ΔΕΠ-Y και άλλες Διαταραχές

Ποιες διαταραχές περιλαμβάνονται στις Διαταραχές Ελαττωματικής Προσοχής και Διασπαστικής Συμπεριφοράς Διαταραχή Ελαττωματικής Προσοχής – Υπερκινητικότητα (ΔΕΠ-Υ, ADHD) Διαταραχή Eλαττωματικής Προσοχής – Υπερκινητικότητας Μη Προσδιοριζόμενη Αλλιώς Διαταραχή της Διαγωγής Εναντιωματική Προκλητική Διαταραχή Διαταραχή Διασπαστικής Συμπεριφοράς Μη Προσδιοριζόμενη Αλλιώς

Η Διαταραχή Ελαττωματικής Προσοχής – Υπερκινητικότητα (ΔΕΠ-Υ - ADHD) Κύρια χαρακτηριστικά αυτής της διαταραχής η οποία στο σύνολό της είναι ένα κλινικό σύνδρομο, είναι η ταυτόχρονη ύπαρξη χαρακτηριστικών συμπεριφοράς σε τρεις (3) διαφορετικούς άξονες: Απροσεξία, Παρορμητικότητα Υπερκινητικότητα όπως αυτά περιγράφονται στο DSM-IV.

Για να θεωρείται εγκαθιδρυμένη η Διαταραχή αυτή στο άτομο πρέπει να χαρακτηρίζει και να επηρεάζει τη συμπεριφορά του σε περισσότερα από ένα περιβάλλοντα στα οποία δραστηριοποιείται και να υπάρχει τουλάχιστον περισσότερο από έξι (6) μήνες

Η Διαταραχή Ελαττωματικής Προσοχής – Υπερκινητικότητα (ΔΕΠ-Υ - ADHD) Γενικά όμως, τα στοιχεία αυτής της διαταραχής μπορεί να είναι ελάχιστα έως απόντα όταν το άτομο βρίσκεται κάτω από αυστηρή επιτήρηση και έλεγχο, όταν ασχολείται με κάτι ιδιαίτερα ελκυστικό και ενδιαφέρον ή ακόμα και όταν επιβραβεύεται συστηματικά για την καλή του συμπεριφορά. • Στο πλαίσιο ομάδας, επομένως και στο σχολείο, τα συμπτώματα των ατόμων με ΔΕΠΥ εμφανίζονται συνήθως πιο έντονα. • Για να γίνει επομένως σωστή αξιολόγηση της Διαταραχής, συνήθως δεν αρκεί η ατομική εξέταση σε κλειστό χώρο.

Η Διαταραχή Ελαττωματικής Προσοχής – Υπερκινητικότητα (ΔΕΠ-Υ, ADHD) Γενικότερα άτομα με αυτή τη διαταραχή στη νηπιακή ηλικία δεν στέκονται πουθενά, τρέχουν εδώ κι εκεί χωρίς αυτοέλεγχο, δεν λαμβάνουν υπόψη τους κινδύνους και δεν κοιτάζουν το δρόμο αριστερά-δεξιά όταν τον διασχίζουν, κουνούν τα πόδια τους πάνω στην καρέκλα, σκαρφαλώνουν πάνω σε αυτή, ψάχνουν τις τσάντες των επισκεπτών κλπ.

Η Διαταραχή Ελαττωματικής Προσοχής – Υπερκινητικότητα (ΔΕΠ-Υ, ADHD) Στη σχολική ηλικία ξεχωρίζουν γιατί δεν μπορούν να εστιάσουν την προσοχή τους, πολλές φορές δείχνουν αφηρημένα, δεν ολοκληρώνουν τα μαθήματά τους ή αργούν πάρα πολύ, ξεχνούν τα βιβλία και τα σχολικά τους είδη στο σπίτι, δεν ακολουθούν τους κανόνες των παιχνιδιών, κ.λπ.

Η Διαταραχή Ελαττωματικής Προσοχής – Υπερκινητικότητα (ΔΕΠ-Υ, ADHD) Έχουν συχνά εκρήξεις θυμού και τσακώνονται σχετικά εύκολα, το συναίσθημά τους είναι γενικά πολύ ευμετάβλητο, είναι πεισματάρικα και ισχυρογνώμονα όταν διεκδικούν κάτι, έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση και χαμηλές επιδόσεις στα μαθήματα του σχολείου. Συχνά η ΔΕΠ-Υ συνυπάρχει μαζί με τη Διαταραχή της Διαγωγής και την Εναντιωματική Προκλητική Διαταραχή, με Μαθησιακές Δυσκολίες αλλά και Διαταραχές της Επικοινωνίας. Σύμφωνα με το DSM-IV η ΔΕΠ-Υ μπορεί να προηγείται της εμφάνισης διαταραχής Tourette.

Η Διαταραχή Ελαττωματικής Προσοχής – Υπερκινητικότητα (ΔΕΠ-Υ, ADHD) Τα συμπτώματα συνήθως εξασθενούν όσο το άτομο προχωρά στην μετεφηβεία και στην ενήλικη ζωή, αν ωστόσο συνεχιστούν στην ίδια ένταση, τότε η ζωή του ατόμου διαταράσσεται συνολικά.

Αίτια και συχνότητα εμφάνισης της ΔΕΠ-Υ Τα αίτια της εμφάνισης της ΔΕΠ-Υ δεν είναι ακόμα γνωστά. Όμως ξέρουμε ότι συγγενείς Α΄ βαθμού με τα παιδιά αυτά εμφανίζουν συχνά ίδια ή παρόμοια συμπτώματα. • Έρευνες αναφέρουν ακόμα ιστορικό τραύματος, παραμέλησης ή και κακοποίησης στην παιδική ηλικία, λοιμώξεων, όπως εγκεφαλίτιδες, δηλητηριάσεις από μόλυβδο αλλά και περιγεννητικά αίτια όπως χαμηλό βάρος κατά τη γέννηση κ.λπ. • Αν και στις αφηγήσεις εκπαιδευτικών και γονέων το ποσοστό εμφανίζεται ιδιαίτερα υψηλό (έως και 20%), στην πραγματικότητα ο πληθυσμός των παιδιών σχολικής ηλικίας με ΔΕΠΥ υπολογίζεται στο 3% -5%.

Αίτια και συχνότητα εμφάνισης της ΔΕΠ-Υ Η αναλογία ανάμεσα στα δύο φύλα είναι 4:1 έως και 9:1 να υπερτερούν τα αγόρια σε σχέση με τα κορίτσια στην εμφάνιση της ΔΕΠ-Υ (DSM-IV).

Διάγνωση και Διαφορική διάγνωση της ΔΕΠ-Υ • Η διάγνωση καλό είναι να γίνεται όταν το παιδί πάει στο σχολείο και κατά προτίμηση στη Β΄ δημοτικού κι όχι νωρίτερα, γιατί είναι πολύ πιθανό να υπερεκτιμηθούν αναπτυξιακής αιτιολογίας συμπεριφορές. • Η ΔΕΠ-Υ είναι σημαντικό να διαφοροποιείται διαγνωστικά κατ’ αρχήν από τις Μαθησιακές Δυσκολίες, γιατί η παρέμβαση θα έχει τελείως διαφορετικό προσανατολισμό και περιεχόμενο.

Διάγνωση και Διαφορική διάγνωση της ΔΕΠ-Υ Ακόμα, σημαντικό είναι να γίνει διαφοροποίηση από τη Διαταραχή Διαγωγής και την Εναντιωματική Προκλητική Διαταραχή, διότι ένα παιδί με ΔΕΠ-Υ αποφεύγει ή δεν μπορεί να αφοσιωθεί στην εκτέλεση των καθηκόντων του και, μόνο δευτερογενώς και εξ αιτίας κυρίως άστοχων παιδαγωγικών χειρισμών, μπορεί να εκδηλώσει την ΕΠΔ.

Διάγνωση και Διαφορική διάγνωση της ΔΕΠ-Υ Στην περίπτωση της ΔΕΠ-Υ πρέπει να αξιολογούνται εκτός από το παιδί και τα περιβάλλοντα, γιατί ένα παιδί με μέτρια συμπτωματολογία μπορεί να εμφανίσει έξαρση σε ένα αποδιοργανωμένο ή χαοτικό περιβάλλον. Για το λόγο αυτό η παρατήρηση και η καταγραφή των συμπτωμάτων στη συμπεριφορά του παιδιού θα πρέπει να αφορά σε περισσότερα από ένα πλαίσια στα οποία συμμετέχει ενεργά το παιδί που αξιολογείται για ΔΕΠ-Υ.

Διάγνωση και Διαφορική διάγνωση της ΔΕΠ-Υ Ακόμα, η διαφορική διάγνωση θα πρέπει να γίνεται και από άλλες ψυχικές διαταραχές, όπως η Διπολική Διαταραχή Παιδικής Ηλικίας, Διαταραχές της Διάθεσης, Διαταραχή της Προσωπικότητας, κ.λπ. Αν τα συμπτώματα συμβαίνουν στο πλαίσιο εμφάνισης μιας Βαριάς και Εκτεταμένης Διαταραχής της Ανάπτυξης (όπως π.χ. ο Αυτισμός) ή οφείλονται σε λήψη φαρμάκων, τότε δεν μπορεί να γίνει διάγνωση για ΔΕΠ-Υ.

Αντιμετώπιση των συμπτωμάτων και των επιπτώσεων της ΔΕΠ-Υ • Η αντιμετώπιση των συμπτωμάτων και των επιπτώσεων της ΔΕΠΥ μπορεί να γίνει με συνδυασμό φαρμακευτικής αγωγής και θεραπείας της συμπεριφοράς. • Με κατάλληλη διαμόρφωση των συνθηκών στο περιβάλλον εργασίας του παιδιού και περιορισμό κατά το δυνατόν των εξωτερικών ερεθισμάτων.

Αντιμετώπιση των συμπτωμάτων και των επιπτώσεων της ΔΕΠ-Υ • Με θέσπιση τόσο στο σπίτι όσο και στο σχολείο, σε συνεννόηση με το παιδί, ορίων στη συμπεριφορά του με τη χρήση αμοιβών. • Με συνεχή χωρισμό της σχολικής του εργασίας σε μικρά αυτόνομα κομμάτια ώστε κάθε ένα από αυτά να μπορεί να ολοκληρώνεται από το παιδί σε σύντομο χρονικό διάστημα, με βάση το γενικό κανόνα της ειδικής αγωγής: μικροί και προσιτοί στόχοι σε όλα τα επίπεδα, τόσο στο γνωστικό τομέα όσο και σε αυτόν της συμπεριφοράς.

Διαταραχή της Διαγωγής • Η Διαταραχή αυτή χαρακτηρίζεται από μία συμπεριφορά χωρίς όρια, η οποία συνοδεύεται με ψέματα, κλοπές ή απάτες. • Το παιδί δείχνει να μην ενδιαφέρεται καθόλου για τους άλλους και συνεχώς παραβιάζει τα δικαιώματά τους. • Εάν δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα και αποτελεσματικά, μπορεί να θεωρηθεί ως προθάλαμος για την Αντικοινωνική Διαταραχή της Προσωπικότητας Ενηλίκου. • Για να γίνει διάγνωση, όπως και σε όλες τις διαταραχές, θα πρέπει τα συμπτώματα να είναι παρόντα τους τελευταίους 12 μήνες.

Κριτήρια Διάγνωσης της ΔΔ (DSM-IV) Τα κριτήρια διάγνωσης της Διαταραχής Διαγωγής ομαδοποιούνται σε τέσσερις κατηγορίες: • Επιθετικότητα σε ανθρώπους και ζώα • Καταστροφή περιουσίας • Απάτη ή κλοπή • Σοβαρές παραβιάσεις κανόνων Εκτός από την παραπάνω κατηγοριοποίηση, μια συμπληρωματική γίνεται με βάση την ηλικία έναρξης: • Με έναρξη στην παιδική ηλικία • Με έναρξη στην εφηβική ηλικία

Κριτήρια Διάγνωσης της ΔΔ (DSM-IV) Ακόμα, μια γενικότερη κατηγοριοποίηση, επίσης συμπληρωματική των δύο προηγούμενων, για τη Διαταραχή Διαγωγής είναι: • Ήπια • Μέτρια • Σοβαρή (βαριά)

Αιτιολογία – Συχνότητα Εμφάνισης της ΔΔ Η αιτιολογία δεν έχει προσδιοριστεί, θεωρείται όμως πολυπαραγο-ντική, με κληρονομικά-γενετικά όσο και περιβαλλοντικά αίτια. • Από έρευνες έχει φανεί ότι πολλές φορές οι γονείς έχουν ιστορικό ΔΕΠΥ, αλκοολισμού, Σχιζοφρένειας και άλλων ψυχικών παθήσεων.

Αιτιολογία – Συχνότητα Εμφάνισης της ΔΔ Ακόμα, περιβαλλοντικά αίτια όπως παραμέληση, κακοποίηση (σεξουαλική ή μη) απόρριψη, εγκατάλειψη, πολύ σκληρή ή ανεπαρκής γονεϊκή επίβλεψη, ιδρυματισμός, διαζύγιο γονέων, κακές παρέες κ.λπ. Η συχνότητα εμφάνισης είναι μεγαλύτερη στα αγόρια, με ποσοστά που κυμαίνονται από 6%-16% (DSM-IV).

Αιτιολογία – Συχνότητα Εμφάνισης της ΔΔ • Το βέβαιο πάντως είναι ότι όσο πιο νωρίς αρχίσει η διάγνωση και η συστηματική ψυχολογική θεραπεία, τόσο ατομική όσο και οικογενειακή, τόσο καλύτερα αποτελέσματα θα υπάρχουν. • Ωστόσο, θα πρέπει επίσης να τονιστεί, ότι όσο πιο νωρίς αρχίζει η εμφάνιση της Διαταραχής, τόσο χειρότερη είναι και η πρόγνωση, εφόσον βέβαια δεν γίνουν οι απαραίτητες παρεμβάσεις τόσο στο ίδιο το παιδί όσο και στο περιβάλλον του.

Αιτιολογία – Συχνότητα Εμφάνισης της ΔΔ • Η Διαταραχή της Διαγωγής θα πρέπει σαφώς να διαχωρίζεται και να αντιδιαστέλλεται σε σχέση με την Εναντιωτική Προκλητική Διαταραχή, διότι η δεύτερη όπως θα δούμε στη συνέχεια δεν παρουσιάζει τη σοβαρότητα της πρώτης, αφού δεν συνοδεύεται από επιθετικότητα και σοβαρές παραβιάσεις των δικαιωμάτων των άλλων. • Αν πληρούνται τα κριτήρια και για τις δύο, τότε θα γίνει η διάγνωση με Διαταραχή Διαγωγής. • Επίσης, η ΔΔ θα πρέπει να διαχωρίζεται σαφώς από τη ΔΕΠ-Υ. Αν όμως πληρούνται τα κριτήρια και για τις δύο, τότε η διάγνωση θα γίνει και για τις δύο διαταραχές.

Εναντιωτική Προκλητική Διαταραχή • Η αρνητική στάση του παιδιού γενικότερα, φυσικά η ανυπακοή αλλά και η προκλητικότητα καθώς και η εναντίωσή του σχεδόν σε όλα, είναι τα χαρακτηριστικά αυτής της διαταραχής. • Το παιδί με αυτή τη διαταραχή θυμώνει εύκολα, καβγαδίζει συχνά με τους ενηλίκους στο περιβάλλον του, δε δέχεται τις συμβουλές τους και τις οδηγίες τους και δοκιμάζει συχνά τα όρια της υπομονής τους.

Εναντιωτική Προκλητική Διαταραχή • Η Διαταραχή αυτή στη συμπεριφορά προκαλεί σημαντική έκπτωση στην κοινωνική ή στη σχολική λειτουργικότητα του παιδιού και τα συμπτώματά της είναι ορατά τουλάχιστον έξι (6) μήνες στη συμπεριφορά του παιδιού. • Συχνά συνυπάρχει με ΔΕΠ-Υ ή με Μαθησιακές Δυσκολίες.

Αιτιολογία - Συχνότητα Εμφάνισης της ΔΔ • Στις πιο ήπιες μορφές της μπορεί να συνδέεται με πολύ αυστηρό-απαγορευτικό ή αντίθετα χωρίς σαφή όρια σχολικό ή οικογενειακό περιβάλλον, με ασταθή και χωρίς όρια συμπεριφορά των γονέων ή με παραμέληση κ.λπ. • Ακόμα συνδέεται με οικογενειακό ιστορικό Διαταραχής Διάθεσης, Διαταραχής Διαγωγής, ΔΕΠ-Υ, Αντικοινωνικής Διαταραχής Προσωπικότητας, Λήψης Ουσιών, Αλκοολισμό κ.λπ.

Αιτιολογία - Συχνότητα Εμφάνισης της ΔΔ • Η Διαταραχή μπορεί να είναι πιο συχνή στα αγόρια πριν την εφηβεία, αλλά το ίδιο συχνή και στα δύο φύλα μετά την εφηβεία. • Είναι ιδιαίτερα σημαντικό να γίνεται διαφοροποίηση αυτής της Διαταραχής από τη ΔΕΠ-Υ, τη Διαταραχή Διάθεσης ή την Ψυχωτική Διαταραχή.

Διαταραχές Τικ Στην κατηγορία αυτή περιλαμβάνονται, σύμφωνα πάντα με το DSM-IV, τέσσερις (4) διαταραχές: • η Διαταραχή Tourette • η Χρόνια Διαταραχή Κινητικών ή Φωνητικών Τικ • η Παροδική Διαταραχή Τικ • η Διαταραχή Τικ μη Προσδιοριζόμενη Αλλιώς

Διαταραχή Tourette • Η διαταραχή αυτή εκδηλώνεται με πολλαπλά κινητικά ή και φωνητικά τικ, δηλαδή με ξαφνικές, γρήγορες μη ρυθμικές ακούσιες αντιδράσεις, κινήσεις ή εκφωνήσεις. • Η μέση ηλικία εμφάνισης των κινητικών τικ που συνήθως προηγούνται των φωνητικών, είναι συνήθως τα 7 έτη και η διάρκεια της διαταραχής είναι ισόβια με διακυμάνσεις ως προς την ένταση και την εμφάνιση των συμπτωμάτων.

Διαταραχή Tourette • Είναι ενδοοικογενειακή διαταραχή και μεταβιβάζεται με τον αυτόσωμο επικρατούντα τύπο. Η διεισδυτικότητα στους άρρενες είναι 99% ενώ στα θήλυ 70%. • Εμφανίζεται τρεις φορές περισσότερο στα αγόρια, με συχνότητα 4-5 άτομα στα 10.000.

Διαταραχή Tourette • Ένα άτομο που φέρει αυτή τη γενετική προδιάθεση μπορεί να εκδηλώσει αυτή τη διαταραχή, ενώ μόνο σε ένα μικρό ποσοστό περίπου του 10% των ατόμων με διαγνωσμένη Διαταραχή Tourette δεν υπάρχει ένδειξη γενετικής αιτιολογίας. • Νευροβιολογικά, ενοχοποιούνται κάποιες εγγενείς ανωμαλίες στο ντοπαμινεργικό σύστημα για τις διαταραχές τικ.

Διαταραχή Tourette • Πρέπει να γίνεται σαφής διάκριση από άλλες ακούσιες κινήσεις που συνοδεύουν κάποιες άλλες ιατρικές παθήσεις ή παρενέργειες φαρμάκων και κυρίως από τις Στερεότυπες κινήσεις που συναντώνται στις Βαριές και Εκτεταμένες Διαταραχές της Ανάπτυξης.

Η συχνότητα, η βαρύτητα καθώς και η ανατομική περιοχή εμφάνισης των τικ αλλάζουν: τι κεφάλι, τα άκρα, ο κορμός κλπ. Έτσι μπορεί να έχουμε ανοιγοκλείσιμο ματιών, κινήσεις των δακτύλων των χεριών, των ποδιών, τίναγμα της κεφαλής κλπ. • Τα φωνητικά τικ περιλαμβάνουν γρυλίσματα, πλαταγίσματα, ρουθουνίσματα, βήχα κλπ.

Διαφορική διάγνωση μεταξύ των Διαταραχών Τικ - Αντιμετώπιση • Η διαφορά μεταξύ διαταραχής Tourette και Χρόνιας Διαταραχής Τικ (οι οποίες σχετίζονται μεταξύ τους και γενετικά) είναι ότι στη δεύτερη έχουμε μόνο κινητικά ή μόνο φωνητικά τικ και όχι συνδυασμό και των δύο και ότι η βαρύτητα των συμπτωμάτων όσων και των επιπτώσεών τους είναι σαφώς πιο ήπια. • Η Παροδική Διαταραχή Τικ περιλαμβάνει κινητικά ή/και φωνητικά τικ, ωστόσο διαρκεί λιγότερο από 12 μήνες και είναι ηπιότερη ως προς την εκδήλωση των συμπτωμάτων. Μπορεί να υπάρξει και ένα και μοναδικό επεισόδιο αυτής της διαταραχής.

Διαφορική διάγνωση μεταξύ των Διαταραχών Τικ - Αντιμετώπιση • Η Διαταραχή Τικ Μη Προσδιοριζόμενη Αλλιώς διαρκεί λιγότερο από 1 μήνα, έχει έναρξη μετά τα 18 έτη και φυσικά δεν πληροί τα κριτήρια για καμία από τις υπόλοιπες Διαταραχές Τικ. • Η αντιμετώπιση των συμπτωμάτων της Διαταραχής Tourette είναι καθαρά φαρμακευτική. Η θεραπεία συμπεριφοράς και η υποστηρικτική ψυχοθεραπεία στο παιδί αλλά και η συμβουλευτική στην οικογένεια, ιδιαίτερα στην Παροδική Διαταραχή ή στη Μη Προσδιοριζόμενη αλλιώς για τη μείωση των αγχογόνων καταστάσεων και του στρες του παιδιού, μπορεί να βοηθήσει σημαντικά.

Διαταραχή Άγχους Αποχωρισμού • Το παιδί βιώνει έντονο και υπερβολικό άγχος στην απουσία ή ακόμα και στην πιθανότητα απουσίας της μητέρας (ή των σημαντικών ατόμων που τα φροντίζουν) από το σπίτι ή το χώρο που έστω και προσωρινά βρίσκονται ή μήπως συμβεί κάτι κακό σε αυτούς. • Πολλές φορές τα παιδιά που βιώνουν το άγχος αποχωρισμού έχουν και άλλους φόβους που τους προκαλούν αυξημένο άγχος, όπως υπερβολικό φόβο για τα ζώα, το σκοτάδι, τους κλέφτες, τους απαγωγείς κ.λπ.

Διαταραχή Άγχους Αποχωρισμού • Ακόμα, μπορεί να έχουν καταθλιπτική διάθεση και πρέπει να γίνει διάγνωση και γι αυτό. • Βλέπουν συχνά εφιάλτες και βασανίζονται στον ύπνο τους για θέματα όπως αυτά που αναφέραμε παραπάνω και σχετίζονται με τους φόβους τους.

Διαταραχή Άγχους Αποχωρισμού • Η διάρκεια αυτής της Διαταραχής είναι τουλάχιστον ένας μήνας και η έναρξή της συνήθως αρχίζει από την προσχολική ηλικία μέχρι και τη συμπλήρωση του 18ου έτους της ηλικίας. Αν και είναι εξαιρετικά σπάνια η εμφάνισή της στις μεγαλύτερες ηλικίες, αυτό δεν μπορεί να αποκλειστεί. • Η Διαταραχή Άγχους Αποχωρισμού είναι εξίσου συχνή και στα δύο φύλα και συναντάται περίπου στο 4% των παιδιών και των νεαρών εφήβων.

Διαταραχή Άγχους Αποχωρισμού Ως παράγοντες εμφάνισης αυτής της διαταραχής μπορεί να θεωρηθούν διάφορες καταστάσεις και γεγονότα της ζωής που προκαλούν έντονη συναισθηματική φόρτιση και στρες: • ο θάνατος ενός αγαπημένου προσώπου ή ζώου • κάποια δύσκολη αρρώστια στο ίδιο το παιδί ή στα συγγενικά του πρόσωπα και τους οικείους του • η μετανάστευση, η αλλαγή σχολείου ή γειτονιάς • φυσικά οι διαδικασίες μετάβασης από το πλαίσιο της οικογένειας στο βρεφικό σταθμό ή στο νηπιαγωγείο ή αργότερα στο σχολείο

Διαταραχή Άγχους Αποχωρισμού • Τα παιδιά που βιώνουν αυτό το άγχος απχωρισμού, συνήθως έχουν ένα πολύ υποστηρικτικό και «δεμένο» μαζί τους συναισθηματικά οικογενειακό περιβάλλον, το οποίο δυσκολεύονται στη συνέχεια να αποχωριστούν και συνεχώς αναζητούν το αίσθημα ασφάλειας που τους παρείχε. • Ακόμα, όταν οι μητέρες βιώνουν οι ίδιες Διαταραχή Πανικού, τότε τα παιδιά είναι πολύ πιθανότερο να αναπτύξουν άγχος αποχωρισμού.

Διαταραχή Άγχους Αποχωρισμού - Σχολική Φοβία Άλλες αιτιολογίες ηπιότερης μορφής αλλά με τα ίδια περίπου συμπτώματα, είναι: • η γέννηση μικρότερου αδελφού/ής με το οποίο απασχολείται περισσότερο η μητέρα στο σπίτι • η ενασχόληση της μητέρας με τα οικιακά ή η συνεχής παραμονή της για οποιονδήποτε λόγο στο σπίτι, οπότε, όταν το παιδί πρέπει προκειμένου να πάει σχολείο αυτό μόνο να απομακρυνθεί από το προστατευτικό περιβάλλον του σπιτιού του, τότε βιώνει έντονο άγχος και δυσφορία.

Η Σχολική Φοβία • Σε ότι αφορά στη σχολική φοβία αν και οπωσδήποτε μια από τις αιτίες της είναι σίγουρα το άγχος αποχωρισμού, δεν είναι ωστόσο η μοναδική αιτιολογία. • Η σχολική φοβία μπορεί να οφείλεται σε ένα γενικευμένο αίσθημα μειονεξίας του παιδιού (π.χ. για τη σωματική του εμφάνιση), το φόβο της κοινωνικής διάδρασης με τους συνομηλίκους, στα πειράγματα που υφίσταται στο σχολείο ή έχει υποστεί στο παρελθόν και γενικότερα σε μια Κοινωνική Φοβία, σε Ψυχωτικές ή Καταθλιπτικές Διαταραχές ή ακόμα και σε Διαταραχή Διαγωγής, οπότε όμως στην περίπτωση αυτή η άρνηση εκδηλώνεται οπωσδήποτε με ένταση και θυμό παρά με απόσυρση και απομόνωση.

Επιλεκτική Βωβότητα • Όπως προκύπτει κι από τον προσδιορισμό της, η διαταραχή αυτή συνδέεται με επιλεκτική βωβότητα ή αλαλία, δηλαδή το παιδί συστηματικά δεν μιλά επιλεκτικά και όχι σε μόνιμη βάση και αυτό συμβαίνει σε κάποια από τα πλαίσια ή περιβάλλοντα στα οποία συμμετέχει ενεργά και φυσικά αναμενόταν να μιλά ως προϋπόθεση της συμμετοχής του σε αυτά. • Συγκεκριμένα, το παιδί δεν μιλά για παράδειγμα στο σχολείο, ενώ μιλά κανονικά στο σπίτι, ενώ την ίδια στιγμή κάνει τις γραπτές ασκήσεις στη γλώσσα σωστά, γράφει ορθογραφία, αντιγραφή κ.λπ.

Επιλεκτική Βωβότητα Είναι δηλαδή μια παθολογική επιλογή του ίδιου του παιδιού, η οποία φυσικά το διαφοροποιεί και το διαχωρίζει από τους συνομηλίκους του κι όχι μόνο. • Ωστόσο, δεν διαταράσσεται συνολικά η επικοινωνία των παιδιών αυτών με το περιβάλλον τους στο οποίο επιλεκτικά δεν μιλούν, αφού κατά τα άλλα επικοινωνούν με χειρονομίες, με νεύματα και κινήσεις της κεφαλής ίσως και με μικρές, μερικές φορές, μονοσύλλαβες εκφωνήσεις (π.χ. ναι, όχι κ.λπ.).

Επιλεκτική Βωβότητα • Η έναρξη της διαταραχής αυτής είναι συνήθως πριν την ηλικία των πέντε ετών, ωστόσο μπορεί και να μην γίνει αντιληπτή μέχρι το παιδί να πάει στο σχολείο. • Είναι πιο συχνή στα κορίτσια και συναντάται σε ποσοστό μικρότερο από 1%. • Τα παιδιά αυτά έχουν άγχος και υπερβολική αναστολή και αισθάνονται ντροπή, κοινωνική ντροπή θα λέγαμε.

Επιλεκτική Βωβότητα • Η αναγνώριση και η αποδοχή αυτού του συμπτώματος από το/τη δάσκαλο/α και τους συμμαθητές τους επιτείνουν αυτή την κοινωνική έκπτωση και τη λεκτική του απομόνωση, όπου τόσο το ίδιο το παιδί όσο και οι άλλοι συνηθίζουν και αποδέχονται αυτή τη «σύμβαση» να μη μιλάει στο σχολείο και να υποκαθιστά την ομιλία με άλλες μορφές επικοινωνίας.

Επιλεκτική Βωβότητα • Η έναρξη της διαταραχής αυτής είναι συνήθως πριν την ηλικία των πέντε ετών, ωστόσο μπορεί και να μην γίνει αντιληπτή μέχρι το παιδί να πάει στο σχολείο. • Είναι πιο συχνή στα κορίτσια και συναντάται σε ποσοστό μικρότερο από 1%. • Τα παιδιά αυτά έχουν άγχος και υπερβολική αναστολή και αισθάνονται ντροπή

Επιλεκτική Βωβότητα • Η αναγνώριση και η αποδοχή αυτού του συμπτώματος από το/τη δάσκαλο/α τους συμμαθητές τους επιτείνουν αυτή την κοινωνική έκπτωση και τη λεκτική του απομόνωση, όπου τόσο το ίδιο το παιδί όσο και οι άλλοι συνηθίζουν και αποδέχονται αυτή τη «σύμβαση» να μην μιλάει στο σχολείο και να υποκαθιστά την ομιλία με άλλες μορφές επικοινωνίας.

Επιλεκτική Βωβότητα • Ως προδιαθετικοί παράγοντες έχουν αναφερθεί διαφωνίες και έντονοι καυγάδες των γονιών, κατάθλιψη της μητέρας, έντονη εξάρτηση του παιδιού από τη μητέρα, πρώιμα ψυχολογικά ή σωματικά τραύματα στο σπίτι ή στον παιδικό σταθμό ή στο νηπιαγωγείο, σωματικά τραύματα, εγχειρήσεις ή νοσηλεία κ.λπ. • Εάν ωστόσο τα πράγματα είναι λίγο πιο σοβαρά, η Επιλεκτική Βωβότητα θα μπορούσε να εντάσσεται σε μια γενικότερη Διαταραχή της Επικοινωνίας, σε Κοινωνική Φοβία, σε Βαριές και Εκτεταμένες Διαταραχές της Ανάπτυξης, σε Σχιζοφρένεια ή άλλες Ψυχωτικές Διαταραχές καθώς και σε βαριά ΝΥ.

Επιλεκτική Βωβότητα • Αν όμως τα αίτια έχουν τη βάση τους απλά σε κάποιο τραύμα της πρώτης παιδικής ηλικίας στο σπίτι ή στο σχολείο, τότε είναι σημαντικό το παιδί να εξαναγκαστεί να μιλήσει γιατί οι άλλοι γύρω του δεν θα «συναινούν» και δεν θα συμβιβάζονται αποδεχόμενοι ουσιαστικά την αλαλία και τη βωβότητά του, ή ακόμα περισσότερο να έρθει το παιδί σε επαφή με μια πολύ ισχυρή επιθυμία του στο χώρο όπου επιλέγει να παραμένει βωβό, όπου θα υποχρεωθεί να μιλήσει από μόνο του διεκδικώντας την ικανοποίηση αυτής της επιθυμίας του.