Επική Ποίηση. Ομήρου Οδύσσεια.

Τι σημαίνει έπος; Έπος σημαίνει λόγος, διήγηση, και ειδικότερα, αφηγηματικό ποίημα με περιεχόμενο μυθολογικό, διδακτικό, ηρωικό. Η Οδύσσεια ανήκει στα ηρωικά έπη. Τι νομίζετε ότι σημαίνει ηρωικό έπος;

Ηρωικό έπος. Αφηγείται κατορθώματα ηρώων αλλά και θεών. Παρουσιάζει μυθοποιημένα γεγονότα ενός μακρινού παρελθόντος, Έχει αντικειμενικό χαρακτήρα και εκφράζει όλη την κοινωνία μέσα στην οποία δημιουργείται.

Χρόνος των Ομηρικών επών. Ιλιάδα. Έχει ως θέμα τον θυμό του Αχιλλέα. Διαρκεί 51 ημέρες, ο ποιητής όμως περιέκλεισε σ’ αυτές ολόκηρο τον Τρωικό πόλεμο, που έγινε κατά την Μυκηναϊκή εποχή (12ος αι. π.Χ.). Ο Όμηρος όμως έζησε τον 8ο αι. π.Χ. Οδύσσεια. Εξιστορεί τον δεκαετή αγώνα του Οδυσσέα για τον νόστο. Όλες οι περιπέτειες όμως περικλείονται από τον ποιητή σε 41 ημέρες.

Οι αοιδοί Ήταν παλαιοί επικοί ποιητές (άδω= τραγουδώ), γιατί τραγουδούσαν τα έπη με την συνοδεία κιθάρας / φόρμιγγας. Τα συνέθεταν αυτοσχεδιάζοντας προφορικά βοηθούμενοι, όπως πίστευαν, από τη Μούσα. Τραγουδούσαν σε συμπόσια, εορταστικές εκδηλώσεις κτλ.

Οι ραψωδοί Διαδέχθηκαν τους αοιδούς, αλλά δεν αυτοσχεδίαζαν. Αρχικά φαίνεται πως έκαναν «συρραφές» ποιημάτων, κατέληξαν όμως να απομνημονεύουν και να απαγγέλλουν ρυθμικά έτοιμα καταγραμμένα έπη (άλλων ή δικά τους) κρατώντας ραβδί, σύμβολο εξουσίας δοσμένης από τους θεούς. Ανήκαν σε επαγγελματικά σωματεία, ταξίδευαν από τόπο σε τόπο και παρουσίαζαν τα έπη (κυρίως τα ομηρικά) σε χώρους ανοιχτούς.

Το ομηρικό ζήτημα. Τι νομίζετε ότι μπορεί να σημαίνει η φράση «ομηρικό ζήτημα»;

Τα βασικά ερωτήματα. Υπήρξε ο Όμηρος ή είναι πρόσωπο πλαστό / φανταστικό. Αν υπήρξε, είναι ο ίδιος ποιητής και της Ιλιάδας και της Οδύσσειας; Η Ιλιάδα και η Οδύσσεια συντέθηκαν με βάση ένα ενιαίο σχέδιο ή δημιουργήθηκαν από έναν αρχικό πυρήνα, που επεκτάθηκε με προσθήκες από τους ραψωδούς ή με ένωση μικρότερων επών;

Δύο είναι οι κυρίαρχες απόψεις: Η Ιλιάδα και η Οδύσσεια αποτελούν έργα του ίδιου ποιητή, ο οποίος εμπνεύστηκε από διάφορες πηγές. Τα στοιχεία που αντλεί ο ποιητής από τις παραπάνω πηγές τα μεταπλάθει και τα προσαρμόζει σε ένα δικό του σχέδιο, όπου, χωρίς να αλλάζει τις βασικές παραδόσεις για τους ήρωες, τα βλέπει όλα με νεό πρίσμα, πιο ηθικό και πιο ανθρώπινο.

Η αξία των ομηρικών επών. Γιατί πιστεύετε ότι οι άνθρωποι διαβάζουν τα ομηρικά έπη έως και σήμερα; (συμβουλευτείτε τα σχόλια 9 και 10 της σελ. 12 του σχολικού βιβλίου).

Η καταγραφή και η διαίρεση σε ραψωδίες. Η επίσημη καταγραφή των ομηρικών επών έγινε τον 6ο αιώνα π.Χ. στην Αθήνα. Η Οδύσσεια αποτελείται από 12.110 στίχους και η Ιλιάδα από 15.693. Από τον 3ο αι. π.Χ. κάθε έπος χωρίσζεται σε 24 μέρη, τις ραψωδίες. Για την Οδύσσεια χρησιμοποιούμε τα μικρά γράμματα του αλφαβήτου και για την Ιλιάδα τα κεφαλαία.

Ν 342 και ν 342 Προσπαθήστε να εξηγήσετε τη διαφορά.

Θέματα και προβλήματα της Οδύσσειας. Κεντρικό θέμα του έπους είναι ο αγώνας του Οδυσσέα να επιστρέψει με τους συντρόφους του στην Ιθάκη και να ξαναπάρει τη θέση του στο σπίτι του και στο λαό του. Συμπληρωματικό θέμα είναι η αναζήτησή του από την γυναίκα του, την Πηνελόπη, και, κυρίως από τον γιο του, τον Τηλέμαχο. Η Οδύσσεια, λοιπόν, είναι ένα μεταπολεμικό έπος, σε μια εποχή που τα πράγματα αλλάζουν. Οι ευγενείς αμφισβητούν την βασιλεία και αποκτούν δύναμη. Ο ηρωισμός της Οδύσσειας δεν είναι κυρίως πολεμικός αλλά αγώνας καρτερικός, για να επιβιώσει κανείς και να επιτύχει τους στόχους του.

Τα μέρη της Οδύσσειας. Τηλεμάχεια (ραψωδίες α – δ). Νόστος (ραψωδίες ε – ν209). Μνηστηροφονία (ραψωδίες ν 210 – ω)/