Ομάδα εργασίας: «Η παρέα της ελιάς» Τριαντοπούλου Αλεξάνδρα, Πολυχρονίδη Στέλλα, Τσάμπρας Δημήτρης, Σπηλιωτόπουλος Κων/νος Θέμα εργασίας: Η ΕΛΙΑ ΣΤΗ ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ

ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΜΥΘΟΙ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ: Ο μύθος της Αθηνάς και του Ποσειδώνα Ο μύθος των Οινοτρόπων Οι Κουρήτες, Ιδαίοι Δάκτυλοι Ο μύθος του Ιδαίου Ηρακλή Ο ημίθεος Ηρακλής Αρίσταιος, προστάτης των ελαιοκαλλιεργητών

Πολλές μυθολογικές εκδοχές υπάρχουν για την προέλευση της ελιάς στον ελλαδικό χώρο. που μαρτυρούν τη σημασία του δέντρου της ελιάς για τον αρχαίο κόσμο. Ο πολιτισμός που δημιούργησε είναι συνδεδεμένος με τη παραγωγή αγαθών, όπως το λάδι, το σιτάρι, το κριθάρι και το κρασί. Οι άνθρωποι της εποχής εκείνης πίστευαν ότι όλα αυτά τα σημαντικά προϊόντα προέρχονται από τους θεούς οι οποίοι διαφύλατταν την ευφορία και τη γονιμότητα της γης..Στο δύσκολο αυτό έργο τους οι θεοί βοηθιούνται από μυθικούς ήρωες, ημίθεους, όπως ο Ηρακλής, ο Προμηθέας και ο Αρισταίος.

Ο ΜΥΘΟΣ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ Κατά την διάρκεια της βασιλείας του βασιλιά Κέκρωπα, η Θεά Αθηνά έγινε προστάτιδα της πόλης των Αθηνών αφού συναγωνίστηκε και κέρδισε τον Θεό της Θαλασσας, τον Ποσειδώνα.. Ο Ποσειδώνας συμφώνα με τον μύθο, χτύπησε με την τρίαινα του ένα βράχο και δημιουργήθηκε ένας καταρράκτης, αλλά το νερό ήταν θαλασσινό και δεν θεωρήθηκε χρήσιμο..

ΜωρΙα ελΑια Η Αθηνά, Θεά της Σοφίας, χτύπησε το βράχο με το δόρυ της και ξεπρόβαλλε ένα δέντρο ελιάς. Ο Κέκρωψ και οι Αθηναίοι, έκριναν ότι το δέντρο της ελιάς είναι ανώτερο δώρο αφού προσφέρει ξύλο, λάδι και τροφή, και επέλεξαν την θεά Αθηνά ως προστάτιδα τους. Το πρώτο αυτό δέντρο ονομάστηκε “Μορία Ελαία”.

Aπό αυτή την πρώτη ιερή ελιά της Aθηνάς, γεννήθηκαν άλλες δώδεκα ελιές τις οποίες οι Αθηναίοι φύτεψαν στις ισάριθμες πύλες της Aκαδημίας, και με την σειρά τους από αυτές τις ιερές, Mορίες, ελιές σιγά σιγά δημιουργήθηκαν οι ιεροί ελαιώνες των Aθηνών.

Η “Μορία Ελαία” έγραψε τη δική της ιστορία στην Αθήνα Η “Μορία Ελαία” έγραψε τη δική της ιστορία στην Αθήνα. Λέγεται πως το 480 π.Χ. όταν κατέκτησαν οι Πέρσες την Ακρόπολη, έκαψαν την ιερή ελιά της Αθήνας προς μεγάλη θλίψη των Αθηναίων που το θεώρησαν κακό σημάδι. Όμως η θλίψη μετατράπηκε σε αισιοδοξία όταν την άλλη μέρα κιόλας ο ξερός και καμένος κορμός είχε βλαστήσει και πάλι. Μέχρι και τα ύστερα ρωμαϊκά χρόνια οι Αθηναίοι έδειχναν με καμάρι το ιερό δέντρο και πίστευαν πως απ` αυτό είχε ξεκινήσει η ελαιοκαλλιέργεια και απ`αυτό κατάγονται όλα τα δέντρα ελιάς που υπήρχαν στον κόσμο.

Ο μυθοσ Των οινοτροπων Η Ελαΐς, η Σπερμώ και η Οινώ, γνωστές και ως Οινότροποι, κόρες του Άνιου και της Δωρίππης , είχαν από τον παππού τους τον  Διόνυσο ένα μοναδικό χάρισμα ‘…ποιείν εκ γης σίτον, οίνον και έλαιον. Ότε θελήσουσι καρπόν τρυγώσι και η μεν Οινώ τον οίνον εποίει, η δε Σπερμώ τα σπέρματα , το έλαιον δε η Ελαΐς. .

Μια άλλη παράδοση θέλει τον Αγαμέμνονα με τους αχαιούς να έχουν περάσει από την Δήλο όπου ο Ανίας, γνωρίζοντας έναν χρησμό που έλεγε πως μετά από δέκα χρόνια θα καταφέρουν να πορθήσουν την Τροία, τους ζήτησε να μείνουν εκεί για εννέα χρόνια και να τους τρέφουν οι κόρες του με λάδι, καρπούς και κρασί, και να φύγουν τον δέκατο. Οι Αχαιοί δεν δέχθηκαν, θέλησαν όμως να πάρουν μαζί τους της κόρες του Ανίου, παρενέβη τότε ο Διόνυσος μεταμορφώνοντας τις εγγονές του σε περιστέρια ή κλήματα αμπέλου.

ΟΙ ΚΟΥΡΗΤΕΣ, ΙΔΑΙΟΙ ΔΑΚΤΥΛΟΙ Σύμφωνα με τους Αρχαίους, οι Κουρήτες και οι Ιδαίοι Δάκτυλοι είναι εκείνοι που διαδίδουν την ελιά στον ελληνικό χώρο.Τους αγαθούς αυτούς δαίμονες τους θεωρούσαν οι Κρήτες της εποχής του Διόδωρου του Σικελιώτη σπουδαίους ευεργέτες της ανθρωπότητας, εφευρέτες τεχνικών και αντικειμένων, μεταλλουργούς και γιατρούς, εφευρέτες της μελισσοκομίας, της κτηνοτροφίας, των κυνηγετικών όπλων (του τόξου), του τελετουργικού χορού,του τυμπάνου κ.α.

Ο Ιδαιοσ ηρακλησ Μια άλλη εκδοχή της μυθολογίας, λέει ότι, ο εφευρέτης του αθλητισμού και ο θεμελιωτής των Ολυμπιακών Αγώνων ήταν ο Ιδαίος Ηρακλής, ο οποίος φύτεψε για πρώτη φορά αγριελιά στην Ολυμπία. Ο Κρητικός Κουρήτης ή Ιδαίος Δάκτυλος Ηρακλής (δεν έχει σχέση με το γνωστό ήρωα της ελληνικής μυθολογίας) είχε φέρει την αγριελιά από τον Βορρά ή από την πατρίδα του, την Κρήτη. Ο Ιδαίος Ηρακλής είχε τέσσερα αδέρφια, τον Παιωναίο, τον Επιμίδη, τον Ιάσιο και τον Ίδα. Ο μεγαλύτερος αδερφός τους πήγε κάποια μέρα στην Ολυμπία για να τρέξουν. Ήταν ο πρώτος αγώνας δρόμου που έγινε στον κόσμο! Ο Ηρακλής στεφάνωσε τον νικητή με ένα κλαδί από την ελιά που είχε ο ίδιος φυτέψει εκεί. Κι από τότε έμεινε η συνήθεια να στεφανώνουν με κλαδιά – στεφάνια αγριελιάς τους νικητές των Ολυμπιακών αγώνων

Ο ημίθεος Ηρακλής Σύμφωνα ωστόσο με τον Πίνδαρο, ο Θηβαίος ημίθεος Ηρακλής ήταν αυτός που έφερε από τις υπερβόρειες χώρες και φύτεψε στην Ολυμπία την αγριελιά, καθιερώνοντας τους αγώνες του στίβου και της αρματοδρομίας. Πηγαίνοντας να εκτελέσει τον πρώτο άθλο του, να θανατώσει δηλαδή το φοβερό λέοντα της Νεμέας, ο Ηρακλής στάθηκε στο άλσος της περιοχής, όπου φύτρωναν αγριελιές και ξεριζώνοντας μία έφτιαξε το περίφημο ρόπαλό του.

Σύμφωνα με έναν ακόμη μύθο, όταν ο Ηρακλής βρέθηκε κάποτε στην Τροιζήνα μπροστά στο άγαλμα του Ερμή με τις βλαστικές ιδιότητες, το ρόπαλό του έβγαλε φύλλα και ρίζες και μεταμορφώθηκε στην αγριελιά, που αναφέρει αργότερα ο Παυσανίας.

ΑΡΙΣΤΑΙΟΣ, ΠΡΟΣΤΑΤΗΣ ΤΩΝ ΕΛΑΙΟΚΑΛΛΙΕΡΓΗΤΩΝ ΑΡΙΣΤΑΙΟΣ, ΠΡΟΣΤΑΤΗΣ ΤΩΝ ΕΛΑΙΟΚΑΛΛΙΕΡΓΗΤΩΝ Ο Αρισταίος ήταν γιος του Απόλλωνα,, και της Κυρήνης, κόρης του βασιλιά των Λαπιθών Υψέα. Ο Αρισταίος γεννήθηκε στην Λιβύη και ο Ερμής τον πήρε και τον πήγε στη Γαία και στις Ώρες για να τον αναθρέψουν. Οι Μούσες, του δίδαξαν τη μαντική και την ιατρική τέχνη, του έμαθαν πώς να καλλιεργεί τα αμπέλια και τις ελιές, πώς να φροντίζει τα μελίσσια και πώς να κάνει το γάλα τυρί. Οι Νύμφες του έδειξαν πώς να μπολιάζει τις αγριελιές για να δίνουν καρπό, να αλέθει τον καρπό του ελαιόδεντρου και να παίρνει το πολύτιμο αλλά άγνωστο ως τότε ελαιόλαδο.

Ο Πλίνιος αναφέρει ότι πρώτος ο Αρισταίος ανακάλυψε το ελαιοπιεστήριο Ο Πλίνιος αναφέρει ότι πρώτος ο Αρισταίος ανακάλυψε το ελαιοπιεστήριο. Ο Αρισταίος δεν κράτησε αυτά τα μυστικά για τον εαυτό του αλλά με τη σειρά του δίδαξε τις τέχνες αυτές στους ανθρώπους. Η μυθολογία μας λέει πως ταξίδεψε στην Ελλάδα, πήγε στην Αρκαδία και στα νησιά. Στην Αρκαδία τιμήθηκε, γιατί ήταν αυτός που δίδαξε στους Αρκάδες τη μελισσοκομία, την κατεργασία του μαλλιού και την τέχνη του κυνηγιού.

Ο Διόδωρος ο Σικελιώτης αναφέρει ότι ο Αρισταίος πήγε στη Σαρδηνία και κατόπιν στη Σικελία όπου βρήκε εξαιρετικά γόνιμη γη για να καλλιεργήσει τις ελιές. Εκεί μάλιστα τιμήθηκε και λατρεύτηκε ως γεωργική θεότητα - προστάτης των ελαιοκαλλιεργητών. Από τότε τα δάση της αγριελιάς που υπήρχαν γύρω από τη Μεσόγειο άρχισαν να καλλιεργούνται, τα άγρια δέντρα άρχισαν να μπολιάζονται και οι άνθρωποι έμαθαν να χρησιμοποιούν τον πολύτιμο καρπό της ελιάς στη διατροφή τους. Ο Αρισταίος τιμήθηκε από τους ανθρώπους όσο λίγοι θνητοί αναγνωρίζοντας την πλούσια προσφορά του.