Τίνα Μπιρμπίλη Δημόσια Διαβούλευση και Συμμετοχή Τίνα Μπιρμπίλη Δημόσια Διαβούλευση και Συμμετοχή Προϋπόθεση για την Περιβαλλοντική Πολιτική Βόλος, 30.5.08 Συνέδριο «Μεσαίες Πόλεις προς την αειφορία» Ελληνικό Τμήμα UIA

Η κατάσταση σήμερα (1) Το περιβάλλον σήμερα είναι θέμα. Θεματολογία που ξεπερνά τα στενά δικά μας σύνορα: Κλιματική αλλαγή, Ενεργειακή ασφάλεια, Επισιτιστική κρίση, Έλλειψη νερού. Προβλήματα με παγκόσμια εμβέλεια χτυπάνε σε μικρότερη κλίμακα και τις πόλεις.

Η κατάσταση σήμερα (2) Όμως, στη χώρα μας λίγα είναι αυτά που έχουν γίνει για το περιβάλλον. Οι λόγοι είναι πολλοί. Τα προβλήματα ξεπέρασαν τον παραδοσιακό τρόπο κατάτμησης των επιστημών. Τα προβλήματα ξεπέρασαν τον παραδοσιακό και τομεακό τρόπο άσκησης της πολιτικής. Τα περιβαλλοντικά ζητήματα ξεπέρασαν τις παραδοσιακές σχέσεις ανάμεσα στους κοινωνικούς εταίρους. Άγνοια πολιτών σχετικά με προβλήματα και δική τους συμβολή στην αντιμετώπισή τους.

Τι πιστεύει ο πολίτης (1) Το περιβάλλον είναι ζήτημα που οφείλει να αντιμετωπίσει η κυβέρνηση ή κάποιος άλλος. Πρόθυμος να συμμετέχει αρκεί να μην κοστίζει. Λεπτομερείς αναλύσεις δείχνουν έλλειψη ουσιαστικής γνώσης και απουσία διάθεσης για ανάληψη συγκεκριμένων δράσεων. Το μέγεθος που προσλαμβάνουν τα περιβαλλοντικά ζητήματα εξαρτάται από την ενημέρωση των πολιτών και το προσωπικό τους ενδιαφέρον.

Τι πιστεύει ο πολίτης (2) Σήμερα, διαμορφώνεται ένα κίνημα καταναλωτών με πιο «πράσινα» χαρακτηριστικά. «Πράσινα», οικολογικά χαρακτηριστικά που επηρεάζουν τις καταναλωτικές τους συμπεριφορές. Και από την άλλη, επιχειρήσεις που προσπαθούν να ανταποκριθούν σε αυτές τις νέες συμπεριφορές. Αυτό που κάποια στιγμή ήταν η πληροφορική και η ψηφιοποίηση για την ανταγωνιστικότητά τους, μπορεί σήμερα να είναι το περιβάλλον.

Αλλαγές, τομές, μεταρρυθμίσεις (1) 7 λόγοι που εξηγούν την αποτυχία μιας πραγματικής περιβαλλοντικής μεταρρύθμισης: 1. Η ελληνική κοινωνία δεν βίωσε τα διάφορα βήματα ανάπτυξης του ευρωπαϊκού περιβαλλοντικού κινήματος. 2. Η ενημέρωση από τα ΜΜΕ για τα θέματα του περιβάλλοντος είναι κατά κύριο λόγο φοβική. 3. Η ενημέρωση από τα ΜΜΕ για τα θέματα του περιβάλλοντος δεν είναι μόνο φοβική αλλά και στρεβλή.

Αλλαγές, τομές, μεταρρυθμίσεις (2) 4. Καμία κυβέρνηση ως τώρα δεν έχει θέσει ως βασική προτεραιότητα και δεν έχει προωθήσει συστηματικά τα περιβαλλοντικά θέματα. 5. Η αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών προβλημάτων ενέχει υψηλά κόστη βραχυπρόθεσμα ενώ τα οφέλη γίνονται αντιληπτά μακροχρόνια. Πολιτικό κόστος. 6. Αδυναμία της πολιτικής ηγεσίας να αντιληφθεί ότι το περιβάλλον μπορεί να είναι συγκριτικό πλεονέκτημα στην ανάπτυξη.

Αλλαγές, τομές, μεταρρυθμίσεις (3) 7. Τέλος, το πιο σημαντικό, η απουσία οργανωμένων και συστηματικών διαδικασιών δημόσιας διαβούλευσης και συμμετοχής στην λήψη αποφάσεων με ορατά για τον πολίτη αποτελέσματα από την συμμετοχή του. Απουσία αυτόνομου Υπουργείου Περιβάλλοντος και έλλειψη διαχωρισμού των αρμοδιοτήτων στα διάφορα επίπεδα διακυβέρνησης.

Διαδικασίες δημόσιας διαβούλευσης (1) Διαδικασίες δημόσιας διαβούλευσης (1) Σε επίπεδο κομμάτων, άτυπα δίκτυα με τη συμμετοχή Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων, Επιμελητηρίων, συνδικαλιστικών οργάνων, για διαβούλευση και διατύπωση θέσεων, αντιδράσεων, συμφωνιών σε συγκεκριμένα σημεία των προγραμμάτων των κομμάτων. Σε επίπεδο Βουλής, αναβάθμιση της Επιτροπής Περιβάλλοντος της Βουλής.

Διαδικασίες δημόσιας διαβούλευσης (2) Διαδικασίες δημόσιας διαβούλευσης (2) Δυνατότητα διατύπωσης γνώμης μέσα από το διαδίκτυο σε προσχέδια νόμων. Σε επίπεδο κυβέρνησης, δημιουργία αυτόνομου Υπουργείου Περιβάλλοντος. Σε επίπεδο χάραξης μακροχρόνιας στρατηγικής για θέματα που είναι οριζόντια, σύσταση μιας ειδικής Αρχής στα πρότυπα του Strategy Unit της Αγγλίας.

Συμπεράσματα (1) Συμπέρασμα 1ο. Τομές, αλλαγές και μεταρρυθμίσεις για το περιβάλλον δεν μπορεί να υπάρξουν αν οι πολίτες δεν είναι ενημερωμένοι για να μπορέσουν να δράσουν ως «πράσινοι» καταναλωτές και «πράσινοι» ψηφοφόροι. Συμπέρασμα 2ο. Τομές, αλλαγές και μεταρρυθμίσεις για το περιβάλλον δεν μπορεί να υπάρξουν αν ο πολίτης δεν συναινέσει στις αλλαγές, αν δεν συμμετέχει σε αυτές, αν δεν είναι ο ίδιος φορέας τους.

Συμπεράσματα (2) Συμπέρασμα 3ο. Τομές, αλλαγές και μεταρρυθμίσεις για το περιβάλλον δεν μπορούν να υπάρξουν αν δεν υπάρξει συνεργασία. Συμπέρασμα 4ο. Η δημόσια διαβούλευση και συμμετοχή είναι απαραίτητη όχι μόνο για τον σχεδιασμό της περιβαλλοντικής πολιτικής αλλά για να αντιμετωπίσουμε τις επιπτώσεις από τα ελλείμματα της περιβαλλοντικής πολιτικής και να προλάβουμε αβέβαιες αλλά μη αναστρέψιμες πιθανόν επιπτώσεις.

Συμπεράσματα (3) Συμπέρασμα 5ο. Δημόσια διαβούλευση μπορεί να γίνει με την αναβάθμιση θεσμών και τη δημιουργία διαδικασιών που θα διευκολύνουν τη συμμετοχή στη φάση διαμόρφωσης της πολιτικής. Συμπέρασμα 6°. Είναι αναγκαίο οι πολιτικές δυνάμεις να αποδεχθούν μια νέα πραγματικότητα. Η διστακτικότητα, η αμηχανία, η άρνηση να αναληφθεί το πολιτικό κόστος για την προστασία του περιβάλλοντος, μπορεί να οδηγήσει σε μη αναστρέψιμες καταστάσεις.

Συμπεράσματα (4) Η πρόκληση και η προοπτική μιας νέας συλλογικότητας γύρω από τα περιβαλλοντικά ζητήματα.