Βιοστατιστική Ι Μέτρα συσχέτισης στις επιδημιολογικές μελέτες Μέτρα συσχέτισης στις επιδημιολογικές μελέτες Σχετικός Λόγος Συμπληρωματικών Πιθανοτήτων (Odds Ratio)

Πιθανότητα να συμβεί το γεγονός Πιθανότητα να μην συμβεί το γεγονός Τι είναι τα odds; Odds: τρόπος έκφραση πιθανότητας Δηλαδή.... Πιθανότητα να συμβεί το γεγονός Πιθανότητα να μην συμβεί το γεγονός Αλλιώς λέγεται και σχετική ή συμπληρωματική πιθανότητα

Τι είναι τα odds;

Πως υπολογίζονται τα odds; Ποια είναι η πιθανότητα να φέρω «4» με ένα ζάρι 1 στα 6 ( 1/6=16,7%) Ποια είναι η πιθανότητα τύπου odds 1 προς 5 ( 1/5=20%) 1 προς 5=1/6 δια 5/6 ( 1/6+5/6=1-συμπληρωματικές πιθανότητες)

Μελέτες ασθενών-μαρτύρων (case-control studies) Pierre Charles Alexandre Louis (1787–1872)

Μελέτες ασθενών-μαρτύρων (case-control studies) Έκθεση έναντι Μη-έκθεση στους διερευνούμενους παράγοντες Πληθυσμός Νοσούντες έναντι Μη-νοσούντες Παρατήρηση (παρελθόν) Δειγματοληψία (παρόν)

Μέτρηση της σχέσης Μελέτες ασθενών μαρτύρων Τυχαία ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ ΝΟΣΟΥΝΤΕΣ ΥΓΙΕΙΣ ΕΚΤΕΘΕΝΤΕΣ Α Β Α+Β ΜΗ-ΕΚΤΕΘΕΝΤΕΣ Γ Δ Γ+Δ Α+Γ Β+Δ Ν Χρόνος Σταθερά

Μέτρηση της σχέσης Μελέτες ασθενών - μαρτύρων Αδύνατος ο υπολογισμός του σχετικού κίνδυνου (καθορισμένος ο αριθμός των ατόμων που νοσούν) Χρειαζόμαστε μέγεθος εντός των δύο ομάδων Λόγος συμπληρωματικών πιθανοτήτων ( odds) Πιθανότητα παρουσίας της έκθεσης / Πιθανότητα απουσίας της έκθεσης σε κάθε ομάδα Odds ασθενών= Pr1 / 1- Pr1= ( A/A+Γ)/( Γ/Α+Γ) Οdds μαρτύρων= Pr0 / 1 –Pr0 = ( B/B+Δ) /( Δ/ Β+Δ) Ώστε να υπολογίσουμε.....

Υπολογισμός Σχετικού Λόγου (Odds Ratio) Pr = πιθανότητα να εμφανιστεί το χαρακτηριστικό ή η νόσος.

Ερμηνεία Λόγου σχετικών πιθανοτήτων (Odds Ratio) -1 Αριθμητής: άτομα με την νόσο ( cases) Ποσοστό εκτεθειμένων ατόμων / ποσοστό μη εκτεθειμένων ατόμων Παρανομαστής: άτομα που δεν έχουν την νόσο (μάρτυρες- controls ) Ποσοστό εκτεθειμένων ατόμων / ποσοστό μη εκτεθειμένων ατόμων

Ερμηνεία Λόγου σχετικών πιθανοτήτων (Odds Ratio) -2 Εκφράζει κατά πόσο είναι περισσότερο ή λιγότερο πιθανό ένα ατόμο να έχει την νόσο αν ανήκει στους εκτεθειμένους σε σχέση με το αν ανήκει στην ομάδα των μη εκτεθειμένων Εκτιμάται μόνο σε 2x2 διαγώνιο πίνακα ως το πηλίκο του γινομένου των διαγώνιων κελιών Διαγώνιος λόγος (OR= Α*Δ/Β*Γ)

Ερμηνεία Λόγου σχετικών πιθανοτήτων (Odds Ratio) -3 Ερμηνεία λόγου σχετικών πιθανοτήτων Αν ΣΛ=1 ( ακριβώς 1,0000....) , δεν υπάρχει σχέση μεταξύ έκθεσης και νόσου Αν ΣΛ>1, η έκθεση συσχετίζεται θετικά με την νόσο Αν ΣΛ<1, η έκθεση συσχετίζεται αρνητικά με την νόσο

Ερμηνεία Λόγου σχετικών πιθανοτήτων (Odds Ratio)-4 Τιμές από 1 έως 2 εκφράζονται ως ποσοστό πχ OR-1,25 ερμηνεύεται ως 25% περισσότερο πιθανό Τιμές από 2 και πάνω ως δυο φορές (OR=2), 3 φορές ( OR=3) κοκ. περισσότερο πιθανό Τιμές OR < 1 εκφράζονται ως (1-OR) % λιγότερο πιθανό.

Μέτρηση της σχέσης Σχετικός Λόγος - Παράδειγμα Αποτελέσματα μελέτης ασθενών – μαρτύρων σχετικά με την έκθεσή τους στην ηλιακή ακτινοβολία και την παρουσία καρκίνου του δέρματος Ασθενείς Μάρτυρες Σύνολο > 60 λεπτά την ημέρα 250 180 430 <60 λεπτά την ημέρα 210 190 400 460 370 830

Μέτρηση της σχέσης Σχετικός Λόγος - Παράδειγμα ΣΛ ( OR) = 250 * 190/ 210*180 = 1,25 Ερμηνεία 1: Η σχετική πιθανότητα ενός ατόμου να έχει καρκίνο στο δέρμα που έχει εκτεθεί στον ήλιο περισσότερο από 60 λεπτά την ημέρα είναι 25% μεγαλύτερη από την σχετική πιθανότητα ενός ατόμου να έχει καρκίνο που δεν έχει εκτεθεί στον ήλιο περισσότερο από 60 λεπτά την ημέρα Ερμηνεία 2: Άτομα που εκτίθονται στον ήλιο περισσότερο από 60 λεπτά την ημέρα είναι 25% πιο πιθανό να αναπτύξουν καρκίνο του δέρματος σε σύγκριση με άτομα που δεν έχουν εκτεθεί στον ήλιο περισσότερο από 60 λεπτά την ημέρα

Σύγκριση μελετών κοορτής και μελετών ασθενών-μαρτύρων Μελέτες κοορτής Προοπτικές (κυρίως) Επίπεδο έκθεσης καθορίζεται πριν την εκδήλωση της ασθένειας Ακατάλληλες αν η νόσος είναι σπάνια Μεγάλες, ακριβές, χρονοβόρες Εκτίμηση σχετικού κινδύνου ( RR ) Μελέτες ασθενών- μαρτύρων Αναδρομικές (κυρίως) Επίπεδο έκθεσης καθορίζεται αφού έχει εκδηλωθεί η νόσος Κατάλληλες αν η νόσος είναι σπάνια Μικρότερες, λιγότερο δαπανηρές, σύντομες Εκτίμηση σχετικού λόγου ( OR )

Σύγκριση μελετών κοορτής και μελετών ασθενών – μαρτύρων Σχηματικά Σύγκριση μελετών κοορτής και μελετών ασθενών – μαρτύρων Σχηματικά

Σχετικός κίνδυνος ή Σχετικός Λόγος πιθανοτήτων; Σχετικός κίνδυνος ή Σχετικός Λόγος πιθανοτήτων; ΣΚ (RR) = τυχαιοποίηση ως προς το συμβάν Κίνδυνος να νοσήσουν οι εκτεθέντες σε σχέση με τους μη- εκτεθέντες. ΣΛ (OR) = τυχαιοποίηση ως προς την έκθεση Η σχετική εκτίμηση έκθεσης στον παράγοντα στους έχοντες τη νόσο σε σχέση με την πιθανότητα έκθεσης στους μη νοσούντες.

Για «σπάνιες» νόσους, σχετικός κίνδυνος & σχετικός λόγος, συγκλίνουν… Για «σπάνιες» νόσους, σχετικός κίνδυνος & σχετικός λόγος, συγκλίνουν… Αποδεικνύεται ότι: Ο σχετικός λόγος αποκτά ερμηνεία σχετικού κινδύνου αν το αναφερόμενο νόσημα είναι σπάνιο ( επιπολασμός < 10%)

Παράδειγμα σύγκλισης σχετικού κινδύνου με τον σχετικό λόγο, ανάλογα με τον επιπολασμό της νόσου. Σχετικός κίνδυνος Σχετικός λόγος 2 1 3 4 5 10% 15% 25% 40% 5% Επιπολασμός

Ερωτήσεις;