Τα Δεδομένα της Μακροοικονομικής ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Τα Δεδομένα της Μακροοικονομικής

1. Οι στόχοι του μαθήματος Σε αυτό το κεφάλαιο θα μάθουμε για: Τη Χρησιμότητα των Στατιστικών Δεδομένων Το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (ΑΕΠ) Τον Δείκτη Τιμών Καταναλωτή Τον Πλούτο και την Αποταμίευση Το ποσοστό ανεργίας Πρόκειται για τρεις από τις πιο σημαντικές οικονομικές στατιστικές. Οι σχεδιαστές της πολιτικής και οι επιχειρηματίες τις χρησιμοποιούν για να παρακολουθήσουν την οικονομία και να διαμορφώσουν τις κατάλληλες πολιτικές. Οι οικονομολόγοι τις χρησιμοποιούν για να αναπτύξουν και να ελέγξουν θεωρίες σχετικά με τον τρόπο λειτουργίας της οικονομίας. Επειδή θα μάθουμε πολλές από αυτές τις θεωρίες, αξίζει να αφιερώσουμε λίγο χρόνο για να κατανοήσουμε πραγματικά τη σημασία αυτών των στατιστικών και τον τρόπο μέτρησής τους. 1

Η Χρησιμότητα των Στατιστικών Δεδομένων Τα στατιστικά δεδομένα και οι ποσοτικές μετρήσεις αποτελούν ένα σημαντικό μέρος της επιστημονικής έρευνας. Οι ακριβείς ποσοτικές μετρήσεις είναι απαραίτητες για την καλύτερη γνώση της συμπεριφοράς μίας οικονομίας και για την εξαγωγή χρήσιμων συμπερασμάτων σχετικά με το ρεαλισμό των οικονομικών θεωριών.

Η Χρησιμότητα των Στατιστικών Δεδομένων Οι ποσοτικές μετρήσεις βοηθούν στο ν’ απαλλαγεί η οικονομική ανάλυση από μεγάλες γενικεύσεις. Στο Κεφάλαιο 2 του βιβλίου θα εξετάσουμε ορισμένα εννοιολογικά και πρακτικά θέματα που αφορούν τις μακροοικονομικές μετρήσεις των εθνικών λογαριασμών.

Εθνικοί Λογαριασμοί Εισοδήματος Οι εθνικοί λογαριασμοί μας προσφέρουν πολύτιμες πληροφορίες, καθώς αποτυπώνουν την οικονομική δραστηριότητα μίας χώρας και αντικατοπτρίζουν τη διάρθρωση της οικονομίας. Οι εθνικοί λογαριασμοί εισοδήματος συνιστούν ένα λογιστικό πλαίσιο, που χρησιμοποιείται για την αποτίμηση της τρέχουσας οικονομικής δραστηριότητας. Όλα τα κράτη τηρούν εθνικούς λογαριασμούς, που αποτελούν την κύρια πηγή συλλογής στατιστικών στοιχείων για τη μακροοικονομική ανάλυση. Οι εθνικοί λογαριασμοί στηρίζονται στην ιδέα ότι ο όγκος της οικονομικής δραστηριότητας, σε μία συγκεκριμένη χρονική περίοδο, μπορεί να μετρηθεί.

Το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν Το ευρύτερο μέτρο της οικονομικής δραστηριότητας και το πιο γνωστό οικονομικό μέγεθος, είναι το ΑΕγχ.Π, ή ΑΕΠ. Το ΑΕγχ.Π μπορεί να μετρηθεί βάσει τριών προσεγγίσεων. Η προσέγγιση του προϊόντος ορίζει το Α.Εγχ.Π. ως την αξία των νέων τελικών αγαθών και υπηρεσιών που παράγονται σε μια χώρα, σε μια συγκεκριμένη χρονική περίοδο. Υπάρχουν διάφορα πρακτικά ζητήματα που προκύπτουν κατά τη μέτρηση του ΑΕγχ.Π.

Πρακτικά ζητήματα Αγοραία αξία των αγαθών: Τα αγαθά και οι υπηρεσίες μετριούνται με βάση την αξία τους στην αγορά, δηλ. την τιμή στην οποία πωλούνται. Αυτό έχει το πλεονέκτημα ότι επιτρέπει την πρόσθεση διαφορετικών αγαθών, σύμφωνα με την τιμή πώλησής τους. Προσθέτουμε αξίες και όχι ποσότητες. Προβλήματα που παρουσιάζει η προσέγγιση αυτή είναι ότι, δεν περιλαμβάνει μη αγοραία αγαθά, όπως οι καθημερινές δουλειές του σπιτιού, η αξία της ποιότητας του περιβάλλοντος και η εξάντληση των φυσικών πόρων.

Πρακτικά ζητήματα δεν περιλαμβάνει την παραοικονομία. Η λύση που έχει βρεθεί είναι οι στατιστικές υπηρεσίες να αναπροσαρμόζουν περιοδικά τις εκτιμήσεις τους για το Αεγχ.Π. δεν περιλαμβάνει υπηρεσίες του κράτους που δεν πωλούνται στις αγορές, όπως η άμυνα, η δημόσια εκπαίδευση, η συντήρηση αυτοκινητόδρομων, κλπ. Η λύση που έχει βρεθεί είναι να αξιολογούνται στο κόστος παραγωγής τους.

Πρακτικά ζητήματα Μέτρηση μόνο νέων αγαθών και υπηρεσιών Ως μέτρο της τρέχουσας οικονομικής δραστηριότητας το ΑΕγχΠ περιλαμβάνει μόνο αγαθά και υπηρεσίες που έχουν παραχθεί την τρέχουσα περίοδο και όχι αγαθά που παράχθηκαν σε προηγούμενες περιόδους. Παράδειγμα, η τιμή της αγοράς που καταβάλλεται για ένα νέο σπίτι πρέπει να συμπεριληφθεί στο ΑΕγχΠ, η τιμή που καταβάλλεται για ένα παλιό σπίτι δεν προσμετράτε, γιατί έχει συμπεριληφθεί στο Αεγχ.Π.

Πρακτικά ζητήματα Η αξία ωστόσο του μεσιτικού γραφείου που έχει αναλάβει την πώληση του παλαιού σπιτιού αποτελεί μέρος του ΑΕγχ.Π της τρέχουσας περιόδου. Μέτρηση μόνο τελικών αγαθών και υπηρεσιών Στην προσέγγιση του προϊόντος χρησιμοποιείται η μέθοδος της προστιθέμενης αξίας, δηλαδή δεν υπολογίζονται τα ενδιάμεσα αγαθά και οι υπηρεσίες (αυτά δηλαδή που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή άλλων αγαθών στην ίδια περίοδο που έχουν τα ίδια παραχθεί).

Πρακτικά ζητήματα Υπολογίζονται μόνο τα τελικά αγαθά και οι υπηρεσίες. Πρόβλημα υπάρχει με τα κεφαλαιουχικά αγαθά (αγαθά που χρησιμοποιούνται στην παραγωγή άλλων αγαθών). Τα κεφαλαιουχικά αγαθά θεωρούνται τελικά αγαθά, διότι δεν χρησιμοποιούνται μόνο την περίοδο που παράγονται, συνεπώς συμπεριλαμβάνονται στο ΑΕγχΠ της τρέχουσας περιόδου.

Πρακτικά ζητήματα Μία ακόμη λεπτή διάκριση μεταξύ τελικών και ενδιάμεσων αγαθών είναι οι επενδύσεις σε αποθέματα. Τα αποθέματα είναι το στοκ των εμπορευμάτων που είναι απούλητα, ημι-έτοιμα προϊόντα σε εξέλιξη, καθώς και οι πρώτες ύλες. Οι επενδύσεις σε αποθέματα θεωρούνται ως τελικό αγαθό και συνεπώς αποτελούν τμήμα του ΑΕγχΠ. Η μέθοδος της προστιθέμενης αξίας λειτουργεί συνεπώς αποτελεσματικά, διότι αποκλείει αυτόματα τα ενδιάμεσα αγαθά

Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν Η προσέγγιση δαπάνης για τον υπολογισμό του Α.Εγχ.Π Η προσέγγιση της δαπάνης υπολογίζει το ΑΕγχ.Π ως τη συνολική δαπάνη για τελικά αγαθά και υπηρεσίες, που παράγονται μέσα σε μια χώρα, σε μια συγκεκριμένη χρονική περίοδο Το ΑΕγχ.Π εκτιμάται βάσει τεσσάρων κύριων κατηγοριών δαπάνης: κατανάλωση (C), επένδυση (I), δημόσιες δαπάνες για αγαθά και υπηρεσίες (G) και καθαρές εξαγωγές (NX). Χρησιμοποιώντας σύμβολα, το Y =ΑΕγχ.Π = C + I + G + NX (1)

Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν Η εξίσωση (1) αποτελεί μία από τις βασικές σχέσεις της μακροοικονομικής θεωρίας και ονομάζεται ταυτότητα εισοδήματος-δαπάνης, διότι δηλώνει ότι το εισόδημα ισούται με τη συνολική δαπάνη.

Γιατί δαπάνη = εισόδημα Σε κάθε συναλλαγή, η δαπάνη του αγοραστή γίνεται το εισόδημα του πωλητή. Έτσι, το άθροισμα όλων των δαπανών ισούται με το άθροισμα όλων των εισοδημάτων. Συνεπώς, το άθροισμα όλων των δαπανών σε όλες τις συναλλαγές πρέπει να είναι ίσο με το άθροισμα όλων των εισοδημάτων για όλους τους πωλητές (συμπεριλαμβανομένων εκείνων που πωλούν τις υπηρεσίες των συντελεστών παραγωγής που κατέχουν). 14

Γιατί προϊόν = δαπάνη Το προϊόν που δεν πωλείται μπαίνει στο απόθεμα, και υπολογίζεται ως «επένδυση σε αποθέματα», είτε η αύξηση αυτή του αποθέματος ήταν σκόπιμη είτε όχι. Στην ουσία, υποθέτουμε ότι οι επιχειρήσεις αγοράζουν το προϊόν τους που δεν πουλήθηκε. 15

Η Κυκλική Ροή Εισόδημα (δολάρια) Εργασία Νοικοκυριά Επιχειρήσεις Αγαθά (άρτος) Δαπάνη (δολάρια) 16

Τα συστατικά στοιχεία δαπανών του ΑΕΠ Κατανάλωση Επένδυση Δημόσιες δαπάνες Καθαρές εξαγωγές 17

Η ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ (C) Η Κατανάλωση αντιπροσωπεύει τη δαπάνη των εγχώριων νοικοκυριών για τελικά αγαθά και υπηρεσίες, συμπεριλαμβανομένων και όσων παράγονται στο εξωτερικό. Η κατανάλωση αποτελεί περίπου τα 2/3 του Α.Εγχ.Π και μπορεί να ταξινομηθεί σε Τρεις κατηγορίες. Τα διαρκή καταναλωτικά αγαθά (όπως, αυτοκίνητα, τηλεοράσεις, έπιπλα, βασικές συσκευές, όχι όμως κατοικίες που ταξινομούνται στις επενδύσεις). Τα μη διαρκή αγαθά (όπως, τρόφιμα, ρούχα, καύσιμα). Τις υπηρεσίες (όπως, εκπαίδευση, ιατρική περίθαλψη, χρηματοοικονομικές υπηρεσίες, μεταφορές).

Επένδυση (Ι) Ορισμός 1: δαπάνη για [τον συντελεστή παραγωγής] κεφάλαιο Ορισμός 2: δαπάνη για αγαθά που αγοράζονται για μελλοντική χρήση Περιλαμβάνει : Πάγιες επιχειρηματικές επενδύσεις Επενδύσεις για εργοστάσια και εξοπλισμό που θα χρησιμοποιήσουν οι επιχειρήσεις για να παράγουν άλλα αγαθά και υπηρεσίες Πάγιες επενδύσεις σε κατοικίες Δαπάνες για μονάδες στέγασης από καταναλωτές και ιδιοκτήτες. Επενδύσεις σε αποθέματα Η αλλαγή στην αξία των αποθεμάτων όλων των επιχειρήσεων Στον ορισμό 1, σημειώστε ότι η συναθροιστική επένδυση κεφαλαίου είναι ίση με την συνολική δαπάνη για κεφαλαιουχικά αγαθά νέας παραγωγής. (Αν πληρώσω 1.000 δολάρια για να αποκτήσω έναν χρησιμοποιημένο υπολογιστή για την επιχείρησή μου, τότε κάνω μία επένδυση ύψους 1.000 δολαρίων, αλλά το άτομο που μου πούλησε τον υπολογιστή, κάνει μια αρνητική επένδυση 1.000 δολαρίων, επομένως δεν υπάρχει καθαρή επίδραση στη συναθροιστική επένδυση). Το ζήτημα της στέγασης Η δαπάνη ενός καταναλωτή για ένα νέο σπίτι συγκαταλέγεται στην επένδυση και όχι στην κατανάλωση. Η δαπάνη ενός ενοικιαστή για νοίκι συγκαταλέγεται στις υπηρεσίες – το νοίκι θεωρείται δαπάνη για «υπηρεσίες στέγασης». Τι θα συμβεί λοιπόν αν ένας ενοικιαστής αγοράσει το σπίτι που νοικιάζει; Θεωρητικά, η κατανάλωση πρέπει να παραμείνει αμετάβλητη: παρόλο που δεν πληρώνει πλέον νοίκι, ο καταναλωτής εξακολουθεί να καταναλώνει τις ίδιες υπηρεσίες στέγασης με πριν. Στη λογιστική του εθνικού εισοδήματος (στην κατηγορία των υπηρεσιών), η κατανάλωση περιλαμβάνει την υπολογισμένη τεκμαρτή αξία ενοικίασης της στέγασης από ιδιοκτήτες. Για να βοηθήσετε τους φοιτητές να ξεκαθαρίσουν αυτό το σημείο, μπορείτε να τους προτείνετε να σκεφτούν ένα σπίτι ως κεφάλαιο που χρησιμοποιείται για να παράγει μια υπηρεσία καταναλωτών, την οποία θα μπορούσαμε να αποκαλέσουμε «υπηρεσίες στέγασης». Έτσι, η δαπάνη για το σπίτι περιλαμβάνεται στην «επένδυση» και η αξία των υπηρεσιών στέγασης που προσφέρει το σπίτι συγκαταλέγεται στην «κατανάλωση» (ανεξάρτητα από το αν οι υπηρεσίες στέγασης καταναλώνονται από τον ιδιοκτήτη ενός σπιτιού ή από τον ενοικιαστή). Αποθέματα Αν τα συνολικά αποθέματα αντιστοιχούν σε 10 δισ. δολάρια στην αρχή του έτους, και 12 δισ. δολάρια στο τέλος του έτος, η επένδυση σε αποθέματα αντιστοιχεί σε 2 δισ. δολάρια για το συγκεκριμένο έτος. Σημειώστε ότι η επένδυση σε αποθέματα μπορεί να είναι αρνητική (γεγονός που σημαίνει ότι τα αποθέματα μειώθηκαν κατά τη διάρκεια του έτους). 19

Επένδυση έναντι Κεφαλαίου Το κεφάλαιο είναι ένας από τους συντελεστές παραγωγής. Σε κάθε δεδομένη στιγμή, η οικονομία έχει ένα συγκεκριμένο συνολικό απόθεμα κεφαλαίου. Η επένδυση είναι δαπάνη για νέο κεφάλαιο. 20

Αποθέματα έναντι χρονορροών – παραδείγματα Stock Flow Σημειώστε ότι η συγκεκριμένη ποσότητα μιας μεταβλητής ροών έχει νόημα μόνο αν γνωρίζει κανείς το μέγεθος της χρονικής μονάδας. Αν η διαφάνεια λέει «η επένδυση των ΗΠΑ ήταν 1,6 τρισ. δολάρια» αλλά παραλείπεται το «το έτος 2001», τότε δεν θα γνωρίζουμε αν τα 1,6 τρισ. δολάρια αντιστοιχούν σε ένα ολόκληρο έτος, ένα τρίμηνο ή ένα μήνα. Ομοίως, αν κάποιος σας πει ότι ο μισθός του είναι 50.000 δολάρια αλλά δεν σας πει αν αυτό αντιστοιχεί σε ένα μήνα ή σε ένα χρόνο, τότε δεν θα έχετε ιδέα ποιος είναι πραγματικά ο μισθός του. Μια παγίδα με τις μεταβλητές ροών είναι ότι πολλές από αυτές έχουν μια σταθερή μονάδα χρόνου (π.χ. η συναθροιστική επένδυση δίδεται σχεδόν πάντα ανά έτος. Το ίδιο ισχύει και για τους μισθούς). Επομένως, τα άτομα συχνά παραλείπουν τη χρονική μονάδα και λένε: «Ο μισθός του Τζον είναι 50.000 δολάρια». Και όταν παραλείπεται η χρονική μονάδα είναι πολύ εύκολο να ξεχάσουμε ότι ο μισθός του Τζον είναι μια μεταβλητή ροής και όχι απόθεμα. Ένα άλλο σημείο: συχνά μια μεταβλητή ροής μετρά τον ρυθμό της μεταβολής σε μία αντίστοιχη μεταβλητή ροής, όπως αποσαφηνίζουν τα παραδείγματα σε αυτή τη διαφάνεια (και το παράδειγμα επένδυση/ κεφάλαιο). Απόθεμα Χρονορροή ο πλούτος ενός ατόμου δημόσιο χρέος αποταμίευση ενός ατόμου άτομα με πανεπιστημιακά πτυχία απόφοιτοι πανεπιστημίου έλλειμμα κρατικού προϋπολογισμού 21

Δημόσιες δαπάνες (G) Το G περιλαμβάνει όλες τις δημόσιες δαπάνες για αγαθά και υπηρεσίες. Το G δεν περιλαμβάνει τις μεταβιβαστικές πληρωμές (π.χ. επιδόματα ανεργίας) επειδή δεν εκφράζουν τις δαπάνες για αγαθά και υπηρεσίες. Οι μεταβιβαστικές πληρωμές περιλαμβάνονται στα «δημόσια έξοδα», αλλά όχι στις δημόσιες δαπάνες. Τα άτομα που λαμβάνουν μεταβιβαστικές πληρωμές χρησιμοποιούν αυτά τα κεφάλαια για να πληρώσουν για την κατανάλωσή τους. Έτσι, αποφεύγουμε τον διπλό υπολογισμό αποκλείοντας τις μεταβιβαστικές πληρωμές από τις δημόσιες δαπάνες (G). 22

Καθαρές Εξαγωγές (NE)/// Καθαρές εξαγωγές: η διαφορά των εξαγωγών μείον τις εισαγωγές Εξαγωγές: αγαθά που παράγονται στο εσωτερικό και αγοράζονται στο εξωτερικό από κατοίκους άλλων χωρών Εισαγωγές: αγαθά που παράγονται στο εξωτερικό και αγοράζονται στο εσωτερικό από κατοίκους της χώρας Οι εισαγωγές αφαιρούνται από το Α.Εγχ.Π, καθώς αντιπροσωπεύουν αγαθά που παράγονται στο εξωτερικό και έχουν συμπεριληφθεί στην κατανάλωση, την επένδυση, και τις δημόσιες δαπάνες

Η προσέγγιση του εισοδήματος για τον υπολογισμό του Α.Εγχ.Π Η προσέγγιση του εισοδήματος προσθέτει τα εισοδήματα που προκύπτουν από την παραγωγή. Μία σημαντική συνιστώσα της προσέγγισης του εισοδήματος είναι η έννοια του εθνικού εισοδήματος, Εθνικό εισόδημα = αμοιβές των εργαζομένων εκτός των αυτοαπασχολούμενων, όπως ημερομίσθια, μισθοί, παροχές (ασφαλιστικές εισφορές εργοδοτών). + εισόδημα από ατομική απασχόληση (εισόδημα από εργασία και κεφάλαιο). + εισόδημα φυσικών προσώπων από εκμισθώσεις + επιχειρηματικά κέρδη + καθαρό εισόδημα από τόκους + φόροι επί της παραγωγής και των εισαγωγών (έμμεσοι φόροι, ειδικοί φόροι + τρέχουσες επιχειρηματικές μεταβιβαστικές πληρωμές προς το δημόσιο, το εξωτερικό, τους ιδιώτες + κέρδη δημοσίων επιχειρήσεων

Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν (GNP) έναντι ΑΕΠ (GDP) Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (ΑΕΠ): το συνολικό εισόδημα που κερδίζεται από τους εγχώριους συντελεστές παραγωγής, ανεξάρτητα από την εθνικότητά τους (GNP – ΑΕΠ) = (πληρωμές συντελεστών από το εξωτερικό) – (πληρωμές συντελεστών στο εξωτερικό) Δώστε έμφαση στο γεγονός ότι η διαφορά μεταξύ ΑΕΠ και Ακαθάριστου Εθνικού Προϊόντος (GNP) εντοπίζεται σε δύο σημείο: Τόπος της οικονομικής δραστηριότητας και ιδιοκτησία (εγχώρια έναντι ξένης) των συντελεστών της παραγωγής. Από την πλευρά των ΗΠΑ, οι πληρωμές συντελεστών από το εξωτερικό περιλαμβάνουν πράγματα όπως: Μισθούς που κερδίζονται από κατοίκους των ΗΠΑ που εργάζονται στο εξωτερικό. Κέρδη που εισπράττουν οι επιχειρήσεις ιδιοκτησίας των ΗΠΑ και βρίσκονται στο εξωτερικό. Εισόδημα (τόκοι, μερίσματα, ενοίκια, κ.λπ.) που προέρχονται από τα ξένα περιουσιακά στοιχεία που βρίσκονται στην ιδιοκτησία κατοίκων των ΗΠΑ. Οι πληρωμές συντελεστών στο εξωτερικό περιλαμβάνουν: Μισθούς που κερδίζονται από ξένους εργαζόμενους στις ΗΠΑ. Κέρδη που εισπράττονται από επιχειρήσεις ξένης ιδιοκτησίας που βρίσκονται στις ΗΠΑ. Εισόδημα (τόκοι, μερίσματα, ενοίκια, κ.λπ.) που κερδίζουν οι ξένοι από περιουσιακά στοιχεία των ΗΠΑ.   Το Κεφάλαιο 3 εισάγει τις αγορές συντελεστών της παραγωγής και τις τιμές των συντελεστών. Εάν δεν έχετε ήδη καλύψει αυτό το υλικό, θα άξιζε να αναφέρετε στους φοιτητές σας ότι οι πληρωμές συντελεστών είναι απλά πληρωμές προς τους συντελεστές της παραγωγής, για παράδειγμα, τους μισθούς που κερδίζονται από την εργασία. 25

Πραγματικό έναντι ονομαστικού ΑΕΠ Το ΑΕΠ είναι η αξία όλων των τελικών αγαθών και υπηρεσιών που παράγονται. Το ονομαστικό ΑΕΠ μετράει αυτές τις αξίες χρησιμοποιώντας τις τρέχουσες τιμές. Το πραγματικό ΑΕΠ μετράει αυτές τις αξίες χρησιμοποιώντας τις τιμές ενός έτους βάσης. 26

Πραγματικό ΑΕΠ δεν επηρεάζεται από τον πληθωρισμό Οι μεταβολές του ονομαστικού ΑΕΠ μπορεί να οφείλεται σε: Μεταβολές των τιμών Μεταβολές στις ποσότητες του προϊόντος που παράγονται Οι μεταβολές του πραγματικού ΑΕΠ μπορούν να οφείλονται μόνο σε μεταβολή των ποσοτήτων, επειδή το πραγματικό ΑΕΠ διαμορφώνεται με σταθερές τιμές έτους βάσης. Ας υποθέσουμε ότι από το 2002 έως το 2003, το ονομαστικό ΑΕΠ αυξάνεται κατά 10%. Ένα μέρος αυτής της αύξησης μπορεί να οφείλεται σε αύξηση των τιμών, επειδή μια αύξηση στην τιμή του προϊόντος προκαλεί αύξηση στην αξία του προϊόντος, ακόμη και αν η πραγματική ποσότητα παραμένει η ίδια. Επομένως, για να ελέγξουμε τον πληθωρισμό, χρησιμοποιούμε το πραγματικό ΑΕΠ. Θυμηθείτε, το πραγματικό ΑΕΠ είναι η αξία του προϊόντος που υπολογίζεται σε σταθερές τιμές έτους βάσης. Αν το πραγματικό ΑΕΠ αυξηθεί κατά 6% από το 2002 στο 2003, μπορούμε να είμαστε σίγουροι ότι ολόκληρη αυτή η αύξηση οφείλεται σε μια αύξηση στην πραγματική παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών της οικονομίας, επειδή οι ίδιες τιμές χρησιμοποιούνται για την διαμόρφωση του πραγματικού ΑΕΠ το 2002 και 2003. 27

Δείκτες Τιμών Ένας δείκτης τιμών μετρά το μέσο επίπεδο των τιμών για κάποια συγκεκριμένα αγαθά και υπηρεσίες, σε σχέση με τις τιμές που ίσχυαν σε ένα δεδομένο έτος βάσης Παράδειγμα: Αποπληθωριστής του ΑΕγχ.Π, είναι ένας δείκτης που μετρά το μέσο επίπεδο των τιμών των αγαθών και των υπηρεσιών που περιλαμβάνονται στο ΑΕγχ.Π, και ορίζεται από τον τύπο: Α.Εγχ.Π. = 100  ονομαστικό Α.Εγχ.Π. /πραγματικό Α.Εγχ.Π.

Βασίζεται σ’ ένα καλάθι αγαθών την περίοδο βάσης δαπάνης. Δείκτης Τιμών Καταναλωτή (ΔΤΚ), μετρά τις τιμές των καταναλωτικών αγαθών. Η μεταβολή του ΔΤΚ υπολογίζεται ανά μήνα, έτος, κλπ. Ο μηνιαίος δείκτης των τιμών καταναλωτή: ο μέσος όρος του δείκτη ισούται με 100 την περίοδο βάσης τιμών. Βασίζεται σ’ ένα καλάθι αγαθών την περίοδο βάσης δαπάνης.

Υπολογισμός πληθωρισμού: Πληθωρισμός Μία σημαντική μεταβλητή που υπολογίζεται με τους δείκτες τιμών, είναι ο πληθωρισμός. Το ύψος του πληθωρισμού ισούται με την ποσοστιαία αύξηση του δείκτη τιμών ανά περίοδο. Υπολογισμός πληθωρισμού: t+1 = (Pt+1 – Pt)/Pt = Pt+1/Pt Παράδειγμα: Αν ο ΔΤΚ αυξηθεί από τις 100 μονάδες τον ένα χρόνο σε 105 μονάδες τον επόμενο, το ύψος του πληθωρισμού από τον πρώτο στο δεύτερο χρόνο είναι (105-100)/100= 5/100=0,05*100=5%.

Ο Δείκτης Τιμών Καταναλωτή (CPI) έναντι του Αποπληθωριστή του ΑΕΠ Τιμές κεφαλαιουχικών αγαθών Περιλαμβάνονται στον αποπληθωριστή ΑΕΠ (αν παράγονται στην εγχώρια οικονομία) Δεν περιλαμβάνονται στον CPI Τιμές εισαγόμενων καταναλωτικών αγαθών Περιλαμβάνονται στον CPI Δεν περιλαμβάνονται στον αποπληθωριστή ΑΕΠ Το καλάθι των αγαθών CPI: σταθερό Αποπληθωριστής ΑΕΠ: μεταβάλλεται κάθε χρόνο

Δύο μέτρα του πληθωρισμού ποσοστιαία μεταβολή 16 CPI 14 12 10 αποπληθωριστής ΑΕΠ 8 Μην παραλείψετε να τονίσετε ότι τα στατιστικά στοιχεία είναι οι ποσοστιαίες μεταβολές, όχι τα επίπεδα, του CPI και του αποπληθωριστή ΑΕΠ. Το 1980, ο CPI αυξήθηκε πολύ ταχύτερα από τον αποπληθωριστή ΑΕΠ. Ζητήστε από τους φοιτητές να δώσουν μια πιθανή ερμηνεία. Το 1955, ο CPI έδειξε σχετικά αρνητικό πληθωρισμό, ενώ ο αποπληθωριστής ΑΕΠ παρουσίασε θετικό πληθωρισμό. Ζητήστε από τους φοιτητές να προσφέρουν πιθανές εξηγήσεις. (Για πιθανές απαντήσεις, ανατρέξατε σε προηγούμενες διαφάνειες). 6 4 2 - 2 1948 1953 1958 1963 1968 1973 1978 1983 1988 1993 1998 Έτη.

Κατηγορίες του πληθυσμού Απασχολούμενοι Εργαζόμενοι σε μισθωτή εργασία. Άνεργοι Δεν απασχολούνται αλλά αναζητούν εργασία. Εργατικό δυναμικό Η ποσότητα της εργασίας που είναι διαθέσιμη για την παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών. Όλοι οι απασχολούμενοι συν οι άνεργοι. Άτομα που δεν ανήκουν στο εργατικό δυναμικό Μη απασχολούμενοι, που δεν αναζητούν εργασία.

Δύο σημαντικές έννοιες του εργατικού δυναμικού Ποσοστό ανεργίας Ποσοστό του εργατικού δυναμικού που είναι άνεργο. Ποσοστό συμμετοχής στο εργατικό δυναμικό Το τμήμα του ενήλικου πληθυσμού που «συμμετέχει» στο εργατικό δυναμικό

Νόμος του Okun Τα απασχολούμενα άτομα βοηθούν στην παραγωγή του ΑΕΠ, ενώ οι άνεργοι δεν βοηθούν. Θα περιμέναμε λοιπόν μια αρνητική σχέση μεταξύ της ανεργίας και του ΑΕΠ. Αυτή η σχέση είναι ξεκάθαρη στα στατιστικά στοιχεία.

Νόμος του Okun Ο Νόμος του Okun δηλώνει ότι μία μείωση της ανεργίας κατά μία ποσοστιαία μονάδα συνδέεται με δύο ποσοστιαίες μονάδες επιπλέον μεγέθυνσης του πραγματικού ΑΕΠ. ποσοστιαία μεταβολή του πραγματικού ΑΕΠ 10 -3 -2 -1 1 2 4 3 8 6 1951 1984 2000 1999 1993 1975 1982 μεταβολή του ποσοστού ανεργίας