29-30 Οι Βαλκανικοί Πόλεμοι (1912-1913) 29-30 Οι Βαλκανικοί Πόλεμοι (1912-1913)

Οι τρεις Μεγάλες Δυνάμεις της εποχής, Αγγλία, Αυστροουγγαρία και Ρωσία, παρομοιάζονται με γάτες που έχουν μπλεχθεί στο κουβάρι που φέρει την ένδειξη Ανατολικό Ζήτημα, γελοιογραφία στο περιοδικό Puck, Νέα Υόρκη, 1878

Σχολιάστε την παρακάτω γελοιογραφία με θέμα το «ανατολικό ζήτημα», όπως αναγράφεται στο καζάνι… Οι ευρωπαϊκές δυνάμεις περιμένουν εναγώνια τις εξελίξεις επί του «ανατολικού ζητήματος», ενώ συνδαυλίζουν τη φωτιά με βεβαιότητα μελλοντικής ευνοϊκής λύσης η Βουλγαρία και η Σερβία, αντίθετα από την Ελλάδα, η οποία με γυμνά χέρια αποπειράται να διευθετήσει τα ξύλα και τα κάρβουνα., δείγμα της ανίσχυρης θέσης της στη διεθνή διπλωματία. Στο καζάνι βράζει η Οθωμανική αυτοκρατορία, ημισέληνος, ενώ ο σουλτάνος τηρεί στάση αναμονής μπροστά στις εξελίξεις συγκρατώντας τον αξιωματούχο δίπλα του από τη συμμετοχή στη διαδικασία του βρασμού. Η λεζάντα στη σατιρική εφημερίδα «Νέος Αριστοφάνης» που δημοσιεύτηκε η γελοιογραφία έγραφε: «Πώς εργάζονται οι ισχυροί της γης επί του ανατολικού ζητήματος».

Πώς συνδέεται η γελοιογραφία αυτή με το κίνημα των Νεότουρκων;

Εμφάνιση του τούρκικου εθνικισμού : Το κίνημα των Νεότουρκων Στην Οθωμανική αυτοκρατορία, ως αντίδραση στην παρακμή και στη συνεχή απώλεια εδαφών εμφανίζεται και σταδιακά επικρατεί, το κίνημα των Νεοτούρκων (1908). Οι Νεότουρκοι προέτασσαν την εθνική τους ταυτότητα (τουρκική) κι όχι τη θρησκευτική (μουσουλμανική). Δήλωναν ότι είχαν σκοπό τον εκσυγχρονισμό του Οθωμανικού κράτους και υποχρέωσαν το σουλτάνο να παραχωρήσει σύνταγμα. Ταχυδρομικό δελτάριο των Νεότουρκων στα ελληνικά.

Το κίνημα των Νεότουρκων Πλήρης εκτουρκισμός Διώξεις αλλοεθνών πληθυσμών Κίνημα Νεότουρκων

Χάρτης του 1912: Τα Σύνορα πριν από τους Βαλκανικούς Πολέμους

Εθνικές διεκδικήσεις Βαλκανικών κρατών

Υπολογισμός του πληθυσμού των ευρωπαϊκών επαρχιών της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας το 1911. Με βάση την πιο πάνω Πηγή, ποιοι λαοί κατοικούσαν στα όρια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας από τους Τούρκους; 2. Σε περίπτωση εφαρμογής του σχεδίου των Νεοτούρκων για εκτουρκισμό των αλλοεθνών κατοίκων, ποιοι θα πρέπει να αντιδράσουν ;

Ανάμειξη Μεγάλων Δυνάμεων Η Γερμανία έχει ήδη διεισδύσει οικονομικά στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Η Ιταλία επιτέθηκε εναντίον της Λιβύης (1911) και κατέλαβε τα Δωδεκάνησα (1912). Η Αυστροουγγαρία είχε αναλάβει από το 1878 τη διοίκηση της οθωμανικής Επαρχίας της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης και το 1908 την προσαρτά.

1911: Η σύγκρουση γίνεται αναπόφευκτη  Βαλκανική Συνεννόηση. 1911: Η σύγκρουση γίνεται αναπόφευκτη  Βαλκανική Συνεννόηση. 1912: Συμμαχία μεταξύ Ελλάδας-Σερβίας- Βουλγαρίας- Μαυροβουνίου. Λαϊκή λιθογραφία της εποχής. Εικονίζει τη συμμαχία του Α΄Βαλκανικού Πολέμου μεταξύ Βουλγαρίας, Σερβίας, Μαυροβουνίου και Ελλάδας.

Η Βαλκανική συμμαχία απαιτεί από σουλτάνο σεβασμό δικαιωμάτων των χριστιανικών εθνοτήτων εντός της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και μεταρρυθμίσεις. Ο Σουλτάνος αρνείται κάθε συζήτηση και δίνεται έτσι η αφορμή για σύρραξη.

Λαϊκή λιθογραφία της εποχής Λαϊκή λιθογραφία της εποχής

Συνθήκη Φιλίας και Συμμαχίας μεταξύ των Βασιλείων της Βουλγαρίας και της Σερβίας Η Α. Μ. ο Φερδινάνδος Α΄ Βασιλεύς των Βουλγάρων και η Α.Μ. ο Πέτρος Α΄ Βασιλεύς της Σερβίας, πεπεισμένοι περί της κοινότητος των συμφερόντων και της ομοιότητος των τυχών των δύο κρατών και των δύο αδελφών λαών, Βουλγαρικού και Σερβικού, και αποφασισμένοι να υπερασπίσωσι στερρώς, διά κοινών δυνάμεων, τα συμφέροντα αυτών και να προσπαθήσωσι να φέρωσιν αυτά εις αίσιον τέρμα, συνομολογούσι τα επόμενα: Άρθρον 1ον Το Βασίλειον της Βουλγαρίας και το Βασίλειον της Σερβίας εγγυώνται αμοιβαίως την πολιτικήν αυτών ανεξαρτησίαν και την ακεραιότητα του εδάφους των, υποχρεωμένα απολύτως και άνευ περιορισμού οιουδήποτε να συνδράμωσι άλληλα, διά του συνόλου των δυνάμεων αυτών, εις πάσαν περίπτωσιν καθ'ην το έτερον των βασιλείων ήθελε προσβληθεί υπό τινος ή υπό τινων κρατών. Άρθρον 2ον Τα δύο συμβαλλόμενα μέρη αναλαμβάνωσι να συνδράμωσιν άλληλα, διά του συνόλου των δυνάμεων αυτών, εις περίπτωσιν καθ'ην οιαδήποτε των μεγάλων Δυνάμεων εδοκίμαζε να προσαρτήση, ή να καταλάβη, ή να κατάσχη διά των ιδίων δυνέμων, έστω και προσωρινώς, οιονδήποτε τμήμα της περιοχής της Βαλκανικής χερσονήσου, ευρισκόμενον νυν υπό την τουρκικήν κυριαρχίαν, εφ'όσον το έτερον των συμβαλλομένων μερών θεωρήση την πράξιν ταύτην αντικειμένην εις τα ζωτικά αυτού συμφέροντα και αποτελούσαν (casus belli) αιτίαν πολέμου. Άρθρον 7ον Η παρούσα συνθήκη και η στρατιωτική σύμβασις δεν δύναται να δημοσιευθώσιν ή να κοινοποιηθώσιν εις άλλα κράτη, ει μη κατόπιν προηγουμένης συνεννοήσεως των δύο συμβαλλομένων μερών, τούτο δε από κοινού και ταυτοχρόνως. Προηγουμένη συνεννόησις θα είναι επίσης αναγκαία διά την αποδοχήν τρίτου τινός κράτους εις την συμμαχίαν. Εγένετο εν Σόφια τη 29η Φεβρουαρίου 1912 Πηγή: http://users.hol.gr/~kokkonis/courses/balkanwars/ser-bul1912.htm

Διαγγελμα βασιλια Γεωργιου προς ελληνικο λαο: «Αι ιεραί υποχρεώσεις προς την φιλτάτην πατρίδα, προς τους υπόδουλους αδελφούς μας και προς την ανθρωπότητα επιβάλλουσιν εις το κράτος, μετά την αποτυχίαν των ειρηνικών προσπαθειών του προς επίτευξιν και εξασφάλισιν των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των υπό τον τουρκικόν ζυγόν Χριστιανών, όπως διά των όπλων θέσει τέρμα εις την δυστυχίαν την οποία ούτοι υφίστανται από τόσων αιώνων» Η Αθήνα των βαλκανικών πολέμων, 1912-1913, Πνευματικό Κέντρο Δήμου Αθηναίων, ΕΛΙΑ, Αθήνα, 1993.

Α΄ Βαλκανικός Πόλεμος (1912-1913). Οι στρατιωτικές κινήσεις Σκόπια Α΄ Βαλκανικός Πόλεμος (1912-1913). Οι στρατιωτικές κινήσεις των συμμάχων Κων/πολη Μοναστήρι Θεσσαλονίκη Ιωάννινα

Το πρωτοσέλιδο του πολέμου

Κινήσεις συμμαχικών στρατευμάτων Ελληνικός στρατός: (αρχηγός ο Διάδοχος Κωνσταντίνος) προέλαση και κατάληψη περιοχών Μακεδονίας. Σερβικά στρατεύματα: καταλαμβάνουν Σκόπια, και Μοναστήρι, φτάνουν ως το Δυρράχιο Αλβανίας. Βουλγαρικά στρατεύματα: φτάνουν έξω από Κωνσταντινούπολη, κατάληψη Δ. Θράκης και Αν. Μακεδονίας, κινούνται προς Θεσσαλονίκη.

Γιατί ο Βενιζέλος καλεί επιτακτικά τον Κωνσταντίνο να κινηθεί προς τη Θεσσαλονίκη; Σχολιάστε.

Τηλεγραφήματα 13 Οκτωβρίου 1912 26 Οκτωβρίου 1912 Τηλεγράφημα Βενιζέλου προς Κωνσταντίνο « Αναμένω να μοι γνωρίσετε την περαιτέρω διεύθυνσιν, ην θα ακολουθήση η προέλασις του στρατού Θεσσαλίας. Παρακαλώ μόνον να έχετε υπ’ όψιν ότι σπουδαίοι πολιτικοί λόγοι επιβάλλουσι να ευρεθώμεν μίαν ώραν ταχύτερον εις την Θεσσαλονίκην.» Τηλεγράφημα Κωνσταντίνου προς Βενιζέλο «Ο στρατός δεν θα οδεύση κατά της Θεσσαλονίκης. Εγώ έχω καθήκον να στραφώ κατά του Μοναστηρίου, εκτός αν μου το απαγορεύετε.» «Σας το απαγορεύω» 26 Οκτωβρίου 1912 Τηλεγράφημα Βενιζέλου προς Κωνσταντίνο να καταλάβει τη Θεσσαλονίκη «Αρχηγό στρατού: Παραγγέλλεσθε να αποδεχθήτε την προσφερόμενην υμίν παράδοσιν της Θεσσαλονίκης και να εισέλθετε εις ταύτην άνευ χρονοτριβής. Καθιστώ ύμάς υπεύθυνον διά πάσαν αναβολήν, έστω και στιγμής.»

Ο Ελληνικός στρατός στη Θεσσαλονίκη

Παραδοση της Θεσσαλονίκης στους ελληνες ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟ ΠΑΡΑΔΟΣΗΣ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Παραδοση της Θεσσαλονίκης στους ελληνες

Παράλληλα, ο ελληνικός στόλος (με ναύαρχο τον Παύλο Κουντουριώτη) αναγκάζει τουρκικό στόλο να εγκλωβιστεί στα Στενά και καταλαμβάνει τα νησιά του Βορείου Αιγαίου (Θάσος, Σαμοθράκη, Λέσβος, Χίος, Λήμνος, Τένεδος, Ίμβρος, Σάμος, Ικαρία).

Η συνθήκη του Λονδίνου (17 Μαΐου 1913) Ο Α‘ βαλκανικός πόλεμος τερματίστηκε με την υπογραφή της συνθήκης του Λονδίνου η Οθωμανική αυτοκρατορία υποχρεώθηκε να εγκαταλείψει σχεδόν όλα τα ευρωπαϊκά-βαλκανικά εδάφη της. Το μέλλον των νησιών του Β. και Α. Αιγαίου, της χερσονήσου του Αγίου Όρους και το καθεστώς της Αλβανίας, θα καθορίζονταν από τις Δυνάμεις.

Η Βουλγαρία αρνείται να αποδεχτεί τη μείωσης εδαφών της από τις επιτυχίες των Ελλήνων- προκλήσεις Ελληνοσερβική Συμμαχία (18η Μαΐου/1η Ιουνίου 1913) Αμοιβαία εγγύηση διατήρησης κτήσεων Αλληλοβοήθεια σε περίπτωση επίθεσης Απαγόρευση σύναψης χωριστής συνθήκης ειρήνης

Συνθήκη ειρήνης Λονδίνου (1913) Άρθρον 2ον Η Αυτού Μεγαλειότης ο Αυτοκράτωρ των Οθωμανών εκχωρεί προς τας Αυτών Μεγαλειότητας τους Συμμάχους Ηγεμόνας πάσας επί της ευρωπαϊκής ηπείρου εδαφικάς εκτάσεις της Αυτοκρατορίας Αυτού προς Δυσμάς, γραμής αρχομένης από της επί του Αιγαίου πελάγους Αίνου μέχρι της επί του Ευξείνου Πόντου Μηδείας, εξαιρουμένης της Αλβανίας. Άρθρον 4ον Η Αυτού Μεγαλειότης ο Αυτοκράτωρ των Οθωμανών δηλοί ότι εκχωρεί εις τας Αυτών Μεγαλειότητας τους Συμμάχους Ηγεμόνας την νήσον Κρήτην και ότι παραιτείται υπέρ Αυτών πάντων των ων εκέκτητο επί της νήσου ταύτης κυριαρχικών και άλλων δικαιωμάτων. Άρθρον 5ον Η Αυτού Μεγαλειότης Αυτοκράτωρ των Οθωμανών και αι Αυτών Μεγαλειότητες οι Σύμμαχοι Ηγεμόνες δηλούσιν ότι εμπιστεύονται εις την Αυτού Μεγαλειότητα τον Αυτοκράτορα της Γερμανίας, εις την Αυτού Μεγαλειότητα τον Αυτοκράτορα της Αυστρίας, εις τον Πρόεδρον της Γαλλικής Δημοκρατίας, εις την Αυτού Μεγαλειότητα τον Βασιλέα της Μεγάλης Βρετανίας και Ιρλανδίας, εις την Αυτού Μεγαλειότητα τον Βασιλέα της Ιταλίας και εις την Αυτού Μεγαλειότητα τον Αυτοκράτορα Πασών των Ρωσιών την φροντίδα να αποφασίσωσι περί της τύχης πασών των οθωμανικών νήσων του Αιγαίου Πελάγους, εκτός της Κρήτης, και περί της Χερσονήσου του Όθωνος.

Οθωμανική Αυτοκρατορία Α΄ Βαλκανικός πόλεμος Ελλάδα Σερβία Μαυροβούνιο Βουλγαρία Οθωμανική Αυτοκρατορία

Δολοφονία Βασιλέως Γεωργίου Α΄

Β΄ ΒΑΛΚΑΝΙΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ (Ιούνιος-Ιούλιος 1913) Η Συνθήκη Λονδίνου άφησε εκκρεμότητες κυρίως σε ό, τι αφορούσε στα μακεδονικά εδάφη. Αυτά ελέγχονταν από τον ελληνικό στρατό, αλλά διεκδικούνταν από τη Βουλγαρία και τη Σερβία. Ελλάδα + Σερβία συμμαχούν κατά της Βουλγαρίας.

Β΄ Βαλκανικός πόλεμος Ελλάδα Σερβία Βουλγαρία Τουρκία Ρουμανία

Η συνολική δύναμη του βουλγαρικού στρατού ξεπερνούσε τις 576,878 με 1,116 πυροβόλα. Συνεπώς, ο βουλγαρικός στρατός υπερείχε συντριπτικά της αντίπαλης συμμαχίας Ελλήνων και Σέρβων τόσο σε άνδρες όσο και σε πυροβολικό. Η υπεροχή αυτή σε συνδυασμό με το βουλγαρικό μεγαλοϊδεατισμό ήταν αυτές που οδήγησαν τη Βουλγαρία στη τυχοδιωκτική απόφαση να στρέψει τα όπλα της κατά των συμμάχων της, σ΄ έναν ακήρυχτο μεν, αλλά και αιφνίδιο πόλεμο.

Στις 16 Ιουνίου 1913, ο Βούλγαρος Τσάρος Φερδινάνδος ο Α' και ο Στρατηγός Σαβόφ, χωρίς προηγούμενη έγκριση του κοινοβουλίου τους, κήρυξαν πόλεμο στην Σερβία και την Ελλάδα. Επιτέθηκαν στον σερβικό στρατό στη Γευγελή και στον ελληνικό στη Νιγρίτα. Ο σερβικός στρατός αντιμετώπισε υπεράριθμες αντίπαλες μονάδες και καθηλώθηκε, όμως ο ελληνικός σημείωσε επιτυχίες και προώθησε τις θέσεις του. Ο ελληνικός στρατός πέρασε σύντομα στην αντεπίθεση και επικράτησε στην Μάχη Κιλκίς-Λαχανά. Αμέσως μετά διαχωρίστηκε σε δύο κατευθύνσεις: προς δυτικά στον ποταμό Νέστο και προς τον Στρυμόνα, επικρατώντας στην Μάχη Δοϊράνης και του Μπέλες. Καθώς η Βουλγαρία είχε ήδη ανοικτά μέτωπα, η Ρουμανία και η Οθωμανική Αυτοκρατορία αποφάσισαν να επιτεθούν και αυτές. Η Ρουμανία κήρυξε τον πόλεμο στις 27 Ιουνίου και συναντώντας ελάχιστη αντίσταση έφτασε 30 χιλιόμετρα έξω από την βουλγαρική πρωτεύουσα Σόφια. Με την Συνθήκη του Βουκουρεστίου τερματίστηκαν επίσημα οι συγκρούσεις. Οι Τούρκοι ανακατέλαβαν την Αδριανούπολη από τους Βούλγαρους, που την είχαν χάσει κατά τον Α' Βαλκανικό Πόλεμο. Επίσης ανακατέλαβαν και όλη την Ανατολική Θράκη.

Διευρύνεται η εσωτερική αγορά με αποτέλεσμα ■ τη βιομηχανική ανάπτυξη ■ και την αύξηση της παραγωγής για την ικανοποίηση των αναγκών του ολοένα αυξανόμενου πληθυσμού  Ενδυναμώνεται η αστική τάξη

Βαλκάνια- τέλος Α’ Βαλκανικού πολέμου Βαλκάνια- τέλος Β’ Βαλκανικού πολέμου

Μετά τους βαλκανικούς Πολέμους Σε πολιτικό επίπεδο συνεχίστηκαν αποφασιστικά από τις κυβερνήσεις Βενιζέλου οι μεταρρυθμίσεις που είχαν αρχίσει πριν από το 1912. Έτσι: → αναγνωρίστηκαν τα εργατικά σωματεία, → θεσπίστηκαν μέτρα για την ασφάλιση των εργαζομένων και την καθιέρωση της οκτάωρης εργασίας → ιδρύθηκαν αγροτικοί συνεταιρισμοί. Προβλήματα – προκλήσεις για την Ελλάδα: • η άρνηση του σουλτάνου να αποδεχτεί την ελληνική κυριαρχία στα νησιά του Β. και Α. Αιγαίου, • η ιταλική κατοχή των Δωδεκανήσων • η ύπαρξη πυκνών ελληνικών πληθυσμών στη Β. Ήπειρο, στη Θράκη και στη Μικρά Ασία