Prof.Dr.Myrvete Badivuku-Pantina MAKROEKONOMIA III Prof.Dr.Myrvete Badivuku-Pantina

Literatura baze: Josepg Stiglitz, Globalization and it’s discontents, W.W. Norton Company, New York, 2006 Selman Selmanaj, Globalizimi dhe tranziciooni, Prishtinë, 2006 Myrvete Badivuku-Pantina,Korporatat multinacionale dhe roli i tyre ne krijimin e Rendit te Ri Boteror, Prishtine, 2010 Olivier Blanchard, Macroeconomics, New York, 2003 N.Gregory Mankiw, Macroeconomics, New York, 2005 Rudiger Dornbusch, Stanley Fischer, Makroekonomia, Tirane, 2000

Ç’është Makroekonomia Makroekonomia studjon sjelljen e ekonomisë si një tërësi Teoria makroekonomike trajton çështjet dhe problemet ekonomike kryesore aktuale Dallimi në mes të Makroekonomisë dhe Mikroekonomisë

Shkollat e mendimit Shkolla klasike – neoklasike Shkolla kejnsiane - neokejnsiane

Bruto Produkti Vendor (GDP) BPV paraqet vleren e gjithmbarshme te te mirave dhe sherbimeve perfundimtare te prodhuara ne ekonomi ne nje periudhe te caktuar kohore (tremujor ose vjetor). GDP nominal GDP real

GDP nominal mat vleren e produktit total te ekonomise me çmimet e mbizoteruese te periudhes ne te cilen prodhohet produkti GDP real mat produktin total te prodhuar ne çdo perudhe me çmimet e nje viti baze

Tregu i te mirave Raporti ne mes te prodhimit, te ardhurave dhe kerkeses Ndryshimet ne kerkese shkaktojne ndryshime ne prodhim Ndryshimet ne prodhim shkaktojne ndryshime ne te ardhura Ndryshimet ne te ardhura shkaktojne ndryshime ne kerkesen per te mira

Komponentet e GDP-se Konsumi përfaqëson shpenzimet e konsumatorëve privat për mallra konsumi. Investimet përfaqësojnë shpenzimet që bëjnë firmat për mallra kapital. Shpenzimet qeveritare përfshijnë të gjitha shpenzimet qeveritare që bënë qeveria si për mallra konsumi ashtu edhe për investime. Eksporti neto përfaqëson diferencën midis vlerës së eksporteve dhe vlerës së importeve gjatë periudhës përkatëse.

Komponentet e kerkeses totale Kerkesa totale per te mira eshte: Z=C+I+G+X-IM C - Konsumi I - Investimet G - Shpenzimet qeveritare Eksportet neto (Eksporti-Importi): X - Eksporti IM - Importi

KONSUMI (C) Faktori kryesor qe ndikon ne konsum jane te ardhurat e disponueshme (YD) C=C(YD) C=c0 + c1YD C=c0 + c1(Y-T) c0 – niveli i konsumit kur te ardhurat e disponueshme jane te barabarta me zero c1 – prirja marxhinale per konsum T - taksat

Prirja marxhinale per konsum Pjerresia e kurbes se konsumit shpreh shtesen e konsumit per çdo njesi monetare shtese te te ardhurave te disponueshme dhe quhet prirja marxhinale per konsum (c1) C+S=YD

Funksioni i konsumit C (në €) 450 210 170 B 130 S 90 A 50 50 100 150 200 250 210 170 130 90 50 C (në €) 450 C1 = 4/5 S S = 1/5 A B Të ardhurat e disponueshme

Produkti ekuiliber Z Z=Y Fillimisht pika E, është pika ekuilibruese Me rritjen e shpenzimeve autonome, ΔA kemi zhvendosje të Z – Z’ Z’=Ă’+cY E’ AG Z = Ă+cY Ă’ E ΔA Efekti i multiplikatorit tregohet në distancë Yo-Yo’ Ă ΔY Y Yo Y’ Yo’

Multiplikatori Numri qe luan rolin e shumezuesit te efektit fillestar quhet multiplikator (s). Multiplikatori=ndryshimi ne GDP real / ndryshimi ne shpenzimet e pavarura Ose: s=ΔY/ ΔA

Investimet I=Ī Ī – investimet supozohen te dhena, te pavarura nga te ardhurat Investimet rezidenciale (blerja e shtepive ose apartmaneve nga ana e njerezve) Investimet jorezidenciale (blerja e makinave, pajisjeve, impianteve etj. nga ana e firmave)

Funksioni i konsumit dhe kërkesa agregate Grafiku i kërkesës agregate përfitohet duke mbledhur kërkesën për konsum me kërkesën për investime. AD AD=Y Z=Ă+cY E C = Ć+cY Ă I Ć Y Yo

Shpenzimet qeveritare Z=C+I+G Z= c0 + c1(Y-T) +Ī +G Ekulibri ne tregun e te mirave arrihet kur produkti barazohet me kerkesën Y=Z Prandaj: Y=c0 + c1(Y-T) +Ī +G

Investimet = Kursimet I=S: Ate çka firmat deshirojne te investojne duhet te jete e barabarte me ate çka populli dhe qeveria deshirojnë te kursejne. Nje menyre alternative e te menduarit mbi ekuilibrin ne tregun e te mirave Kursimet=Kursimet private+kursimet publike Kursimet private: S= YD – C ose S=Y-T-C Kursimet publike:S=T-G Nese T>G – sificit buxhetor, kursimet publike janë pozitive Nese T<G – deficit buxhetor, kursimet publike janë negative

Paradoksi i kursimit Ata te cilet i shpenzojne te gjitha te ardhurat e tyre jane te denuar te mbesin te varfer. Ata qe kursejne i pret nje jete e begatshme dhe e lumtur. Ngjashem: nje ekonomi qe kursen eshte nje ekonomi qe do te rritet dhe do te prosperojë. Kur kursimi rritet atehere mbetet me pak per konsum,gje qe e zvogelon kerkesen agregate dhe kjo produktin. Prandaj, politikat qe inkurajojne kursimin mund te jene te mira ne afat te mesem dhe te gjate, por ne afat te shkurte mund te çojnë ne recesion.

Paradoksi i kursimit GDP real S, I O S` I S 300 100