ΣΥΝΟΡΑ ΚΑΙ ΜΟΡΦΕΣ ΕΤΕΡΟΤΗΤΑΣ κ. Αυδίκος Γρ. Ευάγγελος ΤΜΗΜΑ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΑΣ ΣΥΝΟΡΑ ΚΑΙ ΜΟΡΦΕΣ ΕΤΕΡΟΤΗΤΑΣ κ. Αυδίκος Γρ. Ευάγγελος ΠΙΤΣΙΛΚΑ ΓΕΩΡΓΙΑ Χειμερινό εξάμηνο 2017-2018

Η Φ. Αμπατζοπούλου γεννήθηκε στην Αθήνα το 1944, σπούδασε ιστορία και φιλολογία στην Αθήνα και το Παρίσι.

ΓΕΝΟΚΤΟΝΙΑ ΠΟΛΙΤΩΝ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ Ιστορική ταυτότητα, «ιστορική μνήμη» και όχι για μια εβραϊκή ταυτότητα. Αιτία του διωγμού ήταν η «διαφορά» τους. Πιστεύτε ότι τα γκέτο ήταν μια μορφή συνόρων και ορίων; Ποιά είναι τα σύμβολα που το αποδεικνύουν; Είναι ορατό είναι αόρατο το σύνορο;

Στις γειτονίες - γκέτο της Αθήνας https://www. youtube. com/watch Στις γειτονίες - γκέτο της Αθήνας https://www.youtube.com/watch?v=qgE0dJMHBPQ

Οι Εβραϊκές κοινότητες: Δεν είχαν εθνικό χαρακτήρα Κοινή θρησκεία Όχι υπαρκτή πατρίδα Ένα εθνικό κράτος

2. ΟΙ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Οι συνθήκες διαβίωσης τους με τους χριστιανούς ήταν λιγότερο ή περισσότερο προβληματικές ανάλογα με το αριθμητικό μέγεθος της κάθε κοινωνίας, το βαθμό αφομοίωσης των μελών της και την οικονομική κατάσταση. Κοινή συνισταμένη ήταν η προκατάληψη λόγω της θρησκευτικής διαφοράς Ο πρώτος νόμος που ρύθμιζε τα πολιτικά και θρησκευτικά τους δικαιώματα ήταν το 1920.

Ποιά είναι η διαφορά του Εβραιου; Δεν υπάρχει σαφή απάντηση Αφηρημένη έννοια για να δηλωθεί μια ριζική διαφορά Η ταυτότητα του Εβραίου σηματοδοτείται αρνητικά, η διαφορά του χαρακτηρίζεται απειλητική και η παρουσία του εχθρική

Τα άτομα σημιτικής καταγωγής θεωρούνται ότι ανήκουν σε μια κατώτερη φυλή. Εχθρότητα εναντίον των Εβραίων (θεοκτονία, παιδοκτονία «θυσία αίματος»)

Mια φαντασιακή εκδοχή του Εβραίου, δηλαδή μια αρνητική και επίφοβη εικόνα του «Άλλου» Όμως και ίδιος ο Εβραίος αντιμετωπίζει μια κατάσταση αδιεξόδου. Θα πρέπει να είναι αυθεντικός μέσα από αυτή τη διαφορά του

3. ΔΙΩΚΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΓΕΝΟΚΤΟΝΙΑ Γενοκτονία : καταστροφή ενός έθνους ή μιας εθνικής ομάδας Μηχανισμός εξόντωσης Διωκτικό συμβολικό σύστημα

Ο Rene Girard έχει υποστηρίξει ότι ο μηχανισμός αποδιοπόμπησης χαρακτηρίζεται από ορισμένα στερεότυπα: Η ύπαρξη μιας βαθιάς κοινωνικής κρίσης Η εντόπιση του αιτίου και η απόδοση της ευθύνης για τη κρίση αυτή, υπό μορφή κατηγορίας, σε μια ομάδα του πληθυσμού, ή σε ένα άτομο Η επιλογή του θύματος Ο Άλλος ως «ξένος», ως μισητός αντίπαλος της κάθε «άλλης» εξω-ομάδας, γίνεται στόχος της εξιλαστήριας πρακτικής

4. ΕΙΚΟΝΕΣ ΚΑΙ ΣΤΕΡΕΟΤΥΠΑ Ο όρος στερεότυπο αναφέρεται σε ανθρώπινες ομάδες: εθνότητες, έθνη, τάξεις, φύλα, και έχει συνδεθεί με τη φυλετική προκτάληψη Τα άτομα και οι ομάδες, κατά τη διαδικασία ένταξης τους στο κοινωνικό περιβάλλον, ενσωματώνουν, συνειδητά ή ασυνείδητα, τις αντιλήψεις τα αντίστοιχα στερεότυπα που τους μεταδίδει η κοινώνια.

5.ΕΒΡΑΙΟΙ ΚΑΙ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ: ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΥΓΙΕΙΝΗΣ Πανούκλα Ανέχεια Φυσικές καταστροφές Οικονομικές κρίσεις Κοινωνικές κρίσεις Αναταραχές στο κοινωνικό σύνολο Πολεμικές ήττες Ακάθαρτος Εβραίος

6. Η ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΤΟΥ ΕΒΡΑΙΟΥ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Θρησκευτική διαφορά και κατηγορία θεοκτονίας θεοστυγείς, λαός δυσσεβής και παράνομος, και ζητιέται η τιμωρία τους Φιλαργυρία, προδοσία, περιπλάνηση Απαγόρευση ερωτικών σχέσεων μεταξύ Εβραίων γυναικών και ανδρών χριστιανών

Μπαζαρκάνα - Παραδοσιακό Ηπείρου https://www.youtube.com/watch?v=nCkh901RuE

Εθνοτικές και πολιτισμικές συνάφειες και αντιθέσεις στα δημοτικά τραγούδια της Θράκης: το παράδειγμα της ερωτικής ανομίας κ. Αυδίκος Ευάγγελος

ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ ΕΜΕΙΣ vs ΟΙ ΑΛΛΟΙ ΔΙΠΟΛΟ ΔΥΑΔΙΚΗ ΑΝΤΙΘΕΣΗ ΔΙΠΟΛΟ ΔΥΑΔΙΚΗ ΑΝΤΙΘΕΣΗ Άτομο vs κοινωνία = φύση vs κουλτούρα ιστορικοκοινωνικό πεδίο κοσμικό πεδίο ΕΜΕΙΣ vs ΟΙ ΑΛΛΟΙ

Πως λειτουργεί το δίπολο σε σχέση με την ετερότητα και το «εμείς»; Το δίπολο αυτό αποκτά εθνολογικές διαστάσεις και αναγορεύεται σε κανονιστικό παράγοντα στην οργάνωση των σχέσεων ανάμεσα σε ομάδες διαφορετικής καταγωγής. Συμβάλλει στην κατανόηση του τρόπου που οι εθνοτικές, εθνικές και θρησκευτικές κατηγορίες οργανώνουν το δικό τους πόλο και τον ισχυροποιούν τονίζοντας τα σημεία που τους ξεχωρίζουν από τον άλλο πόλο. Υπογραμμίζεται η εσωτερική συνοχή. Αυτό είναι έντονο στην περίπτωση ομάδων που ζουν σε συνθήκες απειλής, πολιτισμικής ή εθνικής, και φροντίζουν για την επιβίωσή τους.

ΤΟ ΕΡΩΤΙΚΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ Οργανώνει διπολικά τα διαφορετικά πολιτισμικά συστήματα Αποτελεί μια συμπυκνωμένη περιγραφή της πολιτισμικής όσμωσης και αντίθεσης

Έρ’ μάναμ’ βουλγάρα αγάπησα βουλγάρα για θα πάρω Έρ’ μάναμ’ βουλγάρα αγάπησα βουλγάρα για θα πάρω. - Ερ’ , γιε μου, και συ έμορφος βουλγάρα δεν σε πρέπει. - Κι γω, μάνα μου, έμορφος κι εκείνη αρχοντοπούλα. ‘Εχει χιλιάδες πρόβατα , χιλιάδες δαμαλίτσες. - Λύκος να φάη τα πρόβατα και ψόφου τα γελάδια. Και πεθερός και πεθερά πιάνουν και φκιάνουν ψάρια. Πιάνουν δυο φίδια ζωντανά κι οχιές με δυο κεφάλια. Τα πήραν και τα πάηναν, σε μαέρσα τα πααίνουν. - Και συ καλέ μου μάγειρα, καλά να μαειρέψης. Βάζει πιπέρι κίμινο, πιπέρι με τη χούφτα. Τα πήραν και τα πάηναν στη νύφη τα πααίνουν . - Ορίστι νύφη και παρί(ε) και να πάρταμ’ τα ψάρια. Χαύτει μια μπούκα, χαύτει δυο, στο τρίτο φαρμακώθη. Τα χέρια κι αν εσταύρουσι στην πεθερά πααίνει . - Και συ, καλή μου πεθερά, νερό και φαρμακώθκα. - Σκύλα μ’ , νερό δεν έφερες και τι νερό γυρεύεις; Τα χέρια κι αν εσταύρουσι στον πεθερό πααίνει. - Νερό και φαρμακώθκα - Σκύλα, νερό δεν έφερες, και τι νερό γυρεύεις; Τα χέρια σαν εσταύρωσε στο νιόγαμπρο πηγαίνει. - Και συ, καλέ μου νιόγαμπρε, νερό και φαρμακώθκα. Και το λαϊνι άρπαξε στη βρύση κατεβαίνει. Ώσπου να πάη κι ώσπου να ρθη, η νύφη φαρμακώθκη. ΑΛΛΟ: Αρχοντογιός παντρεύεται και παίρνει προσφυγοπούλα Προσφυγοπούλα μαυρομάτα μου, προσφυγοπούλα σε κλαίν’ τα μάτια.

Χρόνης Αηδονίδης - Αρχοντογιός παντρεύεται https://www. youtube Χρόνης Αηδονίδης - Αρχοντογιός παντρεύεται https://www.youtube.com/watch?v=l5RQQ5VK-RI

Ποιά είναι τα χαρακτηριστικά του κάθε πόλου; Εμείς (αγόρι, όμορφος νέος, οι γονείς του) vs ο Άλλος (μια Βουλγάρα)

Χριστιανόπουλο και Εβραιοπούλα   Μια Κυριακή , μια σκόλη δεν είχα πια δουλειά, βγήκα να σεργιανίσω σ` εβραίικο μαχαλά. Βρίσκω μια Εβραιοπούλα και ελουζόντανε. Με διαμαντένιο χτένι εχτενιζόντανε , με ασημένιο τάσι επεριχυνόντανε. Της κραίνω δε μου κραίνει, της μιλώ δε μου μιλεί. Της λέω: «Εβραιοπούλα, να γίνεις Χριστιανή, να λούζεσαι Σαββάτο, ν’ αλλάζεις Κυριακή και να μεταλαβαίνεις Πάσχα, Χριστού Λαμπρή». Στάσου να πω τη μάνα μου, να δούμ’ τι θα μου πει και ύστερα να έρτω να γίνω Χριστιανή». «Μάνα, Ρωμιός με θέλει να γίνω Χριστιανή, να λούζομαι Σαββάτο, ν’ αλλάξω Χριστιανή και να μεταλαβαίνω Πάσχα, Χριστού Λαμπρή». «Κάλλι’ έχω να σε βάλω στον Άδη ζωντανή παρά να σε ακούω να είσαι Χριστιανή»

Εμείς (Ρωμιός) vs Άλλον (Εβραιοπούλα) Αν το εθνολογικά έτερον- αλλά ομόδοξον -μπορεί να γίνει αποδεκτό υπό προϋποθέσεις ανισοτιμίας των πόλων, το θρησκευτικά έτερον είναι αξεπέραστο και υπερασπίζεται με φανατισμό από τις ασθενέστερες πληθυσμιακά ομάδες

https://www.youtube.com/watch?v=c1EqPuEnDjQ Κάτω στη λίμνη , στη λιμνοπούλα Τούρκος αγάπησε μια Ρωμιοπούλα. Και η Ρωμιοπούλα δεν τον θέλει, η μάνα της η σκύλα την προξενεύει.   - Πάρ’ τονα, κόρη μ’, τον Τούρκο άνδρα να σε φωνάζει «τζανούμ σουλτάνα». - Δεν τόνε θέλω, δεν τόνε παίρνω πουλάκι γένομαι, στο δάσος φεύγω.   Πάρ’ τονα, κόρη μ’, τον Τούρκο άνδρα να σε φορέσει φλουρί και χάνδρα. - Δεν τόνε θέλω , δεν τόνε παίρνω ψαράκι γένομαι, στη λίμνη πλέω Ποιοί είναι οι πόλοι; Μπορεί οικονομική ευχέρεια του Τουρκόπουλου να επηρεάσει την κοπέλα;

Εμείς (ρωμιοπούλα) vs Άλλος (Τούρκος) Δύο ομάδες: Απόρριψη Αποδοχή

Εδώ ποιό είναι το δίπολο; Ποιός ο ρόλος του αγίου; Ένα Τουρκάκι αγάπησε μιαν έμορφη ρωμέσα και κείνη σαν τα’ άκουσε βαρυά την κακοφάνει. Πέρνει τα δάση πάνω της και τα βουνά μπροστά της πέρνει το δρόμο το δρομί της στράτας μονοπάτι. Το μονοπάτι την έβγαλε στου Αϊ Γιωργιού τις πόρτες. - Κρύψε με Άϊ Γιώργη μου, Τούρκος να μη με πάρει να σε φορτώσω μάλαμα να σε αημώσω ασήμι να κάνω το στεφάνι σου όλο μαργαριτάρι. Ταράχτηκαν οι κλειδαριές κι ανοίξανε οι πόρτες. Να το Τουρκάκι έφτασε μ’ εξήντα δυο νομάτους. Σκύβει φιλά τις κλειδαριές και χαιρετά τις πόρτες. - Φανέρω με ,Αϊ Γιώργη μου, φανέρω με την κόρη να σε φορτώσω μάλαμα, να σ’ ασημώση ασήμι να κάνω το στεφάνι σου όλο μαργαριτάρι να στείλω αμάξια με κερί, αμάξια το θυμιάμα και τα βουβαλοζεύγαρα να κουβαλούν το λάδι και Τούρκος εγεννήθηκα , Ρωμιός θε να πεθάνω στην πίστη σου να βαφτιστώ τα’ όνομά σου θε να βάλω. Ταράχτηκαν οι κλειδαριές κι ανοίξανε οι πόρτες και με το χέρι την αρπά στο άλογο τη βάνει. Κι` η κόρη πηλογήθηκε κι αυτό το λόγο λέει. - Δεν είδα Άγιο γελαστή δεν είδα Άγιο ψεύτη να φανερώσει τη Ρωμιά στα τούρκικα τα χέρια. Τα εκεί τσαντήρωσε σε πράσινο λειβάδι κι από τον κόρφο του έβγαλε αφράτο παξιμάδι. - Τρώγε, κόρη μου, και πίνε και πίσω μη θυμάσαι. - Σαν θυμηθώ τον κύρη μου πονεί η κεφαλή μου ότε θυμηθώ τη μάνα μου πονούν τα γόνατά μου ότε θυμηθώ τ’ αδέρφια μου να πέσω να πεθάνω --------------------------------------------------------------------------------- Ένα Τούρκο - Τουρκόπαιδο , του βασιλιά τ’ αγγόνι, αγάπησε μια Χριστιανιά και θέλει να την πάρει «Άσε με , Τούρκε, απ’ τα μαλλία και πιάσε μ` απ` το χέρι, δυο λόγια έχω για να πω μπροστά στον Άγιο Γιώργη: «Αγιε μου Γιώργη λαίμαργε, μεγάλο τ’ όνομά σου! Πώς παραδίνεις Χριστιανιά μες των Τουρκών τα χέρια;». Κι ο Τούρκος μαρμαρώθηκε και γλύτωσε η κόρη Εδώ ποιό είναι το δίπολο; Ποιός ο ρόλος του αγίου;

Υπέρβαση του εθνολογικού διπόλου Πέντε προξενητάδες στέλνουν στην Κερίτσαινα Για να δώσει την Αρργύρω στον Μεμέτ Αγά «Πέντες μήνες αίμα χύνουν μες στην πόρτα μου, Την Αργύρω δεν την δίνω στον Μεμέτ Αγά». Και η Αργύρω απολογιέται απ’ το κέντημα: «Μην τα λες, μάνα μ’, τα λόγια σ’ και θα ντρέπεσαι, Τον Μεμέτ Αγά θα πάρω, κείνον αγαπώ». Και ο Μεμέτ Αγάς περνάει απ’ την πόρτα τους. Ρίχνει μήλο, ρίχνει ρόιδο, δεν το δέχτηκε. Ρίχνει ασήμι και λαγάρι, χαμογέλασε. Υπέρβαση του εθνολογικού διπόλου

ΕΡΩΤΙΚΕΣ ΑΝΟΜΙΕΣ ΣΤΗΝ ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ https://www.youtube.com/watch?v=RbJ2et8qgoM\ Πιστεύετε ότι σήμερα είναι καταδικασμένη η σχέση δυο εθνολογικά άλλων ανθρώπων; Υπάρχει αντίθεση σε αυτό το δίπολο; Έχετε προσωπικές εμπειρίες;

ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ΠΟΛΥ!