Υστεροβυζαντινή περίοδος (1204-1453)
Μετά την κατάληψη της Κωνσταντινούπολης από τους σταυροφόρους το 1204, το Βυζάντιο βρίσκεται υπό λατινική κυριαρχία εκτός από ορισμένα εδάφη (Νίκαια, Ήπειρος Τραπεζούντα). Η Αυτοκρατορία και το Πατριαρχείο είναι στην εξορία (Νίκαια), αλλά οι νέες μικρές και αυτόνομες ηγεμονίες, προβάλλουν δυνάμει διεκδικητές. Η αγωνία από την προϊούσα σήψη του Κράτους της εποχής των Αγγέλων, που αισθητοποιήθηκε στη φορτισμένη τέχνη της τελευταίας περιόδου, παραχωρεί τη θέση της στην προσδοκία για την ανάκτηση των χαμένων εδαφών. Η προσδοκία γίνεται έκφραση βεβαιότητας μέσα από την τέχνη του Δεσποτάτου της Ηπείρου (αρχιτεκτονική, μνημειακή ζωγραφική, γλυπτική). Παράλληλα και τα υπόλοιπα βαλκανικά κράτη μεγαλύνονται, όπως το Σερβικό και το Βουλγαρικό, και διαμορφώνουν μία εξίσου ηγεμονική τέχνη που βασίζεται στις διδαχές της βυζαντινής και ενίοτε αποτελεί έργο βυζαντινών καλλιτεχνών. Ενδεικτικά παραδείγματα είναι η Studenica, η Mileseva, η Zica, αργότερα η περίφημη Sopocani στη μεσαιωνική Σερβία και ο ναός των Αποστόλων Πέτρου και Παύλου στο Τύρνοβο της Βουλγαρίας. Το ανερχόμενο σερβικό βασίλειο έχει να επιδείξει μία σειρά από τοιχογραφημένα σύνολα σε βυζαντινή τεχνοτροπία που διεισδύει στο βασίλειο των Νεμάνια από ένα βυζαντινό αγιογράφο το Νικόλαο Την ίδια εποχή στον ελλαδικό χώρο τοιχογραφούνται σποραδικά κάποια μνημεία, κυρίως στις περιοχές όπου κυριαρχούσαν οι Κομνηνοδουκάδες της Ηπείρου.
Studenica. Μονή Παναγίας Ευεργέτιδας Studenica. Μονή Παναγίας Ευεργέτιδας. 1208/9 Η βασιλική μονή της Παναγίας Ευεργέτιδας στη Studenica, κτίσμα του Στέφανου Νεμάνια τοιχογραφήθηκε με δαπάνες του γιου του ιδρυτή και ηγούμενου της μονής Σάββα Νεμάνια, το μετέπειτα άγιο Σάββα των Σέρβων. Η πρώτη φάση του 1208/9 υπογράφεται από τον Έλληνα ζωγράφο Νικόλαο
Mileseva. Μονή Κοιμήσεως της Θεοτόκου. 1222-1228
Άρτα. Μονή Βλαχέρνας. περ.1250-1260
Κωνσταντινούπολη. Αγία Σοφία. Ψηφιδωτό Δέησης. Β’ μισό 13ου αι.
Άρτα. Παρηγορίτισσα. 1290
Πύλη Τρικάλων. Πόρτα Παναγιά. 1285
Πύλη Τρικάλων. Πόρτα Παναγιά. 1285