Υπαίθρια Ζωή και Κατασκηνώσεις ΑμΕΑ ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ Υπαίθρια Ζωή και Κατασκηνώσεις ΑμΕΑ Σκορδίλης Εμμανουήλ & Καρκαλέτση Φεβρωνία

Γενικά Κατασκήνωση (Μπαμπινιώτης, 2002): 1) Το στήσιμο σκηνών και η εγκατάσταση σε αυτές. 2) Το σύνολο των σκηνών και εγκαταστάσεων για διαμονή: σε παραθαλάσσια τοποθεσία. 3) Σύνολο εγκαταστάσεων σε εξοχική τοποθεσία για παραθερισμό, αλλά και άθληση-εκπαίδευση παιδιών υπό την επίβλεψη και καθοδήγηση ενηλίκων, στο πλαίσιο θεσμών Διαχρονικός θεσμός που ταυτίζεται με τις αλλαγές που υπάρχουν διαχρονικά στη ζωή του ανθρώπου Στην Ελλάδα, η 1η σύγχρονη κατασκηνωτική σκηνή στήθηκε από τον γυμναστή Αθανάσιο Λειβαδίτη, το 1911, στο δάσος Μαγκουφάνας (Νικηταράς, 2004)

Γενικά Η αναπηρία είναι ελάχιστα κατανοητή από την ‘πλειοψηφία‘ των ανθρώπων. Σε δυτικές κοινωνίες, 1 στους 6 ανθρώπους παρουσιάζει κάποια μορφή αναπηρίας σε κάποια στιγμή της ζωής του που μπορεί είτε να ‘κρατήσει‘ για κάποιο μικρό χρονικό διάστημα, είτε να παραμείνει. (Sherrill, 1997) Γενικότερα, άτομα με αναπηρίες (ΑμΕΑ) ονομάζονται εκείνα που για λόγους είτε νοητικούς, συναισθηματικούς, αισθητηριακούς, κινητικούς, υγείας, συνθηκών διαβίωσης κοκ χρειάζονται ειδική αντιμετώπιση για να αναπτύξουν τις ικανότητες τους (Κουτσούκη, 1997)

Examining summer campers’ quality of experience Mandigo & Natho (2005) Σημαντική η εξέταση των κινήτρων (motivation) για την παρουσία και παραμονή παιδιών με αναπηρία σε καλοκαιρινή κατασκήνωση Η συμμετοχή άλλωστε σε προσαρμοσμένες (adapted) στις δυνατότητες τους δραστηριότητες (challenging), óπου αναπτύσσουν δεξιότητες (skills) και παράλληλα διασκεδάζουν, (enjoy what they are doing), δημιουργούν θετικές εμπειρίες (positive experiences) Δημιουργία κινήτρων για συμμετοχή, όπου βιώνουν την επιτυχία, είναι καθοριστικό για την παραμονή τους σε αντίστοιχα προγράμματα

Mandigo & Natho (2005) Challenge programs: non-traditional programs campers had not experience in the past (sailing, rafting, ceramics, extended out-trips, rope courses, archery, fishing, horseback riding, etc) (‘Μη παραδοσιακά’ προγράμματα (challenge programs), στα οποία οι κατασκηνωτές δεν είχαν προηγούμενη εμπειρία, όπως ιστιοπλοϊα, ιππασία, ψάρεμα, τοξοβολία, κλπ) Ο σκοπός της έρευνας ήταν να εξεταστούν τα κίνητρα συμμετοχής σε κατασκηνωτικά προγράμματα παιδιών και εφήβων με αναπηρία

Mandigo & Natho (2005) 104 συνολικά συμμετέχοντες (42Μ και 66F) Μέση ηλικία 14 χρόνια (ΤΑ = 2,9) Κινητικές αναπηρίες Συμμετοχή σε αντίστοιχα προγράμματα (ΜΟ = 4,3 χρόνια, ΤΑ = 3,2) Αξιολογήθηκαν οι απαντήσεις σε μια σειρά από ερωτηματολόγια (challenge-πρόκληση, skill-δεξιότητες, motivation-κίνητρα, κοκ)

Mandigo & Natho (2005) Βρέθηκε ότι: Δεν υπήρχαν διαφορές αναφορικά με την ηλικία, φύλο και εμπειρία των συμμετεχόντων Αντίθετα, βρέθηκαν σημαντικές διαφορές ανάμεσα στις απαντήσεις κατασκηνωτών που παρακολουθούσαν παραδοσιακά προγράμματα και κατασκηνωτών που παρακολουθούσαν new challenging programs. Οι διαφορές ήταν εμφανείς στις δεξιότητες- skills, challenge, ευχαρίστηση-enjoyment, αυτό αποτελεσματικότητα-self competence, κίνητρα-motivation, κοκ. Σε κάθε περίπτωση, η ομάδα που παρακολουθούσε challenging programs ήταν πιο ευχαριστημένη Συνολικά, πρέπει να τονιστεί ότι όλοι οι συμμετέχοντες είχαν θετική εμπειρία από κατασκηνωτικά προγράμματα

Mandigo & Natho (2005) Οι ερευνητές κατέληξαν ότι: Με τις νέες τεχνολογίες που αναπτύσσονται, όλοι μπορούν με τις κατάλληλες προσαρμογές να συμμετέχουν σε αντίστοιχα προγράμματα Περιορισμός: Δεν γενικεύονται τα αποτελέσματα (πχ. σε διαφορετικές αναπηρίες, ενήλικες, κοκ) Χρειάζεται στο μέλλον να εξεταστεί κατά πόσο αντίστοιχα προγράμματα προάγουν την προσωπική ανεξαρτησία (foster independence skills) των συμμετεχόντων και έχουν, γενικότερα, θετική επίδραση στην αυτοεκτίμηση τους (self-esteem)

An activity week for children with cancer: who wants to go and why An activity week for children with cancer: who wants to go and why? Balen, R., Fielding, D., & Lewis I.J., 1997 Η έρευνα σχεδιάστηκε για να ελέγξει τους παράγοντες που επέδρασαν στην απόφαση των γονέων να συμμετέχουν τα παιδιά τους σε ένα κατασκηνωτικό πρόγραμμα μιας εβδομάδας, να εξετάσει τις σκέψεις, τους φόβους και τις προσδοκίες των οικογενειών και τέλος να αξιολογήσει αν υπήρχε θετική επίδραση του προγράμματος

Balen, et.al.,1997 Μέθοδος Συμμετέχοντες 135 γονείς παιδιών ηλικίας 9-16 ετών (57 γονείς κοριτσιών, 78 γονείς αγοριών) 46 γονείς υπέβαλλαν αίτηση για το πρόγραμμα, 89 όχι Ερευνητικά εργαλεία Ερωτηματολόγια με δημογραφικά στοιχεία: ηλικία, φύλο, ημερομηνία διάγνωσης και τελευταίας περίθαλψης, φαρμακευτική αγωγή Ερωτηματολόγια με κλειστές (Likert-type scale, 1-5) ερωτήσεις για το πώς αντιμετωπίζουν την ιδέα του προγράμματος και ποιος επηρεάζει την τελική απόφαση συμμετοχής Ερωτηματολόγια με ανοιχτές ερωτήσεις για τις ανησυχίες, τους φόβους, τις προσδοκίες Διαδικασία Το δείγμα επιλέχθηκε με απλή τυχαία δειγματοληψία, μέσω κλήρωσης. 220 ερωτηματολόγια στάλθηκαν στις οικογένειες και 135 επιστράφηκαν

Balen, et.al.,1997 Αποτελέσματα: 1) Δεν υπήρχαν στατιστικά σημαντικές διαφορές σε σχέση με την ηλικία, το φύλο, τη διάγνωση, την τελευταία περίθαλψη και τις δραστηριότητες ελευθέρου χρόνου. 2) Υπήρχε σημαντική σχέση ανάμεσα στα συναισθήματα των παιδιών να συμμετέχουν και στην απόφαση των γονέων να υποβάλλουν αίτηση. 3) Σημαντικό ρόλο έπαιζαν τα συναισθήματα και των δύο γονέων, αλλά όχι των υπόλοιπων συγγενών. 4) 26 γονείς απάντησαν ότι τα παιδιά τους δεν είχαν φόβους για νέες εμπειρίες και φιλικές σχέσεις, ανεξαρτησία, ανάμιξη με άλλους και για ομαδικές δραστηριότητες. Ανησυχίες εξέφρασαν για αδυναμία να ανταπεξέλθουν σε νέες δραστηριότητες, ντροπαλότητα, αισθήματα νοσταλγίας και λόγους υγείας. 5) 23 γονείς δεν εξέφρασαν φοβίες, παρά μόνο ανησυχία για αισθήματα νοσταλγίας για το σπίτι και για θέματα ασφαλείας. 6) 82% των ερωτηματολογίων που επιστράφηκαν τα συμπλήρωσαν μητέρες και 20% πατέρες, παρόλο που απευθυνόντουσαν και στους δύο

Balen, et.al.,1997 Αποτελέσματα Συμπεράσματα Οι γονείς (Ν=89) που δεν υπέβαλλαν αίτηση, στην ερώτηση τι είδους διακοπές προτιμούν, πρότειναν τις οικογενειακές, ταξίδι στην Disneyland και διακοπές με συγκεκριμένους φίλους Συμπεράσματα Οι γονείς που υπέβαλλαν αίτηση ενθαρρύνουν την ανεξαρτησία, τις φιλίες και τη συμμετοχή σε νέες δραστηριότητες Οι γονείς που δεν υπέβαλαν αίτηση ανησυχούσαν υπερβολικά για τα αισθήματα νοσταλγίας για το σπίτι και στηρίχθηκαν στις επιθυμίες των παιδιών τους. Ωστόσο δεν είναι ξεκάθαρο αν ενημέρωσαν τα παιδιά τους για το πρόγραμμα, αν τα ρώτησαν αν θέλουν να συμμετέχουν και αν τα αισθήματα νοσταλγίας αφορούν στους ίδιους Η άρνηση για το πρόγραμμα πιθανόν να οφείλεται στην υπερπροστατευτικότητα και στην εξάρτηση Παρόλο που τα ερωτηματολόγια απευθυνόντουσαν και στους δύο γονείς, απάντησαν περισσότερες μητέρες, γεγονός που δηλώνει το διαφορετικό ρόλο τους

Balen, et.al.,1997 Συζήτηση Τα παιδιά που δεν υπέβαλλαν αίτηση προτιμούσαν τις καθιστικές δραστηριότητες, που προσφέρουν περισσότερη ασφάλεια Αντίθετα τα παιδιά και οι γονείς που υπέβαλλαν αίτηση, δεν εξέφρασαν φοβίες για δημιουργία φιλικών σχέσεων, συμμετοχή σε αθλητικά προγράμματα και νέες δραστηριότητες, γεγονός που αποδεικνύει ότι έχουν βρει την ισορροπία ανάμεσα στην ανεξαρτησία και την προστασία Η έρευνα δείχνει ότι το 29% των γονέων που δεν υπέβαλλαν αίτηση αντιμετωπίζουν τον καρκίνο ως αναπηρία Συνιστάται να πραγματοποιηθούν έρευνες που να εξετάζουν τις διαπροσωπικές σχέσεις, την ποιότητα και ποσότητα των φιλικών σχέσεων και τη συμμετοχή σε κοινωνικές δραστηριότητες

Self-concept, Attitude and Satisfaction benefits of outdoor adventure activities: The case for Recreational Kayaking Doug, N., & Fines, L., 1995 Έρευνες δείχνουν ότι η συμμετοχή σε adventure activities, όπως το kayak, συντελούν στην ανάπτυξη των νευρομυϊκών ικανοτήτων, της δύναμης, της αντοχής και στη βελτίωση της αυτοπεποίθησης και αυτό-εκτίμησης Η μελέτη σχεδιάστηκε για να εξετάσει τις επιδράσεις ενός προγράμματος kayak, 12 εβδομάδων, σε άτομα με traumatic brain injury

Doug, & Fines,1995 Μέθοδος Συμμετέχοντες Προϋποθέσεις 8 άτομα ηλικίας 19-55 ετών, επιλέχθηκαν από 27 υποψήφιους Προϋποθέσεις traumatic brain injury, που οφειλόταν σε τροχαίο ή σε αθλητικό ατύχημα Μετατραυματική αμνησία Ιατρική αποκατάσταση τουλάχιστον 1 χρόνου Ερευνητικά εργαλεία Tennessee Self-concept Scale ( TSCS; Roid & Fitts, 1991) Leisure satisfaction measures (LSM; Beard & Ragheb, 1980, 1982) Leisure attitudes measures (LAM; Beard & Ragheb, 1980, 1982) Διαδικασία Το πρόγραμμα ήταν ατομικό και είχε διάρκεια 90΄ την εβδομάδα Οι συμμετέχοντες είχαν προσωπικούς βοηθούς, που επεμβαίνανε όποτε χρειαζόταν

Doug, & Fines,1995 Μέθοδος... Διαδικασία Στατιστική ανάλυση Χρησιμοποιήθηκαν ειδικά προσαρμοσμένα σκάφη και προσαρμοσμένος εξοπλισμός Στατιστική ανάλυση Dependent t-test Pre- and post- mean scores Α = .05 Αποτελέσματα Στην 1η μέτρηση οι συμμετέχοντες εμφάνισαν χαμηλά επίπεδα αυτοεκτίμησης Όλες οι ψυχολογικές παράμετροι (TSCS) αυξήθηκαν σημαντικά στη 2η μέτρηση

Doug, & Fines,1995 Συζήτηση Το πρόγραμμα του kayak συντέλεσε στην ενίσχυση της αυτοπεποίθησης, της εμπιστοσύνης στις προσωπικές δυνάμεις και της ικανότητας για συμμετοχή σε ενεργητικά προγράμματα αναψυχής Η γνώση για το περιεχόμενο των δραστηριοτήτων επηρεάζει θετικά την ευχαρίστηση της συμμετοχής Τα οφέλη του προγράμματος δείχνουν τη σημαντικότητα της συμμετοχής ατόμων με αναπηρίες σε ΦΔΕΧ και σε προγράμματα αναψυχής και αποδεικνύουν ότι η αναπηρία δεν αποτελεί εμπόδιο

The meaning of summer camp experiences to youths with disabilities Goodwin & Staples (2005) Κατασκηνωτικά προγράμματα στις ΗΠΑ χωρίζονται σε τρία μέρη: α) ενσωμάτωσης-inclusive in nature, β) αποκλειστικά για άτομα με αναπηρία-segregated in nature και γ) σχεδιασμένα για να παρέχουν ιατροφαρμακευτική-medical & κοινωνική-social υποστήριξη-support σε άτομα που δεν θα μπορούσαν με κανένα άλλο τρόπο να τα παρακολουθήσουν (νεφροπάθειες, καρκίνο, άσθμα) Η έρευνα σχεδιάστηκε για να εξετάσει τις εμπειρίες από την κατασκήνωση που είχαν παιδιά με αναπηρία, καθώς και οι γονείς τους Το δείγμα συμμετείχε σε κατασκήνωση segregated in nature, αποκλειστικά για άτομα με αναπηρία Συμμετέχοντες: Εγκεφαλική παράλυση, διαταραχές της όρασης-τύφλωση, άσθμα, αυτισμό

Goodwin & Staples (2005) Οι μετρήσεις πραγματοποιήθηκαν μη ημιδομημένες συνεντεύξεις, φωτογραφίες και σημειώσεις των παιδιών Η κατασκήνωση βρίσκονταν σε Πανεπιστημιακό campus και χρησιμοποιούσε τις εγκαταστάσεις των φοιτητών/ τριων Το πρόγραμμα συμπεριλάμβανε tennis, sailing, swimming, horseback riding, fencing, Jiu Jitsu, fitness activities, rock climbing, etc.

Goodwin & Staples (2005) Από την ανάλυση προέκυψαν 3 θεματικές ενότητες που χαρακτήριζαν τη συμμετοχή παιδιών με αναπηρία στο camp: 1) Η παρουσία άλλων ανθρώπων-not alone (ειδικότερα συνανθρώπων τους με αναπηρία) 2) Η ανεξαρτησία-independence (στην προσωπική τους ζωή κατά την διάρκεια της παραμονής τους, σε συνδυασμό με την ασφάλεια που ένοιωθαν) 3) Η δυνατότητα να ανακαλύψουν και να ασχοληθούν με καινούρια πράγματα-a chance to discover (ειδικότερα σε καινούριες δραστηριότητες και να ανακαλύψουν τα όρια τους σε διαφορετικές δοκιμασίες)

Goodwin & Staples (2005) Οι ερευνητές κατέληξαν πως για να εξεταστεί η επίδραση που έχουν οι κατασκηνωτικές εμπειρίες στην ζωή των ατόμων με αναπηρία χρειάζεται να λαμβάνουμε υπόψη την ηλικία, την αναπηρία, τα ενδιαφέροντα και γενικότερα τα ατομικά τους χαρακτηριστικά

The effectiveness of therapeutic horseback riding in children with spastic cerebral palsy Cherng, Liao, Leung & Hwang (2004) Εξετάστηκε η επίδραση παρεμβατικού προγράμματος ιππασίας, στην αδρή κινητικότητα και την σπαστικότητα παιδιών με ΕΠ (προσαγωγούς). Το παρεμβατικό πρόγραμμα είχε διάρκεια 16 εβδομάδων, με συχνότητα 2 φορές την εβδομάδα, με διάρκεια 40 λεπτών κάθε φορά Τα παιδιά είχαν μέση ηλικία γύρω στα 8 χρόνια και παρουσίαζαν σπαστική διπληγία, τετραπληγία και ημιπληγία. Χρησιμοποιήθηκε για την αδρή κινητικότητα το GMFM και για τη σπαστικότητα η Asworth scale

Cherng, Liao, Leung & Hwang (2004) Βελτιώθηκε σημαντικά η αδρή κινητικότητα συνολικά, καθώς και ο παράγοντας που αφορούσε την βάδιση. Οι παράγοντες με πιο απλές δοκιμασίες (με δραστηριότητες που εκτελούν τα παιδιά σε στάση ή καθιστή θέση), δεν βελτιώθηκαν σημαντικά Η σπαστικότητα στους προσαγωγούς δεν άλλαξε Επιπλέον, τα παιδιά με μέτρια σπαστικότητα βελτιώθηκαν στο GMFM περισσότερο συγκριτικά με τα παιδιά που είχαν ελαφρά ή σοβαρή σπαστικότητα

Cherng, Liao, Leung & Hwang (2004) Οι ερευνητές κατέληξαν ότι το πρόγραμμα ήταν ευεργετικό. Ιδιαίτερα για τα παιδιά με μέτρια σπαστικότητα Προγράμματα διάρκειας 16 εβδομάδων, με συχνότητα 2 φορές την εβδομάδα και διάρκειας 40 λεπτών περίπου το καθένα, είχαν ευεργετικά αποτελέσματα Στα αποτελέσματα πιθανά συντελούσε και το παιγνιώδες περιβάλλον σε εξωτερικούς χώρους, που αντιστρατεύονταν τις καθημερινές θεραπείες ρουτίνας που υποβάλλονταν μέχρι τότε τα παιδιά, σε κλειστούς κυρίως χώρους

Ευχαριστώ για την προσοχή σας