Μικροοικονομία Διάλεξη 3

Ασυνήθιστες Περιπτώσεις Καμπυλών Αδιαφορίας 1) Οι καμπύλες αδιαφορίας ενός επιβλαβούς Επιβλαβές: Όταν ο καταναλωτής κορέσει τη επιθυμία του για ένα αγαθό, η συνέχιση της κατανάλωσης ποσότητας του αγαθού γίνεται επιβλαβής Παράδειγμα: περιβαλλοντική μόλυνση, ανάληψη κινδύνου Ταξινόμηση αγαθών: ανάλογα με τις προτιμήσεις κάθε συγκεκριμένου καταναλωτή Παράδειγμα: κατανάλωση κρασιού Καταναλωτής Α: καταναλώνει κρασί – αγαθό Καταναλωτής Β: δεν καταναλώνει κρασί – επιβλαβές Παράδειγμα: χορτοφάγος καταναλωτής Η κατανάλωση λαχανικών δεν φέρνει κορεσμό Η κατανάλωση κρέατος φέρνει κορεσμό

καμπύλη αδιαφορίας ΙΙΙ > καμπύλη αδιαφορίας ΙΙ > καμπύλη αδιαφορίας Ι Ποσότητα y ≤ α: καμπύλες αδιαφορίας αρνητική κλίση x, y αγαθά Ποσότητα y ≥ α: καμπύλες αδιαφορίας θετική κλίση y επιβλαβές: καταναλωτής χρειάζεται επιπλέον ποσότητα του x (λαχανικά) για να αντισταθμίσει την απώλεια χρησιμότητας από την κατανάλωση y (κρέας) Οι καμπύλες αδιαφορίας υποδηλώνουν την υποκειμενική αντίδραση του καταναλωτή μεταξύ διάφορων δυνατών συνδυασμών Δεν πληροφορούν για το ποιος συνδυασμός θα επιλεγεί Η συμπεριφορά του καταναλωτή καθορίζει ποιους συνδυασμούς αγαθών θα επιλέξει σε κάθε περίπτωση Παράδειγμα: Ποιους από τους συνδυασμούς Α, Β, C θα επιλέξει ο καταναλωτής; Τον C γιατί βρίσκεται σε υψηλότερη καμπύλη αδιαφορίας

2) Ορθογώνιες καμπύλες αδιαφορίας Ο καταναλωτής προτιμά τα αγαθά Χ και Υ σε αυστηρά καθορισμένη αναλογία Παράδειγμα: Γάντια Ο καταναλωτής είναι αδιάφορος μεταξύ των συνδυασμών (xo, yo) και (xo, y1) παρόλο που y1 > y0

Οριακός Λόγος Υποκατάστασης Η καμπύλη αδιαφορίας υποδηλώνει ότι η υποκατάσταση ενός αγαθού x από ένα αγαθό y μπορεί να γίνει έτσι ώστε ο καταναλωτής να διατηρήσει το ίδιο επίπεδο χρησιμότητας Στόχος: η γνώση της αναλογίας με την οποία ο καταναλωτής διατίθετε να υποκαταστήσει ένα αγαθό με κάποιο άλλο Ο καταναλωτής είναι αδιάφορος μεταξύ των συνδυασμών R(x2, y1) και P(x1, y2) όπου: x1 < x2, y1 < y2 Ο καταναλωτής υποκαθιστά y1y2 με x1x2 Αναλογία υποκατάστασης: 𝑦 1 − 𝑦 2 𝑥 2 − 𝑥 1 = 𝑅𝑆 𝑃𝑆 Ο λόγος υποκατάστασης μετρά τον αριθμό των μονάδων του Υ τις οποίες ο καταναλωτής είναι διατεθειμένος να θυσιάσει για να αποκτήσει ορισμένο αριθμό μονάδων του Χ Η κλίση της καμπύλης αδιαφορίας δίνει τον οριακό λόγο υποκατάστασης

Ο οριακός λόγος υποκατάστασης μετρά τον αριθμό των μονάδων του Υ τις οποίες ο καταναλωτής είναι διατεθειμένος να θυσιάσει για να αποκτήσει μία επιπλέον μονάδα του Χ έτσι ώστε να διατηρήσει το ίδιο επίπεδο χρησιμότητας Ορίζεται κατά μήκος μιας καμπύλης αδιαφορίας Έστω η συνάρτηση χρησιμότητας u = u(x, y) = c: Οριακή χρησιμότητα 𝑢 𝑥 (𝑥, 𝑦): η μεταβολή της χρησιμότητας από τη μεταβολή του x (ή του y) κατά 1 μονάδα Ολική παράγωγος: ux(x, y)∙dx + uy(x, y)dy = 0 → − 𝑑𝑦 𝑑𝑥 = ΟΛΥ 𝑦 = 𝑢 𝑥 (𝑥, 𝑦) 𝑢 𝑦 (𝑥, 𝑦)

Η κυρτότητα των καμπυλών αδιαφορίας συνεπάγεται τη μείωση του ΟΛΥ κατά μήκος μιας καμπύλης αδιαφορίας Έστω ox1 = x1x2 = x2x3 P → Q: 𝑀𝑅𝑆= 𝑦 1 − 𝑦 2 𝑥 2 − 𝑥 1 = 𝑦 1 𝑦 2 𝑥 2 𝑥 1 Q → R: 𝑀𝑅𝑆= 𝑦 2 − 𝑦 3 𝑥 3 − 𝑥 2 = 𝑦 2 𝑦 3 𝑥 3 𝑥 2 𝑦 1 𝑦 2 > 𝑦 2 𝑦 3 Η κλίση των εφαπτομένων μειώνεται Ερμηνεία: Καθώς ο καταναλωτής αποκτά όλο και μεγαλύτερες ποσότητες του Χ, η οριακή χρησιμότητα 1 επιπλέον μονάδας του Χ μειώνεται ενώ του Υ αυξάνεται

Θεωρία συμπεριφοράς καταναλωτή Μεγιστοποίηση χρησιμότητας: ο καταναλωτής κατανείμει το περιορισμένο του εισόδημα μεταξύ των διαθέσιμων αγαθών Στόχος: ορισμός ατομικών καμπύλων ζήτησης Περιορισμένο χρηματικό εισόδημα px ∙ x + py ∙ y ≤ M px = τιμή αγαθού x py = τιμή αγαθού y x = ποσότητα x y = ποσότητα υ Μ = χρηματικό εισόδημα

px ∙ x + py ∙ y = M 𝑦= 𝑀 𝑝 𝑦 − 𝑝 𝑥 𝑝 𝑦 x 𝑀 𝑝 𝑦 = η ποσότητα του Υ που μπορεί να αγοράσει ο καταναλωτής αν δεν αγοράσει Χ − 𝑝 𝑥 𝑝 𝑦 = η κλίση του εισοδηματικού περιορισμού Εισοδηματικός περιορισμός: το σύνολο των συνδυασμών των αγαθών που μπορεί να αγοράσει ο καταναλωτής αν δαπανήσει το σύνολο του εισοδήματος του - px , py: ονομαστικές τιμές - 𝑝 𝑥 𝑝 𝑦 : σχετική τιμή του Χ σε όρους Υ = πόσες μονάδες του Υ πρέπει να θυσιάσει ο καταναλωτής για μια μονάδα του Χ

Χώρος καταναλωτικών δυνατοτήτων: το σύνολο των συνδυασμών των αγαθών που μπορεί να αγοράσει ο καταναλωτής δαπανώντας μέρος ή το σύνολο του εισοδήματος του Υποσύνολο του χώρου αγαθών Μετατόπιση εισοδηματικού περιορισμού Συγκριτική στατική ανάλυση: μεταβολές τιμών αγαθών και εισοδήματος πως επιδρούν στις μεταβολές των ποσοτήτων 1) Μετατόπιση εισοδηματικού περιορισμού με σταθερές τιμές Έστω Μ’ > Μ με σταθερές ονομαστικές τιμές Μέγιστη ποσότητα Χ: Μ ′ 𝑝 𝑥 Μέγιστη ποσότητα Υ: Μ ′ 𝑝 𝑦 Λόγω των σταθερών τιμών η κλίση του εισοδηματικού περιορισμού δεν αλλάζει

2) Αύξηση στην τιμή του Χ με σταθερά: το χρηματικό εισόδημα Μ και την τιμή του Υ Έστω ότι αυξάνει η τιμή του Χ (p’x > Px) και py, M = σταθερά Η μέγιστη ποσότητα του Y παραμένει σταθερή (Α) Η μέγιστη ποσότητα του Χ μειώνεται (Β’) - Η κλίση του εισοδηματικού περιορισμού αλλάζει σε − 𝑝′ 𝑥 𝑝 𝑦 μεγαλώνωντας σε απόλυτο μέγεθος (γίνεται πιο κατακόρυφη) 3) Αύξηση στην τιμή του Υ με σταθερά: το χρηματικό εισόδημα Μ και την τιμή του Χ Έστω ότι αυξάνει η τιμή του Υ (p’y > Py) και px, M = σταθερά Η μέγιστη ποσότητα του X παραμένει σταθερή (B) Η μέγιστη ποσότητα του Y μειώνεται (A’) - Η κλίση του εισοδηματικού περιορισμού αλλάζει σε − 𝑝 𝑥 𝑝′ 𝑦 μικραίνωντας σε απόλυτο μέγεθος (γίνεται πιο οριζόντια)

4) Ταυτόχρονη μεταβολή των τιμών και του εισοδήματος Α) οι ονομαστικές τιμές μεταβάλλονται αναλογικά: Η σχετική τιμή μένει αμετάβλητη Η μεταβολή αυτή είναι αντίστροφα ανάλογη της μεταβολής του εισοδήματος Μια μείωση των τιμών μετατοπίζει τον εισοδηματικό περιορισμό προς τα δεξιά Μια αύξηση των τιμών μετατοπίζει τον εισοδηματικό περιορισμό προς τα αριστερά Β) οι ονομαστικές τιμές μεταβάλλονται μη αναλογικά: Η σχετική τιμή μεταβάλλεται Ο εισοδηματικός περιορισμός μεταβάλλεται

Η ισορροπία του καταναλωτή Όλοι οι συνδυασμοί στο χώρο αγαθών είναι δυνατοί για τον καταναλωτή Οι καμπύλες αδιαφορίας ιεραρχούν κάθε ένα από τους συνδυασμούς Ο εισοδηματικός περιορισμός οριοθετεί το χώρο των καταναλωτικών δυνατοτήτων (εφικτοί συνδυασμοί) Στόχος: η μεγιστοποίηση της χρησιμότητας (ικανοποίησης) υπό τον εισοδηματικό περιορισμό - Ο καταναλωτής επιλέγει τον συνδυασμό που προτιμά από τους εφικτούς Ο Οριακός Λόγος Υποκατάστασης ισούται με τον λόγο των τιμών

Βιβλιογραφία: Δρανδάκης Ε., Μπήτρος Γ., Μπαλτάς Ν. 1994. Μικροοικονομική Θεωρία. Τόμος Α’. Εκδόσεις Μπένου. Αθήνα – Ελλάδα.

Ευχαριστώ για τη προσοχή σας!