Τρία χρόνια εφαρμογής της βιωματικής Άσκησης «Ενσυναίσθηση» Κωνσταντίνα Κοεμτζίδου Υποδιευθύντρια 5ου Γυμνασίου Ν. Ιωνίας Νικόλαος Κοκκινάκης Διευθυντής 5ου Γυμνασίου Ν. Ιωνίας 5ο Γυμνάσιο ΝΕΑΣ ΙΩΝΙΑΣ

Κωνσταντίνα Κοεμτζίδου ΠΕ19 - Νικόλαος Κοκκινάκης ΠΕ04.01 Δώστε τους εξουσία και κάποιον ή κάτι πιο αδύναμο από τους ίδιους. Αυτό φαίνεται ότι είναι αρκετό για να τους κάνει να τον βασανίσουν. Άραγε οι ψυχίατροι το έχουν ποτέ ερευνήσει; Έχουν προσπαθήσει να ανακαλύψουν γιατί το αδύναμο και ευάλωτο πλάσμα σε κάποιους ανθρώπους εμπνέει συμπόνια, και σε άλλους σκληρότητα; Ruth Rendell (1998, σελ. 282-283) Κωνσταντίνα Κοεμτζίδου ΠΕ19 - Νικόλαος Κοκκινάκης ΠΕ04.01

Αντιστρέφοντας την «πορεία προς τη βία» Δεν αδιαφορούμε, ακούμε και είμαστε κοντά στους μαθητές μας Συζητάμε μαθητές και καθηγητές Χτίζουμε γερές σχέσεις Καλλιεργούμε την αλληλεγγύη και αναπτύσσουμε την κοινωνική συνοχή Κωνσταντίνα Κοεμτζίδου ΠΕ19 - Νικόλαος Κοκκινάκης ΠΕ04.01

Αντιστρέφοντας την «πορεία προς τη βία» Διδάσκουμε στα παιδιά να συναισθάνονται Προτείνουμε τρόπους αντίδρασης και άμυνας σε μια επιθετική συμπεριφορά Αναπτύσσουμε δημιουργικές δράσεις και προγράμματα σχολικών δραστηριοτήτων. Κωνσταντίνα Κοεμτζίδου ΠΕ19 - Νικόλαος Κοκκινάκης ΠΕ04.01

Σκοπός Βιωματικής Δράσης Οι μαθητές… Να αναγνωρίζουν φαινόμενα σχολικού εκφοβισμού  Να αποκτήσουν θετική στάση στην αντιμετώπιση του σχολ. εκφοβισμού μέσα από την: αφύπνιση τους σε σχέση με την συναισθηματική κατάσταση των εμπλεκόμενων παιδιών στον εκφοβισμό γνώση και εφαρμογή «πρακτικών λύσεων»… Κωνσταντίνα Κοεμτζίδου ΠΕ19 - Νικόλαος Κοκκινάκης ΠΕ04.01

Κωνσταντίνα Κοεμτζίδου ΠΕ19 - Νικόλαος Κοκκινάκης ΠΕ04.01 Στόχοι (Γνωστικοί) Οι μαθητές να είναι σε θέση να... αναγνωρίζουν τις μορφές βίας που ασκούνται. διακρίνουν ένα απλό περιστατικό βίας από ένα περιστατικό ενδοσχολικού εκφοβισμού. αναγνωρίζουν την συναισθηματική κατάσταση όλων των εμπλεκόμενων. περιγράφουν τις σκέψεις των εμπλεκόμενων. υποθέτουν την πιθανή εξέλιξη της ιστορίας που εκτυλίσσεται. Κωνσταντίνα Κοεμτζίδου ΠΕ19 - Νικόλαος Κοκκινάκης ΠΕ04.01

Κωνσταντίνα Κοεμτζίδου ΠΕ19 - Νικόλαος Κοκκινάκης ΠΕ04.01 Στόχοι (Γνωστικοί) Οι μαθητές να είναι σε θέση να... συγκρίνουν με περιστατικά που βίωσαν στην καθημερινότητά τους. αναγνωρίζουν την σοβαρότητα ανάλογων περιστατικών αναγνωρίζουν τον πιο δυνατό ρόλο ως προς την αντιμετώπιση του περιστατικού. διακρίνουν μεθόδους αντιμετώπισης περιστατικών εκφοβισμού. επιλέγουν να μιλούν για τα περιστατικά εκφοβισμού που έχουν παρατηρήσει. Κωνσταντίνα Κοεμτζίδου ΠΕ19 - Νικόλαος Κοκκινάκης ΠΕ04.01

Στόχοι (Συναισθηματικοί - ΣΤΑΣΕΩΝ) Οι μαθητές να είναι σε θέση να... απορρίπτουν επιθετικές και προσβλητικές συμπεριφορές. ενθαρρύνουν το παιδί που εκφοβίζεται. υποστηρίζουν το παιδί που εκφοβίζεται. αποδέχονται την διαφορετικότητα των συμμαθητών. αρνούνται τη συμμετοχή σε περιστατικά εκφοβισμού. Κωνσταντίνα Κοεμτζίδου ΠΕ19 - Νικόλαος Κοκκινάκης ΠΕ04.01

Στόχοι (Ψυχοκινητικοί - ΔΕΞΙΟΤΗΤΩΝ) Οι μαθητές να είναι σε θέση να... συνεργάζονται με τους συμμαθητές τους. συνθέτουν τις απόψεις όλων των μελών της ομάδας. οργανώνουν την επιχειρηματολογία τους. διαχειρίζονται την διαφορετικότητα των απόψεών τους. παρουσιάζουν το αποτέλεσμα της εργασίας τους. Κωνσταντίνα Κοεμτζίδου ΠΕ19 - Νικόλαος Κοκκινάκης ΠΕ04.01

Γενική Περιγραφή Δράσης Η άσκηση αναπτύχθηκε σε οπτικοακουστικό υλικό που σχεδιάστηκε από το Χαμόγελο του Παιδιού στα πλαίσια του προγράμματος European – AntiBullying Campaign και της εκστρατείας ΚΑΝΕ ΤΗ ΔΙΑΦΟΡΑ… ΜΙΛΑ ΤΩΡΑ ! Κωνσταντίνα Κοεμτζίδου ΠΕ19 - Νικόλαος Κοκκινάκης ΠΕ04.01

Κωνσταντίνα Κοεμτζίδου ΠΕ19 - Νικόλαος Κοκκινάκης ΠΕ04.01 Σχεδιασμός Επιλογή Σεναρίου: Σωματική-Λεκτική Βία ή Ηλεκτρονική Βία Εφαρμογή σε αμιγές τμήμα γενικής παιδείας ή σε ανάμεικτα τμήματα Επιλογή μαθητών σε κάθε ομάδα – ανάθεση ρόλου Κωνσταντίνα Κοεμτζίδου ΠΕ19 - Νικόλαος Κοκκινάκης ΠΕ04.01

Κωνσταντίνα Κοεμτζίδου ΠΕ19 - Νικόλαος Κοκκινάκης ΠΕ04.01 Επιλογή Σεναρίου Κριτήριο για την επιλογή του σεναρίου: Η ηλικία των μαθητών Α΄ & Β΄ τάξη: Σενάριο Σωματικής & Λεκτικής βίας Β΄ & Γ΄ τάξη: Σενάριο Διαδικτυακής βίας Κωνσταντίνα Κοεμτζίδου ΠΕ19 - Νικόλαος Κοκκινάκης ΠΕ04.01

Κωνσταντίνα Κοεμτζίδου ΠΕ19 - Νικόλαος Κοκκινάκης ΠΕ04.01 Φάσεις Εφαρμογής 1η Φάση: Συμπλήρωση Ερωτηματολογίου 2η Φάση: Προβολή ταινίας μικρού μήκους 3η Φάση: Κατανομή παιδιών στις ομάδες 4η Φάση: Επεξεργασία Φύλλου Εργασίας 5η Φάση: Ανάγνωση απαντήσεων ομάδων και συζήτηση 6η Φάση: Προβολή ταινίας από άλλες οπτικές γωνίες 7η Φάση: Συμπλήρωση Ερωτηματολογίου 8η Φάση: Επεξεργασία Φύλλων Εργασίας και εξαγωγή συμπερασμάτων Κωνσταντίνα Κοεμτζίδου ΠΕ19 - Νικόλαος Κοκκινάκης ΠΕ04.01

Κωνσταντίνα Κοεμτζίδου ΠΕ19 - Νικόλαος Κοκκινάκης ΠΕ04.01 Προβολή ταινίας Προβολή ολιγόλεπτης ταινίας, όπου εκτυλίσσεται η υπόθεση και αφηγητής είναι το παιδί που δέχεται την βία. Διαδικτυακή Βία Σωματική – Λεκτική Βία Κωνσταντίνα Κοεμτζίδου ΠΕ19 - Νικόλαος Κοκκινάκης ΠΕ04.01

Κατανομή παιδιών στις ομάδες Παιδί που δέχεται βία – εκφοβισμό Παιδί που ασκεί βία – εκφοβισμό Παιδί που παρατηρεί παθητικά Παιδί που παρατηρεί και συμμετέχει στην άσκηση βίας Γονέας Καθηγητής Κωνσταντίνα Κοεμτζίδου ΠΕ19 - Νικόλαος Κοκκινάκης ΠΕ04.01

Επεξεργασία Φύλλων Εργασίας Από κάθε ομάδα ζητείται να απαντήσει σε διαφορετικά Φ.Ε.: Παιδί που δέχεται βία – εκφοβισμό Παιδί που ασκεί βία – εκφοβισμό Παιδί που παρατηρεί παθητικά Παιδί που παρατηρεί και συμμετέχει στην άσκηση βίας Γονέας Καθηγητής Κωνσταντίνα Κοεμτζίδου ΠΕ19 - Νικόλαος Κοκκινάκης ΠΕ04.01

Οι απαντήσεις των ομάδων - συζήτηση Ανάγνωση από εκπρόσωπο κάθε ομάδας. Ορισμός και καταγραφή κυρίαρχων συναισθημάτων. Συζήτηση, η οποία καθοδηγείται από τον καθηγητή μέσω ερωτήσεων. Συμπεράσματα. Εντοπίζονται κακοί χειρισμοί και οι θετικές στάσεις. Κωνσταντίνα Κοεμτζίδου ΠΕ19 - Νικόλαος Κοκκινάκης ΠΕ04.01

Συνέχεια προβολής με επιλεγόμενο σενάριο διαφορετικών εκδοχών Συνέχεια προβολής με επιλεγόμενο σενάριο διαφορετικών εκδοχών Όπως την βίωσε το παιδί που εκφοβίζει Όπως την βίωσε παιδί που παρατηρεί Προβάλλονται διάφοροι συνδυασμοί χειρισμών. Κωνσταντίνα Κοεμτζίδου ΠΕ19 - Νικόλαος Κοκκινάκης ΠΕ04.01

Επεξεργασία των Φύλλων Εργασίας 8η Φάση: Επεξεργασία Φύλλων Εργασίας και εξαγωγή συμπερασμάτων Διατύπωση συμπερασμάτων: πώς αντιλαμβάνονται οι μαθητές μας τα περιστατικά εκφοβισμού στο σχολείο. πώς τα αντιμετωπίζουν πώς αντιλαμβάνονται την αντίδραση και τις πιθανές επιλογές που έχουν όλα τα εμπλεκόμενα πρόσωπα. 1η & 7η Φάση: Συμπλήρωση Ερωτηματολογίου Κωνσταντίνα Κοεμτζίδου ΠΕ19 - Νικόλαος Κοκκινάκης ΠΕ04.01

Κωνσταντίνα Κοεμτζίδου ΠΕ19 - Νικόλαος Κοκκινάκης ΠΕ04.01 Μάρτιος 2013 Κωνσταντίνα Κοεμτζίδου ΠΕ19 - Νικόλαος Κοκκινάκης ΠΕ04.01

Κωνσταντίνα Κοεμτζίδου ΠΕ19 - Νικόλαος Κοκκινάκης ΠΕ04.01 Φεβρουάριος 2014 Κωνσταντίνα Κοεμτζίδου ΠΕ19 - Νικόλαος Κοκκινάκης ΠΕ04.01

Κωνσταντίνα Κοεμτζίδου ΠΕ19 - Νικόλαος Κοκκινάκης ΠΕ04.01 Φεβρουάριος 2015 Κωνσταντίνα Κοεμτζίδου ΠΕ19 - Νικόλαος Κοκκινάκης ΠΕ04.01

Παιδί που δέχεται βία – εκφοβισμό Είσαι το παιδί που εκφοβίζεται. Να γράψεις στο ημερολόγιό σου τις σκέψεις και τα συναισθήματά σου γι’ αυτό. Tι σκέφτεσαι για τον εαυτό σου και τους άλλους, συμμαθητές ή ενήλικες; Τι φοβάσαι; Γιατί δεν αντιδράς; Τι περιμένεις και από ποιους; Κωνσταντίνα Κοεμτζίδου ΠΕ19 - Νικόλαος Κοκκινάκης ΠΕ04.01

Παιδί που ασκεί βία – εκφοβισμό Είσαι το παιδί που εκφοβίζει. Να γράψεις στο ημερολόγιό σου τις σκέψεις και τα συναισθήματά σου γι’ αυτό.   Tι σκέφτεσαι για τον εαυτό σου; Τι εικόνα έχεις για σένα; Γιατί φοβίζεις έναν συμμαθητή σου; Τι νιώθεις όταν το κάνεις αυτό; Δε φοβάσαι μήπως μαθευτεί; Δε φοβάσαι τις συνέπειες; Δε σε νοιάζει που πληγώνεις έναν άνθρωπο; Κωνσταντίνα Κοεμτζίδου ΠΕ19 - Νικόλαος Κοκκινάκης ΠΕ04.01

Παιδί που παρατηρεί παθητικά Είσαι ένα παιδί που γνωρίζει τι συμβαίνει, αλλά παραμένει αμέτοχο. Δε συμμετέχεις στην «πλάκα», αλλά ούτε αντιδράς. Να γράψεις στο ημερολόγιό σου τις σκέψεις και τα συναισθήματά σου γι’ αυτό. Tι νιώθεις όταν βλέπεις ότι ένα παιδί υποφέρει; Γιατί δεν αντιδράς; Τι θα μπορούσες να κάνεις, για να βοηθήσεις; Κωνσταντίνα Κοεμτζίδου ΠΕ19 - Νικόλαος Κοκκινάκης ΠΕ04.01

Παιδί που παρατηρεί και συμμετέχει στην άσκηση βίας Είσαι το παιδί που ξέρει τι συμβαίνει, γελάει μ’ αυτό, ενθαρρύνοντας έτσι το παιδί που εκφοβίζει. Να γράψεις στο ημερολόγιό σου τις σκέψεις και τα συναισθήματά σου γι’ αυτό.   Γιατί ενθαρρύνεις το θύτη; Τι αισθάνεσαι όταν ένα άλλο παιδί υποφέρει; Γιατί δεν αντιδράς διαφορετικά; Κωνσταντίνα Κοεμτζίδου ΠΕ19 - Νικόλαος Κοκκινάκης ΠΕ04.01

Κωνσταντίνα Κοεμτζίδου ΠΕ19 - Νικόλαος Κοκκινάκης ΠΕ04.01 Γονέας Είσαι ο πατέρας ή η μητέρα του παιδιού που εκφοβίζεται. Παρατηρείς μια αλλαγή στη συμπεριφορά του παιδιού σου και συζητώντας μαζί του μαθαίνεις ότι το εκφοβίζουν. Γράψε τις σκέψεις και τα συναισθήματα σου γι’ αυτό, αλλά και τρόπους με τους οποίους σκέφτεσαι να αντιδράσεις. Κωνσταντίνα Κοεμτζίδου ΠΕ19 - Νικόλαος Κοκκινάκης ΠΕ04.01

Κωνσταντίνα Κοεμτζίδου ΠΕ19 - Νικόλαος Κοκκινάκης ΠΕ04.01 Καθηγητής Είσαι καθηγητής στο σχολείο των παιδιών και πληροφορείσαι από μαθητή – παρατηρητή για το συγκεκριμένο περιστατικό εκφοβισμού. Αποφασίζεις να παρέμβεις και να μιλήσεις με το παιδί που εκφοβίζει. Γράψε τι σκοπεύεις να του πεις, ώστε η παρέμβασή σου να έχει αποτέλεσμα. Κωνσταντίνα Κοεμτζίδου ΠΕ19 - Νικόλαος Κοκκινάκης ΠΕ04.01

Κωνσταντίνα Κοεμτζίδου ΠΕ19 - Νικόλαος Κοκκινάκης ΠΕ04.01 Ταυτότητα Έρευνας Έγινε 3 συνεχόμενα σχολικά έτη στο 5ο Γυμνάσιο Νέας Ιωνίας 2012-13: 208 μαθητές Α’, Β’ και Γ’ τάξης 2013-14: 140 μαθητές Β’ και Γ’ τάξης 2014-15: 67 μαθητές Α’ τάξης Χώρος: Εργαστήριο Πληροφορικής & αίθουσες Διαδραστικών Πινάκων με διευθέτηση θρανίων σε 6 ομάδες Το ερωτηματολόγιο χρησιμοποιήθηκε τα 2 τελευταία χρόνια Κωνσταντίνα Κοεμτζίδου ΠΕ19 - Νικόλαος Κοκκινάκης ΠΕ04.01

Επεξεργασία Ερωτηματολογίων & Συμπεράσματα Επεξεργασία Ερωτηματολογίων & Συμπεράσματα

Κωνσταντίνα Κοεμτζίδου ΠΕ19 - Νικόλαος Κοκκινάκης ΠΕ04.01 Ερώτηση 1η: Έχεις παρατηρήσει κάποιο περιστατικό εκφοβισμού στο σχολείο σου; Απάντησαν ΝΑΙ:   2012-13 2013-14 2014-15 (μόνο Α΄) % Πριν 30,29 29,29 32,84 % Μετά 20,19 19,29 17,91 Κωνσταντίνα Κοεμτζίδου ΠΕ19 - Νικόλαος Κοκκινάκης ΠΕ04.01

Κωνσταντίνα Κοεμτζίδου ΠΕ19 - Νικόλαος Κοκκινάκης ΠΕ04.01 Ερώτηση 1η: Έχεις παρατηρήσει κάποιο περιστατικό εκφοβισμού στο σχολείο σου; Κωνσταντίνα Κοεμτζίδου ΠΕ19 - Νικόλαος Κοκκινάκης ΠΕ04.01

Ερώτηση 2η: Αν ναι, πόσες φορές έχει συμβεί αυτό; Ερώτηση 2η: Αν ναι, πόσες φορές έχει συμβεί αυτό; 2012-13 2013-14 2014-15 (μόνο Α΄)   Πριν % Μετά 1 37 58,7 30 71,4 25 61 15 55,6 13 52 7 58,3 2 23,8 8 19 5 12,2 18,5 6 24 3 9,52 4,76 4,88 3,7 8,33 4 2,38 7,32 7,41 >4 3,17 14,6 14,8 16 63 100 42 41 27 12 Κωνσταντίνα Κοεμτζίδου ΠΕ19 - Νικόλαος Κοκκινάκης ΠΕ04.01

Κωνσταντίνα Κοεμτζίδου ΠΕ19 - Νικόλαος Κοκκινάκης ΠΕ04.01 Ερώτηση 3η: Ποιος είναι ο πιο δυνατός ρόλος; Ποιος μπορεί να σταματήσει το περιστατικό;   2012-13 2013-14 2014-15 Πριν % Μετά % Το παιδί που εκφοβίζει 13,46 8,65 25,00 8,57 4,48 2,99 Το παιδί που εκφοβίζεται 54,33 40,71 18,57 28,36 11,94 Ο παρατηρητής 32,21 66,35 34,29 72,86 67,16 85,07 Κωνσταντίνα Κοεμτζίδου ΠΕ19 - Νικόλαος Κοκκινάκης ΠΕ04.01

Κωνσταντίνα Κοεμτζίδου ΠΕ19 - Νικόλαος Κοκκινάκης ΠΕ04.01 Ερώτηση 3η: Ποιος είναι ο πιο δυνατός ρόλος; Ποιος μπορεί να σταματήσει το περιστατικό; Κωνσταντίνα Κοεμτζίδου ΠΕ19 - Νικόλαος Κοκκινάκης ΠΕ04.01

Κωνσταντίνα Κοεμτζίδου ΠΕ19 - Νικόλαος Κοκκινάκης ΠΕ04.01 Ερώτηση 4η : Ποιο είναι το κυρίαρχο συναίσθημα του παιδιού που εκφοβίζεται; Συναίσθημα 2012-13 2013-14 2014-15 Πριν % Μετά Φόβος 65 71 60 85 42 48 Ενοχές-Ντροπή 34 37 5 - 3 1,5 Μοναξιά 27,5 30,5 25 29 Δεδομένα Δεδομένα Δεδομένα Κωνσταντίνα Κοεμτζίδου ΠΕ19 - Νικόλαος Κοκκινάκης ΠΕ04.01

Κωνσταντίνα Κοεμτζίδου ΠΕ19 - Νικόλαος Κοκκινάκης ΠΕ04.01 Ερώτηση 5η : Ποιο είναι το κυρίαρχο συναίσθημα του παιδιού που εκφοβίζει; Συναίσθημα 2012-13 2013-14 2014-15 Πριν % Μετά Μαγκιά* 87 93 65 75 77 82 Δύναμη 80 60 45 55 61 Αδυναμία - 8 5 9 Δεδομένα Δεδομένα Δεδομένα * Μαγκιά: 1.η νταηλίδικη συμπεριφορά, η ψευτοπαλληκαριά, η προκλητικά επιθετική συμπεριφορά. 2. η ικανότητα να πετυχαίνει κανείς αυτό που θέλει, να τα βγάζει πέρα, καπατσοσύνη, επιδεξιότητα 3. το να κάνει κανείς κάτι που το θεωρεί σπουδαίο, Κωνσταντίνα Κοεμτζίδου ΠΕ19 - Νικόλαος Κοκκινάκης ΠΕ04.01

Κωνσταντίνα Κοεμτζίδου ΠΕ19 - Νικόλαος Κοκκινάκης ΠΕ04.01 Ερώτηση 6η : Ποιο είναι το κυρίαρχο συναίσθημα του παιδιού που παρατηρεί; Συναίσθημα 2012-13 2013-14 2014-15 Πριν % Μετά Ενοχές - Ντροπή 67 52 62 45 42 27 Σιωπή 51 34 50 30 23 7 Δύναμη 6 35 12 37 Θυμός 28 44 20 38 19 41 Δεδομένα Δεδομένα Δεδομένα Κωνσταντίνα Κοεμτζίδου ΠΕ19 - Νικόλαος Κοκκινάκης ΠΕ04.01

Ερώτηση 7η: Τι επιλογή έχει το παιδί που εκφοβίζεται Κυριαρχεί η άποψη να ζητήσει βοήθεια από καθηγητή: 65%* Να ζητήσει βοήθεια από τους γονείς: 45%* Επιπλέον πρότειναν : Να τον αντιμετωπίσει Να τον αγνοήσει Να καλέσει σε γραμμή βοήθειας Να ενταχθεί σε παρέα Να αλλάξει σχολείο * με ποσοστό κατά μέσο όρο και στα 3 έτη περίπου Κωνσταντίνα Κοεμτζίδου ΠΕ19 - Νικόλαος Κοκκινάκης ΠΕ04.01

Ερώτηση 8η: Τι επιλογή έχει το παιδί που παρατηρεί; Κυριαρχεί η άποψη να ζητήσει βοήθεια από καθηγητή: 68%* Να ζητήσει βοήθεια από τους γονείς: 21%* Επιπλέον πρότειναν : Να επιχειρήσει διαμεσολάβηση (40%) Να συμπαρασταθεί στο παιδί που εκφοβίζεται (30%) Να τον εντάξει σε παρέα * με ποσοστό κατά μέσο όρο και στα 3 έτη περίπου Κωνσταντίνα Κοεμτζίδου ΠΕ19 - Νικόλαος Κοκκινάκης ΠΕ04.01

Κωνσταντίνα Κοεμτζίδου ΠΕ19 - Νικόλαος Κοκκινάκης ΠΕ04.01 Συμπεράσματα Οι μαθητές αναγνωρίζουν τα χαρακτηριστικά που έχει ένα περιστατικό ενδοσχολικού εκφοβισμού καλύτερα από πριν. Το ποσοστό μαθητών που έχουν παρατηρήσει τέτοια περιστατικά διατηρείται περίπου αμετάβλητο. Κωνσταντίνα Κοεμτζίδου ΠΕ19 - Νικόλαος Κοκκινάκης ΠΕ04.01

Κωνσταντίνα Κοεμτζίδου ΠΕ19 - Νικόλαος Κοκκινάκης ΠΕ04.01 Συμπεράσματα Οι μαθητές αναγνωρίζουν την δύναμη του ρόλου του παρατηρητή. Ειδικότερα τον τελευταίο χρόνο παρατηρήσαμε πολύ μεγάλη αύξηση Η δράση λειτουργεί απλά ενισχυτικά και αυξάνει το ήδη μεγάλο ποσοστό από 67% σε 85%. Αυτό έχει ίσως να κάνει με το γεγονός ότι οι μαθητές έχουν ασχοληθεί σε προγενέστερες χρονιές με το θέμα του ενδοσχολικού εκφοβισμού και κατά συνέπεια είναι πιο εκπαιδευμένοι να αναγνωρίζουν και να αντιμετωπίζουν τέτοια περιστατικά Κωνσταντίνα Κοεμτζίδου ΠΕ19 - Νικόλαος Κοκκινάκης ΠΕ04.01

Κωνσταντίνα Κοεμτζίδου ΠΕ19 - Νικόλαος Κοκκινάκης ΠΕ04.01 Συμπεράσματα Με την πάροδο του χρόνου οι 3 ρόλοι γίνονται πιο ξεκάθαροι Οι μαθητές αναγνωρίζουν ότι τόσο το παιδί που εκφοβίζει όσο και το παιδί που εκφοβίζεται χρειάζονται βοήθεια και είναι αδύναμοι ρόλοι Ο παρατηρητής έχει ενισχυμένο και δυνατό ρόλο παρέμβασης και διαπιστώνουν ότι η σιωπή πρέπει να σπάσει. Κωνσταντίνα Κοεμτζίδου ΠΕ19 - Νικόλαος Κοκκινάκης ΠΕ04.01

Κωνσταντίνα Κοεμτζίδου ΠΕ19 - Νικόλαος Κοκκινάκης ΠΕ04.01 Ποιο είναι το κυρίαρχο συναίσθημα του παιδιού που εκφοβίζεται;   2012-13 Πριν % Μετά Αδυναμία 14 7 12 6 Αμηχανία Ανωτερότητα Απελπισία-Απόγνωση-Άγχος 17 8,5 24 Απορία Δύναμη Εγκατάλειψη 42 21 51 25,5 Ενοχές-Ντροπή 68 34 74 37 Εχθρότητα Ζήλεια Θυμός 25 12,5 30 15 Λύπη-Στενοχώρια Μαγκιά Μίσος Μοναξιά 55 27,5 61 30,5 Πόνος Σιωπή Φόβος 130 65 142 71 Ευχαρίστηση-Ικανοποίηση Δεν ξέρω Κωνσταντίνα Κοεμτζίδου ΠΕ19 - Νικόλαος Κοκκινάκης ΠΕ04.01

Κωνσταντίνα Κοεμτζίδου ΠΕ19 - Νικόλαος Κοκκινάκης ΠΕ04.01 Ποιο είναι το κυρίαρχο συναίσθημα του παιδιού που εκφοβίζεται;   2013-14 Πριν % Μετά Αδυναμία Αμηχανία Ανωτερότητα 1 2,5 Απελπισία-Απόγνωση-Άγχος 3 7,5 21 52,5 Απορία Δύναμη Εγκατάλειψη Ενοχές-Ντροπή 2 5 Εχθρότητα Ζήλεια Θυμός Λύπη-Στενοχώρια 12,5 18 45 Μαγκιά Μίσος Μοναξιά 10 25 Πόνος Σιωπή Φόβος 24 60 34 85 Ευχαρίστηση-Ικανοποίηση Δεν ξέρω Κωνσταντίνα Κοεμτζίδου ΠΕ19 - Νικόλαος Κοκκινάκης ΠΕ04.01

Κωνσταντίνα Κοεμτζίδου ΠΕ19 - Νικόλαος Κοκκινάκης ΠΕ04.01 Ποιο είναι το κυρίαρχο συναίσθημα του παιδιού που εκφοβίζεται;   2014-15 Πριν % Μετά Αδυναμία 30 45,16 28 41,79 Αμηχανία 4 6,45 3 4,48 Ανωτερότητα - Απελπισία-Απόγνωση-Άγχος 11 16,13 12 17,91 Απορία 5,97 Δύναμη Εγκατάλειψη 2 3,23 Ενοχές-Ντροπή 1 1,49 Εχθρότητα Ζήλεια Θυμός 5 7,46 Λύπη-Στενοχώρια 19 29,03 23 34,33 Μαγκιά Μίσος Μοναξιά Πόνος 22 32,26 26 38,81 Σιωπή 15 22,58 14 20,90 Φόβος 41,94 32 47,76 Ευχαρίστηση-Ικανοποίηση Δεν ξέρω 2,99 Κωνσταντίνα Κοεμτζίδου ΠΕ19 - Νικόλαος Κοκκινάκης ΠΕ04.01

Κωνσταντίνα Κοεμτζίδου ΠΕ19 - Νικόλαος Κοκκινάκης ΠΕ04.01 Ποιο είναι το κυρίαρχο συναίσθημα του παιδιού που εκφοβίζει;   2012-13 Πριν % Μετά Αδυναμία - 15 7,50 Αμηχανία Ανωτερότητα Απελπισία-Απόγνωση-Άγχος Απορία Δύναμη 160 80,00 120 60,00 Εγκατάλειψη Ενοχές-Ντροπή Εχθρότητα 12 6,00 10 5,00 Ζήλεια 50 25,00 54 27,00 Θυμός 8 4,00 Λύπη-Στενοχώρια Μαγκιά 174 87,00 185 92,50 Μίσος Μοναξιά 20 10,00 Πόνος Σιωπή Φόβος Ευχαρίστηση-Ικανοποίηση 60 30,00 74 37,00 Δεν ξέρω Κωνσταντίνα Κοεμτζίδου ΠΕ19 - Νικόλαος Κοκκινάκης ΠΕ04.01

Κωνσταντίνα Κοεμτζίδου ΠΕ19 - Νικόλαος Κοκκινάκης ΠΕ04.01 Ποιο είναι το κυρίαρχο συναίσθημα του παιδιού που εκφοβίζει;   2013-14 Πριν % Μετά Αδυναμία - 2 5,00 Αμηχανία Ανωτερότητα 4 10,00 1 2,50 Απελπισία-Απόγνωση-Άγχος Απορία Δύναμη 18 45,00 22 55,00 Εγκατάλειψη Ενοχές-Ντροπή Εχθρότητα Ζήλεια Θυμός 5 12,50 7 17,50 Λύπη-Στενοχώρια Μαγκιά 3 7,50 Μίσος 26 65,00 30 75,00 Μοναξιά Πόνος Σιωπή Φόβος Ευχαρίστηση-Ικανοποίηση 12 30,00 13 32,50 Δεν ξέρω Κωνσταντίνα Κοεμτζίδου ΠΕ19 - Νικόλαος Κοκκινάκης ΠΕ04.01

Κωνσταντίνα Κοεμτζίδου ΠΕ19 - Νικόλαος Κοκκινάκης ΠΕ04.01 Ποιο είναι το κυρίαρχο συναίσθημα του παιδιού που εκφοβίζει;   2014-15 Πριν % Μετά Αδυναμία - 6 8,96 Αμηχανία Ανωτερότητα 30 45,16 31 46,27 Απελπισία-Απόγνωση-Άγχος Απορία Δύναμη 41 61,29 44,78 Εγκατάλειψη 2 3,23 Ενοχές-Ντροπή 1 1,49 Εχθρότητα 15 22,58 14 20,90 Ζήλεια 4 6,45 10 14,93 Θυμός 13 19,35 20 29,85 Λύπη-Στενοχώρια Μαγκιά 52 77,42 55 82,09 Μίσος 9,68 Μοναξιά 2,99 Πόνος Σιωπή Φόβος Ευχαρίστηση-Ικανοποίηση 8 11,94 Δεν ξέρω Κωνσταντίνα Κοεμτζίδου ΠΕ19 - Νικόλαος Κοκκινάκης ΠΕ04.01

Κωνσταντίνα Κοεμτζίδου ΠΕ19 - Νικόλαος Κοκκινάκης ΠΕ04.01 Ποιο είναι το κυρίαρχο συναίσθημα του παιδιού που παρατηρεί;   2012-13 Πριν % Μετά Αδυναμία 45 22,50 21 10,50 Αμηχανία 28 14,00 15 7,50 Ανωτερότητα - Απελπισία-Απόγνωση-Άγχος 16 8,00 10 5,00 Απορία 31 15,50 30 15,00 Δύναμη 12 6,00 69 34,50 Εγκατάλειψη Ενοχές-Ντροπή 133 66,50 103 51,50 Εχθρότητα Ζήλεια Θυμός 56 28,00 87 43,50 Λύπη-Στενοχώρια 66 33,00 105 52,50 Μαγκιά 5 2,50 Μίσος Μοναξιά 14 7,00 Πόνος Σιωπή 102 51,00 68 34,00 Φόβος 89 44,50 78 39,00 Ευχαρίστηση-Ικανοποίηση 65 32,50 41 20,50 Δεν ξέρω Κωνσταντίνα Κοεμτζίδου ΠΕ19 - Νικόλαος Κοκκινάκης ΠΕ04.01

Κωνσταντίνα Κοεμτζίδου ΠΕ19 - Νικόλαος Κοκκινάκης ΠΕ04.01 Ποιο είναι το κυρίαρχο συναίσθημα του παιδιού που παρατηρεί;   2013-14 Πριν % Μετά Αδυναμία 1 2,50 2 5,00 Αμηχανία 5 12,50 13 32,50 Ανωτερότητα - Απελπισία-Απόγνωση-Άγχος 3 7,50 9 22,50 Απορία Δύναμη 15 37,50 Εγκατάλειψη Ενοχές-Ντροπή 25 62,50 18 45,00 Εχθρότητα Ζήλεια Θυμός 8 20,00 Λύπη-Στενοχώρια 17 42,50 16 40,00 Μαγκιά Μίσος Μοναξιά Πόνος Σιωπή 20 50,00 12 30,00 Φόβος Ευχαρίστηση-Ικανοποίηση Δεν ξέρω Κωνσταντίνα Κοεμτζίδου ΠΕ19 - Νικόλαος Κοκκινάκης ΠΕ04.01

Κωνσταντίνα Κοεμτζίδου ΠΕ19 - Νικόλαος Κοκκινάκης ΠΕ04.01 Ποιο είναι το κυρίαρχο συναίσθημα του παιδιού που παρατηρεί;   2014-15 Πριν % Μετά Αδυναμία - Αμηχανία 6 9,68 2 2,99 Ανωτερότητα Απελπισία-Απόγνωση-Άγχος 3 4,48 Απορία 30 45,16 15 22,39 Δύναμη 4 6,45 45 67,16 Εγκατάλειψη 3,23 1 1,49 Ενοχές-Ντροπή 28 41,94 18 26,87 Εχθρότητα Ζήλεια Θυμός 13 19,35 41,79 Λύπη-Στενοχώρια 24 35,48 26 38,81 Μαγκιά Μίσος Μοναξιά Πόνος 9 12,90 7 10,45 Σιωπή 22,58 5 7,46 Φόβος Ευχαρίστηση-Ικανοποίηση Δεν ξέρω Κωνσταντίνα Κοεμτζίδου ΠΕ19 - Νικόλαος Κοκκινάκης ΠΕ04.01

Κωνσταντίνα Κοεμτζίδου - ΠΕ19 , Νικόλαος Κοκκινάκης ΠΕ04.01 Βιβλιογραφία Rigby Ken. Σχολικός Εκφοβισμός – Σύγχρονες Απόψεις, Εκδόσεις Τόπος, Αθήνα 2008. http://www.e-abc.eu/gr/ http://www.onevibefilms.com/bullying/greek/index.html http://www.antibullying.eu/el Κωνσταντίνα Κοεμτζίδου - ΠΕ19 , Νικόλαος Κοκκινάκης ΠΕ04.01