Διάλεξη 3 Μακροοικονομία

Δημοσιονομική Πολιτική: η οικονομική πολιτική η οποία στοχεύει στον επηρεασμό του επιπέδου της οικονομικής δραστηριότητας μιας οικονομίας μέσω άμεσων μέτρων πολιτικής όπως η φορολογία (Τ) και οι δημόσιες δαπάνες (G) Στόχοι: Σταθεροποιητική Πολιτική: Το προϊόν (Υ) διατηρείται κοντά στο επίπεδο πλήρους απασχόλησης Έλλειμμα Προϋπολογισμού: Οι δαπάνες του δημοσίου τομέα (G’) που ξεπερνούν τα έσοδα Δημόσιο Χρέος: Το απόθεμα του ανεξόφλητου δημοσίου χρέους Μέσα άσκησης δημοσιονομικής πολιτικής: άμεσες ή έμμεσες δημόσιες δαπάνες. Η χρηματοδότηση τους γίνεται μέσω των εσόδων τα οποία προέρχονται: i) από την φορολογία των φυσικών ή νομικών προσώπων, ii) το δανεισμό ή iii) την άσκηση επιχειρηματικής δραστηριότητας

Δημόσιες Δαπάνες (G): Πηγές: Κεντρική Διοίκηση: άμυνα, εκπαίδευση, υγεία, δικαιοσύνη, διοίκηση Τοπική Αυτοδιοίκηση: ανάλογα με το βαθμό αποκέντρωσης Τα ΝΠΔΔ: οργανισμοί κοινωνικής ασφάλισης Είδη: Παραγωγικές Δαπάνες: i) μισθοί δημοσίων υπαλλήλων, ii) καταναλωτικές δαπάνες, iii) δαπάνες δημόσιων επενδύσεων Μεταβιβαστικές Πληρωμές: επιδόματα, συντάξεις, επιδοτήσεις τιμών, πληρωμή τόκων δημοσίου χρέους

Διάκριση Φόρων: 1. Φορολογική Βάση: Α) Φόροι Εισοδήματος (άμεσοι φόροι) Φυσικών προσώπων Νομικών προσώπων Β) Φόροι Κατανάλωσης (έμμεσοι φόροι) Γενικοί (ΦΠΑ) Ειδικοί (καύσιμα) Γ) Φόροι Περιουσίας Γενικοί (ΕΝΦΙΑ) Ειδικοί (κληρονομιάς)

2. Φορολογικός Συντελεστής: Α) Μέσος φορολογικός συντελεστής Β) Οριακός φορολογικός συντελεστής (σε κλιμάκια) Γ) Προοδευτικός φορολογικός συντελεστής Αναλογική φορολογία Αντίστροφη προοδευτική φορολογία

Διάκριση Προϋπολογισμού A) Πλεονασματικός προϋπολογισμός (Έσοδα (R) > Δαπάνες (G), Έλλειμα (D) < 0) Ελλειμματικός προϋπολογισμός (Έσοδα (R) < Δαπάνες (G), Έλλειμμα (D) > 0, τόνωση της συνολικής ζήτησης (AD) λόγω ύφεσης)) Ισοσκελισμένος προϋπολογισμός (Έσοδα (R) = Δαπάνες (G), Έλλειμα (D) = 0) B) Τακτικός προϋπολογισμός Προϋπολογισμός Δημόσιων Επενδύσεων Ειδικός Λογαριασμός Εγγυήσεων Γεωργικών Προϊόντων

Εισόδημα Ισορροπίας (YF) με Δημόσιο Τομέα (G) Όταν G>0 → Y αυξάνεται Όταν G<0 → Y μειώνεται

Στο σημείο Α η οικονομία ισορροπεί για συγκεκριμένο επίπεδο κατανάλωσης C σε επίπεδο προϊόντος Υ1. Στο σημείο Β η οικονομία ισορροπεί μετά τη προσθήκη επενδύσεων Ι σε επίπεδο προϊόντος Υ2 μέσω του πολλαπλασιαστή Κ1. (αύξηση εισοδήματος) Στο σημείο Γ η οικονομία ισορροπεί μετά και τη προσθήκη δημόσιων δαπανών G σε επίπεδο προϊόντος Υ3 μέσω του πολλαπλασιαστή Κ2. (αύξηση εισοδήματος) Συνεπώς, οι Δημόσιες Δαπάνες G αποτελούν μέσο οικονομικής πολιτικής με θετική (διασταλτική) ή αρνητική (συσταλτική) επίδραση στο Προϊόν Υ. Ανεργία: εφαρμογή διασταλτικής πολιτικής με αύξηση (↑) δημόσιων δαπανών (G) Πληθωρισμός (αυξημένη AD): συσταλτική πολιτική με μείωση (↓) δημόσιων δαπανών (G)

Πληθωριστικό και Αντιπληθωριστικό Κενό ΥF το εισόδημα πλήρους απασχόλησης Έστω ότι η οικονομία παράγει προϊόν Υ1<ΥF (ύφεση). Πολιτική: διασταλτική, μέσο: αύξηση κρατικών δαπανών (G). Η αύξηση ίση με Αα’. (Αντιπληθωριστικό κενό) Έστω ότι η οικονομία παράγει προϊόν Υ2>ΥF (AD>Y - υπερβολική ζήτηση, αύξηση γενικού επιπέδου τιμών P). Πολιτική: συσταλτική, μέσο: μείωση κρατικών δαπανών (G). Η μείωση ίση με Ββ’. (Πληθωριστικό κενό)

Αντιπληθωριστικό κενό: το ποσό κατά το οποίο θα πρέπει να αυξηθούν οι δημόσιες δαπάνες (G) για την επίτευξη ισορροπίας πλήρους απασχόλησης Πληθωριστικό κενό: το ποσό κατά το οποίο θα πρέπει να μειωθούν οι δημόσιες δαπάνες (G) για την επίτευξη ισορροπίας πλήρους απασχόλησης

Φόροι και Εισόδημα Έστω ότι τα έσοδα R του δημόσιου τομέα προέρχονται αποκλειστικά από φόρους Τότε η επιβολή φόρων T συνεπάγεται μείωση του διαθέσιμου εισοδήματος Yd, μείωση της κατανάλωσης C και μείωση της συνολικής ζήτησης AD. Παράδειγμα: Έστω Τ=100, MPC=0.75. Πόσο θα μεταβληθεί το προϊόν Υ; ΔC = -75 𝑘= 1 1−0.75 =4 ΔΥ = 4*(-75) = -300

Συνθήκη Ισορροπίας Εισοδήματος Χωρίς δημόσιο τομέα ισχύει S = I Με δημόσιο τομέα S + T = I + G - Ισορροπία: η αποταμίευση (S) και οι φόροι (T) αντισταθμίζονται από τις δημόσιες δαπάνες (G) και τις επενδύσεις (I). Δεν ισχύει ταυτοτικά ότι S=I και T=G.