ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗ, ΘΕΣΜΟΙ και ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΔΙΑΤΜΗΜΑΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΣΤΗ ΔΗΜΟΣΙΑ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗ (ΔΠΔ) ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗ, ΘΕΣΜΟΙ και ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ Γιώργος Παγουλάτος (gpag@aueb.gr) και Σπύρος Μπλαβούκος (sblavo@aueb.gr)

ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΚΑΙ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ Δομή Παρουσίασης Ορισμός Δημόσιας Πολιτικής (ΔΠ) Κυβέρνηση και Διακυβέρνηση Διαδικασία παραγωγής ΔΠ Στάδια παραγωγής ΔΠ Εργαλεία ΔΠ Αποτελέσματα (policy outputs) και Επιπτώσεις (policy outcomes) Κατηγορίες ΔΠ Αποτυχία αγοράς και ΔΠ

Δημόσια Πολιτική και Κράτος Ορισμός ΔΠ: «Οτιδήποτε η κυβέρνηση επιλέγει να κάνει ή να μην κάνει» (Dye) «..ένα σετ αλληλένδετων αποφάσεων που λαμβάνονται από κυβερνητικούς δρώντες που ενδιαφέρονται για στόχους…» (Jenkins) Πεδία δράσης ΔΠ: συνάρτηση ρόλου κράτους «κράτος-νυχτοφύλακας»: οντότητα με ελάχιστες λειτουργίες [τήρηση νόμου και τάξης, προστασία ιδιωτικής περιουσίας, συγκέντρωση πόρων] κοινωνικό κράτος ρυθμιστικό κράτος

Κυβέρνηση και Διακυβέρνηση Κυβέρνηση (government): σύνολο θεσμών επιφορτισμένων με τη λήψη συλλογικών δεσμευτικών αποφάσεων για λογαριασμό της κοινωνίας διασταλτική και συσταλτική χρήση του όρου μονοπώλιο βίας γιατί συναινούμε; αποτελεσματικότητα (θεσμοθετημένος μηχανισμός επίλυσης διαφορών), ασφάλεια και προβλεψιμότητα →αντανάκλαση σε ΔΠ

Διακυβέρνηση (governance): δραστηριότητα λήψης συλλογικών αποφάσεων, χωρίς την απαραίτητη συμμετοχή ή το πρωταγωνιστικό ρόλο κυβερνητικών οργάνων διακυβέρνηση χωρίς κυβέρνηση διεύρυνση συμμετεχόντων (π.χ. διαδικασία διαβούλευσης, ειδικοί δρώντες και εμπλοκή «κοινωνίας πολιτών») συντονισμός δημόσιου και ιδιωτικού τομέα έμφαση σε πειθώ παρά σε ιεραρχικές σχέσεις εξουσίας κυβέρνηση ως ρυθμιστική αρχή παρά ως πάροχος

Διαδικασία Παραγωγής ΔΠ (1/2) Εκατοντάδες παίκτες με διαφορετικές αντιλήψεις, συμφέροντα, προτιμήσεις, πήγες δύναμης Διάρκεια μεσο-μακροπρόθεσμη, συχνά πέρα από τον εκλογικό κύκλο Σε κάθε περιοχή Δ.Π. λειτουργούν πολλά επικαλυπτόμενα προγράμματα

Διαδικασία Παραγωγής ΔΠ (2/2) Οι αντιπαραθέσεις κυρίως χαρακτηρίζονται από σκόπιμες στρατηγικές επηρεασμού των εμπλεκομένων με την επιλεκτική χρήση πληροφοριών για την προώθηση προτιμήσεων για στόχους και εναλλακτικές εξυπηρέτησης τους Οι αντιπαραθέσεις έχουν και τεχνικό περιεχόμενο για την σοβαρότητα του προβλήματος και την επιλογή της εναλλακτικής

Στάδια Παραγωγής ΔΠ Αφετηρία: διαπίστωση έλλειψης ή προβλήματος υπάρχουσας πολιτικής → ανάγκη διαμόρφωσης ή αλλαγής ΔΠ σε ένα συγκεκριμένο τομέα Διαμόρφωση: καθορισμός περιεχομένου Εφαρμογή: λανθασμένα θεωρείται ζήτημα τεχνικής και όχι διοικητικής φύσης Αξιολόγηση: σύνδεση ΔΠ με αποτελέσματα Απολογισμός – Έλεγχος: διαδικασία ανατροφοδότησης ΔΠ

Εργαλεία Δημόσιας Πολιτικής Ρυθμιστικά Εργαλεία: διαμορφώνουν κανονιστικό πλαίσιο λειτουργίας νομικός χαρακτήρας που στοχεύει στη θέσπιση κανόνων συμπεριφοράς τυποποιούν κυβερνητικές ενέργειες και δίνουν εγγυήσεις έναντι κυβερνητικών παρεμβάσεων Απαιτούν παρακολούθηση και επιβολή Οικονομικά Εργαλεία (επιδοτήσεις, επιχορηγήσεις, εγγυήσεις) Προαιρετικός χαρακτήρας: αμφίβολη η συμμετοχή δρώντων Κρίσιμη η σωστή στοχοθεσία (εκτίμηση κόστους – οφέλους) Δημοσιονομικό κόστος Επικοινωνιακά Εργαλεία Ήπιας μορφής παρέμβαση Μετάδοση πληροφοριών (ενημέρωση/ προτροπή για δράση)

Εργαλεία Δημόσιας Πολιτικής Νόμοι, κανονισμοί Προδιαγραφές προϊόντων, υπηρεσιών, διαδικασιών Αστικά-διοικητικά πρόστιμα και φυλάκιση Στέρηση πολιτικών δικαιωμάτων Παροχή υπηρεσιών, αγαθών Αδειοδοτήσεις Χρηματοδότηση δραστηριοτήτων (επιδοτήσεις, δάνεια , εγγυήσεις) – δαπάνες Επιβολή και είσπραξη φόρων Απαλλοτριώσεις Ενημέρωση/Προτροπή για δράση

Αποτελέσματα - Επιπτώσεις Εκροή (policy outputs): το σύνολο των κυβερνητικών ενεργειών (π.χ. αυστηρότερες ποινές) Αποτελέσματα-επιπτώσεις (policy outcomes): Οι επιπτώσεις των ενεργειών της ΔΠ (π.χ. μειώθηκε η παραβατικότητα) → Οι εκροές μπορούν να ανιχνευθούν ευκολότερα από τις επιπτώσεις

Κατηγορίες Δημοσίων Πολιτικών Ανάλογα με τις επιπτώσεις τους στην οικονομική, ατομική και κοινωνική ευημερία, οι ΔΠ ταξινομούνται σε: Ρυθμιστικές (βέλτιστες κατά Pareto) Διανεμητικές (βέλτιστες κατά Pareto) Αναδιανεμητικές (εγχρήματων και θεσμικών πόρων)