2. Οι αξίες της ΕΕ

Κατοχύρωση και σημασία Η ΕΕ βασίζεται στις αξίες του σεβασμού της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, της ελευθερίας, της δημοκρατίας, της ισότητας, του κράτους δικαίου, καθώς και του σεβασμού των δικαιωμάτων του ανθρώπου, συμπεριλαμβανομένων των δικαιωμάτων των προσώπων που ανήκουν σε μειονότητες. Συνέπειες: 1) σεβασμός από τις προς ένταξη χώρες, 2) κυρώσεις πολιτικού χαρακτήρα στα ΚΜ, 3) Σεβασμός από τα ΚΜ όταν εφαρμόζουν το δίκαιο της ΕΕ.

Το άρθρο 7 ΣΕΕ 7.1 Το Συμβούλιο αποφασίζει με πλειοψηφία των 4/5 των μελών του και με έγκριση του ΕΚ, διαπιστώνει την ύπαρξη σαφούς κινδύνου σοβαρής παραβίασης από κράτος μέλος των αξιών του άρθρου 7.2. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο αποφασίζει ομόφωνα, κατόπιν έγκριση του ΕΚ ότι υπάρχει σοβαρή παραβίαση. 7.3 Το Συμβούλιο αποφασίζει με ειδική πλειοψηφία την αναστολή ορισμένων δικαιωμάτων τα οποία απορρέουν από την εφαρμογή των συνθηκών, συμπεριλαμβανομένων των δικαιωμάτων ψήφου. Οι υποχρεώσεις παραμένουν.

Ανθρώπινη αξιοπρέπεια Ελληνικό σύνταγμα: πρωταρχική υποχρέωση της Πολιτείας. Πολλές εφαρμογές: άσκηση βίας, ιδιωτική οικονομική πρωτοβουλία. Συγκριτικό δίκαιο: δικαίωμα σε μια αξιοπρεπή ζωή: οικονομικά, κοινωνικά, πολιτιστικά δικαιώματα. Χάρτης Θεμελιωδών Δικαιωμάτων: πέντε άρθρα, αξιοπρέπεια, δικαίωμα στη ζωή, στην ακεραιότητα του προσώπου, μη εξευτελιστική μεταχείριση, όχι στη δουλεία και στην αναγκαστική εργασία.

Άρθρο 1(ανθρώπινη αξιοπρέπεια) «Η ανθρώπινη αξιοπρέπεια είναι απαραβίαστη. Πρέπει να είναι σεβαστή και να προστατεύεται». Διαστάσεις: ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα, αξιοκρατία. Φορείς: όλοι οι άνθρωποι, ανήλικοι, φυλακισμένοι, ασθενείς (σωματικά, διανοητικά, ψυχικά) Αποδέκτες: ΕΕ, κράτη μέλη, ιδιώτες (άμεση τριτενέργεια) Απαράδεκτη η άσκηση θεμ. δικ., που την προσβάλλουν (απεργία ιατρών κλπ) ΔΕΕ, Omega, 2004, παίγνια και εικονικοί φόνοι, Γερμανία Συνθήκες κράτησης μεταναστών, προσδιορισμός γενετήσιου προσανατολισμού.

Άρθρο 2 (Δικαίωμα στη ζωή) «Κάθε πρόσωπο έχει δικαίωμα στη ζωή. Κανείς δεν μπορεί να καταδικαστεί στη ποινή του θανάτου, ούτε να εκτελεστεί». Η ζωή ξεκινάει από τη γέννηση, όχι από τη σύλληψη. Το έμβρυο δεν έχει δικαίωμα στη ζωή. Δεν αναγνωρίζεται το δικαίωμα στο θάνατο. Τα κράτη μπορούν να απαγορεύσουν την ευθανασία και την υποβοηθούμενη αυτοκτονία. Υπόθεση Οτσαλάν κατά Τουρκίας (2005) Όχι απέλαση εάν σε χώρα με θανατική ποινή. Frontex, η χρήση βίας από τα κράτη μέλη αναλογική. Περιορισμοί: πόλεμος, νόμιμη άμυνα.

Άρθρο 3 (ακεραιότητα του προσώπου) Σωματική ακεραιότητα (όχι βασανιστήρια, μορφές ιατρικών θεραπειών (ΕΔΔΑ, 2010, Μάρτυρες του Ιεχωβά κατά Ρωσίας) Διανοητική ακεραιότητα (όχι ψυχολογική πίεση) Ευγονικές πρακτικές (όχι εκστρατείες στείρωσης, Ρομά, Σλοβακία), όχι εξαναγκασμένες εγκυμοσύνες. Όχι το σώμα ως εμπόρευμα, ναι στις μεταμοσχεύσεις Οδηγία 98/44/ΕΚ, όχι δίπλωμα ευρεσιτεχνίας για έρευνες στο σώμα, στα διάφορα στάδια σχηματισμού και ανάπτυξης, ή όταν καταστροφή των εμβρύων. Όχι αναπαραγωγική κλωνοποίηση, ναι η θεραπευτική.

Άρθρο 4 (βασανιστήρια, εξευτελιστική μεταχείριση) Συνθήκες κράτησης, εξαναγκαστικές εξαφανίσεις προσώπων, αρχή της μη επαναπροώθησης. Κανονισμός 1236/2005, όχι εξαγωγή μέσων ταπείνωσης Βασανιστήρια: πρόκληση έντονου σωματικού ή ψυχικού πόνου (απόσπαση ομολογίας, εκφοβισμός) Ανακρίσεις: ηλεκτροσόκ, κάψιμο, κρέμασμα, βιασμός, εικονικός πνιγμός, γύμνια, απομόνωση, στέρηση ύπνου, έκθεση σε θόρυβο και υψηλές θερμοκρασίες. Αρχή μη επαναπροώθησης: όχι απέλαση εάν σοβαρός κίνδυνος θανάτου ή βασανιστηρίων M.S.S./ Βέλγιο, Ελλάδα (2011), όχι εάν Κ.Μ. απάνθρωπη μεταχείριση.

Άρθρο 5 (δουλεία και αναγκαστική εργασία) Εμπορία ανθρώπων, trafficking, βία κατά των γυναικών, εκμετάλλευση παιδιών, παράνομοι μετανάστες Δουλεία: δουλοπαροικία, για χρέη, αναγκαστικός γάμος Διακίνηση προσώπων, με απειλή ή χρήση βίας, απαγωγή, εξαπάτηση, παραπλάνηση, ευάλωτη θέση. Σύμβαση Europol, Οδηγία 2011/36/ΕΕ Αφαίρεση οργάνων Παράνομες υιοθεσίες, εφόσον συνιστούν αντικειμενική υπόσταση εμπορίας ανθρώπων. Αναγκαστική εργασία: μεγαλύτερη θητεία αντιρρησιών συνείδησης, επίταξη ναι εάν ζωτικό κοινωνικό συμφέρον.

Όρια προστασίας του Χάρτη Δεν δημιουργεί νέες αρμοδιότητες, δικαιώματα, ελευθερίες και αρχές. Οι διατάξεις του αφορούν τα όργανα της ΕΕ και τα ΚΜ όταν εφαρμόζουν το δίκαιο της ΕΕ. Δημιουργία δικαιωμάτων μέσω γενικών αρχών του δικαίου από το ΔΕΕ (τεκμήριο αθωότητας, δικαίωμα στην ακεραιότητα του προσώπου) Περιορισμοί των θεμελιωδών δικαιωμάτων και λόγους δημοσίου συμφέροντος και προστασία του πυρήνα των δικαιωμάτων. Τήρηση της ΕΣΔΑ. Προστασία των εθνικών συνταγματικών δικαιωμάτων.

Γενικές αρχές του δικαίου Επιχειρηματική ελευθερία προς κατασκευή και πώληση παιχνιδιών που εξοικειώνουν με το φόνο. Αντίθετο δικαίωμα, το δικαίωμα στην αξιοπρέπεια. ΔΕΕ: να ισχύσει το Γερμανικό Σύνταγμα. Η ΕΕ ως ενιαίος συνταγματικός χώρος. Οδηγία 98/44/ΕΚ για την έννομη προστασία των βιοτεχνολογικών εφευρέσεων. Είναι σύμφωνη με το δικαίωμα στην ακεραιότητα του προσώπου; Γενική αρχή του δικαίου: απαγορεύεται το ανθρώπινο σώμα να μπορεί να αποτελεί εφεύρεση δυνάμενη να κατοχυρωθεί με δίπλωμα ευρεσιτεχνίας. Σημασία και ιεράρχηση της γενικής αρχής του δικαίου.