ΙΟΝΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΨΗΦΙΑΚΕΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΕΣ 18/9/2018 Δημήτρης Μπουντάς

DAR : A DIGITAL ASSETS REPOSITORY FOR LIBRARY COLLECTIONS Άρθρο των Iman Saleh - Noha Adly - Magdy Nagi 18/9/2018 Δημήτρης Μπουντάς

ΠΡΟΛΟΓΟΣ Το DAR είναι ένα σύστημα που αναπτύχθηκε στη Βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας. Σκοπός του : Δημιουργία και διατήρηση των ψηφιακών συλλογών της βιβλιοθήκης. Προβολή ενός μοντέλου ικανού να συνδέει τα μεταδεδομένα διαφορετικών πόρων με το περιεχόμενο. Σύσταση μιας ψηφιακής αποθήκης πόρων, υποστηρίζοντας τη δημιουργία, χρήση και διατήρηση ποικίλλων ψηφιακών πόρων. Ανάπτυξη εργαλείων διαχείρισης των συλλογών αυτών, με στόχο τη μακρά διατήρηση, διαχείριση και sharing των ψηφιακών προϊόντων. 18/9/2018 Δημήτρης Μπουντάς

ΛΟΓΟΙ ΠΟΥ ΑΝΑΠΤΥΧΘΗΚΕ ΤΟ DAR Για να αποτελέσει αποθήκη για όλους τους τύπους ψηφιακών υλικών και να παρέχει δημόσια πρόσβαση στις ψηφιακές συλλογές μέσω διαδικτυακής έρευνας και browsing. Το DAR δημιουργήθηκε για βιβλιοθήκες. Επομένως, υιοθέτησε ένα πρότυπο πληροφοριών ικανό να περιγράφει ψηφιακά αντικείμενα, τα οποία περιλαμβάνουν βιβλία, εικόνες και multimedia. 18/9/2018 Δημήτρης Μπουντάς

ΚΑΘΟΔΗΓΗΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΓΙΑ ΤΟ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟ ΤΟΥ DAR Αφομοίωση του πραγματικού περιεχομένου και των μεταδεδομένων των τεκμηρίων διαφορετικών ειδών που περιλαμβάνονται σε διαφορετικούς καταλόγους βιβλιοθηκών σε έναν συγκροτημένο αποθηκευτικό χώρο. Αυτοματοποίηση της διαδικασίας ψηφιοποίησης(digitization), ώστε να μειώνεται η ανθρώπινη παρέμβαση και να αφομοιώνεται η παραγωγή στο αποθετήριο. Διατήρηση και αρχειοθέτηση ψηφιακών μέσων, τα οποία παράγονται από το ψηφιακό εργαστήριο ή έχουν αποκτηθεί από τη βιβλιοθήκη σε ψηφιακή μορφή. Αύξηση της λειτουργικότητας και πρόσβαση σε ψηφιακά δεδομένα της βιβλιοθήκης. 18/9/2018 Δημήτρης Μπουντάς

ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΜΕ ΤΟ DAR(1) Έχει παρατηρηθεί αύξηση στις ανάγκες διατήρησης ψηφιακών δεδομένων. Παράλληλα, αυξάνονται και οι λύσεις για τη διατήρηση μέσω πολλών projects. Μερικά από αυτά είναι : Το EPrints, ένας ψηφιακός αποθηκευτικός χώρος για εκπαιδευτικά υλικά που επιτρέπει σε συγγραφείς να αρχειοθετούν τη δουλειά τους. Ο εγγεγραμμένος χρήστης παραδίδει το έγγραφό του στο αρχείο του EPrint και αυτό περιγράφεται και συντάσσεται μέσω ενός συστήματος BibTex πεδίων, που ενδείκνυται για έρευνα και τοποθετείται σε ιεράρχηση και αναγνωρίζεται από το σύστημα. Το DSpace είναι, επίσης, ένα αποθηκευτικό σύστημα για διαχείριση εκπαιδευτικού υλικού και εξαρτάται από αρχεία Dublin Core για να περιγράφούν τα στοιχεία που εισάγονται. Το σύστημα ορίζει μια ροή εργασιών για το υποβαλλόμενο υλικό και υποστηρίζει την έρευνα, το browsing και την αναζήτηση. Τα EPrints και DSpace προβάλλουν το πρωτόκολλο Open Archive Initiative. 18/9/2018 Δημήτρης Μπουντάς

ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΜΕ ΤΟ DAR(2) Το Greenstone είναι ένα ελεύθερο λογισμικό που παρέχει λύσεις για δημιουργία και έκδοση ψηφιακού υλικού. Προβάλλει μια εύχρηστη διεπαφή, ώστε να ορίζει συλλογές ψηφιακών αντικειμένων. Τα μεταδεδομένα που εξάγονται, χρησιμοποιούνται για να περιγράψουν τμήματα μέσα στη συλλογή και πως αυτά ορίζονται. Δημιουργούνται νέες συλλογές για browsing και έρευνα. Το Greenstone υποστηρίζει διαφορετικά πρότυπα έγγραφα, π.χ. HTML, PDF, DJVU και αρχεία Microsoft word. Το OpenDlib, τέλος προτείνει ένα παρόμοιο σύστημα που στοχεύει να παρέχει διευρυμένο και κατάλληλο για έρευνα περιβάλλον μέσω συνηθισμένων υπηρεσιών. Εμπορικές λύσεις βιβλιοθηκών και λογισμικό διαχείρισης εγγράφων χρησιμοποιούνται από μερικές βιβλιοθήκες και ιδρύματα για να διαχειρίζονται τα ψηφιακά τους αποθέματα. Τα περισσότερα από αυτά τα συστήματα, όμως, αποτυγχάνουν γιατί δεν απευθύνουν διαλειτουργικότητα, επεκτασιμότητα και αφομοίωση με άλλα εργαλεία και υπηρεσίες στη βιβλιοθήκη. 18/9/2018 Δημήτρης Μπουντάς

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ DAR Σε αντίθεση με τα άλλα συστήματα, τα οποία διαχειρίζονται μόνο ψηφιακά αντικείμενα και είναι αφιερωμένα σε εκπαιδευτικά υλικά, το DAR περιλαμβάνει σε έναν αποθηκευτικό χώρο όλους τους τύπους υλικών που ανήκουν στις συλλογές της βιβλιοθήκης είτε δημιουργήθηκαν ψηφιακά είτε παράχθηκαν μέσω του συστήματος. Το μοντέλο δεδομένων του DAR είναι ικανό : Να περιγράφει διαφορετικού τύπου μεταδεδομένα απαιτούμενα από την ετερογενή φύση της συλλογής, ενώ ταυτόχρονα συμβαδίζει με υπαρκτά και εξελισσόμενα πρότυπα. Περιλαμβάνει τη διαδικασία ψηφιακής μετατροπής και Οπτικής Αναγνώρισης Χαρακτήρα (OCR) στο ψηφιακό αποθετήριο. Προβάλλει τη μέγιστη δυνατή αυτοματοποίηση, ώστε να μειώσει την ανθρώπινη παρέμβαση στη διαδικασία. Αυτό είναι μοναδικό και αποκλειστικό γνώρισμα του DAR. 18/9/2018 Δημήτρης Μπουντάς

Η ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΤΟΥ DAR αποτελείται από 2 θεμελιώδεις μορφές : Το DAF (Digital Assets Factory) που είναι υπεύθυνο για την αυτοματοποίηση και την ψηφιακή μορφοποίηση. Το DAK (Digital Assets Keeper) που δρα ως αποθηκευτικός χώρος για ψηφιακό υλικό. Και τα δύο συστήματα επικοινωνούν με το σύστημα αποθήκευσης ψηφιακών αντικειμένων. 18/9/2018 Δημήτρης Μπουντάς

DAK (Digital Assets Keeper) Το DAK δρα ως αποθηκευτικός χώρος για ψηφιακό υλικό που είτε παράγεται από το ψηφιακό εργαστήριο είτε προβάλλεται απευθείας σε ψηφιακή μορφή. Όλες οι πληροφορίες που συνδέονται με ένα ψηφιακό αντικείμενο αποθηκεύονται στο DAK. Προκλήσεις που αντιμετωπίζει να δημιουργήσει ένα μοντέλο ικανό να περιγράφει όλους τους τύπους βιβλιοθηκών που περιλαμβάνουν βιβλία, χάρτες, αφίσες, slides, video, audio. Χρησιμοποιούνται 2 είδη απεικόνισης πληροφοριών : το MARC 21 και το VRA. Το MARC 21 χρησιμοποιείται για βιβλιογραφικές πληροφορίες και σχεδιάστηκε για υλικό κειμένου. Επομένως, δεν παρέχει κανένα πλεονέκτημα σε οπτικές συλλογές, αφού μπορεί να παραλείψει έννοιες και πληροφορίες σημαντικές. Αντιθέτως, το VRA (Visual Resources Association), μπορεί να καλύψει ανάγκες παραγωγής μεταδεδομένων από εικόνες, καθώς σχεδιάστηκε αποκλειστικά για έργα τέχνης – αρχιτεκτονικής και multimedia συλλογών, ώστε να τεκμηριώσει έργα του οπτικού μας πολιτισμού. Το VRA διευκολύνει τη διανομή των πληροφοριών μεταξύ των οπτικών συλλογών. 18/9/2018 Δημήτρης Μπουντάς

ΜΟΝΤΕΛΟ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΤΟΥ DAK Το μοντέλο δεδομένων του DAR είναι εμπνευσμένο από αυτό που προτείνει το VRA. Παρόλα αυτά, οι κατηγορίες VRA έχουν επεκταθεί για να προσαρμόζονται σε βιβλιογραφικές πληροφορίες που υποστηρίζονται από MARC. Αυτό οδηγεί σε ένα μοντέλο που είναι ικανό να περιγράφει : οπτικό υλικό περιγράφει γραπτό υλικό Το μοντέλο απεικονίζεται ως εξής : Σε ένα ομογενές μοντέλο που χαρακτηρίζει και τα δύο είδη δεδομένων 18/9/2018 Δημήτρης Μπουντάς

ΜΕΤΑΔΕΔΟΜΕΝΑ ΠΟΥ ΠΕΡΙΛΑΜΒΑΝΟΝΤΑΙ ΣΤΟ DAK Το DAR περιλαμβάνει στο σύστημά του έξι κατηγορίες μεταδεδομένων περιγράφοντας το υλικό και τις ψηφιακές αναπαραγωγές του. Περιγραφικά Μεταδεδομένα Μεταδεδομένα Ψηφιακού Περιεχομένου Μεταδεδομένα Αρχειοθέτησης Κωδικοποιημένα Μεταδεδομένα Μεταδεδομένα με Περιορισμούς Πνευματικών Δικαιωμάτων Μεταδεδομένα Αυθεντικότητας και Έγκρισης 18/9/2018 Δημήτρης Μπουντάς

ΠΕΡΙΓΡΑΦΙΚΑ ΜΕΤΑΔΕΔΟΜΕΝΑ Αυτή η κατηγορία περιλαμβάνει μεταδεδομένα κοινά σε όλους τους τύπους των Φυσικών και Ψηφιακών Αντικειμένων. Αυτά είναι τα εξής : Τύπος, όπου για ένα Φυσικό Αντικείμενο μπορεί να είναι ένα έργο ζωγραφικής, κτίριο, χάρτης ή ένα γεγονός. Για ένα Ψηφιακό Αντικείμενο το υλικό μπορεί να είναι slide, video, ηχητικό απόσπασμα ή φωτογραφία. Τίτλος Δημιουργός, όπου ένας δημιουργός μπορεί να είναι ο συντάκτης, εκδότης, καλλιτέχνης ή αρχιτέκτονας. Ημερομηνία, που αντιπροσωπεύει την ημερομηνία της δημιουργίας, αλλαγής ή αποκατάστασης. Άλλα μεταδεδομένα περιλαμβάνουν τομείς, όπως γλώσσα, ISBN και εκδότη στην περίπτωση ενός βιβλίου, καθώς και τεχνική και υλικό για έργο τέχνης. 18/9/2018 Δημήτρης Μπουντάς

ΜΕΤΑΔΕΔΟΜΕΝΑ ΨΗΦΙΑΚΟΥ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΥ Εδώ περιλαμβάνονται τα μεταδεδομένα που περιγράφουν ένα ψηφιακό αντικείμενο του αποθετηρίου του DAR. Το ψηφιακό αποθετήριο της Βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας υποστηρίζει ποικίλα σχήματα ψηφιακών αντικειμένων, όπως JPG, TIFF, PDF, DJVU, κείμενο που ΄΄αναγνωρίστηκε΄΄ με OCR και άλλα. Μεταδεδομένα όπως η ανάλυση εικόνας, διαστάσεις, σχεδιαγράμματα ή μια διάρκεια ενός video εξάγονται από τα ψηφιακά αρχεία και αποθηκεύονται στον Ψηφιακό Φύλακα, στο DAK. Σ΄ αυτή τη φάση προσαρμόζονται τα κατάλληλα εργαλεία για διαχείριση των νέων σχημάτων αρχείων. 18/9/2018 Δημήτρης Μπουντάς

ΜΕΤΑΔΕΔΟΜΕΝΑ ΑΡΧΕΙΟΘΕΤΗΣΗΣ Σε αυτόν τον τομέα περιλαμβάνονται τα μεταδεδομένα σχετικά με την τοποθεσία αρχειοθέτησης ενός αρχείου Ψηφιακού Αντικειμένου. Η αρχειοθετημένη πληροφορία αποτελείται από το μέσο αρχειοθέτησης ενός ανιχνευτή (identifier). Η ίδια αρχειοθετημένη πληροφορία μπορεί να προσκολληθεί στο Ψηφιακό Αντικείμενο, δηλώνοντας τη φυσική τοποθεσία όπου μπορεί να ανιχνευθεί το αντικείμενο, καθώς και το ίδρυμα που το κατέχει. 18/9/2018 Δημήτρης Μπουντάς

ΚΩΔΙΚΟΠΟΙΗΜΕΝΑ ΜΕΤΑΔΕΔΟΜΕΝΑ Τα κωδικοποιημένα αντικείμενα για την έκδοση αποθηκεύονται σε μια online αποθήκευση. Τα μεταδεδομένα έκδοσης περιλαμβάνουν την πορεία του δημοσιευμένου ψηφιακού αντικειμένου στον κεντρικό server, την ημερομηνία της έκδοσης, τη διάρκεια της έκδοσης, καθώς επίσης και την κατηγορία των χρηστών που στοχεύει να απευθυνθεί π.χ., ερευνητές, κ.λπ.... Η πορεία αρχείων συνδέεται με κάθε ψηφιακό αντικείμενο, εκτιμώντας ότι τα υπόλοιπα πεδία είναι αποθηκευμένα στο επίπεδο Συλλογής. 18/9/2018 Δημήτρης Μπουντάς

ΜΕΤΑΔΕΔΟΜΕΝΑ ΜΕ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΥΣ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ Περιορισμοί δικαιώματος αντιγραφής στα περιεχόμενα του αποθηκευτικού χώρου εκδηλώνονται με τον ορισμό του δικαιώματος πρόσβασης που προσκολλάται σε κάθε αντικείμενο. Αποτελείται από μία πρόταση πνευματικών δικαιωμάτων που συνδέεται με το εικονικό αντικείμενο. Επίσης, ένα επίπεδο δικαιώματος πρόσβασης χρησιμοποιείται από το σύστημα για να προσδιορίσει αν το οπτικό αντικείμενο και τα σχετικά με αυτό ψηφιακά αντικείμενα είναι ελεύθερα να αντιγράφουν περιορισμούς. Αυτό το επίπεδο χρησιμοποιείται από την εκδοτική διεπαφή για να καθορίσει την έκθεση των αντικειμένων. Είτε να προβάλλει μόνο τα μεταδεδομένα, είτε ολόκληρα τα ψηφιακά αντικείμενα είτε μόνο μέρη του. 18/9/2018 Δημήτρης Μπουντάς

ΜΕΤΑΔΕΔΟΜΕΝΑ ΑΥΘΕΝΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗΣ Χρήστες του DAR αναγνωρίζονται από ένα όνομα χρήστη και έναν κωδικό. Ακόμη, ομάδες χρηστών ορίζονται από το αν ο χρήστης ανήκει σε μία ή περισσότερες ομάδες. Άδειες δίνονται σε κάθε χρήστη ή ομάδα οι οποίες ελέγχονται προτού έχουν πρόσβαση σε αιτήσεις ή σε ψηφιακά αντικείμενα. Τα δικαιώματα των χρηστών ή των ομάδων μπορούν να προσδιοριστούν στο επίπεδο του Visual Object (οπτικού αντικειμένου) ή, περισσότερο πρακτικό, στο επίπεδο της συλλογής. 18/9/2018 Δημήτρης Μπουντάς

DAF (Digital Assets Factory) Το εργαστήριο ψηφιακών υλικών διαχειρίζεται το σύνολο των συλλογών της Βιβλιοθήκης και πραγματοποιεί έναν από τους σημαντικότερους στόχους του DAR, την αυτοματοποίηση της Ψηφιοποίησης. Το εργαστήριο παρέχει τα εργαλεία για το χειρισμό των Μεταδεδομένων, την επικύρωση στο υλικό, καθώς και την αρχειοθέτηση σε υλικό για μακροχρόνια συντήρηση. Το μεταλλαγμένο υλικό μέσα σ’ αυτό το ψηφιακό εργαστήριο περνάει από τις εξής φάσεις : Σκανάρισμα του υλικού. Επεξεργασία των σκαναρισμένων αρχείων για βελτίωση της ποιότητας. Εκτέλεση της Οπτικής Αναγνώρισης Χαρακτήρα (OCR) στο υλικό κειμένου. Κωδικοποίηση του ψηφιοποιημένου υλικού με την παραγωγή μιας εκδοχής κατάλληλης για έκδοση. Αρχειοθέτησης της παραγωγής κάθε βήματος της ψηφιοποίησης με 2 backup, το 1 σε CD και το άλλο σε μαγνητική ταινία. 18/9/2018 Δημήτρης Μπουντάς

ΤΟ DAF ΣΧΗΜΑΤΟΠΟΙΗΜΕΝΟ Φάσεις ψηφιοποίησης 18/9/2018 Δημήτρης Μπουντάς

ΟΙ ΚΥΡΙΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΤΟΥ DAF Να παρέχει ένα σύστημα Βάσεων Δεδομένων για να διατηρηθεί η διαδικασία ψηφιοποίησης μέσω σκαναρίσματος, OCR, αρχειοθέτησης και έκδοσης. Η διατήρηση ψηφιακού υλικού, η ενοποίηση της συμβατότητας των αντικειμένων και ο εξαντλητικός έλεγχος των παραγόμενων αρχείων και φακέλων. Η παροχή αναφορών σε διάφορα επίπεδα διαχείρισης που περιγράφουν την εργασία σε καθημερινή ή εβδομαδιαία βάση και να επιτρέπει διαδικτυακή έρευνα σχετικά με το υλικό και τη μορφή του μέσα στο ψηφιακό εργαστήριο. Η εφαρμογή συγκεκριμένων κωδικοποιήσεων στο υλικό που σκανάρεται, ώστε να είναι κατάλληλο για ηλεκτρονική δημοσίευση. Η διαχείριση της αρχειοθέτησης και ανάκτησης του ψηφιοποιημένου υλικού. 18/9/2018 Δημήτρης Μπουντάς

ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΤΟΥ DAR χρηστών : οι χειριστές Ψηφιοποίησης, οι βιβλιοθηκάριοι και οι καταληκτικοί χρήστες. Τα εργαλεία διαχείρισης είναι τα εξής : Εργαλείο διαχείρισης – Administration Tool Ο πελάτης ψηφιοποίησης – Digitization Client Εργαλείο Αρχειοθέτησης – Archiving Tool Εργαλείο Κωδικοποίησης – Encoding Tool Εργαλείο Καταλογογράφησης – Cataloging Tool Διεπαφή Έκδοσης – Publishing Interface Εργαλείο ολοκλήρωσης με Integrated Library System Αυθεντικοποίηση και Έγκριση – Authentication & Authorization Πύλη Open Archive Initiative 18/9/2018 Δημήτρης Μπουντάς

ΡΟΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΟΥ DAR (ΣΧΗΜΑΤΟΠΟΙΗΜΕΝΗ) 18/9/2018 Δημήτρης Μπουντάς

ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΤΟΥ ΨΗΦΙΑΚΟΥ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟΥ DAF Να παρέχει περισσότερα γραφικά εργαλεία για την καλύτερη διαχείριση της ροής εργασιών. Να ενισχύσει τα εργαλεία του DAF με άλλα απλούστερα, ώστε να συμβάλουν στη μείωση της χειρωνακτικής παρέμβασης. Να υιοθετηθούν τα πρότυπα METS και MODS για την παροχή διαγλωσσικής ανάκτησης πληροφοριών. Να παρέχεται υποστήριξη μέσω των ψηφιακών πρωτοκόλλων για τη διαλειτουργικότητα των βιβλιοθηκών. Να συντονίζεται με όλα τα τμήματα της Βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας, ώστε να λαμβάνονται τα επεξεργασμένα πολυμέσα από το DAR. Να εφαρμόζει την υψηλότερη διαχείριση ασφάλειας στα πνευματικά δικαιώματα. 18/9/2018 Δημήτρης Μπουντάς

ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΣΤΗ ΒΑΣΗ ΤΟΥ DAR ΜΕ ΘΕΜΑ ΤΙΣ ΠΥΡΑΜΙΔΕΣ 18/9/2018 Δημήτρης Μπουντάς

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗΣ 18/9/2018 Δημήτρης Μπουντάς

ΔΙΚΤΥΟΓΡΑΦΙΑ http://www.vraweb.org/vracore3.htm http://www.openarchives.org http://software.eprints.org http://www.loc.gov/marc http://www.vtls.com http://www.bibalex.org http://archive.bibalex.org/mybook 18/9/2018 Δημήτρης Μπουντάς

Digital assets repository Thank You 07/02/2007 Δημήτρης Μπουντάς 26 18/9/2018 Δημήτρης Μπουντάς

ΤΕΛΟΣ 18/9/2018 Δημήτρης Μπουντάς