η ΕΜΠΕΙΡΙΑ της ΠΛΑΤΕΙΑΣ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ Μουσική, συναισθήματα και νέα κοινωνικά κινήματα Μαρία Παπαπαύλου

~η μουσική ως αρωγός στη δημιουργία συλλογικοτήτων και ταυτοτήτων Σύνορα και μορφές ετερότητας ~η μουσική ως αρωγός στη δημιουργία συλλογικοτήτων και ταυτοτήτων

Περιεχόμενα-Τίτλοι 1) χώρος 2) μουσική και κοινωνικά κινήματα 3) μουσικό τοπίο Συντάγματος 4) «τούτο το μήνα» - ανάλυση 5) Κρητική μουσική στις κινητοποιήσεις 6) ομάδες καλλιτεχνών 7) συναισθήματα 8) επικοινωνιακό και εργαλειακό δραν 9) διυποκειμενικότητα 10) συλλογικότητα και περιθωριοποίηση

Γιατί στην Πλατεία Συντάγματος; Μια Πλατεία ιστορικά και πολιτικά χαραγμένη από μνήμες μαζικών κινητοποιήσεων ΆΡΑ συμβολικά φορτισμένη Ο συμβολισμός της Πλατείας ως χώρος «δικός μας» - ο κοινός χώρος αναφοράς Σύμφωνα με τη Λόου, η πλατεία είναι φυσικός, κοινωνικός, μεταφορικός χώρος δημόσιων συζητήσεων και αναπαριστά την κάθε κοινωνία Διαχωρισμός Μεσογειακών «piazzas» από αγγλοσαξωνικές «squares» κατά τη Λεοντίδου

μουσική και κοινωνικά κινήματα 1. Η μουσική βοηθά στην έκφραση και εμψύχωση των συμμετεχόντων του κινήματος Εκπαιδεύει – ευαισθητοποιεί – προβληματίζει όσους δε σχετίζονται με το κίνημα Προσελκύει καινούριους οπαδούς Κινητοποιεί όσους ενώ μπορεί να συμφωνούν , δε συμμετέχουν στο κίνημα και απλώς το παρακολουθούν

Το μουσικό τοπίο του Συντάγματος Η μουσική λειτούργησε ως όχημα έκφρασης της πολυσυλλεκτικότητας, του αυθορμητισμού, αυτοσχεδιαστικού και δημιουργικού χαρακτήρα των δράσεων των ανθρώπων που κινητοποιήθηκαν στο Σύνταγμα. Είδη μουσικής: ελληνική παραδοσιακή, έντεχνη ελληνική, hip hop, ελληνική ροκ

Επιστημονικές απόψεις: Οι Άιερμαν και Τζάμισον υποστηρίζουν ότι τα τραγούδια και η μουσική επιτρέπουν την είσοδο των συναισθημάτων και των σκέψεων στο χώρο του συλλογικού, καθώς η μουσική, όπως βιώνεται και επιτελείται μέσα σε ένα κοινωνικό κίνημα, είναι συγχρόνως και ατομική και συλλογική. Μέσα από τελετουργικοποιημένες επιτελέσεις και από μνήμες που ανακαλεί, η μουσική των κοινωνικών κινημάτων υπερβαίνει τα όρια του εαυτού και συνδέει το άτομο με μια συλλογική συνείδηση.

Ο κοινωνιολόγος Ουίλιαμ Ρόι στο βιβλίο του Reds, Whites, and Blues Ο κοινωνιολόγος Ουίλιαμ Ρόι στο βιβλίο του Reds, Whites, and Blues. Social Movements, Folk Music and Race in the United State γράφει «οι ηχητικές ποιότητες είναι τουλάχιστον το ίδιο σημαντικές όσο και οι στίχοι, επειδή τόσο οι τελεστές όσο και οι ακροατές δίνουν μεγαλύτερη σημασία στον ήχο παρά στα λόγια και επειδή η επίδραση του ήχου είναι βαθύτερη και λιγότερο συνειδητή από αυτή των λέξεων»

www.youtube.com/watch?v=NFRA5JZWhDY Χρέη, κεφάλαια και αδικία δε θα υπάρχουνε στην κοινωνία. Οι μεγαλέμποροι και οι ζητιάνοι, θα αγκαλιάζονται στο συντριβάνι. Μαζί αναρχικοί και χρυσαυγίτες, με διμοιρίες ΜΑΤ θα ψένουν πίτες. Φτωχοί και άστεγοι θα ‘χουν παιδεία, δίχως γραμμάτια και ανεργία. Θα ‘χουμε σύνταξη, πρόνοια, υγεία, δε θα πληρώνουμε τρύπια ταμεία. Η τηλεόραση θα έχει κλείσει κι ο κόσμος θα ‘ναι εδώ για να μιλήσει. Τούτο το μήνα τον από πάνω, αν δεν ξυπνήσω δεν τον προφτάνω.

Ανάλυση διασκευασμένου τραγουδιού «τούτο το μήνα» →Νέο στιχουργικό περιεχόμενο διαφορετικό από το αρχικό (ερωτικό) με την αυτούσια παραδοσιακή Κρητική μελωδία → Συμπυκνώνει το όραμα των ανθρώπων για ένα ίσως ουτοπικό αληθινά δημοκρατικό μέλλον που επιδιώκει τη σύνδεση ανθρώπων διαφορετικών ιδεολογικών ή ταξικών προελεύσεων

Κρητική μουσική στις κινητοποιήσεις Συνδέθηκε με την έννοια της «ελληνικότητας» ως ένα μίνιμουμ σημείο σύγκλισης των πολλών και διαφορετικών ανθρώπων στο Σύνταγμα. Η ελληνικότητα εδώ, δεν ταυτίζεται με τον ελληνοκεντρισμό και εθνοκεντρισμό αλλά με την ανάγκη αντίδρασης σε έξωθεν καθοδηγούμενες επιλογές (Τρόικα, ΔΝΤ) {δίπολο εμείς-αυτοί}

Γιατί όμως συγκεκριμένα Κρητική παραδοσιακή μουσική; √ το πεντοζάλι είναι γρήγορος, δυναμικός χορός √ τα γνωστά Κρητικά ριζίτικα παραπέμπουν τη συλλογική ακουστική μνήμη (συνήθως μέσω της επαναστατικής χροιάς του Ξυλούρη) στην αίσθηση της μαχητικότητας και του ανεξάρτητου πνεύματος που χαρακτηρίζει την Κρήτη √ κατά τον ανθρωπολόγο Καλαντζή, έχει αναπτυχθεί ένα κοινωνικό φανατασιακό (imaginary) όπου η κρητικότητα συμβολίζει την ελληνικότητα ως αυθεντική εκδοχή της με σημαινόμενα όπως: η ανυπακοή, η αντίσταση και το ανεξάρτητο αγωνιστικό πνεύμα

Ομάδες καλλιτεχνών ◊ επαγγελματίες και ερασιτέχνες (ηθοποιοί, τραγουδιστές, μουσικοί, εικαστικοί) ◊ οι περισσότεροι ήταν άνθρωποι που, λόγω της ανοιχτής δομής αυτής της ομάδας βρήκαν το έδαφος να εκφράσουν τις καλλιτεχνικές τους επιθυμίες και δεξιότητες μέσα από μια ισότιμη συμμετοχή. ◊ Έπαιξαν έναν σπουδαίο ρόλο στη ζωή της πλατείας καθώς μετασχημάτιζαν σε δράση την ανάγκη των ανθρώπων να κάνουν κάτι από κοινού προσφέροντας έτσι έναν πολύ δυναμικό συνδυασμό στον τρόπο επικοινωνίας ανθρώπων άγνωστων μεταξύ τους.

◊ Οι ανοιχτές δομές της οριζόντιας συμμετοχής ευνοούν το συλλογικό αυτοσχεδιαστικό χαρακτήρα της κινητοποίησης που επιτρέπει στον καθένα να συμμετέχει με τον τρόπο και τα μέσα του.

Συναισθήματα Μέσω σωματικού συγχρονισμού, αμοιβαίας διέγερσης και ερεθισμού του νευρικού συστήματος των συμμετασχόντων προκαλείται το συναίσθημα του ανήκειν. Συναίσθημα εμπιστοσύνης και επιθυμίας να δράσουν αυτό που θεωρούν ηθικά κατάλληλο Αλληλοϋποστήριξη και κοινωνική αλληλεγγύη Υπερηφάνεια, πίστη, ελπίδα, αλτρουισμός, αγανάκτηση κ.α.

Τραγουδούν ενόσω διαμαρτύρονται για να εμψυχώνονται και να αισθάνονται ενωμένοι (Street 2012,σ.44)

Επικοινωνιακό και Εργαλειακό δραν Το «επικοινωνιακό δραν» βασίζεται στις μοιρασμένες πολιτισμικές αξίες, τις αμοιβαίες προσδοκίες, την ομαδική συνεργασία και συναίνεση ΕΝΏ το «εργαλειακό δραν» βασίζεται στις ατομικές επιδιώξεις και στα μονολογικά συμφέροντα τα οποία εξαρτώνται από την εξουσία και το χρήμα.

Το επικοινωνιακό δραν, κατά Χάμπερμας, υπερτέρησε έναντι του εργαλειακού δραν με αποτέλεσμα οι άνθρωποι μέσω της εμπλοκής τους σε μια διυποκειμενική και αναδυόμενη πραγματικότητα να βιώσουν τη συγκολλητική παρουσία της αλληλεγγύης και να επιτρέψουν τους εαυτούς τους να οραματιστούν έναν άλλο τρόπο ζωής και κοσμοθεώρησης. Ο Χάμπερμας αντιλαμβάνεται το βιωμένο κόσμο ως τον τρόπο εκείνο με τον οποίο οι μετέχοντες σε αυτόν συναντώνται μέσα από την επικοινωνία, καθώς γίνονται ομιλητές και ακροατές συγχρόνως. Το χαρακτηριστικό του βιωμένου κόσμου είναι η διαλογική διυποκειμενικότητα.

Η έννοια της διυποκειμενικότητας Ο Τζάκσον στο έργο του Minima Ethnografica. Intersubjectivity and the anthropological project (1998) υποστηρίζει ότι για μια ανθρωπολογική ανάλυση μιας εμπειρίας το βασικό ζητούμενο είναι η διυποκειμενικότητα και η δι-εμπειρία, οι τρόποι δηλαδή με τους οποίους αναδύεται η αίσθηση του εαυτού και γίνεται μέρος της διαπραγμάτευσης στο πεδίο των διαπροσωπικών σχέσεων. Το μέλημα της ανθρωπολογίας θα πρέπει να είναι η ιδέα ότι η εμπειρία βρίσκεται ανάμεσα στις σχέσεις και στα πρόσωπα και όχι στις αντικειμενικές δομές ή στις υποκειμενικές προθέσεις.

Συλλογικότητα και Περιθωριοποίηση Απελευθέρωση και κάλεσμα ανθρώπων ανεξάρτητα από τον όποιο πολιτικό η κομματικό χώρο ανήκαν γιατί η όλη ρητορική του κινήματος έγινε προς το σύσσωμο πολιτικό σύστημα. ≠ περιορισμός στους χρωματισμένους από όποια κομματική ταυτότητα (αποδοκιμασίες για ξύλινο λόγο)

Η εμπειρία του Συντάγματος άνοιξε διαύλους επικοινωνίας ανάμεσα σε ανθρώπους που μέχρι τότε βρίσκονταν αποκλεισμένοι ή είχαν αυτοβούλως αποκλειστεί ο ένας από τον άλλο για διάφορους λόγους κι ένας από αυτούς ήταν η περιχαράκωσή τους σε πολιτικο-κομματικές ταυτότητες που ήταν ασύμβατες μεταξύ τους. Η διαφορετικότητα και η πολυσυλλεκτικότητα των ανθρώπων στην Πλατεία εκφράστηκε, καθώς οι διαδικασίες συμμετοχής ήταν ανοιχτές, οριζόντιες και χωρίς προαπαιτούμενα.

το Σύνταγμα ΣΥΝ-ΚΕΝΤΡΩΣΕ τους ανθρώπους ΣΥΝ-ΚΕΡΑΣΕ τις διαφορές τους ΣΥΝ-ΚΙΝΗΣΕ τα συναισθήματά τους ΣΥΝ-ΧΡΟΝΙΣΕ τις ζωές τους ΣΥΝ-ΕΚΡΟΥΣΕ την τάξη πραγμάτων Και προέτρεψε στη ΣΥΝ-ΖΗΤΗΣΗ και τη ΣΥΝ-ΣΚΕΨΗ

Γκραίμπερ: «το Σύνταγμα αποτελεί ξεκάθαρα μια ζώνη πολιτισμικού αυτοσχεδιασμού όπου ετερόκλητοι άνθρωποι καλούνται να βρουν τρόπους να συνυπάρξουν παρά τις διαφορές τους. Η τέχνη λειτούργησε ως ένα κανάλι έκφρασης τόσο της δημιουργικότητας όσο και των συναισθημάτων των ανθρώπων. τέτοιου είδους συλλογικότητες ακόμα και μέσα στην αποσπασματικότητά τους, καλλιεργούν μια νέα κουλτούρα στις κοινωνικές σχέσεις, η οποία απομακρύνεται από τη λογική του ατομοκεντρισμού και άρα το εμείς και όχι το εγώ κυριαρχεί ως τρόπος συσχέτισης με τον κόσμο

Ευχαριστώ για το χρόνο σας Ευαγγελία-Όλγα (Oλίνα) Μαρέδη ΙΑΚΑ