Opijatni analgetici Sedare dolorem divinum opus est Narkotički-jaki analgetici-paragrafici Alkaloidi opijuma-polusintetski derivati-morfin-kodein-heroin Sintetski opijatni analgetici-petidin metadon pentazocin butorfanol tramadol Opijatni receptori µ-mi k-kapa δ-delta σ-sig Endogeni opioidi-endorfini enkefalini dinorf

Morfin Glavni prestavnik opijatnih analgetika Testovi ispitivanja analgezije Glavna dejstva na CNS i GIS Analgezija-najači bolovi(opekotine frakture maligni procesi infarkt miokarda) Deluju na bol kao specifično senzorno iskustvo baz promene drugih čulnih utisaka Strukturna sličnost -stereospecifičnost

Farmakološka dejstva morfina Otklanja i najače bolove Povećava prag za percepciju bola Menja tip emocionalne reakcije prema bol Deluje sedativno Morfin i bol su antagonisti Opijatni antagonisti Pentazocin parcijalni agonista antagonista Nalokson potpuni antagonista

Druga dejstva morfina na CNS Prijatno raspoloženje-euforija-zavisnost Pospanost letargija smanjena fizička-san Depresija respiratornog centra-povećanje intrakranijalnog pritiska-hiperglikemija Izaziva mučninu i povraćanje-dopaminski receptori u produženoj moždini Snažni inhibitori refleksa kašlja Mioza-dragocen znak za prepoznavanje

Druga dejstva morfina Smanjuje tonus glatkih mišića gis i deluje depresivno na propulzivnu perilstatičku aktivnost-opstipacija Ne otklanja žučne i renalne kolike Kombinacije jakih analgetika i spazmolitika Blaga hipotenzija-centralni vazomotorni i periferni-oslobađanje histamina Vazodilatacija svrab bronhokonstrikcija

Indikacije za jake analgetike Najači bolovi-trošiti ih kao što tvrdica troši Psihičko umirenje pre operacija Akutni edem pluća Uporni kašalj-kod maligniteta pluća Hiperperilstatika-suzbijanje ekstremne dijareje uz ostalu terapiju Primena u oralnoj i parenteralnoj formi

Neželjena dejstva opijata Depresija disanja Hipotenzija Nauzeja i povraćanje Uporna opstipacija Retencija urina Urtikarija bronhokonstrikcija svrab Tolerancija Zavisnost-fizička i psihička

Kontraindikacije za opijatne analgetike Povišen intrakranijalni pritisak Bronhijalna astma Akutno trovanje etanolom Emfizem pluća-hronično plućno srce Hipotireoidizam Konvulzivna stanja Akutni abdomen Nekombinovati sa fenotiazinima tricikličnim antidepresivima i inhibitorima MAO

Tolerancija i zavisnost Pri produženom davanju morfina razvija se tolerancija prema depresivnim efektima ne prema nadražajnim (mioza i dejstvo na GIS) Nishodna regulacija opijatnih receptora-produženo agonističko delovanje opijata na ove receptore Smanjenje produkcije i oslobađanja enkefalina-sve veće doze Fizička zavisnost-izbegavanje apstinencijalnog sindroma-nesanica nemir midrijaza dijareja-maksimum 48-72sata od poslednjeg uzimanja morfina-nesanica traje i do 4 nedelje

Akutno trovanje morfinom Posledica predoziranja-120mg per os letalna doza Simptomi trovanja posledica aktivacije µ-mi receptora Dobra resorpcija posle parenteralne primene-slabija per os Biotransformacija u jetri konjugacijom Izlučuje se urinom kao glukoronid-male količine putem žuči i mleka Morfin-6-glukoronid jači analgetički efekat Smanjenje kateholamina u mozgu i povećanje acetilholina Poluvreme eliminacije 2-3 sata

Klinička slika akutnog trovanja morfinom Doze veće od 100mg Predoziranje samoubilački-ređe Depresija disanja Cijanoza Mioza Koma Hipotenzija Šok –hipotermija hladna koža Depresija centra za disanje glavni uzrok smrti

Lečenje akutnog trovanja morfinom Izazivanje povraćanja Ispiranje želuca Medicinski ugalj Obezbediti disanje i cirkulaciju CPR po potrebi Monitorsko praćenje vitalnih funkcija Nalokson(naltrekson)-specifičan antidot Inicijalna doza 0,4-2mg po potrebi ponoviti na 2-3 minuta maksimum 10mg Kiseonik infuzije tečnosti

Metadon (Heptanon) Sintetski opioidni analgetik Metadon deluje kao morfin 7,5-10mg metadona ekvivalen 10mg morf. Latentna doza oko 50mg ako nisu zavisni Predoziranje kod lečenja heroinske zavis. Blazi apstinencijalni sindrom Pogodan kao antitusik kod Ca bronha Per os SPD-5mg SPD-10mg i.m.

Akutno trovanje metadonom Po simptomatologij slično trovanju morfin. Simptomi odmah nakon i.v.trovanja nakon nekoliko minuta nakon per os trovanja Depresija disanja Cijanoza Koma Mioza Hipotenzija Bradikardija Šok Mlitavost mišića hladna koža nekardijalni edem pluća Smrt

Terapija akutnog trovanja metadonom Ispiranje želuca Aktivni ugalj Intubacija-veštačka ventilacija Monitoring vitalnih funkcija(EKG-gasne analize-tenzija-serumski elektroliti) Forsirana diureza-hemodijaliza-hemoperfuzija bez efekta Nalokson-specifičan antidot-0,4mg ampula Ponavljati dozu ili infuzija zbog duže eliminacije metadona

Tramadol (Trodon) Sintetski jak analgetik ne deprimira disanje Slabija i ređa zavisnost nego morfin Nedeluje preko opioidnih receptora Nema specifičnog antagoniste Inhibira preuzimanje neurotransmitera serotonina i noradrenalina-modifikuje prenos bolnih impulsa aktivacijom descedentnih noradrenergičkih i serotonergičkih puteva koji učestvuju u analgeziji Dobra resorpcija nakon oralne primene metabolizuje se u jetri izlučuje urinom i stolicom

Akutno trovanje tramadolom Interesantan od strane tinejdžera sa alkoholom u kombinaciji Simptomi od CNS i KVS Depresija disanja u kombinacij sa alkohol. Somnolencija sopor koma Mioza horizontalni nistagmus Ataksija dizartrija konvulzije-grand mal Hipotenzija tahikardija

Lečenje akutnog trovanja tramadolom Izazivanje povraćanja Ispiranje želuca Aktivni ugalj Laksantna sredstva CPR ako je potrebno Hipotenzija-infuzije-ređe vazopresori Konvulzije-diazepam Nalokson bez efekta

Petidin (Dolantin) Sintetski opijatni analgetik Deluje slično morfinu Ima anti H1 i antimuskarinsko dejstvo Može se primeniti i kod kolika Izaziva težu nauzeju i hipotenziju Slabij efekat nakon per os primene Metabolit normeperidin tri puta toksičniji ima konvulzivni efekat Metaboliše se u jetri izlučuje se urinom Slaba resorpcija nakon per os parenteralna prim

Akutno trovanje petidinom Dominantno neurotoksičan Depresija respiratornog centra Konvulzije posledica direktnog delovanja na mioneuralno tkivo Mioklonički trzaji pri jačim trovanjima prerastaju u generalne konvulzije Depresija cirkulacije i respiracije ugrožavaju život

Lečenje akutnog trovanja petidinom Mere CPR Monitoring vitalnih funkcija Nalokson-specifičan antidot Konvulzije-diazepam fenitoin 15mg/kg i.v. Tokom aplikacije fenitoina EKG Hipotenzija-infuzije

Fentanil Sintetski narkotik-neuroleptanalgezija Odsustvo bola bez gubitka svesti Kombinacija sa neuroleptikom droperidolom talamonal Intravenski anestetik i analgezik Premedikacija i hiruške intervencije gde je potrebna saradnja pacijenta Lipofilan maksimalna koncentracija u mozgu nakon jednog minuta Metabolizuje se u jetri Vreme polueliminacije 10min 50% se izlučuje urinom ostatak putem žuči

Akutno trovanje fentanilom i terapijske mere Respiratorna depresija uzrok smrti Mučnina povraćanje Hipotenzija bradikardija Hipotermija konvulzije Mere CPR Nalokson-specifičan antidot

Butorfanol (Moradol) Sintetski opijatni agonist kapa receptora Antagonista mi receptora Najverovatnije deluje subkortikalno u limbičkom sistemu Trajanje analgezije 3-4 sata Dobra resorpcija per os i parenteralno Poluvreme eliminacije 2,5-3,5 sata Metabolizuje se u jetri Izlučuje se urinom 10% putem žuči Jači je od morfina tolerancija se sporije razvija

Akutno trovanje butorfanolom i terapija Bez značajnijih kliničkih iskustava Depresija disanja Poremećaj kardiovaskularne funkcije Poremaćaj funkcije centralnog nervnog s. Nalokson-specifičan antidot i.v. CPR po potrebi Monitoring vitalnih finkcija Kiseonik infuzije elektroliti vazopresori

Pentazocin-Fortral Sintetski narkotik agonist k-kapa receptora Antagonist µ-mi receptora U visokim dozama psihofizička zavisnost slabija od morfina Tolerancija-ukrštena i za ostale opijate Slabiji analgetik od morfina Hipertenziju izaziva ne kod infarkta Primena oralna i parenteralna Per os 50-100mg parenteralno 30mg na 3-4sata

Akutno trovanje pentazocinom Trovanje već pri dozi od 60mg kod osetlj. Bolovi u trbuhu mučnina povraćanje Anksioznost drhtavica parestezije Košmari halucinacije Depresija disanja sa bradipneom i apneom Tahikardija hipertenzija EKG-ishemijske promene miokarda EEG-epileptiformne abnormalnosti Labaratorija-porast transaminaza

Lečenje akutnog trovanja pentazocinom Izazivanje povraćanja Ispiranje želuca Medicinski ugalj Laksantna sredstva Mere CPR Nalokson-antidot duža primena infuzijom zbog dužeg poluživota pentazocina Hemodijaliza i hemoperfuzija slabo efikasni zbog velikog volumena distribucije i visokog procenta vezivanja za proteine plazme