Η αναπαράσταση του Εμφυλίου κατά τη διάρκεια της Δικτατορίας Η αναπαράσταση του Εμφυλίου κατά τη διάρκεια της Δικτατορίας Συνέχειες και ρήξεις με τον μετεμφυλιακό λόγο της εθνικοφροσύνης Υπό ποιους όρους και προϋποθέσεις η Χούντα ανέσυρε από την κινηματογραφική λήθη το θέμα του Εμφυλίου «αφού καπηλεύεται τα κοινά ανθρώπινα συναισθήματα τόσα χρόνια, τώρα ήρθε η σειρά της καπηλείας της Ιστορίας» Από κριτική του Θ. Αγγελόπουλου στο περιοδικό Σύγχρονος Κινηματογράφος για την ταινία Στα σύνορα της προδοσίας

Το ιδεολογικό κλίμα και η ρητορική των ηγετικών προσωπικοτήτων της Δικτατορίας Χαρακτηριστικό της επταετίας σε όλους τους δημόσιους τομείς είναι η στροφή προς την αναβίωση της «ηρωικής» εθνικής παράδοσης. Το αίτημα για επιστροφή στην Ιστορία και ενάντια στη «λήθη του παρελθόντος» διατυπώθηκε ως αντίθεση προς την πρακτική του φαύλου παλαιοκομματικού καθεστώτος, που καλλιεργούσε την αμνησία και την έλλειψη ενδιαφέροντος για την ιστορία, που οδήγησε στη λήθη για τον Εμφύλιο και τα κομμουνιστικά εγκλήματα.

Παραδείγματα Όχι (Δαδήρας, 1969) 602.264, 5η/99 Στη μάχη της Κρήτης (Γεωργιάδης, 1970) 435.165, 6η/87

28η Οκτωβρίου, ώρα 5.30 (Καραγιάννης, 1971) 321.543, 10η/87 Υποβρύχιον Παπανικολής (Ζερβουλάκος, 1971) 280.388, 12η/90

Η δασκάλα με τα χρυσά μαλλιά (Δημόπουλος, 1969)739.001, 1η/99 Μια γυναίκα στην αντίσταση (Δημόπουλος, 1970) 460.036, 4η/87

Υπολοχαγός Νατάσσα (Φώσκολος, 1970) 751.117, 1η/87

Υπό ποιους όρους και προϋποθέσεις η Χούντα ανέσυρε από την κινηματογραφική λήθη το θέμα του Εμφυλίου Θα μπορούσε κάποιος να υποστηρίξει ότι ο ιδεολογικός λόγος της Χούντας δεν διέφερε από τον γενικό λόγο της μεταπολεμικής εθνικοφροσύνης για ένα έθνος που μονίμως απειλείται από εξωτερικούς και εσωτερικούς εχθρούς. Κρίσιμη διαφορά: το Απριλιανό καθεστώς, = μονοπώλιο της δύναμης, χωρίς αντιπολίτευση, ένιωθε αρκετά ισχυρό ώστε να υιοθετήσει μια ψευδοσυμφιλιωτική – ενωτική ρητορεία και να αποπειραθεί να επιβάλλει ένα καθεστώς βίαιης ειρήνευσης, μια επιβεβλημένη κοινωνική ειρήνη ως εθνική ιδεολογία. Αυτή ακριβώς η καταστολή του πολιτικού, που επέτρεψε την υιοθέτηση μιας ψευδεπίγραφης ιδεολογίας ειρήνευσης, επέτρεψε παράλληλα και την κινηματογραφική αναδρομή στα πολεμικά και εμφυλιακά γεγονότα. Οι ταινίες του εμπορικού κινηματογράφου της εποχής έπευσαν να υιοθετήσουν αυτόν τον ‘ενωτικό’ λόγο του καθεστώτος.στην αναπαράσταση της Ιστορίας και κυρίως του Εμφυλίου.

Δραπέτες του Μπούλκες (Παπασταματάκης, 1969) 6.842, 94η/99

Γράμμος (Μαχαίρας, 1971) 42.596, 67η/90

Στα σύνορα της προδοσίας (Ντ. Δαδήρας, 1968) 711.051, 2η /101

Λούφα και παραλλαγή (Περάκης, 1984)

Δώστε τα χέρια (Ανδρέου, 1971) 200.238, 21η/90 ταινίες. Δώστε τα χέρια (Ανδρέου, 1971) 200.238, 21η/90 ταινίες.

Οι συνέχειες Η στερεοτυπική διαίρεση των χαρακτήρων. Οι αξιωματικοί του Εθνικού Στρατού παρουσιάζονται ως αληθινοί ήρωες, αξιοσέβαστες πατρικές φιγούρες για τους θεατές. Οι κομμουνιστές ως φανατισμένοι, παραπλανημένοι, διεφθαρμένοι, στερημένοι από οικογενειακά, πατριωτικά ή άλλα συναισθήματα εκτός από την ιδεολογική τύφλωση και το φανατισμό τους. Έμφαση στα εγκλήματα που αποδίδονται στο Δημοκρατικό Στρατό: ‘παιδομάζωμα’, καταστροφές χωριών, αρπαγές περιουσιακών στοιχείων, παράνομες και στημένες δίκες, εκτελέσεις αθώων Το επίδικο διακύβευμα του Εμφυλίου δεν ήταν ιδεολογικό, ταξικό ή πολιτικό αλλά επίκεντρό του ήταν η μάχη Πατριωτών ενάντια στους προδότες της Πατρίδας

Η πλευρά των ανταρτών παρουσιάζεται να μάχεται χωρίς κανένα ιστορικό, ιδεολογικό ή ηθικό κίνητρο, χωρίς αρχές και συναισθήματα, υπό τις διαταγές μιας απάνθρωπης ηγεσίας, της οποίας, επίσης, δεν γνωρίζουμε κανένα κίνητρο, πλην ίσως της εγκληματικής προσωπικότητας. Χρησιμοποιείται το στερεότυπο, ότι αυτοί που φαίνονταν, ή ο κόσμος γνώριζε, ως συνεργάτες των Γερμανών ήταν στην πραγματικότητα αντιστασιακοί και δούλευαν για λογαριασμό των Συμμάχων Η συκοφάντηση της ΕΑΜικής αντίστασης και η υπονόμευση του αντιστασιακού παρελθόντος των αριστερών ανταρτών, καθώς εμφανίζεται ότι το ΚΚΕ στρατολογεί στον Δημοκρατικό Στρατό πρώην συνεργάτες των Γερμανών.

Οι ρήξεις Προβάλλεται συστηματικά το θεματικό μοτίβο του «αδελφοκτόνου» πολέμου (αλλά και της ξενοκίνητης ανταρσίας) Οι οπαδοί της κυβερνητικής παράταξης αναγνωρίζουν την αντιστασιακή προσφορά των Αριστερών, ενώ οι δεύτεροι εκδικούνται/μισούν τυφλά όλους τους αντιφρονουντες Η νικήτρια παράταξη της εμφύλιας σύρραξης εμφανίζεται να αντιμετωπίζει με κατανόηση τους ηττημένους και να προωθεί την «εθνική συμφιλίωση». Η ευθύνη για την αποτυχία των προσπαθειών συμφιλίωσης αποδίδεται στους φανατικούς αριστερούς που συνεχίζουν με εμπάθεια να δυναμιτίζουν το κλίμα, παραμένοντας επικίνδυνοι για την κοινωνική τάξη και το έθνος. Για τον Εμφύλιο ευθύνονταν οι «ψευτοπολιτικάντηδες, που ήταν η συμφορά του τόπου», «οι λογάδες της δεκάρας», που καλλιέργησαν τη διχόνοια και το φανατισμό, δηλαδή ο κοινοβουλευτισμός, η δημοκρατία

Το «παιδομάζωμα» ή το παιδοσώσιμο

Μπορείτε να διαβάσετε: Το «παιδομάζωμα» στον Εμφύλιο, Νίκος Μαραντζίδης, Καθημερινή, 12/08/2012 Τα παιδιά του εμφυλίου πολέμου, Γιώργος Μαργαρίτης, Ριζοσπάστης, 29 Μαρτίου 2009 Μπορείτε να δείτε: Η αλήθεια για τα παιδιά της Ελλάδας, Γιώργος Σεβαστίκογλου, Απόστολος Μουσούρης και Μάνος Ζαχαρίας, 1948, https://youtu.be/nQTaaWI_6aw Η Μηχανή του χρόνου - Εμφύλιος Πόλεμος & Παιδομάζωμα, 2007, https://youtu.be/cMihrszv4Qs

Ο Εμφύλιος στην οθόνη μετά τη Μεταπολίτευση Η προσαρμογή της κινηματογραφικής αναπαράστασης στο κυρίαρχο ιστορικό αφήγημα

Το ιστορικοπολιτικό πλαίσιο: Η Μεταπολίτευση και οι ανήσυχες ημέρες της ελευθερίας 1974 – 1981  Εκρηκτικό πολιτικό κλίμα, παρακμή του ΠΕΚ, θεωρήθηκε συνεργός στην πλαστογράφηση της κοινωνικής πραγματικότητας και της ελληνικής ιστορίας. Απόσυρση του μαζικού λαϊκού, οικογενειακού κοινού του ΠΕΚ Το νέο, και ηλικιακά κοινό, κινηματογράφο πολιτικοποιημένο, με ουσιαστικότερη θεματολογία, συγκρουσιακή κατεύθυνση, και προοδευτικό, αριστερό ιδεολογικό πρόσημο. Η πτώση της δικτατορίας το 1974 και η Μεταπολίτευση αφαιρεί ένα μεγάλο μέρος από τους περιορισμούς της λογοκρισίας και επιτρέπει πλέον την αναπαράσταση της πρόσφατης Ιστορίας χωρίς τους περιορισμούς της μετεμφυλιακής εξουσίας. Οι σκηνοθέτες ιδιαίτερα του ΝΕΚ αναστοχάζονται το τραύμα του εμφυλίου, παρουσιάζουν τις επιπτώσεις του εμφυλίου και τα «θύματα» της σύγκρουσης.

Ο Θίασος (Αγγελόπουλος, 1975) 189 Ο Θίασος (Αγγελόπουλος, 1975) 189.620, 2η/38 Η ανάδυση της καταπιεσμένης μνήμης

Οι κυνηγοί, 1977 105.645, 1η/17

Χάππυ νταίη (Βούλγαρης,1976) 61.503, 1η/17

Ο άνθρωπος με το γαρύφαλλο (Τζίμας, 1980) 618.533, 1η/25