Τι είναι Δυσλεξία; ΓιάννηςΤσούμπανος Ειδικός Εκπαιδευτικός

Τι είναι δυσλεξία; Δυσκολία στο γραπτό λόγο: ανάγνωση, γραφή, ορθογραφία. Δεν σχετίζεται με την λογοθεραπεία (τουλάχιστον άμεσα). Δεν είναι αρρώστια!!!! Περίπου 5% του πληθυσμού έχει δυσλεξία.  Αναλογία αγοριών κοριτσιών 3 με 4 προς 1. O Δυσλεξικός θα είναι πάντα δυσλεξικός αλλά μπορεί να ξεπεράσει τις δυσκολίες του με την κατάλληλη αντιμετώπιση και υποστήριξη. Δεν είναι νοητική καθυστέρηση.

Ορισμός Δυσλεξία είναι η μαθησιακή δυσκολία στην επεξεργασία του λόγου που εκδηλώνεται κυρίως στην ανάγνωση , στην γραφή και στην ορθογραφία. Είναι μία διαταραχή που παρατηρείται κυρίως στα παιδιά, κατά την οποία, παρόλο που μπορεί να υπάρχει φυσιολογική νοημοσύνη, κανονική οπτική και ακουστική οξύτητα, το κατάλληλο κοινωνικοπολιτιστικό περιβάλλον και οι κατάλληλες και ικανοποιητικές συνθήκες εκπαίδευσης, το παιδί δυσκολεύεται υπερβολικά στην ανάγνωση και στην γραφή. (Παγκόσμια Νευρολογική Ομοσπονδία, 1968)

Ο ορισμός στηρίζεται στην απόκλιση κάποιων συνθηκών   Νοημοσύνη Οπτική και ακουστική οξύτητα Κοινωνικοπολιτιστικό περιβάλλον Συνθήκες εκπαίδευσης

Αιτιολογία Το μοντέλο της Uta Frith Βιολογικό Επίπεδο Γνωστικό Επίπεδο Επίπεδο Συμπεριφοράς Επίδραση του Περιβάλλοντος και στα 3 επίπεδα

Εγκέφαλος και Δυσλεξία Δυσλεξία και Κληρονομικότητα Οπτικό και Ακουστικό Σύστημα

Χαρακτηριστικά Γενικά Υπάρχει διαφορά ανάμεσα στην επίδοση που δείχνουν στο γλωσσικό μάθημα και σ’ εκείνη που θα περιμέναμε να έχουν βάσει της νοητικής ικανότητας. Πιθανόν να έχουν δυσκολία στον Προσανατολισμό, στην Αίσθηση του χώρου και του χρόνου. Δεν μπορούν να συγκεντρώσουν την προσοχή τους

Χαρακτηρίζονται από μικρής έκτασης και διάρκειας Βραχύχρονη Μνήμη. Δυσκολεύονται πολύ να μάθουν ορισμούς, να θυμούνται ημερομηνίες, μάχες, συνθήκες, ονόματα, κτλ. Πιθανόν να έχουν Ειδικές Μαθησιακές Δυσκολίες και στην Αριθμητική. Δεν έχουν πρόβλημα στην άρθρωση και στην ομιλία (έκτος αν συνυπάρχει τυχαία) Δεν οργανώνουν καλά τη μελέτη τους, την εργασία τους, τον προσωπικό τους χώρο, τη σχολική τσάντα.

Δεν συγκρατούν το πρόγραμμα των υποχρεώσεων τους και έτσι δεν ανταποκρίνονται με συνέπεια. Μπορεί να είναι ακατάστατα ή αδέξια. Δεν μπορούν να βρουν τα λόγια για να περιγράψουν τις ιδέες τους. Δυσκολεύονται στο ξεδιάλεγμα, στην ταξινόμηση, στην αποθήκευση και γενικά στην οργάνωση των πληροφοριών που δέχονται στο «αρχείο» του μυαλού τους. Δεν δείχνουν ενδιαφέρον για τα βιβλία και οτιδήποτε στο οποίο χρησιμοποιείται ο γραπτός λόγος.

Μερικά παιδιά έχουν πρόβλημα στην αντίληψη της διαδοχής και της αλληλουχίας π.χ. μέρες εβδομάδας , εποχές και μήνες χρόνου, να βρίσκουν μια λέξη στο λεξικό. Έχουν ιδιαίτερη δυσκολία στην αντιγραφή από τον πίνακα ή στη γραφή καθ’ υπαγόρευση γιατί ο ρυθμός συνήθως είναι πιο γρήγορος από αυτόν που μπορούν να ακολουθήσουν. Δυσκολεύονται να αναγνωρίσουν την ομοιοκαταληξία ανάμεσα σε δύο λέξεις που συναντούν είτε μεμονωμένα μέσα σε στροφή ποιήματος ή σε κείμενο.

Έχουν δυσκολία στην επεξεργασία του φωνολογικού επιπέδου της γλώσσας: Σχέση συμβόλου-ακούσματος Δεν κατανοούν την αυτονομία της λέξης, της συλλαβής, του φωνήματος. Λάθη στη σύνθεση φωνημάτων σε λέξεις. Λάθη σε ανάλυση λέξεων σε φωνήματα.

Κάποια παιδιά είναι πολύ ικανά σε κάποια ή κάποιες δεξιότητες και πολύ αδύνατα σε άλλες. Δυσκολεύονται να ακολουθούν περίπλοκες οδηγίες. Αποδιοργανώνονται σε ατμόσφαιρα άγχους και έντασης Δείχνουν απογοητευμένα και απρόθυμα για σχολική εργασία γι΄ αυτό και η εικόνα που έχουν για τον εαυτό τους είναι κακή (χαμηλή αυτοεκτίμηση).

Χαρακτηριστικά ειδικά στην ανάγνωση Κάνουν Παραλείψεις, Προσθέσεις, Αντικαταστάσεις, Αντιμεταθέσεις γραμμάτων, συλλαβών ή και λέξεων. ήξερα _ξέρα, τηλέφωνο τηλεόφωνο ήθελα έθελα έθνος ένθος

Αργούν στον μηχανισμό της ανάγνωσης, σε σχέση με τους συμμαθητές τους, ανάλογα βέβαια με το βαθμό δυσκολίας και τη βοήθεια που θα προσφερθεί. Όταν αρχίζουν να μαθαίνουν, η πρόοδος είναι σταθερή αλλά πάλι πιο αργή από τους συμμαθητές τους. Παρατονίζουν τις λέξεις που διαβάζουν π.χ. βάφω βαφώ, κάρβουνο καρβούνο

Όταν διδάσκονται την ανάγνωση, είναι αργοί, και διαβάζουν με δισταγμό, με συλλαβισμό, χωρίς νόημα και χωρίς ροή. Δυσκολεύονται να κρατούν τη σωστή σειρά που διαβάζουν. Δυσκολεύονται να γυρίσουν από το τέλος της γραμμής στην αρχή της επόμενης. Εμφανίζουν συχνά μειωμένη κατανόηση του κειμένου που διαβάζουν, με αποτέλεσμα να μην είναι σε θέση να μελετούν μόνα τους μαθήματα όπως Ιστορία, Γεωγραφία, Θρησκευτικά κτλ.

Δεν χρωματίζουν τη φωνή τους όταν διαβάζουν, ή τη χρωματίζουν εκεί που δεν χρειάζεται. Συγχέουν τα γράμματα που μοιάζουν οπτικά π.χ. ζ-ξ, γ – χ. Δεν σταματούν στην τελεία (σαν να μην την βλέπουν) ούτε στο κόμμα, ίσως σταματούν σε λάθος σημείο με αποτέλεσμα να αλλάξουν το νόημα. Μαντεύουν λέξεις, παρασυρόμενα από κάποια γνωστή τους συλλαβή ή γράμματα π.χ. βλέπουν καντήλι και λένε μαντίλι.

Εάν την ώρα που διαβάζουν, σηκώσουν το κεφάλι τους να δουν κάτι, θα αργήσουν πολύ να βρουν το σημείο όπου είχαν μείνει.

Χαρακτηριστικά ειδικά στη γραφή και στην ορθογραφία Κάνουν Παραλείψεις, Προσθέσεις, Αντικαταστάσεις, Αντιμεταθέσεις γραμμάτων, συλλαβών ή και λέξεων. χταπόδι χαπόδι όλα όλλα γράφω γράθω άγκυρα άκγυρα

Δεν χρησιμοποιούν κεφάλαια ή τα βάζουν εκεί που δεν χρειάζονται. π.χ. εγώ Πήγα στο σχοΛείο. Δεν τονίζουν λέξεις ή τονίζουν σε λάθος συλλαβή και γενικά δεν χρησιμοποιούν σημεία στίξεως. Δεν κρατάνε τις αποστάσεις μεταξύ λέξεων π.χ.σήμεραστο σχολείοδιαβάσαμε ποιήματα.

Στην γραπτή έκφραση το γραπτό τους είναι τόσο περιορισμένο σε νοήματα και ιδέες που μπορεί να περιγραφεί σαν «τηλεγράφημα». Το περιεχόμενο του γραπτού τους δεν ανταποκρίνεται πάντα στο θέμα που δίνεται. Τα γράμματά τους συχνά δεν διαβάζονται και το γραπτό τους εμφανίζεται ακατάστατο, με μουντζούρες και αδικαιολόγητα κενά. Εμφανίζουν στοιχεία καθρεπτικής γραφής π.χ. ε – 3.

Όταν γράφουν δεν τηρούν ούτε τους βασικούς ορθογραφικούς κανόνες (όπως τα ουδέτερα γράφονται με –ι) και συχνά μπορεί να μην ξεχωρίζουν ένα ουσιαστικό από ένα ρήμα. Εάν τους ρωτήσεις «πως γράφονται τα ουδέτερα» μπορεί να πάρεις τη σωστή απάντηση… αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι την ώρα που γράφουν γίνεται η ανάκλαση του κανόνα. Δεν γενικεύουν την εφαρμογή ενός κανόνα εύκολα, π.χ. ρήματα σε –ώνω , το –ω διατηρείται σε όλους τους χρόνους και στα παράγωγα ουσιαστικά απλώνω, απλώθηκα, άπλωμα.

Αντιμετώπιση Πρώτα απ’ όλα η διάγνωση!!! Η διάγνωση έχει διπλό στόχο: Θα μας δείξει το είδος της δυσκολίας του παιδιού βάζοντας ταυτότητα και όνομα στη δυσκολία του. Achtung!!! Όχι ταμπέλες!!!! Θα μας βοηθήσει να εντοπίσουμε τους τομείς στους οποίους οι δεξιότητες και οι ικανότητες είναι ελλιπώς καλλιεργημένες και να καταρτίσουμε έτσι ένα πρόγραμμα για την καλλιέργεια τους.

Ένα πρόγραμμα αντιμετώπισης πρέπει να περιλαμβάνει: 1. Την ειδική διδασκαλία της ανάγνωσης, της γραφής και της ορθογραφίας 2. Την οργάνωση της μελέτης των άλλων μαθημάτων, την ανάπτυξη στρατηγικών αποδοτικής μελέτης Διδασκαλία διαφορετική από αυτήν που ακολουθείται για τους μη δυσλεκτικούς μαθητές Οργανωμένο και αυστηρά δομημένο πρόγραμμα διδασκαλίας του γραπτού λόγου

Οργάνωση γλωσσικού υλικού και διαβάθμιση του Μικρές ενότητες Εξασφάλιση επιτυχίας σε μία ενότητα πριν προχωρήσει στην αμέσως επόμενη Εξατομικευμένο πρόγραμμα Εποπτικό υλικό Ποικιλία δραστηριοτήτων, ασκήσεων, παιχνιδιών Πολυαισθητηριακή προσέγγιση Διασκεδαστικό ευχάριστο μάθημα

3. Την καλλιέργεια των ικανοτήτων οι οποίες δεν είναι ικανοποιητικά καλλιεργημένες βάσει του γνωσιακού προφίλ 4. Την ψυχολογική υποστήριξη του παιδιού για την ενίσχυση της αυτοεκτίμησης και της αυτοπεποίθησης Κίνητρα, τόνωση του συναισθήματος αυτοεκτίμησης, ενθάρρυνση Υπομονετικότητα, αποδοχή, σεβασμός ΌΧΙ ΨΕΜΑΤΑ!! 5. Την ενημέρωση και επιμόρφωση των γονέων και των δασκάλων του παιδιού

6. Την συμβουλευτική των γονέων σχετικά με τους τρόπους συμπεριφοράς τους προς το παιδί και αντιμετώπισης των αδυναμιών του

Ένα δυσλεκτικό παιδί ΔΕΝ προοδεύει: Ένα δυσλεκτικό παιδί ΔΕΝ προοδεύει:   Με επανάληψη της τάξης Με επαναλήψεις μόνο της διδακτέας ύλης Με ψυχολογική υποστήριξη η ψυχοθεραπεία μόνο Με περισσότερη προσοχή, αγάπη κατανόηση μόνο Με το πέρασμα του χρόνου Με τιμωρίες, αυστηρότητα, πίεση Με το να του αποδίδονται κατηγορίες και ευθύνες με σκοπό να φιλοτιμηθεί

Ιστορικά Πρόσωπα με Δυσλεξία Δημοσθένης (Ρήτορας και πολιτικός)  Leonardo da Vinci (Ζωγράφος και Εφευρέτης) Albert Einstein (Φυσικός)  Agatha Christie (Συγγραφέας) Thomas Edison (Εφευρέτης)  Wilson (Πρόεδρος των ΗΠΑ, Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος) Lloyd George (Πρωθυπουργός της Βρετανίας, Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος) George Patton (Στρατηγός, Β’ Παγκ. Πόλεμος)