37ο Συνέδριο Ε.Ε.Β.Ε. – Βόλος 2015 ΠΡΟΤΥΠΑ ΚΑΤΑΝΟΜΗΣ ΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑΣ ΒΕΝΘΙΚΩΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ ΣΕ ΛΙΜΝΟΘΑΛΑΣΣΕΣ ΤΟΥ ΑΜΒΡΑΚΙΚΟΥ ΚΟΛΠΟΥ Χαριτωνίδου Κατερίνα1,2, Βασιλειάδου Κατερίνα1, Παυλούδη Χριστίνα1, Κεκλίκογλου Κλεονίκη1, Κουτούπας Γιώργος1,3, Μαλέα Παρασκευή2, Αρβανιτίδης Χρήστος1 1Ινστιτούτο Θαλάσσιας Βιολογίας, Βιοτεχνολογίας και Υδατοκαλλιεργειών, Ελληνικό Κέντρο Θαλασσίων Ερευνών, 71500 Ηράκλειο, Κρήτη 2Τμήμα Βιολογίας, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, 54124 Θεσσαλονίκη 3Τμήμα Βιολογικών Εφαρμογών και Τεχνολογιών, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, 45110 Ιωάννινα Οι λιμνοθάλασσες χαρακτηρίζονται ως ευμετάβλητα περιβάλλοντα με ασταθείς συνθήκες (1). Οι πολύχαιτοι έχουν μαζική παρουσία σε τέτοιου είδους περιβάλλοντα και χρησιμοποιούνται ως βιοτικοί δείκτες εκτίμησης της οικολογικής κατάστασης (2). Στόχος της εργασίας να προσδιοριστούν τα πρότυπα κατανομής της ποικιλότητας των οικογενειών των πολυχαίτων με βάση την αφθονία τους στις λιμνοθάλασσες Λογαρού, Μάζωμα, Τσοπέλι και σε δύο σταθμούς κάθε λιμνοθάλασσας οι οποίοι διαφοροποιούνται ως προς την απόσταση τους από την παράκτια ζώνη. Δείγματα συλλέχθηκαν την άνοιξη του 2014 από τη Λογαρού με έντονη αλιευτική δραστηριότητα, το Τσοπέλι, που έχει χαρακτηριστεί ως λιμνοθάλασσα καλής οικολογικής ποιότητας και το Μάζωμα, χωρίς έντονες πιέσεις, με τη χαρακτηριστική κάλυψη από αγγειόσπερμα. Επιλέχθηκαν δύο σταθμοί, για κάθε λιμνοθάλασσα, ένας κοντά στο κανάλι επικοινωνίας με τη θάλασσα (out) και ένας στο εσωτερικό της (in). Προσδιορίστηκαν 1.785 άτομα πολύχαιτων μέχρι το επίπεδο της οικογένειας. Η αφθονία και η σύνθεση των σταθμών συγκρίθηκαν χρησιμοποιώντας τόσο μονοπαραγοντικές (έλεγχος συσχέτισης Spearman και έλεγχος Mann-Whitney, με δεδομένα δεικτών ποικιλότητας) όσο και πολυπαραγοντικές μέθοδοι (Διαγράμματα Πολυδιάστατης Κλιμάκωσης (MDS), ANOSIM και SIMPER). Λιμνοθάλασσα Μάζωμα Spearman, Mann-Whitney: Shannon-Wiener (U=11, p>0,05), Simpson (U=6, p>0,05), N1 (U=11, p>0,05). Αφθονία: διαφοροποίηση των δύο σταθμών, λόγω μορφολογικών χαρακτηριστικών της λιμνοθάλασσας: μικρή και καλύπτεται με αγγειόσπερμα (Εικόνα 2. δεξιά). Σύνθεση: in σταθμός: μεγάλο ποσοστό συμβολής των Nephtyidae. Ελάχιστη συμβολή των Orbiniidae. Απουσία των Nereididae λόγω του ότι είναι λεία των Nephtyidae. out σταθμός: παρουσία ατόμων Nereididae και Orbiniidae, ελάχιστη συμβολή των Nephtyidae (Εικόνα 2. αριστερά). Λιμνοθάλασσα Λογαρού Spearman, Mann-Whitney: δείκτης ποικιλότητας Simpson (U=5, p>0,05). Αφθονία: χωρίς κάποιο πρότυπο διαφοροποίησης μεταξύ των σταθμών, λόγω καλής επικοινωνίας με τη θάλασσα, με αποτέλεσμα υψηλότερες τιμές αλατότητας στο εσωτερικό της (3) (Εικόνα 1. δεξιά). Σύνθεση: in σταθμός: ευκαιριακές, ανθεκτικές και ευρύαλες οικογένειες. out σταθμός: απουσία ευκαιριακών ειδών, παρουσία ανθεκτικών και ευρύαλων οικογενειών (Εικόνα 1. αριστερά). ANOSIM Global R P M out Vs M in 0,9 p<0,01 Εικόνα 2. Αριστερά αποτελέσματα ανάλυσης SIMPER, δεξιά αποτελέσματα MDS και ANOSIM για λιμνοθάλασσα Μάζωμα. Λιμνοθάλασσες Spearman, Mann-Whitney: Λογαρού-Μάζωμα:d (U=26, p>0,05), Shannon-Wiener (U=26, p>0,05), N1 (U=26, p>0,05), Simpson (U=3, p<0,001). Λογαρού-Τσοπέλι: δείκτης ομοιοκατανομής (U=9, p>0,05) και Simpson (U=0,5, p>0,05). Μάζωμα- Τσοπέλι: δείκτης ομοιοκατανομής (U=10, p>0,05), Shannon-Wiener (U=4, p>0,05), Simpson (U=8, p>0,05). Μάζωμα και Λογαρού δεν διαφοροποιούνται στην αφθονία. Στη σύνθεση στο Μάζωμα περισσότερες ευκαιριακές οικογένειες λόγω των αγγειόσπερμων, καθώς και οικογένειες που ευνοούνται από το ενδιαίτημα αυτό. Το Τσοπέλι διαφοροποιείται στην αφθονία και στη σύνθεση λόγω αυξημένης βιομάζας αγγειόσπερμων τη συγκεκριμένη περίοδο (4). Όμως, η επικράτηση της ευκαιριακής οικογένειας Capitellidae μπορεί να δηλώνει κάποιου είδους διαταραχή (Εικόνα 3). ANOSIM Global R P LO out Vs LO in 0,092 p>0,05 Εικόνα 1. Αριστερά αποτελέσματα ανάλυσης SIMPER, δεξιά αποτελέσματα MDS και ANOSIM για λιμνοθάλασσα Λογαρού. Σταθμοί: in και out Spearman, Mann-Whitney: ανεξαρτησία με βάση των δεικτών Shannon-Wiener (U=52,500, p>0,05), Simpson (U=54, p>0,05), N1 (U=52, p>0,05). Περισσότερες οικογένειες παρατηρήθηκαν στον out σταθμό από ότι στον in, εξαιτίας των ευνοϊκότερων και σταθερότερων συνθηκών που επικρατούν σε αυτόν. (5) (Εικόνα 4). ANOSIM Global R P LO Vs M 0,07 p>0,05 LO Vs TSO 0,826 p<0,05 M Vs TSO 0,432 ANOSIM Global R P out Vs in 0,229 p<0,01 Εικόνα 4. Αποτελέσματα ανάλυσης Simper, MDS και ANOSIM για τους εσωτερικούς (in) και εξωτερικούς (out) σταθμούς. Εικόνα 3. Αποτελέσματα ανάλυσης Simper, ANOSIM και MDS για τις λιμνοθάλασσες Λογαρού (LO), Μάζωμα (M) και Τσοπέλι (TSO). Την άνοιξη του 2014 Λογαρού και Μάζωμα φιλοξενούν αρκετές οικογένειες, φαίνεται να είναι υγιείς και δεν δείχνουν σημάδια ρύπανσης. Στο Τσοπέλι επικρατούν ευκαιριακά είδη και πιθανότατα να υπάρχει κάποιο είδος διαταραχής. Βιβλιογραφία Arvanitidis C., Chatzigeorgiou G., Koutsoubas D., Kevrekidis T., Dounas C., Eleftheriou A., Koulouri P., Mogias A. (2005). Estimating lagoonal biodiversity in Greece: comparison of rapid assessment techniques. Helgoland Marine Research, 59: 177-186. Giangrande A., Licciano M., Musco L. (2005). Polychaetes as environmental indicators revisited. Marine Pollution Bulletin, 50: 1153-1162. Kormas K., Nicolaidou A., Reizopoulou S. (2001). Temporal variations of nutrients, chlorophyll a and particulate matter in three coastal lagoons of Amvrakikos Gulf (Ionian Sea, Greece). Marine Ecology, 22: 201-213. Reizopoulou S., Nicolaidou A. (2004). Benthic diversity of coastal brackish- water lagoons in western Greece. Aquatic Conservation: Marine and Freshwater Ecosystems, 14: 93-102. Pearson T. H., Rosenberg R. (1978). Macrobenthic succession in relation to organic enrichment and pollution of the marine environment. Oceanography Marine Biology Annual Review,16: 229-311.