Κεφάλαιο 15 Οι δημόσιες δαπάνες και η χρηματοδότησή τους Κεφάλαιο 15 Οι δημόσιες δαπάνες και η χρηματοδότησή τους

Περιγραφή κεφαλαίου Ο κρατικός προϋπολογισμός: Δεδομένα και αριθμοί Δημόσιες δαπάνες, φόροι και μακροοικονομία Έλλειμμα του κρατικού προϋπολογισμού και δημόσιο χρέος Ελλείμματα του κρατικού προϋπολογισμού και πληθωρισμός

Ο κρατικός προϋπολογισμός: Δεδομένα και αριθμοί Συνολικές δημόσιες δαπάνες. Τρεις κατηγορίες δημοσίων δαπανών Δημόσιες δαπάνες για αγαθά και υπηρεσίες(G) Μεταβιβαστικές πληρωμές (TR) Καθαρούς τόκους για την εξυπηρέτηση του δημόσιου χρέος(INT) Επίσης: Επιδοτήσεις μείον πλεονάσματα των δημόσιων επιχειρήσεων. Σχετικά μικρής κλίμακας, για αυτό και δεν τη λαμβάνουμε υπόψη

Ο κρατικός προϋπολογισμός: Δεδομένα και αριθμοί Συνολικές δημόσιες δαπάνες. Τρεις κατηγορίες δημοσίων δαπανών Δημόσιες δαπάνες για αγαθά και υπηρεσίες (G) Δημόσια επένδυση, οι οποίες αντιστοιχούν σε περίπου 1/6 των συνολικών δημόσιων δαπανών, αναφέρονται στην αγορά αγαθών, υπηρεσιών και κεφαλαιουχικών αγαθών Οι δαπάνες δημόσιας κατανάλωσης αντιστοιχούν σε περίπου 5/6 των συνολικών δημόσιων αγορών

Ο κρατικός προϋπολογισμός: Δεδομένα και αριθμοί Συνολικές δημόσιες δαπάνες. Τρεις κατηγορίες δημοσίων δαπανών Μεταβιβαστικές πληρωμές (TR) Οι μεταβιβαστικές πληρωμές αποτελούν πληρωμές προς τους ιδιώτες για τις οποίες το Δημόσιο δεν λαμβάνει σε αντάλλαγμα αγαθά και υπηρεσίες της τρέχουσας περιόδου Παραδείγματα: επιδόματα κοινωνικής ασφάλισης, συντάξεις δημοσίων υπαλλήλων, πληρωμές κοινωνικής πρόνοιας

Ο κρατικός προϋπολογισμός: Δεδομένα και αριθμοί Συνολικές δημόσιες δαπάνες. Τρεις κατηγορίες δημοσίων δαπανών Οι καθαροί τόκοι (INT) Είναι η διαφορά των τόκων που καταβάλλονται στους κατόχους κρατικών ομολόγων μείον τους τόκους που εισπράττει το Δημόσιο Το Δημόσιο εκδίδει δάνεια σε φοιτητές, αγρότες, μικρές επιχειρήσεις

Ο κρατικός προϋπολογισμός: Δεδομένα και αριθμοί Συνολικές δημόσιες δαπάνες Οι συνολικές δημόσιες (σε ομοσπονδιακό, πολιτειακό και τοπικό επίπεδο) δαπάνες κυμαίνονται σε περίπου 39% του ΑΕΠ (Σχήμα 15.1)

Σχήμα 15.1: Συνολικές δημόσιες δαπάνες: σε ομοσπονδιακό, πολιτειακό και τοπικό επίπεδο, 1940–2014 Sources: National Income and Product Accounts, Bureau of Economic Analysis, www.bea.gov. GDP: Table 1.1.5; components of government outlays: Table 3.1. For detailed updates and projections of the Federal budget by the Congressional Budget Office, see www.cbo.gov.

Ο κρατικός προϋπολογισμός: Δεδομένα και αριθμοί Συνολικές δημόσιες δαπάνες Οι δημόσιες δαπάνες για αγαθά και υπηρεσίες αυξήθηκαν ραγδαία στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο Οι δημόσιες δαπάνες για αγαθά και υπηρεσίες αυξήθηκαν και κατά τα διάρκεια άλλων πολέμων Μετά τα τέλη της δεκαετίας του ‘60, οι δημόσιες δαπάνες για αγαθά και υπηρεσίες σημείωσαν μείωση από 23% περίπου του ΑΕΠ σε 17% περίπου του ΑΕΠ στα τέλη της δεκαετίας του ‘90 Αυξήθηκαν απότομα στη χρηματοπιστωτική κρίση του 2008 αλλά έκτοτε έχουν μειωθεί σε περίπου 18% του ΑΕΠ

Ο κρατικός προϋπολογισμός: Δεδομένα και αριθμοί Συνολικές δημόσιες δαπάνες Οι μεταβιβαστικές πληρωμές σημειώνουν σταθερή αύξηση Η μέση τιμή τους έφτασε το 12% του ΑΕΠ τη δεκαετία του 2000 πριν τη χρηματοπιστωτική κρίση και στη συνέχεια 15% του ΑΕΠ Πολλά κοινωνικά προγράμματα, όπως Κοινωνικής Ασφάλισης, Ιατρικής Περίθαλψης, Ιατρικής Βοήθειας (Medicare, Medicaid) έχουν επεκταθεί διαχρονικά

Ο κρατικός προϋπολογισμός: Δεδομένα και αριθμοί Συνολικές δημόσιες δαπάνες Οι καθαροί τόκοι έχουν επίσης μεταβληθεί στο πέρασμα των χρόνων Διπλασιάστηκαν κατά την περίοδο 1941 - 1946 λόγω του υψηλού δημόσιου χρέους για τη χρηματοδότηση του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου Αυξήθηκαν σημαντικά τη δεκαετία του ‘80, καθώς τόσο το δημόσιο χρέος και τα επιτόκια αυξήθηκαν απότομα Μειώθηκαν τη δεκαετία του ‘90 και του 2000 εξαιτίας των χαμηλότερων επιτοκίων

Ο κρατικός προϋπολογισμός: Δεδομένα και αριθμοί Συνολικές δημόσιες δαπάνες Συγκρίνοντας τις δημόσιες δαπάνες των ΗΠΑ με αυτές άλλων χωρών ανακαλύπτουμε ότι οι ΗΠΑ δαπανά λιγότερα ως ποσοστό του ΑΕΠ από ό,τι σχεδόν κάθε άλλη χώρα του ΟΟΣΑ (Πίνακας 15.1)

Πίνακας 15.1: Δημόσιες δαπάνες σε 18 χώρες – μέλη του ΟΟΣΑ ως ποσοστό του ΑΕΠ, 2014

Ο κρατικός προϋπολογισμός: Δεδομένα και αριθμοί Φόροι Τα συνολικά φορολογικά έσοδα αυξήθηκαν από περίπου 16% του ΑΕΠ το 1940 σε περίπου 29% το 2000, στη συνέχεια μειώθηκαν σε περίπου 25% το 2011, και αυξήθηκαν και πάλι σε περίπου 27% το 2014 (Σχήμα 15.2)

Σχήμα 15.2: Φόροι: σε ομοσπονδιακό, πολιτειακό και τοπικό επίπεδο, 1940–2014 Sources: National Income and Product Accounts, Bureau of Economic Analysis, www.bea.gov. GDP: Table 1.1.5; components of government receipts: Table 3.1.

Ο κρατικός προϋπολογισμός: Δεδομένα και αριθμοί Φόροι Τέσσερις βασικές κατηγορίες Προσωπικοί φόροι (φόροι εισοδήματος και ακίνητης περιουσίας) Εισφορές για την κοινωνική ασφάλιση Φόροι επί της παραγωγής και των εισαγωγών Εταιρικοί φόροι

Ο κρατικός προϋπολογισμός: Δεδομένα και αριθμοί Φόροι Η σύνθεση των δημόσιων δαπανών και εσόδων: Η ομοσπονδιακή κυβέρνηση σε σύγκριση με τις πολιτειακές και τοπικές κυβερνήσεις Για να έχουμε μια συνολική εικόνα των δημοσίων δαπανών, συνήθως συνδυάζουμε τις δημόσιες δαπάνες σε ομοσπονδιακό, πολιτειακό και τοπικό επίπεδο Ωστόσο, η σύνθεση του προϋπολογισμού της ομοσπονδιακής κυβέρνησης είναι σχετικά διαφορετική από αυτή των προϋπολογισμών πολιτειακής και τοπικής κυβέρνησης (Πίνακας 15.2)

Πίνακας 15.2: Δημόσια έσοδα και τρέχουσες δαπάνες, 2014

Ο κρατικός προϋπολογισμός: Δεδομένα και αριθμοί Φόροι Η σύνθεση των δημόσιων δαπανών και εσόδων Δημόσια κατανάλωση Τα 2/3 περίπου των τρεχουσών δαπανών πολιτειακής και τοπικής κυβέρνησης αποτελούν δαπάνες αγαθών και υπηρεσιών Αντίθετα, 30% περίπου των τρεχουσών δαπανών της ομοσπονδιακής κυβέρνησης αποτελούν δαπάνες αγορών και υπηρεσιών και τα 2/3 αυτών δαπανώνται για τους σκοπούς της εθνικής άμυνας Άνω του 80% όλων των δημόσιων δαπανών αγαθών και υπηρεσιών που δεν αφορούν την εθνική άμυνα εκτελείται από τις πολιτειακές και τις τοπικές κυβερνήσεις

Ο κρατικός προϋπολογισμός: Δεδομένα και αριθμοί Φόροι Η σύνθεση των δημόσιων δαπανών και εσόδων: Μεταβιβαστικές πληρωμές Το σχετικό βάρος των μεταβιβαστικών πληρωμών είναι μεγαλύτερο στον ομοσπονδιακό προϋπολογισμό από ό,τι στους προϋπολογισμούς πολιτειακών και τοπικών κυβερνήσεων Οι επιχορηγήσεις αφορούν κονδύλια από την ομοσπονδιακή κυβέρνησης στις πολιτειακές και τοπικές κυβερνήσεις Καθαροί τόκοι Οι καθαροί τόκοι αποτελούν μια σημαντική συνιστώσα της συνολικής ομοσπονδιακής δαπάνης Είναι μικρού μεγέθους και ενίοτε αρνητική για τις πολιτειακές και τοπικές κυβερνήσεις

Ο κρατικός προϋπολογισμός: Δεδομένα και αριθμοί Φόροι Σύνθεση των φόρων Περί το 80% των εσόδων της ομοσπονδιακής κυβέρνησης προέρχεται από τους προσωπικούς φόρους και τις εισφορές για κοινωνική ασφάλιση, ενώ μόλις περίπου 20% από τα πολιτειακά και τοπικά έσοδα Οι φόροι επί της παραγωγής και των εισαγωγών αποτελούν το 50% περίπου των εσόδων των πολιτειακών και τοπικών κυβερνήσεων, αλλά μόνο 4% των ομοσπονδιακών κυβερνήσεων

Ο κρατικός προϋπολογισμός: Δεδομένα και αριθμοί Ελλείμματα και πλεονάσματα Όταν οι δαπάνες υπερβαίνουν τα έσοδα, τότε υπάρχει έλλειμμα. Όταν τα έσοδα υπερβαίνουν τις δαπάνες, τότε υπάρχει πλεόνασμα Τυπικά, έλλειμμα= δαπάνες – φορολογικά έσοδα = [δημόσιες δαπάνες αγαθών και υπηρεσιών+ μεταβιβαστικές πληρωμές + καθαροί τόκοι] – φορολογικά έσοδα = (G + TR + INT) – T (15.1)

Ο κρατικός προϋπολογισμός: Δεδομένα και αριθμοί Ελλείμματα και πλεονάσματα Ένας άλλος χρήσιμος ορισμός του ελλείμματος είναι το πρωτογενές έλλειμμα του κρατικού προϋπολογισμού, όπου οι καθαροί τόκοι δεν συμπεριλαμβάνονται στις δημόσιες δαπάνες Πρωτογενές έλλειμμα = δαπάνες – καθαροί τόκοι – φορολογικά έσοδα = [δημόσιες δαπάνες αγαθών και υπηρεσιών + μεταβιβαστικές πληρωμές] – φορολογικά έσοδα = (G + TR) – T (15.2)

Ο κρατικός προϋπολογισμός: Δεδομένα και αριθμοί Ελλείμματα και πλεονάσματα Το συνολικό έλλειμμα δηλώνει το ποσό που θα πρέπει να δανειστεί το Δημόσιο για να καλύψει όλες τις δαπάνες του Το πρωτογενές έλλειμμα δηλώνει αν τα δημόσια έσοδα είναι αρκετά για την κάλυψη των τρεχουσών δαπανών και μεταβιβαστικών πληρωμών του δημοσίου Το πρωτογενές έλλειμμα δεν λαμβάνει υπόψη τις πληρωμές τόκων, λόγω του ότι αποτελούν πληρωμές για παρελθοντικές δημόσιες δαπάνες (Σχήμα 15.3)

Σχήμα 15.3: Συνολικό και πρωτογενές έλλειμμα του κρατικού προϋπολογισμού

Ο κρατικός προϋπολογισμός: Δεδομένα και αριθμοί Ελλείμματα και πλεονάσματα Ο διαχωρισμός των δημόσιων δαπανών για αγαθά και υπηρεσίες σε δαπάνες δημόσιας επένδυσης και δημόσιας κατανάλωσης δημιουργεί δύο άλλες μορφές ελλειμμάτων Το τρέχον έλλειμμα ισούται με το έλλειμμα μείον τη δημόσια δαπάνη Το πρωτογενές τρέχον έλλειμμα ισούται με το πρωτογενές έλλειμμα μείον τη δημόσια επένδυση, που ισούται με το τρέχον έλλειμμα μείον τους τόκους

Ο κρατικός προϋπολογισμός: Δεδομένα και αριθμοί Ελλείμματα και πλεονάσματα Το τρέχον έλλειμμα και το πρωτογενές τρέχον έλλειμμα συνήθως κινούνται μαζί διαχρονικά (Σχήμα 15.4) Μεγάλα τρέχοντα ελλείμματα σημειώθηκαν στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, στα μέσα της δεκαετίας του ‘70 και στις αρχές της δεκαετίας του ‘80 Το πρωτογενές τρέχον έλλειμμα κατέστη πρωτογενές πλεόνασμα αρκετές χρονιές των δεκαετιών του ‘80 και του ‘90, αλλά οι υψηλοί τόκοι διατήρησαν το συνολικό έλλειμμα σε υψηλό επίπεδο έως τα τέλη της δεκαετίας του ‘90 Το έλλειμμα αυξήθηκε τη δεκαετία του 2000 και στη συνέχεια αυξήθηκε ραγδαία λόγω των αυξημένων δημόσιων δαπανών κατά τη διάρκεια της Μεγάλης Ύφεσης

Σχήμα 15.4: Τρέχον έλλειμμα και πρωτογενές τρέχον έλλειμμα: σε ομοσπονδιακό, πολιτειακό και τοπικό επίπεδο, 1940–2014 Sources: National Income and Product Accounts, Bureau of Economic Analysis, www.bea.gov. GDP: Table 1.1.5; current deficit: Table 3.1; primary current deficit: authors’ calculations from data on deficit and net interest paid in Table 3.1.

Δημόσιες δαπάνες, φόροι και μακροοικονομία Δημοσιονομική πολιτική και συνολική ζήτηση Μια αύξηση των δημοσίων δαπανών για αγαθά και υπηρεσίες αυξάνει τη συνολική ζήτηση μετατοπίζοντας την καμπύλη IS προς τα πάνω Η επίδραση των φορολογικών μεταβολών εξαρτάται από το οικονομικό υπόδειγμα Οι κλασικοί αποδέχονται την πρόταση της ρικαρδιανής ισοδυναμίας, σύμφωνα με την οποία οι μεταβολές των αυτόνομων φόρων δεν επηρεάζουν την επιθυμητή εθνική αποταμίευση ή τη συνολική ζήτηση Οι κεϊνσιανοί θεωρούν ότι μια μείωση των φόρων θα τονώσει την κατανάλωση και θα μειώσει την επιθυμητή εθνική αποταμίευση, και συνεπώς θα αυξήσει τη συνολική ζήτηση

Δημόσιες δαπάνες, φόροι και μακροοικονομία Δημοσιονομική πολιτική και συνολική ζήτηση Οι κλασικοί και οι κεϊνσιανοί διαφωνούν όσον αφορά τη χρησιμοποίηση της δημοσιονομικής πολιτικής με σκοπό τη σταθεροποίηση της οικονομίας Οι κλασικοί είναι αντίθετοι με την ενεργή πολιτική ενώ οι κεϊνσιανοί είναι υπέρ αυτής Ωστόσο, ακόμα και οι κεϊνσιανοί παραδέχονται ότι είναι πολύ δύσκολη η χρησιμοποίηση της δημοσιονομικής πολιτικής Υπάρχει έλλειψη ευελιξίας, καθώς μεγάλο μέρος των δημοσίων δαπανών δεσμεύεται πολλά χρόνια πριν Υπάρχουν μεγάλες χρονικές υστερήσεις, καθώς η πολιτική διαδικασία απαιτεί χρόνο για να ολοκληρώσει τις μεταβολές

Δημόσιες δαπάνες, φόροι και μακροοικονομία Δημοσιονομική πολιτική και συνολική ζήτηση Αυτόματοι σταθεροποιητές και έλλειμμα πλήρους απασχόλησης Οι αυτόματοι σταθεροποιητές προκαλούν αυτόματη αύξηση των δαπανών ή αυτόματη μείωση των φόρων θέτοντας τη δημοσιονομική πολιτική αντικυκλική Ένα παράδειγμα είναι τα επιδόματα ανεργίας, που προκαλούν αύξηση των μεταβιβαστικών πληρωμών σε υφέσεις Ο πιο σημαντικός αυτόματος σταθεροποιητής είναι ο φόρος εισοδήματος, καθώς τα άτομα καταβάλλουν χαμηλότερους φόρους όταν τα εισοδήματά τους είναι χαμηλά σε υφέσεις, ενώ πληρώνουν υψηλότερους φόρους όταν τα εισοδήματά τους είναι υψηλά σε ανθήσεις

Δημόσιες δαπάνες, φόροι και μακροοικονομία Δημοσιονομική πολιτική και συνολική ζήτηση Εξαιτίας των αυτόματων σταθεροποιητών, το έλλειμμα του κρατικού προϋπολογισμού αυξάνεται σε υφέσεις και μειώνεται σε ανθήσεις Το έλλειμμα πλήρους απασχόλησης αποτελεί μέτρο του επιπέδου του ελλείμματος του κρατικού προϋπολογισμού στην περίπτωση που η οικονομία βρισκόταν σε συνθήκες πλήρους απασχόλησης Επομένως, το έλλειμμα πλήρους απασχόλησης δεν μεταβάλλεται με τον οικονομικό κύκλο, παρά μόνο με μεταβολές στην κυβερνητική πολιτική αναφορικά με τις δαπάνες και τη φορολογία Το παρατηρούμενο έλλειμμα κρατικού προϋπολογισμού είναι πολύ υψηλότερο από το έλλειμμα κρατικού προϋπολογισμού πλήρους απασχόλησης σε υφέσεις (Σχήμα 15.5)

Σχήμα 15.5: Έλλειμμα πλήρους απασχόλησης και παρατηρούμενο έλλειμμα προϋπολογισμού, 1962–2014 Source: Congressional Budget Office.

Δημόσιες δαπάνες, φόροι και μακροοικονομία Σχηματισμός δημόσιου κεφαλαίου Η δημοσιονομική πολιτική επηρεάζει την οικονομία μέσω του σχηματικού δημόσιου κεφαλαίου – φυσικά περιουσιακά στοιχεία με μεγάλη διάρκεια ζωής που ανήκουν στο δημόσιο, όπως οδικά δίκτυα, σχολεία και συστήματα αποχέτευσης Επίσης, η δημοσιονομική πολιτική επηρεάζει τον σχηματισμό ανθρώπινου κεφαλαίου μέσω των δαπανών για την υγεία, τη διατροφή και την εκπαίδευση

Δημόσιες δαπάνες, φόροι και μακροοικονομία Σχηματισμός δημόσιου κεφαλαίου Τα επίσημα στοιχεία για τη δημόσια επένδυση εστιάζουν στον σχηματισμό φυσικού κεφαλαίου και δεν συμπεριλαμβάνουν το σχηματισμό ανθρώπινου κεφαλαίου Το 2014, 56% της ομοσπονδιακής δαπάνης για επενδύσεις αφορούσε στην εθνική άμυνα και το 44% σε λοιπό δημόσιο κεφάλαιο Το μεγαλύτερο μέρος της ομοσπονδιακής επένδυσης αφορά σε προϊόντα διανοητικής ιδιοκτησίας, όπως έρευνα και ανάπτυξη, αλλά το μεγαλύτερο μέρος της δημόσιας επένδυσης αφορά κατασκευές

Δημόσιες δαπάνες, φόροι και μακροοικονομία Δημοσιονομική πολιτική και κίνητρα Μέσοι και οριακοί φορολογικοί συντελεστές Μέσος φορολογικός συντελεστής  συνολικοί φόροι / εισόδημα προ φόρου Οριακός φορολογικός συντελεστής  φόροι που οφείλονται από το επιπρόσθετο ευρώ εισοδήματος

Δημόσιες δαπάνες, φόροι και μακροοικονομία Δημοσιονομική πολιτική και κίνητρα Μέσοι και οριακοί φορολογικοί συντελεστές Παράδειγμα: Έστω ότι επιβάλλονται φόροι με συντελεστή 25% επί του εισοδήματος άνω των $10.000 (Πίνακας 15.3) Για κάποιον που κερδίζει λιγότερα από $10.000, ο οριακός φορολογικός συντελεστής και ο μέσος φορολογικός συντελεστής είναι μηδέν Κάποιος που κερδίζει παραπάνω από $10.000 θα επιβαρυνθεί με οριακό φορολογικό συντελεστή .25

Πίνακας 15.3: Οριακοί και μέσοι φορολογικοί συντελεστές: Ένα παράδειγμα (Συνολικός φόρος = 25% του εισοδήματος πάνω από €10.000)

Δημόσιες δαπάνες, φόροι και μακροοικονομία Δημοσιονομική πολιτική και κίνητρα Μέσοι και οριακοί φορολογικοί συντελεστές Η διάκριση μεταξύ μέσων και οριακών φορολογικών συντελεστή επηρεάζει τις αποφάσεις των ατόμων όσον αφορά τον βαθμό εργασίας που θα πρέπει να προσφέρουν Εάν αυξηθεί ο μέσος φορολογικός συντελεστής, με σταθερό τον οριακό φορολογικό συντελεστή, ένα άτομο θα αυξήσει την προσφορά εργασίας Ο υψηλότερος μέσος φορολογικός συντελεστής προκαλεί εισοδηματικό αποτέλεσμα Με χαμηλότερο εισόδημα, ένα άτομο καταναλώνει και επιθυμεί λιγότερο ελεύθερο χρόνο, επομένως εργάζεται περισσότερο Η καμπύλη της προσφοράς εργασίας μετατοπίζεται προς τα δεξιά

Δημόσιες δαπάνες, φόροι και μακροοικονομία Δημοσιονομική πολιτική και κίνητρα Μέσοι και οριακοί φορολογικοί συντελεστές Εάν αυξηθεί ο οριακός φορολογικός συντελεστής, με σταθερό τον μέσο φορολογικό συντελεστή, ένα άτομο θα μειώσει την προσφορά εργασίας Ο υψηλότερος οριακός φορολογικός συντελεστής προκαλεί αποτέλεσμα υποκατάστασης Με χαμηλότερη αποζημίωση μετά φόρου για την παροχή εργασίας, ένα άτομο επιθυμεί να εργάζεται λιγότερο Η καμπύλη της προσφοράς εργασίας μετατοπίζεται προς τα αριστερά

Δημόσιες δαπάνες, φόροι και μακροοικονομία Εφαρμογή: Τα οικονομικά της προσφοράς Το Κογκρέσο μείωσε τους φορολογικούς συντελεστές δύο φορές τη δεκαετία του ‘80 Στις αρχές της δεκαετίας ο υψηλότερος οριακός φορολογικός συντελεστής επί του προσωπικού εισοδήματος ήταν 50% Ο Νόμος για τη Φορολογική Μεταρρύθμιση του 1981 (ERTA) μείωσε τους φορολογικούς συντελεστές σε τρία στάδια και ολοκληρώθηκε το 1984 Η φορολογική μεταρρύθμιση του 1986 μείωσε περαιτέρω τους φορολογικούς συντελεστές του προσωπικού εισοδήματος μειώνοντας τον οριακό φορολογικό συντελεστή σε 28% Οι υποστηρικτές των οικονομικών της προσφοράς υποστήριζαν τις μειώσεις των φορολογικών συντελεστών ισχυριζόμενοι ότι η προσφορά εργασίας, η αποταμίευση και η επένδυση θα αυξηθούν σημαντικά

Δημόσιες δαπάνες, φόροι και μακροοικονομία Εφαρμογή: Οικονομικά της προσφοράς Εάν οι μειώσεις φόρων προκαλούν σημαντική αύξηση της προσφοράς εργασίας, τα φορολογικά έσοδα μπορεί να αυξηθούν παρά να μειωθούν Η καμπύλη Laffer (Σχήμα 15.6) δείχνει ότι καθώς αυξάνονται οι φορολογικοί συντελεστές άνω του βασικού επιπέδου, τα φορολογικά έσοδα μειώνονται

Σχήμα 15.6: Η καμπύλη Laffer

Δημόσιες δαπάνες, φόροι και μακροοικονομία Εφαρμογή: Οικονομικά της προσφοράς Εάν ο τρέχων φορολογικός συντελεστής βρίσκεται πάνω από το ανώτατο σημείο της καμπύλης Laffer, τότε η μείωση των φορολογικών συντελεστών θα οδηγήσει σε αύξηση των φορολογικών εσόδων παρά σε μείωσή τους Τα στοιχεία υποστηρίζουν ότι παρόλο που η προσφορά εργασίας επηρεάζεται από τους φορολογικούς συντελεστές, η αντίδραση δεν είναι σημαντική Συνολικά, φαίνεται ότι η οικονομία των ΗΠΑ βρισκόταν στην αριστερή πλευρά της καμπύλης Laffer Ως εκ τούτου, οι μειώσεις φόρων προκαλούν μείωση των φορολογικών εσόδων και οι αυξήσεις φόρων προκαλούν αύξηση των φορολογικών εσόδων

Δημόσιες δαπάνες, φόροι και μακροοικονομία Φορολογικές στρεβλώσεις και εξομάλυνση των φορολογικών συντελεστών Απουσία των φόρων, η ελεύθερη αγορά λειτουργεί αποτελεσματικά Οι φόροι αλλάζουν την οικονομική συμπεριφορά μειώνοντας την κοινωνική ευημερία Συνεπώς, οι φορολογικές στρεβλώσεις λόγω των αποτελεσμάτων της ελεύθερης αγοράς ονομάζονται στρεβλώσεις Η διαφορά μεταξύ του αριθμού των ωρών που ένας εργαζόμενος πρόκειται να εργαστεί χωρίς φόρους και του αριθμού των ωρών πραγματικής εργασίας με φόρους αντανακλά τη φορολογική στρέβλωση

Δημόσιες δαπάνες, φόροι και μακροοικονομία Φορολογικές στρεβλώσεις και εξομάλυνση των φορολογικών συντελεστών Όσο αυξάνεται ο φορολογικός συντελεστής, τόσο αυξάνεται και η στρέβλωση Οι φορείς οικονομικής πολιτικής θα ήθελαν να αυξήσουν το απαραίτητο ποσό δημοσίων εσόδων ενώ παράλληλα θα μειώσουν τις στρεβλώσεις

Δημόσιες δαπάνες, φόροι και μακροοικονομία Φορολογικές στρεβλώσεις και εξομάλυνση των φορολογικών συντελεστών Είναι καλύτερο να διατηρείται ο φορολογικός συντελεστής σταθερός διαχρονικό και όχι να αυξάνεται ή να μειώνεται, διότι ο υψηλότερος φορολογικός συντελεστής εμφανίζει μεγαλύτερη στρέβλωση Για παράδειγμα, η διατήρηση του φορολογικού συντελεστή σε σταθερό 15% είναι προτιμότερη από το να είναι 10% μία χρονιά και 20% την επόμενη, καθώς οι στρεβλώσεις τη δεύτερη χρονιά είναι πολύ υψηλότερες Η διατήρηση σταθερών φορολογικών συντελεστών διαχρονικά ονομάζεται εξομάλυνση των φορολογικών συντελεστών

Δημόσιες δαπάνες, φόροι και μακροοικονομία Φορολογικές στρεβλώσεις και εξομάλυνση των φορολογικών συντελεστών Εμπειρικές μελέτες υποστηρίζουν ότι η ομοσπονδιακή κυβέρνηση δεν εξομαλύνει πάντα τους φορολογικούς συντελεστές όσο θα μπορούσε με σκοπό να μειώσει τις στρεβλώσεις Ωστόσο, ο δανεισμός για τη χρηματοδότηση πολέμων, αποφεύγοντας συνεπώς την ανάγκη μεγάλης αύξησης των φόρων εν καιρώ πολέμου, συνάδει με την ιδέα της εξομάλυνσης των φορολογικών συντελεστών

Δημόσια ελλείμματα και χρέος Η αύξηση του δημόσιου χρέους Το έλλειμμα είναι η διαφορά των δημοσίων δαπανών μείον τα φορολογικά έσοδα σε κάθε δημοσιονομικό έτος Το χρέος είναι η συνολική αξία των κρατικών ομολόγων που βρίσκονται σε κυκλοφορία σε κάθε δεδομένη χρονική στιγμή Το έλλειμμα είναι η μεταβολή του χρέους σε ένα έτος B = ονομαστικό έλλειμμα του κρατικού προϋπολογισμού (15.3) B = ονομαστική αξία κρατικών ομολόγων σε κυκλοφορία

Δημόσια ελλείμματα και χρέος Η αύξηση του δημόσιου χρέους Ένα χρήσιμο μέτρο του δημόσιου χρέους που δικαιολογεί την ικανότητα αποπληρωμής του χρέους είναι ο λόγος χρέους προς ΑΕΠ Ο λόγος χρέος προς ΑΕΠ για τις ΗΠΑ (Σχήμα 15.7) μειώθηκε άνω του 1 μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο σε ένα χαμηλό επίπεδο στα μέσα της δεκαετίας του ‘70 Από το 1979 ως το 1995, ο9 λόγος χρέους προς ΑΕΠ αυξήθηκε σημαντικά, αλλά μειώθηκε από το 1995 ως το 2001, και στη συνέχεια αυξήθηκε το 2002 και σημείωσε ραγδαία αύξηση στη Μεγάλη Ύφεση

Σχήμα 15.7: Ο λόγος του ομοσπονδιακού χρέους προς το ΑΕΠ, 1939–2014 Source: Economic Report of the President, downloaded from Federal Reserve Bank of St. Louis FRED database, variables FYGFDPUB (publicly held debt), FYGFD (gross debt), GDP (GDP).

Δημόσια ελλείμματα και χρέος Η αύξηση του δημόσιου χρέους grow Η μεταβολή του λόγου χρέους προς το ΑΕΠ = [έλλειμμα /ονομαστικό ΑΕΠ] – [(συνολικό χρέος/ ονομαστικό ΑΕΠ) × ρυθμό αύξησης του ονομαστικού ΑΕΠ] (15.4) Επομένως, δύο πράγματα προκαλούν αύξηση του λόγου χρέους προς ΑΕΠ Υψηλό έλλειμμα αναφορικά με το ΑΕΠ Βραδεία αύξηση του ΑΕΠ

Δημόσια ελλείμματα και χρέος Η αύξηση του δημόσιου χρέους Κατά τη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, τα δημόσια ελλείμματα αύξησαν τον λόγο χρέους προς ΑΕΠ Για τα επόμενα 35 χρόνια, σημειώθηκαν μικρά ή αρνητικά ελλείμματα και ταχεία αύξηση του ΑΕΠ, επομένως ο λόγος χρέους προς ΑΕΠ μειώθηκε Κατά τη δεκαετία του ‘80 και στις αρχές της δεκαετίας του ‘90, ο λόγος χρέους προς ΑΕΠ αυξήθηκε λόγω των υψηλών ελλειμμάτων Τα μεγάλα πλεονάσματα μείωσαν τον λόγο χρέους προς ΑΕΠ στα τέλη της δεκαετίας του ‘90, αλλά τα μεγάλα ελλείμματα τον αύξησαν ξεκινώντας το 2002 και το οδήγησαν σε απότομη αύξηση στη Μεγάλη Ύφεση

Δημόσια ελλείμματα και χρέος Εφαρμογή: Κοινωνική Ασφάλιση: Ποιες μεταρρυθμίσεις χρειάζονται; Το σύστημα Κοινωνικής Ασφάλισης ίσως δεν είναι σε θέση να καταβάλλει μελλοντικά τις σημερινές παροχές στους συνταξιούχους Το σύστημα είναι κυρίως αναδιανεμητικό, που σημαίνει ότι το μεγαλύτερο μέρος των εισφορών των εργαζομένων και των εργοδοτών κατευθύνεται άμεσα στους σημερινούς συνταξιούχους, ενώ υπάρχει ένα πολύ μικρό καταπίστευμα

Δημόσια ελλείμματα και χρέος Εφαρμογή: Κοινωνική Ασφάλιση: Ποιες μεταρρυθμίσεις χρειάζονται; Το αναδιανεμητικό σύστημα απέδιδε όσο ο αριθμός των εργαζομένων υπερέβαινε τον αριθμό των συνταξιούχων, όμως οι δημογραφικές μεταβολές σύντομα θα μειώσουν τον λόγο εργαζομένων προς συνταξιούχους Το αποτέλεσμα θα είναι κόστος που υπερβαίνει τα φορολογικά έσοδα (Σχήμα 15.8)

Σχήμα 15.8: Κόστος κοινωνικής ασφάλισης και φορολογικά έσοδα ως ποσοστό του ΑΕΠ, 1990–2090 Source: The 2015 Annual Report of the Board of Trustees of the Federal Old-Age and Survivors Insurance and Federal Disability Insurance Trust Funds, available at www.socialsecurity.gov/OACT/TR/2015/lr6g4.html.

Δημόσια ελλείμματα και χρέος Εφαρμογή: Κοινωνική Ασφάλιση: Ποιες μεταρρυθμίσεις χρειάζονται; Απαιτούμενες μεταρρυθμίσεις του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης Αύξηση των φορολογικών εσόδων μέσω της αύξησης των φόρων, αλλά αυτό στρεβλώνει τις αποφάσεις της προσφοράς εργασίας Αύξηση του ποσοστού απόδοσης μέσω επένδυσης στο χρηματιστήριο, αλλά αυτό ενέχει κινδύνους Μείωση των παροχών μέσω αύξησης του ορίου ηλικίας συνταξιοδότησης

Δημόσια ελλείμματα και χρέος Το βάρος του δημόσιου χρέους για τις μελλοντικές γενιές Ο κόσμος εκφράζει την ανησυχία του ότι δημόσιο χρέος θα αποτελέσει δυσβάστακτο βάρος για τις επόμενες γενιές Εφόσον οι Αμερικανοί πολίτες κατέχουν κρατικά ομόλογα, οι μελλοντικές γενιές θα πληρώνουν απλώς για τους εαυτούς τους. Ωστόσο, σήμερα παραπάνω από το μισό αμερικανικό χρέος βρίσκεται στα χέρια ξένων, επομένως αυτό το επιχείρημα δεν ισχύει πλέον

Δημόσια ελλείμματα και χρέος Το βάρος του δημόσιου χρέους για τις μελλοντικές γενιές Ωστόσο, θα υπάρξει επιβάρυνση, διότι αν οι φορολογικοί συντελεστές πρέπει να αυξηθούν στο μέλλον για να αποπληρώσουν το χρέος, οι υψηλότεροι φορολογικοί συντελεστές θα προκαλέσουν στρέβλωση Επίσης, δεδομένου ότι οι κάτοχοι κρατικών ομολόγων είναι πλουσιότεροι κατά μέσο όρο από τους μη κατόχους, όταν θα γίνει αποπληρωμή του χρέους, θα υπάρξει μεγάλη μεταβίβαση από τους φτωχούς προς τους πλούσιους

Δημόσια ελλείμματα και χρέος Το βάρος του δημόσιου χρέους για τις μελλοντικές γενιές Εντέλει, τα ελλείμματα του κρατικού προϋπολογισμού μειώνουν την εθνική αποταμίευση σύμφωνα με πολλούς οικονομολόγους Σε αυτή την περίπτωση, η χαμηλότερη εθνική αποταμίευση θα οδηγήσει σε χαμηλότερη επένδυση Χαμηλότερη επένδυση σημαίνει χαμηλότερο κεφαλαιακό απόθεμα Ένα μικρότερο κεφαλαιακό απόθεμα σημαίνει μικρότερο προϊόν μελλοντικά Επομένως, το μελλοντικό πρότυπο διαβίωσης θα είναι χαμηλότερο Ωστόσο, αυτό το επιχείρημα υποθέτει ότι τα ελλείμματα του κρατικού προϋπολογισμού μειώνουν την εθνική αποταμίευση και αυτό συνιστά ένα βασικό και αναπάντητο ερώτημα

Δημόσια ελλείμματα και χρέος Ελλείμματα του κρατικού προϋπολογισμού και εθνική αποταμίευση: Επιστροφή στη ρικαρδιανή ισοδυναμία Πότε ένα έλλειμμα του κρατικού προϋπολογισμού θα μειώσει την εθνική αποταμίευση; Αυτό προκύπτει σίγουρα όταν σημειώνεται αύξηση των δημοσίων δαπανών Ωστόσο, δεν προκύπτει στην περίπτωση μειώσεων φόρων ή αύξησης των μεταβιβαστικών πληρωμών

Δημόσια ελλείμματα και χρέος Ελλείμματα του κρατικού προϋπολογισμού και εθνική αποταμίευση: Επιστροφή στη ρικαρδιανή ισοδυναμία Ρικαρδιανή ισοδυναμία: ένα παράδειγμα Έστω ότι το κράτος μειώνει τους φόρους κατά $100 κατ’ άτομο Καθώς S = Y – C – G, (15.5) Η εθνική αποταμίευση μειώνεται μόνο εφόσον αυξηθεί η κατανάλωση (με το Y σταθερό στο επίπεδο πλήρους απασχόλησης)

Δημόσιο έλλειμμα και χρέος Ελλείμματα του κρατικού προϋπολογισμού και εθνική αποταμίευση: Επιστροφή στη ρικαρδιανή ισοδυναμία Η κατανάλωση ίσως δεν αυξηθεί εάν τα άτομα συνειδητοποιήσουν ότι μια μείωση φόρου σήμερα θα πρέπει να χρηματοδοτηθεί από υψηλότερους φόρους στο μέλλον Μια μείωση φόρου των $100 κατ’ άτομο μπορεί να χρηματοδοτηθεί από μια αύξηση φόρου (1 + r) των $100 την επόμενη χρονιά Σε αυτή την περίπτωση, η ικανότητα των φορολογουμένων να καταναλώσουν είναι ίδια με ή χωρίς μείωση φόρου Τα άτομα απλώς θα αποταμιεύσουν τη μείωση φόρου ώστε να μπορούν να αποπληρώσουν τους μελλοντικούς φόρους Ως εκ τούτου, η εθνική αποταμίευση θα πρέπει να μείνει ανεπηρέαστη

Δημόσια ελλείμματα και χρέος Η ρικαρδιανή ισοδυναμία σε διαφορετικές γενεές Τι θα συμβεί εάν οι υψηλότεροι φόροι πρέπει να αποπληρωθούν από μελλοντικές γενεές; Τα άτομα θα μπορούν να καταναλώσουν περισσότερο σήμερα, επειδή δεν θα είναι αναγκασμένοι να πληρώσουν υψηλότερους φόρους στο μέλλον

Δημόσιο έλλειμμα και χρέος Η ρικαρδιανή ισοδυναμία σε διαφορετικές γενεές Όμως, σύμφωνα με τον Barro, εάν τα άτομα ενδιαφέρονται για τα παιδιά τους, θα αυξήσουν τα κληροδοτήματα στα παιδιά τους έτσι ώστε τα παιδιά τους να μπορούν να πληρώσουν τους υψηλότερους μελλοντικούς φόρους Εξάλλου, εάν τα άτομα ήθελαν να καταναλώνουν εις βάρος των παιδιών τους, θα μπορούσαν να έχουν μειώσει τα προγραμματισμένα κληροδοτήματά τους Επομένως, για ποιο λόγο θα έπρεπε το γεγονός ότι το κράτος προσφέρει στον κόσμο μείωση φόρου τους οδηγεί στο να καταναλώνουν εις βάρος των παιδιών τους;

Δημόσια ελλείμματα και χρέος Αποκλίσεις από τη ρικαρδιανή ισοδυναμία Τα στοιχεία δείχνουν ότι η ρικαρδιανή ισοδυναμία ισχύει ενίοτε, αλλά όχι πάντα Σίγουρα δεν ίσχυε στις ΗΠΑ τη δεκαετία του ‘80, όταν τα υψηλά δημόσια ελλείμματα συνοδεύτηκαν από χαμηλές αποταμιεύσεις Φάνηκε να ισχύει μερικές φορές στον Καναδά και στο Ισραήλ Συνολικά, όμως, φαίνεται ότι υπάρχει μικρή σχέση ανάμεσα στα ελλείμματα του κρατικού προϋπολογισμού και την εθνική αποταμίευση

Δημόσια ελλείμματα και χρέος Αποκλίσεις από τη ρικαρδιανή ισοδυναμία Ποιες είναι οι βασικές αιτίες για τις οποίες μπορεί να αποτύχει η ρικαρδιανή ισοδυναμία; Δανειακοί περιορισμοί Εάν τα άτομα δεν μπορούν να δανειστούν όσο θα ήθελαν, μια μείωση φόρου που χρηματοδοτείται από μελλοντικούς φόρους τους επιτρέπει ουσιαστικά να δανειστούν από το κράτος Μυωπική αντίδραση Αν τα άτομα δεν προβλέπουν τους υψηλότερους μελλοντικούς φόρους ή δαπανούν βάσει των κανόνων του αντίχειρα αναφορικά με το τρέχον μετά φόρου εισόδημά τους, μπορούν να αυξήσουν την κατανάλωση ως αντίδραση σε μια μείωση φόρου

Δημόσια ελλείμματα και χρέος Αποκλίσεις από τη ρικαρδιανή ισοδυναμία Ποιες είναι οι βασικές αιτίες για τις οποίες μπορεί να αποτύχει η ρικαρδιανή ισοδυναμία; Αδυναμία ορισμένων ανθρώπων να αφήσουν κληρονομιά Τα άτομα μπορεί να μην αφήσουν κληροδοτήματα γιατί δεν ενδιαφέρονται για τα παιδιά τους ή επειδή θεωρούν πως τα παιδιά θα γίνουν πλουσιότερα από εκείνους, επομένως θα αυξήσουν τις καταναλωτικές δαπάνες ως αντίδραση σε μια μείωση φόρου Μη αυτόνομοι φόροι Όταν οι φόροι δεν είναι αυτόνομοι, οι μεταβολές στους φορολογικούς συντελεστές επηρεάζουν και τις οικονομικές αποφάσεις Ωστόσο, μια μείωση φόρου δεν θα οδηγήσει απαραίτητα σε μια αύξηση της κατανάλωσης σε αυτή την περίπτωση

Δημόσια ελλείμματα και χρέος Εμπειρικά δεδομένα και έρευνα: Μετρώντας την επίδραση των δημόσιων δαπανών στην οικονομία Η δέσμη δημοσιονομικών κινήτρων του 2009 αύξησε τις δημόσιες δαπάνες της ομοσπονδιακής διοίκησης κατά περίπου $500 δισ. και μείωσε τους φόρους κατά περίπου $300 δισ. Οι οικονομολόγοι εξέφραζαν διαφορετικές απόψεις για την επίδραση της δέσμης δημοσιονομικών κινήτρων Οι προσωρινές αυξήσεις στις δημόσιες δαπάνες οδηγούν σε υψηλότερο προϊόν τόσο στα κεϊνσιανά όσο και στα κλασικά υποδείγματα

Δημόσια ελλείμματα και χρέος Εμπειρικά δεδομένα και έρευνα: Μετρώντας την επίδραση των δημοσίων δαπανών στην οικονομία Η έρευνα την οποία εξέτασε η Valerie Ramey υποστηρίζει ότι ο πολλαπλασιαστής (η βραχυχρόνια μεταβολή του προϊόντος από μια μοναδιαία μεταβολή στις δημόσιες δαπάνες για αγαθά και υπηρεσίες) βρίσκεται μεταξύ 0,8 και 1,5

Δημόσια ελλείμματα και χρέος Εμπειρικά δεδομένα και έρευνα: Μετρώντας την επίδραση των δημοσίων δαπανών στην οικονομία Οι Alan Auerbach και Yuriy Gorodnichenko βρήκαν ότι ο πολλαπλασιαστής βρίσκεται μεταξύ 0 και 0,5 σε επεκτάσεις, αλλά πολύ μεγαλύτερος, ανάμεσα σε 1 και 1,5, σε υφέσεις

Δημόσια ελλείμματα και χρέος Εμπειρικά δεδομένα και έρευνα: Μετρώντας την επίδραση των δημοσίων δαπανών στην οικονομία Η έρευνα του Gauti Eggertsson δείχνει ότι ο πολλαπλασιαστής δημοσίων δαπανών για αγαθά και υπηρεσίες είναι ακόμη υψηλότερος εάν η νομισματική πολιτική περιορίζεται από το κατώτατο όριο του μηδενός, όπως στην περίπτωση των ΗΠΑ τα τελευταία χρόνια

Ελλείμματα και πληθωρισμός Το έλλειμμα και η προσφορά χρήματος Πληθωρισμός προκύπτει όταν η συνολική ζήτηση αυξάνεται ταχύτερα από τη συνολική προσφορά Τα ελλείμματα του κρατικού προϋπολογισμού θα μπορούσαν να συνδεθούν με τον πληθωρισμό, αλλά συνήθως θεωρούμε πως η επεκτατική δημοσιονομική πολιτική οδηγεί σε μια μεμονωμένη αύξηση του επιπέδου τιμών και όχι σε σταθερό πληθωρισμό Ο μόνος τρόπος για να προκύψει σταθερός πληθωρισμός είναι να υπάρχει σταθερή αύξηση της προσφοράς χρήματος

Ελλείμματα και πληθωρισμός Το έλλειμμα και η προσφορά χρήματος Μπορούν τα ελλείμματα του κρατικού προϋπολογισμού να προκαλέσουν αυξήσεις της προσφοράς χρήματος; Ναι, αν οι δαπάνες χρηματοδοτούνται εκδίδοντας χρήμα Τα έσοδα που το κράτος αυξάνει τυπώνοντας χρήμα ονομάζονται δημόσια έσοδα από την έκδοση χρήματος (seignorage) Συνήθως, οι κυβερνήσεις δεν αγοράζουν απλώς πράγματα άμεσα με νέο χρήμα και το κάνουν έμμεσα Το Υπουργείο Οικονομικών δανείζεται μέσω της έκδοσης κρατικών ομολόγων Η κεντρική τράπεζα αγοράζει τα ομόλογα με νέο χρήμα

Ελλείμματα και πληθωρισμός Το έλλειμμα και η προσφορά χρήματος Η σχέση ανάμεσα στο έλλειμμα και την αύξηση της νομισματικής βάσης είναι έλλειμμα =B = Bp + Bcb = Bp + BASE (15.6) B είναι η αύξηση του δημόσιου χρέους, η οποία διαιρείται σε δημόσιο χρέος, το οποίο διαιρείται σε δημόσιο χρέος το οποίο βρίσκεται στα χέρια των ατόμων Bp και δημόσιο χρέος το οποίο βρίσκεται στα χέρια της κεντρικής τράπεζας Bcb Οι μεταβολές τουBcb ισοδυναμούν με τις μεταβολές της νομισματικής βάσης, BASE Σε μια οικονομία όπου υπάρχουν μόνο μετρητά, η μεταβολή της νομισματικής βάσης ισούται με την προσφορά χρήματος: έλλειμμα= B = Bp + Bcb = Bp +M (15.7)

Ελλείμματα και πληθωρισμός Το έλλειμμα και η προσφορά χρήματος Για ποιο λόγο οι κυβερνήσεις χρησιμοποιούν την έκδοση χρήματος για να χρηματοδοτήσουν ελλείμματα, εφόσον γνωρίζουν ότι αυτό προκαλεί πληθωρισμό; Οι ανεπτυγμένες χώρες σπάνια χρησιμοποιούν δημόσια έσοδα από την έκδοση χρήματος (seignorage), επειδή δεν αυξάνουν ιδιαίτερα τα έσοδα Όμως, οι χώρες που έχουν πληγεί από πόλεμο ή ανεπτυγμένες χώρες δεν είναι σε θέση να αυξήσει επαρκώς τα φορολογικά έσοδα για να καλύψουν τις δημόσιες δαπάνες και ίσως δεν μπορούν να δανειστούν από το κοινό

Ελλείμματα και πληθωρισμός Πραγματικά έσοδα από την έκδοση χρήματος και πληθωρισμός Τα πραγματικά έσοδα που λαμβάνει το κράτος από την έκδοση χρήματος είναι στενά συνδεδεμένα με τον ρυθμό πληθωρισμού Ας εξετάσουμε μια οικονομία όπου το χρήμα είναι μόνο μετρητά με το πραγματικό προϊόν και το πραγματικό επιτόκιο σταθερά και σταθερό τον ρυθμό αύξησης της προσφοράς χρήματος και τον πληθωρισμό Η πραγματική ζητούμενη ποσότητα χρήματος είναι σταθερή, άρα η πραγματική προσφορά χρήματος είναι επίσης σταθερή Άρα,   p = ΔM/M (15.8)

Ελλείμματα και πληθωρισμός Πραγματικά έσοδα από την έκδοση χρήματος και πληθωρισμός Τα πραγματικά έσοδα από την έκδοση χρήματος R είναι ΔM/P, οπότε εφόσον   ΔM/M, ΔM = pM, (15.9) άρα R = ΔM/P = p 3 M/P (15.10)

Ελλείμματα και πληθωρισμός Πραγματικά έσοδα από την έκδοση χρήματος και πληθωρισμός Τα δημόσια έσοδα από την έκδοση χρήματος ονομάζονται πληθωριστική φορολογία, καθώς τα δημόσια έσοδα από την έκδοση χρήματος ισοδυναμούν με τον ρυθμό πληθωρισμού επί την πραγματική προσφορά χρήματος Επομένως, τα δημόσια έσοδα από την έκδοση χρήματος είναι σαν ένας φόρος (στον ρυθμό πληθωρισμού) επί της πραγματικής προσφοράς χρήματος Το κράτος συλλέγει τα έσοδά του από την πληθωριστική φορολογία όταν αγοράζει αγαθά με νέο χρήμα Η πληθωριστική φορολογία καταβάλλεται από όποιον διακρατά χρήμα

Ελλείμματα και πληθωρισμός Πραγματικά έσοδα από την έκδοση χρήματος και πληθωρισμός Μια αύξηση χρήματος προκαλεί αύξηση των δημόσιων εσόδων από την έκδοση χρήματος; Όταν η προσφορά χρήματος αυξάνεται, ο πληθωρισμός αυξάνεται επίσης, αλλά τα άτομα μπορεί να διατηρούν μικρότερη πραγματική ποσότητα χρήματος Τόσο η αύξηση, όσο και η μείωση των δημόσιων εσόδων από την έκδοση χρήματος εξαρτάται από το εάν ο πληθωρισμός αυξάνεται παραπάνω ή λιγότερο από την πτώση της πραγματικής διακράτησης χρήματος (Σχήμα 15.8)

Σχήμα 15.9: Πραγματικά δημόσια έσοδα από την έκδοση χρήματος

Ελλείμματα και πληθωρισμός Πραγματικά έσοδα από την έκδοση χρήματος και πληθωρισμός Τα πραγματικά έσοδα από την έκδοση χρήματος φαίνονται στα σκιασμένα ορθογώνια στα σχήματα, τα οποία αναπαριστούν M/P Με χαμηλούς ρυθμούς πληθωρισμού, τα δημόσια έσοδα από την έκδοση χρήματος είναι χαμηλά Όσο αυξάνεται ο ρυθμός του πληθωρισμού, τα δημόσια έσοδα από την έκδοση χρήματος αυξάνονται

Ελλείμματα και πληθωρισμός Πραγματικά έσοδα από την έκδοση χρήματος και πληθωρισμός Όμως, σε κάποιο ρυθμό πληθωρισμού, τα δημόσια έσοδα από την έκδοση χρήματος αρχίζουν να μειώνονται λόγω της μείωσης του πραγματικού ζητούμενου χρήματος Διαγραμματικά ο πληθωρισμός έναντι των πραγματικών εσόδων από την έκδοση χρήματος απεικονίζει το αποτέλεσμα αυτό (Σχήμα 15.9)

Σχήμα 15.10: Πραγματικά δημόσια έσοδα από την έκδοση χρήματος και πληθωρισμός

Ελλείμματα και πληθωρισμός Πραγματικά έσοδα από την έκδοση χρήματος και πληθωρισμός Εάν οι κυβερνήσεις αυξήσουν πολύ γρήγορα την προσφορά χρήματος, μπορεί να προκαλέσουν υπερπληθωρισμό, αλλά λαμβάνουν λιγότερα δημόσια έσοδα από την έκδοση χρήματος από ό,τι με χαμηλότερη αύξηση της προσφοράς χρήματος Στη Γερμανία μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, ο πληθωρισμός άγγιξε το 322% τον μήνα Ο Cagan υπολόγισε τον ρυθμό πληθωρισμού που μεγιστοποιεί τα δημόσια έσοδα από την έκδοση χρήματος κατά 20% τον μήνα

Ελλείμματα και πληθωρισμός Εφαρμογή: Ποσοτική χαλάρωση και πληθωρισμός Η ποσοτική χαλάρωση αυξάνει τη νομισματική βάση και χρηματοδοτεί το έλλειμμα του κρατικού προϋπολογισμού, αλλά θα οδηγήσει σε πληθωρισμό;

Ελλείμματα και πληθωρισμός Εφαρμογή: Ποσοτική χαλάρωση και πληθωρισμός Η ποσοτική χαλάρωση έλαβε χώρα στις ΗΠΑ, στο Η.Β., στην Ευρώπη και στην Ιαπωνία Όλες βρίσκονται κοντά ή ακριβώς στο κατώτατο όριο του μηδενός Ως εκ τούτου, οι τράπεζες χρησιμοποιούσαν την αυξημένη νομισματική βάση ως διαθέσιμα, οπότε η προσφορά χρήματος δεν αυξήθηκε πάρα πολύ Η πρόκληση είναι ότι ο πληθωρισμός είναι πολύ χαμηλός και όχι ιδιαίτερα υψηλός σε αυτές τις χώρες

Ελλείμματα και πληθωρισμός Εφαρμογή: Ποσοτική χαλάρωση και πληθωρισμός Θα αυξηθεί ο μελλοντικός πληθωρισμός καθώς οι οικονομίες θα επιστρέψουν σε κανονικά επίπεδα και θα αυξήσουν τα επιτόκια πάνω από το μηδέν; Όλες οι κεντρικές τράπεζες σχεδιάζουν να αυξήσουν τα επιτόκια προκειμένου να αποτρέψουν τη μεγάλη αύξηση του πληθωρισμού Η κεντρική τράπεζα σχεδιάζει να αυξήσει το επιτόκιο επί των διαθεσίμων προκειμένου να αποφύγει μεγάλη αύξηση της προσφοράς χρήματος

Ελλείμματα και πληθωρισμός Εφαρμογή: Ποσοτική χαλάρωση και πληθωρισμός Οι χρηματαγορές φαίνεται να πιστεύουν ότι ο πληθωρισμός θα παραμείνει σε χαμηλό επίπεδο Τα μακροχρόνια επιτόκια παραμένουν χαμηλά Οι μακροχρόνιες πληθωριστικές προσδοκίες είναι κοντά στο 2%

Απαγορεύεται η αναδημοσίευση ή αναπαραγωγή του παρόντος έργου με οποιονδήποτε τρόπο χωρίς γραπτή άδεια του εκδότη, σύμφωνα με το Ν. 2121/1993 και τη Διεθνή Σύμβαση της Βέρνης (που έχει κυρωθεί με τον Ν. 100/1975)