra Friotóir athraitheach Friotóir luach seasta Voltmhéadar Aimpmhéadar Bataire/Ceallra I V Voltas (V) Sruth (A) Voltas÷Sruth

Iniúchadh a dhéanamh ar athrú srutha (I) le dp (v) maidir le (A) 1 Seolaí miotail + 6 V - Sreang niocróim ómach

Iniúchadh a dhéanamh ar athrú srutha (I) le dp (v) maidir le (A) 2 Bolgán filiméid + 6 V - Bolgán filiméid Neamh-ómach

Iniúchadh a dhéanamh ar athrú srutha (I) le dp (v) maidir le (A) 3 Leictrilít leictreoidí gníomhach Ómach

Iniúchadh a dhéanamh ar athrú srutha (I) le dp (v) maidir le (A) 4 leathsheoltóir (tul laofa) Tul laofacht Cúl laofacht + 20 V - μA V Neamh-ómach

Coimheas idir V agus I do seolaí Seolaí miotalach Leictreoin diúltacha na hiompróirí srutha I V lampa filiméid Leictreoin diúltacha na hiompróirí srutha I V Leathsheolaithe Leictreoin diúltacha agus poill deimhneachana na hiompróirí srutha

Coimheas idir V agus I do seolaí Leictreoidí gníomhacha ‘Iain deimhneacha agus diúltacha na hiompróirí srutha I V Leictreoidí táimhe Iain deimhneacha agus diúltacha na hiompróirí srutha I V Gás Iain deimhneacha agus diúltacha agus leictreoin na hiompróirí srutha Folús Leictreoin na hiompróirí srutha I V

Friotóirí sraithcheangailte Friotaíocht iomlán sraithcheangailte R = R1 + R2 + R3  De réir dlí Ohm IR = IR1 + IR2 + IR3  IR = I(R1 + R2 + R3)  R = R1 + R2 + R3 V = IR Ach: V = V1+ V2+ V3

Friotóirí treocheangailte Friotaíocht iomlán treocheangailte 1 = 1 + 1 + 1 R R1 R2 R3 trí: R1 = I1 , trí R2 = I2 trí R3 = I3 Ach: I = I1+ I2+ I3 De réir dlí Ohm:  I = V + V + V R1 R2 R3  I = V/R :R friotaíocht iomlan sa chiorcad V = V + V + V R R1 R2 R3 1 = 1 + 1+ 1 R R1 R2 R3

Fachtóiri ar a mbraitheann friotaíocht seoltóra Braitheann friotaíocht ar Teocht Ábhar an tseolaí fad achar trasghearradh

Teocht: miotail

Teocht: leathsheoltóirí Teirmeastar Leathsheoltóir ina laghdaítear an fhriotaíocht go tapaidh le méadú ar an dteocht Déanta as ocsáidí de nicil, chobailt iarainn agus méideanna beaga d’ábhair eile.

Athrú ar fhriotaíocht sheoltóra mhiotalaigh le teocht a iniúchadh Uisce Sreang ar eiteán Gliocról Foinse theasa 10ºC Teirmiméadar digiteach Ω 10º C

Athrú ar fhriotaíocht theirmeastair le teocht a iniúchadh Teirmeastar Teirmiméadar digiteach Digital thermometer 10°C Uisce Foinse theasa Ω Gliocról

Friotachas Chomh maith le teocht braitheann an fhriotaíocht ar: Fad Achar trasghearradh Ábhar as a bhfuil sé déanta

Friotaíocht agus Fad Tá friotaíocht seolaí aonfhoirmeach i gcomhréir díreach lena fhaid i.e. R  L

Friotaíocht & Achar trasghearradh Tá friotaíocht seolaí aonfhoirmeach i gcomhreir inbhéarta lena achar trasghearradh i.e. R  1 A

Friotaíocht agus Ábhar Athraíonn an fhriotaíocht ag brath ar an ábhar . Glaotar sainfhriotaíocht nó friotachas (resistivity) ar seo(). R = L A Aonad: ohm méadar  m   = RA L Le hachar ciorcalach: A = d 2 4  = Rd 2 4L http://phet.colorado.edu/sims/resistance-in-a-wire/resistance-in-a-wire_en.html

Friotaíocht agus Ábhar Friotachas Le seoltóir dar fad L agus crosachar A is é an friotachas ann ná tairiseach a thugtar ó:  = RA L Aonad: ohm méadar  m

Friotachas ábhar sreinge a thomhas R: óm-mheadar L: méadarshlat D: micreaméadar = Rd 2 4L

Droichead Wheatstone Ciorcaid ar leith a úsáidtear chun friotaíocht anaithd a thomhas go cruinn R1 = R3 R2 R4

Droichead Wheatstone VAB = VAD De réir dlí Ohm: VAB = I1  R1 VAD= I2  R3  I1  R1= I2  R3 VBC = I1  R2 VCD = I2  R4 I1  R2= I2  R4 I1  R1= I2  R3  R1 = R3 I1  R2= I2  R4 R2 R4

Droichead Wheatstone Usáideanna Smachtú teochta Gléasanna sábhála (ciorcaid a mhúchadh) Friotaíocht ainaithnid a thómhas

Méadardhroichead Ciorcad ar leith bunaithe ar an Droichead Wheatstone. Sa chiorcad seo feidhmíonn sreang aonfhoirmeach miotail 1m ar fad agus teagmháil sleamhnáin uirthi do na friotóirí R3 agus R4 http://www.walter-fendt.de/ph14e/wheatstone_e.htm

Méadardhroichead R1 = R3 R2 R4 R3 = L 1 R4 = L 2 A A L1 = R1 L2 R2

Roinnteoir Phoitéinsil Bíonn an voltas is mó trasna na an friotóra is mó Bíonn suim na dhá voltas cothrom le voltas na foinse Má ta friotóir amháin a bhfad níos mó ná an friotóir eile beidh an voltas trasna an friotóir beag beagnach naid agus voltas trasna na friotóir eile cothrom le voltas na foinse. Glaotar roinnteoir phoitéinsil ar an gciorcaid seo.

Roinnteir Phoitéinsil Athraitheach B