ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ Α. ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΔΗΣ ΣΥΓΚΟΙΝΩΝΙΟΓΟΣ Η ΑΕΡΟΠΟΡΙΚΗ ΣΥΝΔΕΣΙΜΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΔΥΟ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΩΝ ΠΟΛΕΩΝ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΜΕ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ Α. ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΔΗΣ ΣΥΓΚΟΙΝΩΝΙΟΓΟΣ

ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ Διερεύνηση της αεροπορικής συνδεσιμότητας των δύο μεγαλύτερων πόλεων της Ελλάδας (Αθήνας – Θεσσαλονίκης) με τις υπόλοιπες ευρωπαικές χώρες. Αποτύπωση της διακύμανσής της μέσα στο έτος και της εξέλιξής της στο χρόνο.

ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΑΕΡΟΠΟΡΙΚΗΣ ΣΥΝΔΕΣΙΜΟΤΗΤΑΣ? Η αεροπορική συνδεσιμότητα είναι σε θέση να ξεκλειδώσει τη δυναμική μίας χώρας όσον αφορά στην οικονομική της ανάπτυξη. Επιτρέπει στη χώρα να προσελκύσει επιχειρηματικές επενδύσεις και ανθρώπινο κεφάλαιο. Μια αύξηση της αεροπορικής συνδεσιμότητας προωθεί επίσης τον τουρισμό, ο οποίος είναι ζωτικής σημασίας για πολλές χώρες, όπως η Ελλάδα. Επομένως, είναι πολύ σημαντικό να υπάρχει καταγραφή της υφιστάμενης κατάστασης η οποία αποτελεί τη βάση για τη λήψη μελλοντικών αποφάσεων.

ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΑΕΡΟΠΟΡΙΚΗ ΣΥΝΔΕΣΙΜΟΤΗΤΑ? «Ο δείκτης της συγκέντρωσης ενός δικτύου και η ικανότητά του να μετακινεί τους επιβάτες από το σημείο προέλευσής τους στον προορισμό τους απρόσκοπτα.» Διεθνής Οργανισμός Πολιτικής Αεροπορίας (ICAO) (2013), Worldwide Air Transport Conference.

ΠΩΣ ΑΠΟΤΥΠΩΝΕΤΑΙ Η ΑΕΡΟΠΟΡΙΚΗ ΣΥΝΔΕΣΙΜΟΤΗΤΑ? Η αεροπορική συνδεσιμότητα αποτυπώνεται με τη χρήση διαφόρων μέτρων σε διάφορα επίπεδα. Αυτά τα μέτρα μπορούν να χρησιμοποιηθούν αυτόνομα είτε σε συνδυασμό προκειμένου να δημιουργήσουν ένα μέτρο συλλαμβάνοντας τα διαφορετικά χαρακτηριστικά της αγοράς των αεροπορικών μεταφορών. Παραδείγματα μέτρων: Χωρητικότητα θέσεων (Direct seat capacity) Διαθεσιμότητα των απευθείας πτήσεων (Availability of direct flights) Άμεσοι Προοορισμοί (Direct destinations) Μέση ημερήσια συχνότητα / διαδρομή (Average daily frequency/ route) Απόσταση από το κέντρο της πόλης (Distance to city center) Χρόνος ταξιδιού (Travel time)

ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ Καταγράφονται οι απευθείας πτήσεις προς τις υπόλοιπες ευρωπαικές χώρες από τα αεροδρόμια «Ελ.Βενιζέλος» & «Μακεδονία». Δε συμπεριλαμβάνονται οι πτήσεις charter, παρά μόνο οι προγραμματισμένες (scheduled). Οι περίοδοι αφορούν μία ολόκληρη εβδομάδα (Δευτέρα – Κυριακή): Απρίλιος 2015: 20-26 Αύγουστος 2015: 10-16 Νοέμβριος 2015: 2-8 Απρίλιος 2016: 18-24 Η ανάλυση γίνεται σε επίπεδο κράτους, πόλης και αεροπορικής εταιρείας.

Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ 329 208 151

ΔΙΑΚΡΑΤΙΚΗ ΣΥΝΔΕΣΗ (1/3) APRIL 2015 AUGUST 2015 18 23 SHENGEN 55% (115) NON-SHENGEN 45% (93) SHENGEN 54% (179) NON-SHENGEN 46% (150)

ΔΙΑΚΡΑΤΙΚΗ ΣΥΝΔΕΣΗ (2/3) AUGUST 2015 NOVEMBER 2015 23 16 SHENGEN 54% (179) NON-SHENGEN 46% (150) SHENGEN 56% (84) NON-SHENGEN 44% (67)

ΔΙΑΚΡΑΤΙΚΗ ΣΥΝΔΕΣΗ (3/3) APRIL 2015 AUGUST 2015 9 CITIES 11 CITIES GERMANY 66 CYPRUS 24 UNITED KINGDOM 21 RUSSIAN FEDERATION 18 TURKEY 14 ITALY ROMANIA 7 AUSTRIA SERBIA NETHERLANDS 6 GERMANY 57 CYPRUS 16 TURKEY UNITED KINGDOM 12 RUSSIAN FEDERATION 11 ITALY 9 ROMANIA 5 AUSTRIA 4 SERBIA BELGIUM GERMANY 101 RUSSIAN FEDERATION 54 CYPRUS 26 UNITED KINGDOM ITALY 15 TURKEY 14 SERBIA FRANCE 9 SWITZERLAND BELGIUM 8 NOVEMBER 2015

Aegean Airlines – 7 VIM Airlines – 3 UTair Aviation - 2 ΣΥΝΔΕΣΗ ΠΟΛΕΩΝ APRIL 2015 AUGUST 2015 London 18 Moscow 15 Munich 14 Düsseldorf  Istanbul Stuttgart  13 Larnaca  Paphos 11 Frankfurt 9 Munich 15 Istanbul 14 Düsseldorf  12 London 10 Moscow 9 Stuttgart  Larnaca  Frankfurt Paphos 7 Berlin 6 Moscow 34 Düsseldorf  21 London Stuttgart  18 Munich 17 Istanbul 14 Belgrade Larnaca  13 Paphos  Ellinair - 15 Aeroflot - 7 Aegean Airlines – 7 VIM Airlines – 3 UTair Aviation - 2 NOVEMBER 2015

ΑΕΡΟΠΟΡΙΚΕΣ ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ (1/2) APRIL 2015 AUGUST 2015 countries cities airports flights Ryanair 9 14 55 Aegean Airlines 4 7 49 easyJet 2 3 17 Germanwings 1 Turkish Airlines Ellinair TAROM Austrian Airlines Air Serbia Aeroflot countries cities airports flights Ryanair 10 15 61 Aegean Airlines 5 59 Ellinair 4 17 18 41 Air Berlin 1 6 23 Germanwings 22 easyJet 2 Turkish Airlines 14 Air Serbia TAROM 7 Austrian Airlines Aeroflot 19 ΑΕΡΟΠΟΡΙΚΕΣ ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ 29 ΑΕΡΟΠΟΡΙΚΕΣ ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ

ΑΕΡΟΠΟΡΙΚΕΣ ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ (2/2) NOVEMBER 2015 AUGUST 2015 countries cities airports flights Aegean Airlines 3 6 43 Ryanair 7 11 37 Turkish Airlines 1 14 easyJet 2 13 Ellinair 4 12 Germanwings 8 TAROM 5 Austrian Airlines Air Serbia Transavia countries cities airports flights Ryanair 10 15 61 Aegean Airlines 5 59 Ellinair 4 17 18 41 Air Berlin 1 6 23 Germanwings 22 easyJet 2 Turkish Airlines 14 Air Serbia TAROM 7 Austrian Airlines Aeroflot 15 ΑΕΡΟΠΟΡΙΚΕΣ ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ 29 ΑΕΡΟΠΟΡΙΚΕΣ ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ

ΣΥΓΚΡΙΣΗ 2015-2016 (1/4) 208 212 2015 2016 18 19 GEORGIA

ΣΥΓΚΡΙΣΗ 2015-2016 (2/4) 2015 2016 GERMANY 66 CYPRUS 24 UNITED KINGDOM 21 RUSSIAN FEDERATION 18 TURKEY 14 ITALY ROMANIA 7 AUSTRIA SERBIA NETHERLANDS 6 GERMANY 69 CYPRUS 26 UNITED KINGDOM 20 RUSSIAN FEDERATION 18 TURKEY 14 ITALY 12 SERBIA 7 ROMANIA 6 AUSTRIA NETHERLANDS

ΣΥΓΚΡΙΣΗ 2015-2016 (3/4) 2015 2016 32 ΠΟΛΕΙΣ 35 ΠΟΛΕΙΣ London 18 Moscow 15 Munich 14 Düsseldorf  Istanbul Stuttgart  13 Larnaca  Paphos 11 Frankfurt 9 London 17 Moscow 15 Munich Larnaca  Düsseldorf  14 Istanbul Stuttgart  13 Paphos 11 Frankfurt 9 Berlin 7 Belgrade 32 ΠΟΛΕΙΣ 35 ΠΟΛΕΙΣ

ΣΥΓΚΡΙΣΗ 2015-2016 (4/4) 2015 2016 19 ΑΕΡΟΠΟΡΙΚΕΣ ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ countries cities airports flights Ryanair 9 14 55 Aegean Airlines 4 7 49 easyJet 2 3 17 Germanwings 1 Turkish Airlines Ellinair TAROM Austrian Airlines Air Serbia Aeroflot countries cities airports flights Ryanair 9 14 52 Aegean Airlines 4 7 49 easyJet 2 19 Turkish Airlines 1 Ellinair 6 Germanwings 13 Air Serbia Aeroflot TAROM Austrian Airlines Transavia 19 ΑΕΡΟΠΟΡΙΚΕΣ ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ 19 ΑΕΡΟΠΟΡΙΚΕΣ ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ

Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ

ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ 927 756 602

ΔΙΑΚΡΑΤΙΚΗ ΣΥΝΔΕΣΗ (1/3) APRIL 2015 AUGUST 2015 31 33 SHENGEN 60% (452) NON-SHENGEN 40% (304) SHENGEN 63% (586) NON-SHENGEN 37% (341)

ΔΙΑΚΡΑΤΙΚΗ ΣΥΝΔΕΣΗ (2/3) AUGUST 2015 NOVEMBER 2015 33 26 SHENGEN 63% (586) NON-SHENGEN 37% (341) SHENGEN 57% (344) NON-SHENGEN 43% (258)

ΔΙΑΚΡΑΤΙΚΗ ΣΥΝΔΕΣΗ (3/3) APRIL 2015 AUGUST 2015 6 CITIES 7 CITIES 8 CITIES GERMANY 97 ITALY 90 UNITED KINGDOM 86 FRANCE 71 CYPRUS 66 TURKEY 60 SWITZERLAND 44 BELGIUM 27 NETHERLANDS 25 AUSTRIA 20 SPAIN GERMANY 86 ITALY 76 UNITED KINGDOM 69 TURKEY 64 CYPRUS 53 FRANCE 35 SWITZERLAND BELGIUM 19 SPAIN 17 NETHERLANDS 16 ITALY 126 GERMANY 108 FRANCE 105 UNITED KINGDOM 88 TURKEY 69 CYPRUS 64 SWITZERLAND 48 SPAIN 47 BELGIUM 28 RUSSIA NETHERLANDS 26 NOVEMBER 2015

British Airways - 28 Aegean Airlines – 21 Ryanair – 16 Easyjet - 13 ΣΥΝΔΕΣΗ ΠΟΛΕΩΝ APRIL 2015 AUGUST 2015 London 77 Paris 60 Rome 56 Larnaca 52 Istanbul 48 Munich 32 Frankfurt 29 Milan Zürich 28 Brussels 27 London 62 Istanbul 55 Rome 50 Larnaca 41 Paris 31 Munich 24 Milan Zürich Frankfurt 21 Brussels 19 Berlin London 78 Paris 76 Rome 67 Istanbul 55 Larnaca  52 Milan 35 Munich 32 Frankfurt Zürich 31 Brussels 28 British Airways - 28 Aegean Airlines – 21 Ryanair – 16 Easyjet - 13 NOVEMBER 2015

53 65 42

ΑΕΡΟΠΟΡΙΚΕΣ ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ (1/2) APRIL 2015 AUGUST 2015 countries cities airports flights Aegean Airlines 23 36 293 Ryanair 7 8 73 Lufthansa 1 2 45 easyJet 4 40 Swiss International Air Lines 30 Air France 29 British Airways Alitalia 21 Turkish Airlines Scandinavian Airlines 14 KLM countries cities airports flights Aegean Airlines 28 49 349 Ryanair 7 8 72 Air France 1 3 50 Lufthansa 2 48 easyJet 4 47 Swiss International Air Lines 33 Alitalia 32 British Airways Turkish Airlines Vueling 26 Iberia 15 38 ΑΕΡΟΠΟΡΙΚΕΣ ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ 41 ΑΕΡΟΠΟΡΙΚΕΣ ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ

ΑΕΡΟΠΟΡΙΚΕΣ ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ (2/2) NOVEMBER 2015 AUGUST 2015 countries cities airports flights Aegean Airlines 23 35 36 263 Ryanair 8 9 74 Lufthansa 1 2 29 easyJet 3 7 Turkish Airlines 28 Swiss International Air Lines Alitalia 21 British Airways 20 Air France 14 Scandinavian Airlines 11 countries cities airports flights Aegean Airlines 28 49 349 Ryanair 7 8 72 Air France 1 3 50 Lufthansa 2 48 easyJet 4 47 Swiss International Air Lines 33 Alitalia 32 British Airways Turkish Airlines Vueling 26 Iberia 15 27 ΑΕΡΟΠΟΡΙΚΕΣ ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ 41 ΑΕΡΟΠΟΡΙΚΕΣ ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ

ΣΥΓΚΡΙΣΗ 2015-2016 (1/4) 756 787 2015 2016 31 31

ΣΥΓΚΡΙΣΗ 2015-2016 (2/4) 2015 2016 GERMANY 97 ITALY 90 UNITED KINGDOM 86 FRANCE 71 CYPRUS 66 TURKEY 60 SWITZERLAND 44 BELGIUM 27 NETHERLANDS 25 AUSTRIA 20 SPAIN GERMANY 104 ITALY 94 UNITED KINGDOM 82 FRANCE 79 CYPRUS 65 TURKEY 63 SWITZERLAND 43 NETHERLANDS 25 ROMANIA SPAIN 21

ΣΥΓΚΡΙΣΗ 2015-2016 (3/4) 2015 2016 53 ΠΟΛΕΙΣ 56 ΠΟΛΕΙΣ London 77 Paris 60 Rome 56 Larnaca 52 Istanbul 48 Munich 32 Frankfurt 29 Milan Zürich 28 Brussels 27 London 75 Paris 61 Larnaca 58 Istanbul 56 Rome 52 Milan 31 Munich 30 Zürich 28 Frankfurt Bucharest 25 53 ΠΟΛΕΙΣ 56 ΠΟΛΕΙΣ

ΣΥΓΚΡΙΣΗ 2015-2016 (4/4) 2015 2016 38 ΑΕΡΟΠΟΡΙΚΕΣ ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ countries cities airports flights Aegean Airlines 23 36 293 Ryanair 7 8 73 Lufthansa 1 2 45 easyJet 4 40 Swiss International Air Lines 30 Air France 29 British Airways Alitalia 21 Turkish Airlines Scandinavian Airlines 14 KLM countries cities airports flights Aegean Airlines 26 45 323 Ryanair 11 13 90 Lufthansa 1 2 42 easyJet 4 8 37 Swiss International Air Lines 29 Air France British Airways Turkish Airlines 28 Alitalia 21 KLM 14 Blue Air 38 ΑΕΡΟΠΟΡΙΚΕΣ ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ 33 ΑΕΡΟΠΟΡΙΚΕΣ ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ (1/3) Γερμανία περισσότερες αφίξεις από το αεροδρόμιο της Θεσσαλονίκης. Αρκετές πόλεις (9 έως 11). Το καλοκαίρι η Μόσχα βασικός προορισμός (σχεδόν 5 πτήσεις καθημερινά). Στη Θεσσαλονίκη είναι αρκετά ισχυρή η παρουσία των εταιρειών χαμηλού κόστους (LCC) με τη Ryanair να διατηρεί τα ηνία στην περίοδο καλοκαιρινής αιχμής δεδομένου ότι αποτελεί βάση για την εταιρεία. Σημειώνεται άυξηση της τάξεως του 60% από τον Απρίλιο στον Αύγουστο στις πτήσεις προς Ευρώπη, ενώ η μείωση από τη θερινή σεζόν στο Νοέμβριο είναι σημαντική, ξεπερναέι το 50%. Τα παραπάνω στατιστικά αποδεικνύουν την εποχικότητα του αεροδρομίου Μακεδονία. Όσον αφορά στη σύγκριση των δύο ετών 15-16 δεν παρατηρούνται ιδιαίτερες διαφορές παρά μόνο στην ενίσχυση της παρουσίας της εταιρείας Ellinair που χρησιμοποιεί το αεροδρόμιο ως την κύρια βάση της.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ (2/3) Γερμανία περισσότερες αφίξεις από το αεροδρόμιο της Αθήνας. Αρκετές πόλεις (6 - 7). Το καλοκαίρι η Ιταλία δέχεται τις περισσότερες αφίξεις από την Αθήνα (126). Το Λονδίνο βασικός προορισμός καθ’ολη τη διάρκεια του έτους και φτάνει στην περίοδο καλοκαιρινής αιχμής τις 11 πτήσεις ημερησίως. (78). Το Παρίσι έντονη εποχιακή διακύμανση: +27%, -59% Στην Αθήνα όλες οι μεγάλες αεροπορικές εταιρείες της Ευρώπης καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους, κάτι που δε συναντάται στο αεροδρόμια Μακεδονία. Η Aegean Airlines κατέχει τη μερίδα του λέοντος. Ποσοστά της τάξεως του 40%. Το καλοκαίρι πετάει σε 28 χώρες.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ (3/3) Δεν είναι τόσο ισχυρή η παρουσία των εταιρειών χαμηλού κόστους (LCC). Η Ryanair είναι η δεύτερη δύναμη χωρίς διακύμανση μέσα στο έτος. Σημειώνεται άυξηση της τάξεως του 22% από τον Απρίλιο στον Αύγουστο στις πτήσεις προς Ευρώπη, ενώ η μείωση από τη θερινή σεζόν στο Νοέμβριο αγγίζει το 34%. Τα παραπάνω στατιστικά αποδεικνύουν πως το αεροδρόμιο της πρωτεύουσας δεν παρουσιάζει μείζονα βαθμό εποχικότητας, τουλάχιστον όσο τα υπόποιπα περιφερειακά αεροδρόμια της χώρας. Όσον αφορά στη σύγκριση των δύο ετών 15-16 δεν παρατηρούνται ιδιαίτερες διαφορές για τις υπόλοιπες εταιρείες, ωστόσο οι Aegean Airlines και Ryanair έχουν ενισχύσει την παρουσία τους με την αύξηση των προορισμών. Έχει προστεθεί σταθερά μία τέταρτη πτήση της Turkish Airlines ημερησίως προς το αεροδρόμιο της Κων/πόλης για το οποίο πλέον το “Βενιζέλος” λειτουργεί τροφοδοτικά.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ “International Air Connectivity for Business. How well connected are UK airports to the world’s main business destinations?”, AirportWatch, 2011. “Air connectivity: Why it matters and how to support growth”, Hayley Morphet and Claudia Bottini. www.icao.com www.aia.gr www.flightstats.com www.Wikipedia.org

THANK YOU FOR YOUR ATTENTION!!