Ναπ. Μήτσης Καθηγητής Πανεπιστημίου Θεσσαλίας Βασικές αρχές παραγωγής διδακτικού υλικού και στρατηγικές διδασκαλίας της Ελληνικής ως δεύτερης γλώσσας: Παραδείγματα εφαρμογών στο πλαίσιο του Προγράμματος «Ενταξη Τσιγγανοπαίδων στο Σχολείο» Ναπ. Μήτσης Καθηγητής Πανεπιστημίου Θεσσαλίας

Αίτια αποκλεισμού των Τσιγγάνων από το εκπαιδευτικό μας σύστημα Αίτια αποκλεισμού των Τσιγγάνων από το εκπαιδευτικό μας σύστημα Τα κυριότερα αίτια αποκλεισμού των Τσιγγάνων από το εκπαιδευτικό μας σύστημα: Ο τρόπος ζωής που επιβάλλει στα μέλη της ομάδας αυτής συχνές μετακινήσεις και τους απομονώνει από το υπόλοιπο κοινωνικό σώμα. Η πολιτισμική ιδιαιτερότητα που παραπέμπει σε ένα διαφορετικό αξιακό σύστημα, το οποίο δυσχεραίνει την εναρμόνισή τους με τον τρόπο λειτουργίας και τους θεσμούς της περιβάλλουσας κοινωνίας. Η κρατούσα αντίληψη στο οικογενειακό και το ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον της ομάδας ότι το σχολείο δεν αποτελεί πρώτη προτεραιότητα, αλλά προηγούνται ιεραρχικά η εργασία και ο γάμος. Η απουσία για πολλές δεκαετίες συστηματικής και ολοκληρωμένης παρέμβασης εκ μέρους των επίσημων αρχών και των ειδικών σε συνδυασμό με τις παραδοσιακές μειωτικές αντιλήψεις και προκαταλήψεις του κοινωνικού σώματος γι’ αυτούς. Και τέλος Η έλλειψη ενημέρωσης και η ανεπαρκής επιμόρφωση σημαντικού ποσοστού εκπαιδευτικών σε θέματα εκπαίδευσης Τσιγγανοπαίδων.

Οι προϋποθέσεις μιας αποτελεσματικής διδακτικής παρέμβασης Ο ακριβής καθορισμός των στόχων του μαθήματος: Τι ακριβώς επιδιώκουμε με τη διδασκαλία του μαθήματος γενικά, αλλά και με τη διδασκαλία της κάθε επιμέρους ενότητας, γεγονός που επιβάλλει εξαρχής έναν αναλυτικό σχεδιασμό της όλης πορείας. Η προσαρμογή της διδασκαλίας στα δεδομένα του συγκεκριμένου μαθητικού κοινού στο οποίο κάθε φορά απευθυνόμαστε. Η αξιοποίηση του περιβάλλοντος στο οποίο ζουν οι μαθητές μας. Το πρόβλημα της σωστής χρήσης και δημιουργικής αξιοποίησης του διδακτικού υλικού. Γενικά, η οργάνωση της διδακτικής μας παρέμβασης είχε ως βάση τις ανάγκες, τα δεδομένα και τις ιδιαιτερότητες της συγκεκριμένης ομάδας – στόχου. 3

Χαρακτηριστικά του γλωσσικού υλικού Προσαρμοσμένο, κατά το δυνατόν, στο επίπεδο, τις εμπειρίες και τα ενδιαφέροντα των μαθητών της συγκεκριμένης ομάδας. Επίκαιρο. Χρηστικό και αυθεντικό. Εύπλαστο, εύκαμπτο, ευπροσάρμοστο. Παρέχει τη δυνατότητα λειτουργικής αξιοποίησής του. 4

Βασικές μεθοδολογικές αρχές Η στήριξη της διδασκαλίας στο γλωσσικό υπόβαθρο των μαθητών. Η λειτουργική αξιοποίηση του υλικού. Η επικοινωνιακή χρήση της γλώσσας στην τάξη. Επιλογή κατάλληλων τρόπων εργασίας. Η χρήση κατάλληλων στρατηγικών διδασκαλίας. 5

Κατηγοριοποίηση των στρατηγικών διδασκαλίας Στρατηγικές που χρησιμοποιούνται από τον διδάσκοντα κατά τη διάρκεια της διδασκαλίας και στρατηγικές στις οποίες ασκούνται για να τις χρησιμοποιούν από μόνοι τους οι μαθητές με στόχο την εκμάθηση της γλώσσας σε ατομικό επίπεδο εκτός σχολείου. Στρατηγικές που αποβλέπουν στην εκμάθηση της γλώσσας μέσω κανόνων (γραμματικής) ή μέσω επικοινωνίας με άτομα που τη μιλούν. Στρατηγικές που δίνουν έμφαση στον γραπτό ή στον προφορικό λόγο. Στρατηγικές που δίνουν έμφαση στην απομνημόνευση ή στη δημιουργική κατάκτηση του υλικού. Στρατηγικές που δίνουν έμφαση στο περιβάλλον (γλωσσικό και εξωγλωσσικό) ή διδάσκουν τη γλώσσα χωρίς αναγωγή σ’ αυτό. Στρατηγικές που αποβλέπουν σε αυτόματη χρήση της γλώσσας ή σε παραγωγή λόγου με παρεμβολή της σκέψης. Στρατηγικές που συνδέονται με συγκεκριμένο μαθησιακό ύφος ή απευθύνονται σε όλους τους μαθητές. Στρατηγικές που αποβλέπουν στην αξιοποίηση ποικίλων πηγών εκμάθησης της γλώσσας ή αποκλειστικά στο περιεχόμενο των εγχειριδίων κλπ. 6

Βασικές αρχές παραγωγής διδακτικού υλικού και στρατηγικές διδασκαλίας της Ελληνικής ως δεύτερης γλώσσας: Παραδείγματα εφαρμογών στο πλαίσιο του Προγράμματος «Ενταξη Τσιγγανοπαίδων στο Σχολείο» Σας ευχαριστώ