جانوران زهری و گزنده دکتر عاطفه خازنی

طبقه بندی

تفاوتها حشرات عنکبوتیان سخت پوستان بدن سه قسمتی بدن دوقسمتی بدن دو قسمتی یا سه قسمتی یک جفت شاخک فاقد شاخک دو جفت شاخک 3جفت پا 4جفت پا 4-7 جفت پا فاقد یا دارای بال فاقد بال یک جفت آرواره پایین کلیسر یا گیره در قطعات دهانی دو جفت آرواره پایین

Scorpions عقربها

مقدمه عقرب گزیدگی از معضلات بهداشتی درمانی بسیاري از مناطق دنیا است. عقرب گزیدگی از معضلات بهداشتی درمانی بسیاري از مناطق دنیا است. مسمومیت با سم عقرب یکی از فوریت هاي پزشکی تهدید کننده، به ویژه در کودکان کمتر از 6سال است. سالیانه حدود 5000نفر در دنیا در اثر نیش و تزریق سم بیش از 25نوع عقرب خطرناك فوت می کنند. تمام عقرب ها سمی نیستند. این جانوران در تمام دنیا پراکنده اند و در بیابان ها، جنگل ها، چمنزارها، سواحل دریاها و اطراف رودخانه ها و کوه ها دیده شده اند.

شکل ظاهري، ساختمان بدن و ویژگی هاي عقرب ها عقرب ها بندپایان هشت پایی از رده عنکبوتیان اند که از لحاظ ظاهري شبیه خرچنگ هستند و انبرهایی دارند که به دو اندام جلویی بدنشان متصل می شود. دم آنها پنج بندي است و در انتها به یک قسمت متورم با یک نیش خمیده منتهی می شود. عقرب ها بدن نسبتاً پهن و کشیده دارند و اندازه آنها از 3تا 10سانتی متر متفاوت است، ولی بزرگترین آنها نوع افریقایی است که طول آن 21سانتی متر هم می رسد. این موجودات با وجود اینکه داراي چند عدد چشم هستند، ولی عملا قدرت بینایی ندارند. قسمت خلفی یا دم، باریک تر ازتنه است و غده سمی و نیش در انتهاي قسمت خلفی قرار گرفته است.

خون و تنفس خون عقرب‌ها دارای هموسیانین می‌باشد که به صورت مایعی روشن و حاوی مقدار زیادی مس است . خون کژدم‌ها به علت وجود مس در مجاورت هوا اکسید می‌شود و از این رو به رنگ آبی یا سبز دیده می‌شود. خون عقرب‌ها سمی است به طوری که اگر آن را به یک موش تزریق کنند موجب مرگ آن می‌شود. تنفس نیاز کژدم‌ها به اکسیژن بسیار کم است به طوری که می‌توانند تا یک شبانه روز در عمق آب زنده بمانند یا این که ماه‌ها در یک بطری در بسته زنده بمانند.

سمیت عقرب سن و وزن بیمار: مسمومِيت در افراد مسن و کودکان خطرناک تر است . محل گزيدگی : گزش در سر و گردن خطرناک تر از اندام های دست و پا است. سن عقرب : عقرب مسن تر ميزان سم بيشتری دارد. زمان نيش زدن : گزش ها از فصل بهار آغاز مي شود وتا پائيز ادامه دارد. اما بيشترين گزش ها در فصل تابستان است. به دليل خواب زمستانی عقرب ها غلظت زهر در فصل بهار بسيار بيشتر از فصل تابستان و پائيز است. در اوايل شب، خطر مسموميت بيشتر از اواخر شب است، زيرا در طی شب ممکن است جانور چند گزش ديگر داشته باشد. نوع عقرب: بسته به نوع و گونه ی عقرب شدت درد و درجه ی مسموميت متفاوت است . دفعات گزش:بيشترین سم ( در حدود 50درصد ) در گزش اول بوده و بعد به تدریج کم می شود به طوری که در گزش های چهارم به بعد سمی تزریق نمی شود .

گونه هاي خطرناك در ایران عقرب هاي خانواده اسکورپیونیده و بوتیده سم خطرناکی تولید می کنند که بیشترین آمار مرگ ومیر کودکان مربوط به آنهاست.

گونه های عقربها کژدم گونه‌های زیادی دارد که دو گونه ایرانوس و خوزستانوس در ایران کشف و به نام عقرب ایرانی به ثبت رسیده‌اند. در ایران سه گونه کژدم خطرناک وجود دارد که گزارش‌هایی از مرگ براثر گزش آنها وجود دارد: همی سکورپیوس لپتوروس: عقرب زرد رنگ و کوچک. نرها دمی بلند دارند. این عقرب در نواحی جنوبی و جنوب غربی بسیار فراوان است و در خوزستان به آن «گادیم» می‌گویند. کمپسوبوتوس ماتهیزنی: عقرب بسیار کوچک با بدنی باریک به رنگ زرد آجری. این گونه هم در نواحی جنوبی به ویژه در خوزستان فراوان است. سم این دو گونه عقرب می‌تواند گلبول‌های قرمز خون را تخریب کند. آندرکتونوس کراسیکودا: عقربی با جثه‌ای درشت‌تر از دو گونه قبلی و رنگ سیاه یا قهوه‌ای تیره‌. این گونه در بیشتر نقاط ایران پراکندگی دارد.

جانورشناسی عقرب ها مناطق انتشار: عقرب مهم خانواده اسکورپیونیده: عقرب گادیم همه ساله مرگ ومیر قابل توجهی را براي ساکنین منطقه جنوب غربی ایران در پی دارد. فرد گزیده شده با این نوع عقرب به علت نداشتن درد در ناحیه گزش، اگر دیر مراجعه کند، سم عقرب اثر خود را اعمال می کند. با توجه به اینکه تهیه ضد سم عقرب اختصاصی براي عقرب گادیم مشکل است بنابراین عوارض مرگ و میر این نوع عقرب زیاد است مناطق انتشار: اهواز، دزفول، مسجد سليمان، اليگودرز، بندرعباس و شيراز

همه گیرشناسی عقرب ها دو عقرب مهم خانواده بوتیده: 1- عقرب سیاه بزرگ 2- عقرب زرد خالدار عقرب سیاه بزرگ و عقرب توسن معمولا محل نیش خود را با درد شدید مشخص می کنند و باعث می شوند که بیمار خود را به سرعت به مرکز بهداشتی درمانی برساند. با توجه به مراجعه سریع عقرب گزیده به مرکز بهداشتی درمانی و نیز وجود ضد سم اختصاصی این عقرب ها، درمان هاي انجام شده موفقیت آمیز است.

تشخیص عقرب گزیدگی بررسی محل زندگی فرد ازنظر اینکه در آن مکان عقرب وجود دارد یا خیر و قبلاً آسیب دیده با آن مواجه شده است یا خیر اکثر عقرب گزیدگی ها در فصل هاي گرم اتفاق می افتد و با گرم شدن هوا موارد آن افزایش می یابد. مهمترین یافته اي که به تشخیص عقرب گزیدگی و نوع عقرب کمک می کند، علائم بالینی موضعی و عمومی است.

علائم موضعی عقرب گزیدگی علائم عقرب گزیدگی به نوع عقرب، زمان نیش خوردن و مدت زمان طول کشیده از نیش خوردن تا مراجعه به مراکز بهداشتی درمانی بستگی دارد. از یک نقطه کوچک محل نیش تا التهاب و قرمزي و خون مردگی محل نیش متفاوت است. ممکن است علائم موضعی محل نیش به صورت ظاهري ناچیز باشد.

علائم بالینی علاوه بر نکروز محل نیش ممکن است بیمار با علائمی مانند: قرمزي و برافروختگی صورت و چشم ها،تب، تاکیکاردي و بی قراري، دیسترس تنفسی، تنگی نفس، سیانوز، اسپاسم حنجره، درد شکم، درد ناحیه اپیگاستر، استفراغ شدید، دیستنشن شکم، استفراغ خونی، افزایش بزاق دهان، خشکی دهان، تاري دید، سردرد، انقباض هاي موضعی و تشنج، تنگی مردمک، لوچی چشم، پریاپیسم، بی اختیاري ادرار، همراه باشد.

علائم بالینی خانواده بوتیده (عقرب سیاه بزرگ و عقرب زرد خالدار) بیشتر علائم تحریک عصبی و درد شدید ایجاد می کنند. عقرب گادیم بیشتر به صورت اکیموز شدید محل نیش، قیافه و چشم هاي برافروخته و ادرار شدید پررنگ خود را نشان می دهد. در کودکان کمتر از 6سال تشنج بیشتر دیده می شود و در صورتی که درمان مناسب انجام نشود، ممکن است به فوت بیمار منجر شود. Neurotoxic

علائم عمومی از حالت اضطراب و نگرانی تا تشنج و اغما و حتی مرگ خود را در هنگام مراجعه نشان می دهد. از علائم مهم بیماران عقرب گزیده، به خصوص با عقرب گادیم، همولیز گلبول هاي قرمز خون و در نتیجه تغییر رنگ ادرارمی باشد.

علائم عمومی علائم عمومی ممکن است شامل: درد بسیار شدید و تورم و قرمزي در محل نیش. سرگیجه، احساس خارش در دهان گلو یا بینی، زیاد شدن بزاق دهان، بی حسی و شل شدن زبان، اختلال در حرکت دست ها و پاها و حس لامسه و انقباض ماهیچه هاي آرواره که امکان تجویز دارو یا مواد خوراکی را از دهان غیر ممکن می سازند. با پیشرفت اثر سم در قسمت هاي مختلف، حرارت بدن بالا می رود و تا 40/5درجه سانتی گراد نیز می رسد. همچنین از سیلان بزاق دهان کاسته و ادرار بیمار نیز کم می شود که همین امر ممکن است باعث نارسایی کلیه شود. حس بینایی مختل و نور شدید باعث ناراحتی بیمار می شود (فتوفوبیا)

اقدامات اولیه قبل از انجام کمک هاي اولیه محل حادثه را جهت پرهیز از گزش مجدد ارزیابی نمایید. به فرد آسیب دیده اطمینان دهید و او را آرام کنید، آرامش فرد باعث می شود جذب زهر کند شود. عضو نیش زده را در صورت امکان پایین تر از سطح بدن قرار دهید (مثلا با آویزان کردن دست یا پا)، و به سرعت آن را بی حرکت کنید. براي این کار از آتل استفاده کنید. محل نیش زدگی را با کیسه یخ، سرد نگه دارید.

اقدامات اولیه عضو آسیب دیده را تا حد امکان در معرض تابش مستقیم افتاب قرار ندهید. بستن بالاي محل گزش با هدف تاخیر در جذب سم در شرایطی خاص مجاز است. اگر محل عقرب گزیدگی در دست یا پا باشد، باید کمی بالاتر از محل نیش (حدود 5-3سانتی متر) بسته شود. به طوریکه باعث قطع نبض در نقاط انتهایی اندام مبتلا نشود. فشار دادن سریع اطراف موضع عقرب گزیده، جهت خروج زهر بلافاصله پس از گزش، تا حدودي موثر است.

اقدامات اولیه هرگز نباید فریب حال عمومی بیمار را خورد، چون ممکن است حال عمومی بیمار هنوز رو به وخامت نگذاشته باشد. در موارد قابل توجهی مراجعه با حال عمومی بد و همولیز شـدید، 8 سـاعت بعـد از گـزش گـزارش شـده است. درباره بریدن، مکیدن، سوزاندن یا داغ کردن محل گزش توافق نظر وجـود نـدارد وتوصـیه نمـی شـود. برخـی صاحبنظران این روش را در مواقعی مجاز می دانند که امکان رساندن آسیب دیده تا حداکثر 2ساعت پس از گـزش به یکی از مراکز درمانی وجود ندارد.

درمان عقرب گزیدگی پیش بیمارستانی انتقال سریع به نزدیک ترین مرکز درمانی که امکان تزریق پادزهر در آنجا وجود داشته باشد باید در اولویت باشد. در حوزه اورژانس پیش بیمارستانی براي بالغینی که دچار همولیز شده اند یک لیتـر نرمـال سـالین در یـک سـاعت اول تارسیدن به مرکز درمانی تزریق شود (با دستور پزشک مشاور و با رعایت توجهات در بیماران مسن و قلبی). در صورتیکه بیمـار دچـار تشـنج شـود، دیازپـام (0/2میلـی گـرم بـه ازاي هـر کیلـوگرم) و در صـورت ادامـه تشـنج فنوباربیتال (5میلی گرم به ازاي هر کیلوگرم) استفاده کنید. در صورتیکه بیمار دچار همولیز شدید شود یا علائم ابتلاي سیستم عصبی – مرکزي و اختلال گردش خـون پیـدا کنـد، تجویز کورتیکواستروئید توصیه می شود. می توان ابتدا از دگزامتازون با دستور پزشک مشاور استفاده کرد.

درمان در مرکز درمانی درمان موضعی الف)عقرب هاي غیر سمی: • در صورتیکه طبق شواهد و بررسی هاي انجام شده سم عقرب بی خطر باشد درد محل نیش مهمترین عامل درخواست کمک فرد آسیب دیده می باشد. سایر علائم ممکن است تشنگی شدید، خشکی دهان، سرگیجه، تهوع خفیف، عرق کردن، سردرد، بی قراري و ناآرامی خفیف باشد که می تواند به علت تحریک سیستم اتونوم و یا فشارهاي روانی و ترس از عقرب گزیدگی باشد. این نشانه ها با اطمینان دادن به بیمار و اطرافیان وي و تسکین درد از بین می روند. در صورت ادامه درد محل نیش می توان با تزریق 2تا 3میلی لیتر لیدوکائین 1یا 2درصد با یا بدون اپی نفرین در محل گزیدگی درد را تسکین داد (صرفا با دستور پزشک مشاور در فوریتها انجام گردد).

درمان در مرکز درمانی درمان موضعی ب)عقرب هاي سمی: درمان موضعی ب)عقرب هاي سمی: در عمل تنها راه مؤثري که ممکن است یه بیمار کمک نماید، برداشتن محل نیش در صورتی است که بیمار در ساعت اول پس از نیش خوردن ویا اگر 24ساعت و حداکثر 48ساعت از زمان نیش خوردن گذشته باشد و بیمار بدون علائم سیستمیک ومسمومیت شدید باشد. در مرکز درمانی ممکن است برداشتن محل نیش در اندازه 0/5 * 0/5سانتی متر و عمق 0/5سانتی متر در شرایط استریل انجام شود.

درمان در مرکز درمانی درمان سیستمیک نحوه درمان بر مبناي شدت علائم و وجود علائم دسـتگاه عصـبی- مرکـزي، قلبـی- ریـوي، همـولیز، اسـتفراغ خونی و اسپاسم شدید حنجره در نظر گرفته می شود. پس از بستري کردن بیمار علاوه بر تجویز سرم ضد عقرب گزیدگی موجود، نسبت به بررسی وضعیت عمـومی بیمار و احتمال همـولیز شـدید دقـت کـرده و آزمـایش ادرار، حـداکثر هـر 3سـاعت یـک بـار از نظـر وجـود هموگلوبین در بیمارستان انجام می شود. مقدار سرم ضد عقرب گزیدگی به شدت مسمومیت بستگی دارد و در اغلب موارد یک یا دو آمپول عضلانی یا وریدي کافی است. دربرخی موارد (مثلا،ً تاخیر در درمان یا گزش عقرب سیاه) ممکن است تا 6آمپول سرم ضد عقرب گزیدگی تجویز گردد.

درمان در مرکز درمانی درمان سیستمیک مصرف آنتی بیوتیک فقط وقتی لازم است که محل نیش عفونی شده باشد وگرنه براي پیشگیري از عفونت موردي ندارند. در صورتیکه بیمار واکسیناسیون کامل انجام داده باشد و مشکلی از این نظر نداشته باشد. هیچ گونه اقدامی براي پیشگیري ازکزاز لازم نیست.

شایعات برخلاف شایعه‌ای که می‌گوید خطرناک بودن عقرب به رنگ آن بستگی دارد، رنگ عقرب هیچ نقشی در غلظت سم یا خطرناک بودن آن ندارد. می‌توان گفت که سم عقرب‌های نواحی خشک و گرمسیر در ایران دارای غلظت بالایی است . خوشبختانه خطرناکترین عقرب‌ها هم هنگام گزش انسان معمولاً تمامی سم خود را تزریق نمی‌کنند زیرا عقرب در مصرف سم صرفه جویی می‌کند و همیشه در گزش اول با تزریق مختصری آنزیم سعی در دور کردن دشمن دارد، ولی چنانچه اسیر شود و راه فراری نداشته باشد مجبور به تزریق سم اصلی خود می‌شود. عقرب برای جایگزینی سم خود نیاز به تغذیه بیشتر دارد و برای همین زیاد مایل نیست که سم خود را هدر دهد. عقرب پرنده

زنبور گزیدگی زنبورها گروه بسیار بزرگ و متنوعی از حشرات هستند که در سراسر جهان پراکنده اند. گونه هاي زنبور شامل زنبورهاي عسل (معمولی و درشت) و زنبورهاي وحشی (زرد، قرمز و کاغذي) است. سم زنبور باعث آسیب به بدن انسان می شود. این آسیب اکثراً محدود به ناحیه نزدیک گزش است ولی گاهی نیز موجب عوارض خطرناکی می شود که ممکن است تهدید کننده حیات باشد.

انواع زنبور زنبور عسل : APIDAE زنبور زرد و قرمز: VESPIDAE یکبار می گزد. زنبور زرد و قرمز: VESPIDAE فقط زنبور ماده میگزد. چند بار می گزد.

واکنش هاي موضعی و سیستمیک واکنش هاي موضعی: • درد، قرمزي، تورم و خارش در محل گزش • عفونت باکتریایی پوست واکنش هاي سیستمیک: • کهیر منتشر ، ادم بدون کهیر، ورم در ناحیه گلو و دهان • کاتاراکت ، گلوکوم ، آبسه عدسی (درگزش اطراف چشم) • تنفس مشکل و صدادار • تهوع و استفراغ • شوك آنافیلاکسی، سنکوب، سبکی سر، سردرد، تب، خواب آلودگی، تشنج • اضطراب، درد قفسه سینه • کاهش سطح هوشیاري،کاهش فشارخون

عوامل موثر در شدت مسمومیت • نوع زنبور • محل گزش • تعداد گزش • حساسیت فرد گزیده شده نسبت به سم حشره

اقدامات اولیه زنبورگزیدگی بلافاصله نیش حشره به خصوص زنبور عسل که معمولا در پوست باقی می ماند، را از محل گزش بیرون آورید، زیرا این نیش که به کیسه حاوي سم زنبور متصل است تا مدتی پس از گزش با انقباضات خود به تزریق سم در بدن فرد ادامه می دهد. براي جلوگیري از عفونت باکتریایی پوست محل گزش را با آب و صابون بشویید. کمپرس آب سرد باعث کاهش درد، تورم و قرمزي محل گزش می شود. در صورت نیاز می توان از یک آنتی هیستامین، مثل دیفن هیدرامین براي رفع خارش و استامینوفن براي کاهش درد استفاده کرد. عضوگزیده شده بی حرکت نگه داشته شود. نیاز به مصرف آنتی بیوتیک نمی باشد. در درمان زنبورگزیدگی هیچ پادزهر اختصاصی براي سم زنبور وجود ندارد و درمان نیز به شدت علائم بیمار بستگی دارد. قسمت اصلی درمان، مقابله با واکنش هاي حساسیتی ناشی از گزش است.

درمان واکنش سیستمیک اپی نفرین (در موارد آنافیلاکسی) : بالغین : 0/5 -0/3میلی گرم آمپول هاي خود تزریق داراي اپی نفرین که برخی از بیماران با سابقه شوك آناقیلاکسی در اختیار دارند که باید در قسمت خارجی ران تزریق شود. آنتی هیستامین استرویید: هیدروکورتیزون با دوز اولیه mg 250به صورت IV Slow برونکواسپاسم: β-agonistها مانند اسپري سالبوتامول: 6پاف در فواصل 20دقیقه اي، در صورت عدم بهبود می تواند تا سه بار تکرار شود. ترجیحاً تجویز با دمیار انجام شود. هایپوتنشن: مایع درمانی

مورچه هاي نیش زن (آتشین) علائم نیش زدگی پس از 6-4ساعت بروز می کند. د رابتدا به صورت تاول استریل می باشد. در نهایت محل نیش به صورت نکروز و اسکار آن باقی می ماند. محل نیش، گاهی همراه با عفونت می باشد. در مواردي با نیش هاي متعدد عوارضی مانند نارسایی حاد کلیه به همراه دارد. در موارد حمله گروهی حساسیت فرد منجر به مرگ نیز می شود.

عنکبوت ها اغلب فقط مشکلات موضعی میدهند. علایم موضعی گزش: • واکنش موضعی • زخم نکروتیک • تاول هموراژیک • هموراژ تاخیري (سه روز بعد) علائم گزش در صورت سیستمیک شدن: • همولیز تاخیري، تب و لرز، علایم عمومی، ... مرگ استفراغ درمان: • مسکن • آنتی ونوم

بیوه سیاه علایم موضعی گزش: • احساس ورود سوزن • اریتم • ماکول کوچک علایم موضعی گزش: • احساس ورود سوزن • اریتم • ماکول کوچک علائم گزش در صورت سیستمیک شدن: • اسپاسم یک گروه عضلانی، درد پیشرونده به مدت یکروز، تعریق موضعی، علایم عمومی، تاکی کاردي و افزایش فشارخون و... مرگ نادر است درمان: • اپیوم، بنزودیازپین

سایر عنکبوتها درمان گزش: • بانداژ الاستیک، آتل بندي • آتروپین براي برونکوره • مایعات براي افت فشار • بنزودیازپین براي آژیتاسیون • بتابلوکر براي تاکی کاردي

رطیل از حیوانات خانگی است. مشکلات احتمالی: • در صورت ورود موي رطیل به چشم درمان: جراحی قرنیه، استرویید موضعی • درماتیت تماسی منتشر: درمان روتین علائم گزش: • درد، اریتم، ادم، سفتی مفاصل • معمولا سیستمیک نمی شود

دراکولا دراکولا یا بند  نامی است که در گیلان و مازندران به یک نوع حشره از خانواده سوسکها داده شده‌است. این حشره در مناطق گرم و مرطوب سراسر جهان پراکندگی دارد و نام علمی آنPaederus است. دراکولا از جمله حشرات آفتی است که موجب بروز درماتیت‌های خطی در روی پوست بدن شهروندان ساکن در مناطق شمالی و مرکزی ایران می‌شود. این حشره نیش نمی‌زند بلکه در صورت له شدن، مایعات بدنی آن (همولنف) باعث ایجاد واکنش پوستی می‌شوند. در محلی که سم این حشره روی آن ریخته می‌شود، زخم‌های دردناکی ایجاد می‌شود که در صورت برخورد ترشحات زخم با قسمت‌های دیگر بدن، آن نواحی هم زخم خواهند شد. این ماده پدرین نام دارد که با شستشو در همان لحظه هیچ ضایعه‌ای به وجود نمی‌آید.

به دلیل وجود پدرین حتی پرندگان نیز از خوردن آن خودداری می‌کنند. دراکولا در آغاز صبح و نزدیک غروب تمایل بیشتری به آسیب رساندن به طعمه‌های خود دارد. این حشرات از نور آفتاب گریزان هستند و به نورهای مصنوعی مانند فلورسنت تمایل دارند. بیشتر نواحی‌ای از بدن که پوست حساسی دارند و بیشتر بدون پوشش لباس هستند، مثل گردن، در معرض سم این حشره‌اند. غالباً پوست نقاطی از بدن که کلفت‌تر است، مثل کف دست و کف پا، دچار ضایعه حاصل از این حشره نمی‌شود. گونهٔ ایجاد کننده بیماری در ایران بیشتر  Paederus fuscipes است.  سم این حشره از دیرباز از جمله در چین مصرف دارویی داشته است.

4 عامل موثر در شدت ضايعه و آثار پوستي 1. ميزان و غلظت سم تراوش شده از بدن حشره. 2. محل مورد حمله؛ مثلا پوست اطراف چشم حساس‌ترين محل و پوست کف دست و پا، مقاوم‏ترين قسمت‌هاي بدن به سم حشره هستند. 3. پوست‏هاي بدون مو و صاف مانند پوست کودکان و پوست‏هاي چرب و مرطوب مناسب‏ترين پوست‏ها براي گزش هستند. 4. قدرت دفاعي و ترميم‏پذيري پوست که عامل تاثيرگذار در مقابله با سم اين حشره است.

درمان تاول‌ و التهاب ناشي از سم اين حشره درمان خاصي ندارد و دوره درمان حداکثر 10 روز است. درمان حمايتي در تخفيف خارش، سوزش و جلوگيري از عفونت احتمالي اهمیت دارد. چنانچه ترشح سم دراکولا در نواحي حساس بدن مانند دور چشم كه داراي چين و چروك و پوست نازك است اتفاق بيفتد، شدت و درد تاول‏ها بيشتر مي‌شود بنابراين چين‏هاي پوستي بايد به دقت شسته شود.

در صورت گزيده شدن بهتر است به‏طور مکرر يعني حداقل بين 3 تا 5 بار محل را با آب و صابون خنثي بشوييد. الکل و هيچ ماده تحريک‌کننده‌اي روي محل تماس نزنيد. از زدن موادي مانند ماست، سيب‏زميني و مواد مشابه به محل گزش خودداري کنيد. اگر محل گزش قرمزي و خارش داشت، مي‏توانيد از يک پماد استروييد موضعي ضعيف مانند هيدروکورتيزون و تريامسينولون استفاده کنيد. اگر تاول يا عفونتي در محل ضايعه ايجاد شد، استفاده از محلول آنتي‏سپتيک موضعي مانند محلول زينک‏سولفات 1 درصد پيشنهاد مي‏شود.

روشهای مبارزه بستن در و پنجره های منزل و استفاده از توری  (مش توری نباید بیشتر از 1/5 در 1/5 میلی متر باشد) چک کردن دیوارها و سقف منزل خود از نظر وجود حشره دراکولا هنگام خوابیدن سم پاشی منزل با حشره کش هایpyrethroid  و جمع آوری لاشه های این حشره در صورت وجود از بین بردن علف های هرز اطراف منازل کاستن از تعداد از لامپ های روشن و خاموش کردن لامپ های غیرضروری تکان دادن و بازرسی دقیق لباس های شسته شده پهن شده در فضای باز قبل از جمع کردن لباس ها