Σύγχρονοι ερευνητές του κρητικού γάμου

Πρόλογος Αυτή η εργασία αποτελεί προσπάθεια των μαθητών Γεωργίτσου Μιχάλη, χριστόφορου Θεοδωράκη και Νίκου Κυπράκη. Ασχοληθήκαμε με τον κρητικό γάμο και συγκεκριμένα με το προξενιό. Βρήκαμε πληροφορίες σχετικά με το προξενιό καθώς και πήραμε συνέντευξη από τη γιαγιά του Νίκου σχετικά με το γάμο.

Το προξενιό στην Κρήτη Συνήθως οι νέοι και οι νέες της Κρήτης στα παλαιά χρόνια παντρεύονταν από αγάπη και αν δεν το έγκρινε ο πεθερός ή η πεθερά το ζευγάρι κλεβόταν δηλαδή ο γαμπρός έπαιρνε την νύφη και έφευγαν σε άγνωστο μέρος. Έτσι έκανε ο θεός Δίας που απήγαγε την Ευρώπη από την Φοινίκη και την έφερε στην Κρήτη όπου ευτυχισμένοι έκαναν και δύο παιδιά το Μίνωα και το Ραδάμανθο. Ωστόσο υπάρχουν και πάρα πολύ νέοι που για διάφορους λόγους παντρεύονται με συνοικέσιο, δηλαδή με την μεσολάβηση ενός τρίτου προσώπου του λεγόμενου προξενητή. Πέρα από αυτά και ύστερα από την απόφαση του νέου και της νέας να παντρευτούν, ακολουθεί η έγκριση της οικογένειας. Ο πατέρας ως αρχηγός της οικογένειας αποφασίζει αν τελικά θα παντρευτούν. Μερικές μέρες πριν τον γάμο ο πατέρας της νύφης και ο πατέρας του γαμπρού στέλνουν τον καλεστή ο οποίος πηγαίνει και προσκαλεί τους φίλους, γείτονες, συγγενείς μέχρι και δεύτερα ξαδέρφια αλλά και τον δήμαρχο, τον πρόεδρο και τους αστυνόμους.

Οι καλεσμένοι δίνουν ένα καλάθι με λάδι, κρασί, τυρί και πατάτες ως δώρο. Μέρες πριν η νύφη εκθέτει όλη την προίκα της και τα κεντήματα της για να περάσουν όλοι οι χωριανοί να τα δουν ενώ παράλληλα η νύφη με τις φίλες της ετοιμάζουν το κρεβάτι όπου θα κοιμηθεί με τον γαμπρό. Λίγες ώρες πριν το γάμο οι φίλες της νύφης την ντύνουν και το ίδιο γίνεται και με τον γαμπρό καθώς λένε μαντινάδες. Στην συνέχεια το ζευγάρι οδηγείται στην εκκλησία.

“Tο προξενιό” Mια συνέντευξη από την γιαγιά του Νίκου - Θα θέλαμε να σας κάνουμε κάποιες ερωτήσεις σχετικά με το προξενιό στα μέρη σας. - Ευχαρίστως

- Στο χωριό σας οι κάτοικοι της εποχής σας παντρευόντουσαν με προξενιό ; - Κάποιοι παντρεύονταν με προξενιό ενώ άλλοι κλέβονταν.

Μπορείτε να μας περιγράψετε τη διαδικασία του προξενιού; - Βεβαίως. Κάποιοι άνθρωποι που τους έλεγαν προξενητάδες ενώ ήξεραν μια κοπέλα αποφάσιζαν να την προξενέψουν σε ένα ωραίο παιδί γνωστός και αυτός του προξενητή. Ο προξενητής έκρινε ότι αυτοί οι δύο ταιριάζουνε και αποφάσιζαν να κάνουν το προξενιό. Τότε πήγαιναν στους γονείς της κοπέλας και τους λέγανε ότι θέλουμε να κάνουμε προξενιό στην κόρη σας αυτό το αγόρι. Τότε εφόσον οι γονείς ενέκριναν το νεαρό το ανακοίνωναν στην κοπέλα. Αφού συμφωνούσαν το κορίτσι και το αγόρι δεν είχαν εξωσυζυγικές σχέσεις αλλά έκαναν τον αρραβώνα και μετά από ένα σύντομο χρονικό διάστημα το γάμο.

Μπορείτε να μας περιγράψετε την διαδικασία της κλεψιάς στα μέρη σας - Βέβαια. Όταν ένα αγόρι αγαπούσε ένα κορίτσι και δεν συμφωνούσαν οι γονείς της νύφης ή οι γονείς του γαμπρού να παντρευτούν αποφάσιζαν να κλεφτούν. Τότε το αγόρι πήγαινε κρυφά από τους γονείς της νύφης στο σπίτι της νύφης και την έκλεβε. Όταν κλέβονταν δεν μπορούσαν να γυρίσουν πίσω και έπρεπε να στεφανωθούν. Έτσι παντρευόντουσαν και ζούσαν την ζωή μαζί.

Ξέρετε μήπως κανένα περιστατικό κλεψιάς στα μέρη σας ; -Ναι. Η δασκάλα που μου έξανε μάθημα στο Δημοτικό είχε μια κόρη η οποία αγαπούσε ένα αγόρι που εργαζόταν ως χειριστής αγροτικών μηχανημάτων. Ήταν πολλοί ερωτευμένοι μεταξύ τους. Όμως οι γονείς της νύφης δεν τον ήθελαν καθόλου για άντρα της κόρης τους. Έτσι αποφάσισαν να κλεφτούν. Βράδυ της Μεγάλης Τρίτης ήρθε αυτός στο χωριό, την έβαλε στο αμάξι του, την σκέπασε με μια κουκούλα για να μην την δει κανείς και την έβγαλε έξω από το χωριό. Παντρευτήκανε αλλά γονείς αρνήθηκαν να έρθουν στο γάμο, έκαναν τρία παιδιά αλλά δεν πέρασαν καλά. Ο έρωτας κατέληξε σε ξύλο. Ο άντρας της την έδερνε συνέχεια και έτσι αποφάσισαν να χωρίσουν. Μετά από λίγο καιρό που χώρισαν ξαναπαντρεύτηκαν και ξαναχώρισαν. Και για Τρίτη φορά παντρεύτηκαν και χώρισαν. Τώρα ζούνε και οι δύο χωρισμένοι έχουν τρία παιδιά και εγγόνια.

Εσείς παντρευτήκατε με προξενιό; - Με προξενιό.

- Μπορείτε να μας περιγράψετε το προξενιό στην δική σας περίπτωση ;

- Βεβαίως. Ο άντρας μου ήταν ναυτικός στο πολεμικό ναυτικό και δούλευε στα Χανιά. Μια μέρα που ήρθε στο χωριό είπε στον πατέρα του θέλω να παντρευτώ την Ελένη. Τότε ο πατέρας του μαζί με τα αδέρφια του ήρθαν στο σπίτι μας βράδυ περίπου στις δώδεκα και με ζήτησαν από τους γονείς μου. Εγώ κοιμόμουν και μόλις το άκουσα βγήκα έξω στην βεράντα και έκανα εμετό. Οι γονείς μου δέχτηκαν να πάρω τον Νίκο και τότε ο πατέρας του άντρα μας άφησε δύο λίρες ( αμανέτι ) που σημαίνει ότι εγώ ήμουν δεσμευμένη. Την επόμενη ημέρα εγώ θεωρούμουν αρραβωνιασμένη με το Νίκο. Ο άντρας μου όπως είπα ήταν στο ναυτικό στα Χανιά και όταν ήρθε στο χωριό πέρασε από όλες τις αυλές του χωριού και μάζεψε λουλούδια και ήρθε με την οικογένειά του σπίτι μου και τους κάναμε τραπέζι. Όλα αυτά έγιναν τον Μάιο. Τον ερχόμενο Αύγουστο την ημέρα της παναγίας παντρευτήκαμε και κάναμε 3 παιδιά και τώρα έχουμε και τέσσερα εγγόνια

-Ναι. Εγώ ήμουν 19 και ο άντρας μου 24. Ευχαριστούμε. Μπορείτε να μας πείτε τι ηλικίες είχατε ; -Ναι. Εγώ ήμουν 19 και ο άντρας μου 24.

-Στην αρχή όχι. Μετά ερωτευτήκαμε και κάναμε 3 παιδιά. Θα θέλαμε να σας ρωτήσουμε ήσασταν ερωτευμένη με τον άντρα σας ; -Στην αρχή όχι. Μετά ερωτευτήκαμε και κάναμε 3 παιδιά.

Ευχαριστούμε. Μήπως γνωρίζετε μια κρητική μαντινάδα σχετικά με το προξενιό ; - Ναι. Μια προξενιά μου κάμανε λόγω τιμής αλήθεια με παραδάκι μπόλικο με μαγαζιά και σπίτια και λέει μου ο προξενητής λεφτά να δεις Μιχάλη όχι λεφτά με χαχαλιές , λεφτά με το τσουβάλι.

Βιβλιογραφία Πληροφορίες σχετικά με το προξενιό www.wedstar.gr Συνέντεξη Νίκος Κυπράκης από τη γιαγιά του.