ΚΑΝΟΝΕΣ ΟΝΟΜΑΤΟΛΟΓΙΑΣ Η ονομασία των περισσότερων ανόργανων ενώσεων προκύπτει από το συνδυασμό των ονομάτων του «αρνητικού» και του «θετικού» μέρους του μορίου. Σχεδόν πάντοτε κατά την γραφή του μοριακού τύπου το μέρος της ένωσης με τον θετικό αριθμό οξείδωσης μπαίνει μπροστά και το μέρος με τον αρνητικό αριθμό οξείδωσης ακολουθεί. Οι ενώσεις που αποτελούνται από δύο στοιχεία (π.χ. μέταλλο - αμέταλλο) ονομάζονται με το όνομα του αμέταλλου με την κατάληξη -ουχο και ακολουθεί το όνομα του μετάλλου. Με τον ίδιο τρόπο ονομάζονται και οι ενώσεις που αποτελούνται από μέταλλο και από ανιόν χωρίς οξυγόνο. Αν το μέταλλο έχει πολλά σθένη τότε ή βάζουμε πρόθεμα δι-, τρι-, . . κ.λ.π. μπροστά από το όνομα του αμέταλλου ή βάζουμε ένα λατινικό αριθμό Ι, ΙΙ, ΙΙΙ, . . κ.λ.π. στο τέλος του ονόματος του μετάλλου. Αν το θετικό μέρος του μορίου είναι το υδρογόνο και το αρνητικό αλογόνο, θείο ή το ανιόν κυάνιο τότε η ένωση ονομάζεται υδρο- και ακολουθεί το όνομα του αρνητικού μέρους (π.χ υδροχλώριο, υδροκυάνιο).

ΚΑΝΟΝΕΣ ΟΝΟΜΑΤΟΛΟΓΙΑΣ Αν το αρνητικό μέρος του μορίου είναι H, S, N, P ή C τότε μπορεί να έχουμε τους όρους υδρίδιο, σουλφίδιο, νιτρίδιο, φωσφίδιο ή καρβίδιο. Οι ενώσεις που το αρνητικό τους μέρος είναι οξυγόνο ονομάζονται οξείδια. Αν το στοιχείο που ενώνεται με το οξυγόνο έχει πολλούς αριθμούς οξείδωσης τότε μπροστά από την λέξη οξείδιο βάζουμε τα προθέματα μονο-, δι-, τρι-, κ.λ.π. που δείχνουν πόσα οξυγόνα συμμετέχουν στην ένωση. Τα υπεροξείδια είναι ενώσεις που έχουν δύο οξυγόνα ενωμένα μεταξύ τους. Τα επιτεταρτοξείδια είναι μικτά οξείδια δηλ. αποτελούνται από δύο ή περισσότερα μόρια απλών οξειδίων. Οι ενώσεις που αποτελούνται από τρία στοιχεία έχουν σαν θετικό μέρος μέταλλο ή αμμώνιο ή υδρογόνο ενώ το αρνητικό τους μέρος μπορεί να είναι ένα πολυατομικό οξυγονούχο ανιόν. Αυτές οι ενώσεις ονομάζονται βάζοντας και πάλι πρώτο το όνομα του ανιόντος και στην συνέχεια το όνομα του μετάλλου.

ΚΑΝΟΝΕΣ ΟΝΟΜΑΤΟΛΟΓΙΑΣ Αν το θετικό μέρος της ένωσης είναι το υδρογόνο τότε τα σώματα που προκύπτουν ονομάζονται οξέα. Στην λέξη οξύ προτάσσεται το όνομα της οξυγονούχου πολυατομικού ιόντος που συμμετέχει στην ένωση. (Η κατάληξη της ρίζας δηλ. -ικό, -ώδες κ.λ.π. εξαρτάται από τον αριθμό οξείδωσης του αμέταλλου που περιέχει). Αν το αρνητικό μέρος της ένωσης είναι το υδροξείδιο τότε οι ενώσεις ονομάζονται υδροξείδια μετάλλων. Την λέξη υδροξείδιο ακολουθεί το όνομα του μετάλλου που συμμετέχει στην χημική ένωση. Τα σώματα αυτά είναι οι γνωστές μας βάσεις. Αν το θετικό μέρος δεν είναι το υδρογόνο και το αρνητικό δεν είναι το οξυγόνο ή το υδροξείδιο τότε οι χημικές ενώσεις ανήκουν στην πολυπληθέστερη ομάδα χημικών ενώσεων στα άλατα.

Na+1 Cl-1 NaCl Χλωριούχο νάτριο ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ 1 Αυτό που ακούμε δεύτερο το γράφουμε πρώτο σημειώνοντας και τον αριθμό οξείδωσης του (ΘΕΤΙΚΟΣ) Χλωριούχο νάτριο Αυτό που ακούμε πρώτο το γράφουμε δεύτερο σημειώνοντας και τον αριθμό οξείδωσης του (ΑΡΝΗΤΙΚΟΣ) Na+1 Cl-1 Όταν στην πρώτη λέξη υπάρχει η κατάληξη –ούχος (ή -ούχο) τότε, στον τύπο, γράφουμε σαν δεύτερο μέρος μόνο το στοιχείο το όνομα του οποίου προηγείται από την κατάληξη –ούχος. Στη συνέχεια ελέγχουμε αν το άθροισμα των αριθμών οξείδωσης είναι μηδέν ή όχι. Όταν είναι μηδέν, όπως στο παράδειγμα τότε απλώς γράφουμε τα στοιχεία το ένα δίπλα στο άλλο και έχουμε τον τύπο: NaCl Ανήκει στα ΑΛΑΤΑ

Ca+2 Br-1 CaBr2 Βρωμιούχο ασβέστιο ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ 2 Αυτό που ακούμε δεύτερο το γράφουμε πρώτο σημειώνοντας και τον αριθμό οξείδωσης του (ΘΕΤΙΚΟΣ) Βρωμιούχο ασβέστιο Αυτό που ακούμε πρώτο το γράφουμε δεύτερο σημειώνοντας και τον αριθμό οξείδωσης του (ΑΡΝΗΤΙΚΟΣ) Ca+2 Br-1 Όταν στην πρώτη λέξη υπάρχει η κατάληξη –ούχος (ή -ούχο) τότε, στον χημικό τύπο, γράφουμε σαν δεύτερο μέρος μόνο το στοιχείο το όνομα του οποίου προηγείται από την κατάληξη –ούχος. Στη συνέχεια ελέγχουμε αν το άθροισμα των αριθμών οξείδωσης είναι μηδέν ή όχι. Όταν δεν είναι μηδέν, όπως στο παράδειγμα τότε γράφουμε τα στοιχεία το ένα δίπλα στο άλλο και στο καθένα έχουμε σαν δείκτη την απόλυτη τιμή του Α.Ο. του άλλου (το ένα μπορούμε και να μη το βάλουμε): CaBr2 Ανήκει στα ΑΛΑΤΑ

K+1 CO3-2 K2CO3 Ανθρακικό κάλιο ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ 3 Αυτό που ακούμε δεύτερο το γράφουμε πρώτο σημειώνοντας και τον αριθμό οξείδωσης του (ΘΕΤΙΚΟΣ) Ανθρακικό κάλιο Αυτό που ακούμε πρώτο το γράφουμε δεύτερο σημειώνοντας και τον αριθμό οξείδωσης του (ΑΡΝΗΤΙΚΟΣ) K+1 CO3-2 Όταν στην πρώτη λέξη υπάρχει η κατάληξη –ικος (ή -ικο) τότε, στον χημικό τύπο, γράφουμε σαν δεύτερο μέρος το στοιχείο το όνομα του οποίου προηγείται από την κατάληξη –ικος μαζί με οξυγόνο. Στη συνέχεια ελέγχουμε αν το άθροισμα των αριθμών οξείδωσης είναι μηδέν ή όχι. Όταν δεν είναι μηδέν, όπως στο παράδειγμα τότε γράφουμε τα στοιχεία το ένα δίπλα στο άλλο και στο καθένα έχουμε σαν δείκτη την απόλυτη τιμή του Α.Ο. του άλλου (το ένα μπορούμε και να μη το βάλουμε): K2CO3 Ανήκει στα ΑΛΑΤΑ

Mg+2 NO3-1 Mg(NO3)2 Νιτρικό μαγνήσιο ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ 4 Αυτό που ακούμε δεύτερο το γράφουμε πρώτο σημειώνοντας και τον αριθμό οξείδωσης του (ΘΕΤΙΚΟΣ) Νιτρικό μαγνήσιο Αυτό που ακούμε πρώτο το γράφουμε δεύτερο σημειώνοντας και τον αριθμό οξείδωσης του (ΑΡΝΗΤΙΚΟΣ) Mg+2 NO3-1 Όταν στην πρώτη λέξη υπάρχει η κατάληξη –ικος (ή -ικο) τότε, στον χημικό τύπο, γράφουμε σαν δεύτερο μέρος το στοιχείο το όνομα του οποίου προηγείται από την κατάληξη –ικος μαζί με οξυγόνο. Στην συγκεκριμένη περίπτωση νιτρικό = άζωτο + οξυγόνο Στη συνέχεια ελέγχουμε αν το άθροισμα των αριθμών οξείδωσης είναι μηδέν ή όχι. Όταν δεν είναι μηδέν, όπως στο παράδειγμα τότε γράφουμε τα στοιχεία το ένα δίπλα στο άλλο και στο καθένα έχουμε σαν δείκτη την απόλυτη τιμή του Α.Ο. του άλλου (το ένα μπορούμε και να μη το βάλουμε): Mg(NO3)2 Ανήκει στα ΑΛΑΤΑ

Al+3 SO3-2 Al2(SO3)3 Θειώδες αργίλιο ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ 5 Αυτό που ακούμε δεύτερο το γράφουμε πρώτο σημειώνοντας και τον αριθμό οξείδωσης του (ΘΕΤΙΚΟΣ) Θειώδες αργίλιο Αυτό που ακούμε πρώτο το γράφουμε δεύτερο σημειώνοντας και τον αριθμό οξείδωσης του (ΑΡΝΗΤΙΚΟΣ) Al+3 SO3-2 Όταν στην πρώτη λέξη υπάρχει η κατάληξη –ωδης (ή -ωδες) τότε, στον τύπο, γράφουμε σαν δεύτερο μέρος το στοιχείο το όνομα του οποίου προηγείται από την κατάληξη –ωδης μαζί με οξυγόνο. Στη συνέχεια ελέγχουμε αν το άθροισμα των αριθμών οξείδωσης είναι μηδέν ή όχι. Όταν δεν είναι μηδέν, όπως στο παράδειγμα τότε γράφουμε τα στοιχεία το ένα δίπλα στο άλλο και στο καθένα έχουμε σαν δείκτη την απόλυτη τιμή του Α.Ο. του άλλου (το ένα μπορούμε και να μη το βάλουμε): Al2(SO3)3 Ανήκει στα ΑΛΑΤΑ

H+1 SO4-2 H2SO4 Θειϊκό οξύ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ 6 Αυτό που ακούμε δεύτερο το γράφουμε πρώτο σημειώνοντας και τον αριθμό οξείδωσης του (ΘΕΤΙΚΟΣ). Η λέξη ΟΞΥ δηλώνει σαν θετικό μέρος το υδρογόνο. Θειϊκό οξύ Αυτό που ακούμε πρώτο το γράφουμε δεύτερο σημειώνοντας και τον αριθμό οξείδωσης του (ΑΡΝΗΤΙΚΟΣ) H+1 SO4-2 Όταν στην πρώτη λέξη υπάρχει η κατάληξη –ικος (ή -ικο) τότε, στον χημικό τύπο, γράφουμε σαν δεύτερο μέρος το στοιχείο το όνομα του οποίου προηγείται από την κατάληξη –ικό μαζί με οξυγόνο. Στη συνέχεια ελέγχουμε αν το άθροισμα των αριθμών οξείδωσης είναι μηδέν ή όχι. Όταν δεν είναι μηδέν, όπως στο παράδειγμα τότε γράφουμε τα στοιχεία το ένα δίπλα στο άλλο και στο καθένα έχουμε σαν δείκτη την απόλυτη τιμή του Α.Ο. του άλλου (το ένα μπορούμε και να μη το βάλουμε): H2SO4 Ανήκει στα ΟΞΕΑ

H+1 NO2-1 HNO2 Νιτρώδες οξύ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ 7 Αυτό που ακούμε δεύτερο το γράφουμε πρώτο σημειώνοντας και τον αριθμό οξείδωσης του (ΘΕΤΙΚΟΣ). Η λέξη ΟΞΥ δηλώνει σαν θετικό μέρος το υδρογόνο. Νιτρώδες οξύ Αυτό που ακούμε πρώτο το γράφουμε δεύτερο σημειώνοντας και τον αριθμό οξείδωσης του (ΑΡΝΗΤΙΚΟΣ) H+1 NO2-1 Όταν στην πρώτη λέξη υπάρχει η κατάληξη –ωδης (ή -ωδες) τότε, στον χημικό τύπο, γράφουμε σαν δεύτερο μέρος το στοιχείο το όνομα του οποίου προηγείται από την κατάληξη –ωδης μαζί με οξυγόνο. Στη συνέχεια ελέγχουμε αν το άθροισμα των αριθμών οξείδωσης είναι μηδέν ή όχι. Όταν είναι μηδέν, όπως στο παράδειγμα τότε απλώς γράφουμε τα στοιχεία (ή τα πολυατομικά ιόντα) το ένα δίπλα στο άλλο και έχουμε τον τύπο: HNO2 Ανήκει στα ΟΞΕΑ

K+1 OH-1 KOH Υδροξείδιο καλίου ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ 8 Αυτό που ακούμε δεύτερο το γράφουμε πρώτο σημειώνοντας και τον αριθμό οξείδωσης του (ΘΕΤΙΚΟΣ). Υδροξείδιο καλίου Αυτό που ακούμε πρώτο το γράφουμε δεύτερο σημειώνοντας και τον αριθμό οξείδωσης του (ΑΡΝΗΤΙΚΟΣ). Η λέξη ΥΔΡΟΞΕΙΔΙΟ δηλώνει σαν αρνητικό μέρος το ανιόν OH-1 K+1 OH-1 Στη συνέχεια ελέγχουμε αν το άθροισμα των αριθμών οξείδωσης είναι μηδέν ή όχι. Όταν είναι μηδέν, όπως στο παράδειγμα τότε απλώς γράφουμε τα στοιχεία (ή τα πολυατομικά ιόντα) το ένα δίπλα στο άλλο και έχουμε τον τύπο: KOH Ανήκει στις ΒΑΣΕΙΣ

Ca+2 OH-1 Ca(OH)2 Υδροξείδιο ασβεστίου ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ 9 Αυτό που ακούμε δεύτερο το γράφουμε πρώτο σημειώνοντας και τον αριθμό οξείδωσης του (ΘΕΤΙΚΟΣ). Υδροξείδιο ασβεστίου Αυτό που ακούμε πρώτο το γράφουμε δεύτερο σημειώνοντας και τον αριθμό οξείδωσης του (ΑΡΝΗΤΙΚΟΣ). Η λέξη ΥΔΡΟΞΕΙΔΙΟ δηλώνει σαν αρνητικό μέρος το ανιόν OH-1 Ca+2 OH-1 Στη συνέχεια ελέγχουμε αν το άθροισμα των αριθμών οξείδωσης είναι μηδέν ή όχι. Όταν δεν είναι μηδέν, όπως στο παράδειγμα τότε γράφουμε τα στοιχεία το ένα δίπλα στο άλλο και στο καθένα έχουμε σαν δείκτη την απόλυτη τιμή του Α.Ο. του άλλου (το ένα μπορούμε και να μη το βάλουμε): Ca(OH)2 Ανήκει στις ΒΑΣΕΙΣ

Al+3 O-2 Al2O3 Οξείδιο αργιλίου ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ 10 Αυτό που ακούμε δεύτερο το γράφουμε πρώτο σημειώνοντας και τον αριθμό οξείδωσης του (ΘΕΤΙΚΟΣ). Οξείδιο αργιλίου Αυτό που ακούμε πρώτο το γράφουμε δεύτερο σημειώνοντας και τον αριθμό οξείδωσης του (ΑΡΝΗΤΙΚΟΣ). Η λέξη ΟΞΕΙΔΙΟ δηλώνει σαν αρνητικό μέρος το ανιόν O-2. Al+3 O-2 Στη συνέχεια ελέγχουμε αν το άθροισμα των αριθμών οξείδωσης είναι μηδέν ή όχι. Όταν δεν είναι μηδέν, όπως στο παράδειγμα τότε γράφουμε τα στοιχεία το ένα δίπλα στο άλλο και στο καθένα έχουμε σαν δείκτη την απόλυτη τιμή του Α.Ο. του άλλου (το ένα μπορούμε και να μη το βάλουμε): Al2O3 Ανήκει στα ΟΞΕΙΔΙΑ

P+5 O-2 P2O5 Πεντοξείδιο φωσφόρου ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ 11 Αυτό που ακούμε δεύτερο το γράφουμε πρώτο σημειώνοντας και τον αριθμό οξείδωσης του (ΘΕΤΙΚΟΣ). Πεντοξείδιο φωσφόρου Αυτό που ακούμε πρώτο το γράφουμε δεύτερο σημειώνοντας και τον αριθμό οξείδωσης του (ΑΡΝΗΤΙΚΟΣ). Η λέξη ΟΞΕΙΔΙΟ δηλώνει σαν αρνητικό μέρος το ανιόν O-2. Η λέξη πεντ(ε) δείχνει το πλήθος των ατόμων οξυγόνου. P+5 O-2 Στη συνέχεια ελέγχουμε αν το άθροισμα των αριθμών οξείδωσης είναι μηδέν ή όχι. Όταν δεν είναι μηδέν, όπως στο παράδειγμα τότε γράφουμε τα στοιχεία το ένα δίπλα στο άλλο και στο καθένα έχουμε σαν δείκτη την απόλυτη τιμή του Α.Ο. του άλλου (το ένα μπορούμε και να μη το βάλουμε): P2O5 Ανήκει στα ΟΞΕΙΔΙΑ

ΥΔΡΑΛΟΓΟΝΑ Υδροφθόριο HF Υδροχλώριο HCl Υδροβρώμιο HBr Υδροϊώδιο HI Αν το θετικό μέρος του μορίου είναι το υδρογόνο και το αρνητικό αλογόνο, θείο ή το ανιόν κυάνιο (που χαρακτηρίζεται ψευδα-λογόνο λόγω της παρόμοιας χημικής του συμπεριφοράς με τα αλογόνα) τότε η ένωση ονομάζεται υδρο- και ακολουθεί το όνομα του αρνητικού μέρους (π.χ υδροχλώριο, υδρόθειο, υδροκυάνιο). Υδροβρώμιο HBr Υδροϊώδιο HI Υδρόθειο H2S Υδροκυάνιο HCN Ανήκουν στα ΟΞΕΑ