ΣΟΦΟΚΛΗΣ Βιογραφικά Βιογραφικό υλικό για το Σοφοκλή και συγκέντρωση των μαρτυριών για τον ίδιο και το έργο του S. Radt, Tragicorum Graecorum Fragmenta (TrGF), vol. 4., Sophocles, Göttingen 1997 (σσ. 29-95) [Επιλογή μαρτυριών στα e-course για Ηλέκτρα]

Ποιητική παραγωγή

Η συμβολή του στην εξέλιξη της τραγωδίας

Βίος § 4 Παρ’ Αἰσχύλῳ δὲ τὴν τραγωδίαν ἔμαθε. Καὶ πολλὰ ἐκαινούργησεν ἐν τοῖς ἀγῶσι, πρῶτον μὲν καταλύσας τὴν ὑπόκρισιν τοῦ ποιητοῦ διὰ τὴν ἰδίαν μικροφωνίαν (πάλαι γὰρ καὶ ὁ ποιητὴς ὑπεκρίνετο αὐτός), τοὺς δὲ χορευτὰς ποιήσας ἀντὶ ιβ΄ ιε΄· καὶ τὸν τρίτον ὑποκριτὴν ἐξεῦρε.

Η τύχη του κειμένου των τραγωδιών του Σοφοκλή Ποιες πληροφορίες αντλούμε από τα κείμενα που ακολουθούν σχετικά με την τύχη των κειμένων των 3 τραγικών;

[Plut.] Vit.XOr. 841f

Galen. In Hippocr. Epid. 3 Comm.2,4

ΠΑΡΑΔΟΣΗ ΤΟΥ ΜΥΘΟΥ ΤΗΣ ΗΛΕΚΤΡΑΣ ΠΡΙΝ ΑΠΟ ΤΟ ΣΟΦΟΚΛΗ [Τα κείμενα υπάρχουν στα e-course για την Ηλέκτρα] Ιλιάδα δεν γίνεται καμία αναφορά στο γεγονός ότι στον οίκο των Πελοπιδών συμβαίνουν μια σειρά από εγκλήματα που οφείλονται στην κληρονομική κατάρα (Β 100-109  διαδοχή = ομαλά στον οίκο των Πελοπιδών) για την Κλυταιμνήστρα δεν διατυπώνεται καμιά αρνητική κρίση (Α 113-115  έπαινος)

το όνομα της Ηλέκτρας δεν μαρτυρείται στην Ιλιάδα βλ το όνομα της Ηλέκτρας δεν μαρτυρείται στην Ιλιάδα βλ. τα ονόματα των θυγατέρων του Αγαμέμνονα Ι 144-145: Τρεῖς δε μοί εἰσι θύγατρες ἐνὶ μεγάρῳ εὐπήκτῳ, / Χρυσόθεμις καὶ Λαοδίκη καὶ Ἰφιάνασσα

2. Οδύσσεια αναφέρεται πως ο Αγαμέμνων πριν φύγει για την Τροία ανέθεσε σ’ έναν αοιδό το καθήκον εἴρυσθαι ἄκοιτιν (γ 267-68), ενώ ο Αίγισθος αποτελεί πειρασμό για τη μοναχική γυναίκα.

Στις προσπάθειές του να κατακτήσει ερωτικά τη βασίλισσα συναντά για κάποιο διάστημα την αντίστασή της (γ 264-66). Όμως ο Αίγισθος απαλλάσσεται από τον αοιδό και τελικά κερδίζει τον έρωτα της Κλυταιμνήστρας (γ 272).

Παρά την προειδοποίηση των θεών (α 37-39) ο Αίγισθος με τη βοήθεια της Κλυταιμνήστρας (δ 92)δολοφονεί τον Αγαμέμνονα και παίρνει την εξουσία στις Μυκήνες. Για επτά χρόνια το ανόσιο ζευγάρι βασιλεύει στις Μυκήνες αλλά τον όγδοο χρόνο ο Ορέστης επιστρέφει από την Αθήνα και κατὰ δ’ ἔκτανε πατροφονῆα, / Αἴγισθον δολόμητιν (γ 304-308). Το θάνατο βρήκε και η Κλυταιμνήστρα αλλά το κείμενο δεν μας πληροφορεί με ποιον τρόπο (γ 309-310).

Τα στοιχεία που προβάλλουν στην Οδύσσεια είναι: α) Ο ρόλος του Αίγισθου στη σύλληψη και εκτέλεση της δολοφονίας είναι κυρίαρχος σε αντίθεση με τον μάλλον βοηθητικό ρόλο της Κλυταιμνήστρας (γ 194 Αἴγισθος ἐμήσατο λυγρὸν ὄλεθρον, δ 529 Αἴγισθος δολίην ἐφράσσατο τέχνην, λ 409 Αἴγισθος τεύξας θάνατόν τε μόρον τε). β) Η εκδίκηση του Ορέστη εμφανίζεται ως πράξη ανταποδοτικής δικαιοσύνης γ) Δεν αναφέρεται αν ο Ορέστης διέπραξε μητροκτονία ή αν η Κλυταιμνήστρα υπό το βάρος της ενοχής αυτοκτόνησε. δ) Η αξία του Ορέστη ως εκδικητού προβάλλεται ιδιαίτερα από την ίδια την Αθηνά, η οποία καλεί τον Τηλέμαχο να μιμηθεί τον Ορέστη (α 298 κ.ε.)

Να σχολιάσετε τους στίχους 421-434 από τη λ της Οδύσσειας ως προς το ρόλο που αποδίδεται από τον αφηγητή στην Κλυταιμνήστρα

3. Κύπρια έπη  θυσία Ιφιγένειας 4. Νόστοι  τονίζεται η συμβολή της Κλυταιμνήστρας στο φόνο και για πρώτη φορά μνημονεύεται ο Πυλάδης και η βοήθεια που προσέφερε στον Ορέστη Κύπρια έπη – Νόστοι  Κύκλια έπη

Κύπρια έπη Σε 11 βιβλία περιέγραφαν τα γεγονότα που προηγούνται από την Ιλιάδα. Συγγραφείς τους ονοματίζονται ο Στασίνος και ο Ηγησίας ή Ηγησίνος

Νόστοι Συγγραφέας ο Αγίας ο Τροιζήνιος Ιστορίες γυρισμού στην πατρίδα. Για τα έπη του τρωικού κύκλου πληροφορίες αντλούμε από τις περιλήψεις που δίνει ο Πρόκλος (νεοπλατωνικός φιλόσοφος, 412-485 μ.Χ.) στη Χρηστομάθειά του.

5. Γυναικῶν Κατάλογος του Ησιόδου: όνομα Ηλέκτρας αναφορά στο φόνο Κλυταιμνήστρας και Αίγισθου από τον Ορέστη 6. Για το όνομα της Ηλέκτρας και τον ετυμολογικό του συσχετισμό με το ἄλεκτρος βλ. Ξάνθος = λυρικός ποιητής

Αιλιανός, Ποικίλη Ἱστορία, ΙV. 26

7. Ορέστεια του Στησίχορου Υιοθετεί την εμφάνιση της τροφού του Ορέστη που έσωσε τον ήρωα από τους φονιάδες. Η τροφός του Ορέστη εμφανίζεται και στον Πίνδαρο, με το όνομα Αρσινόη και στον Αισχύλο με το όνομα Κίλισσα. Στο έργο σημαντικό ρόλο διαδραματίζει και ο γέροντας Ταλθύβιος στον οποίο η τροφός εμπιστεύτηκε τον Ορέστη.

Γίνεται για πρώτη φορά αναφορά στο δυσοίωνο όνειρο της Κλυταιμνήστρας. Η σκηνή της αναγνώρισης κατέχει κεντρική θέση. Ο Ορέστης καταδιώκεται από τις Ερινύες (το γεγονός αυτό αποδεικνύει ότι έχει διαπράξει μητροκτονία), αλλά προστατεύεται με τα βέλη που του χάρισε ο Απόλλων

8. Πίνδαρος Πυθ. ΧΙ: Ποια η χρονολογική του σχέση με την Ορέστεια του Αισχύλου; (αβέβαια χρονολογία Πυθ. 474 ή 454 π.Χ.;) Αναφορά στον Πυλάδη Ρόλος της Κλυταιμνήστρας και κίνητρο του φόνου του Αγαμέμνονα