Εθνική επιλογή για την εφαρμογή της ΚΑΠ 2014 - 2020 Εισήγηση : κ. Γιάννης Κολυβάς Γενικός Διευθυντής ΠΑΣΕΓΕΣ Αθήνα, Αύγουστος 2014

Η νέα Κ.Α.Π. είναι “a la carte”. Έχει χάσει όλα τα «κοινά» χαρακτηριστικά της και αυτό ενέχει τον κίνδυνο για μερική ή ολική επανεθνικοποίησή της μετά το 2020. 2

Στόχοι της ΚΑΠ με χρονικό ορίζοντα το 2020 Βιώσιμη παραγωγή τροφίμων (διασφάλιση επισιτιστικής ασφάλειας, στήριξη της παραγωγής τροφίμων υψηλής ποιότητας και ασφάλειας, βελτίωση της ανταγωνιστικότητας του αγροτικού τομέα και αύξηση μεριδίου προστιθέμενης αξίας στην τροφική αλυσίδα, στήριξη του αγροτικού εισοδήματος από τις ακραίες διακυμάνσεις) Βιώσιμη διαχείριση των φυσικών πόρων και δράση για την κλιματική αλλαγή (παροχή κινήτρων για την εφαρμογή βιώσιμων μεθόδων παραγωγής, παροχή δημόσιων αγαθών, στήριξη για ανάπτυξη μέσω της καινοτομίας, υιοθέτηση μέτρων για τον περιορισμό της κλιματικής αλλαγής) Ισορροπημένη εδαφική ανάπτυξη (στήριξη της απασχόλησης και διατήρηση της βιωσιμότητας των αγροτικών περιοχών της ΕΕ, συνεισφορά στην εδαφική, οικονομική και κοινωνική συνοχή) 3

Στόχοι της ΚΑΠ με χρονικό ορίζοντα το 2020 Για την επίτευξή τους, η νέα ΚΑΠ διαφοροποιεί τα καθεστώτα στήριξης και έδωσε στα K-M δυνατότητα επιλογής μεταξύ πληθώρας εναλλακτικών επιλογών πολιτικής προσανατολισμένων σε έναν πιο «πράσινο» και δίκαια κατανεμημένο 1ο πυλώνα και έναν 2ο πυλώνα ο οποίος θα επικεντρώνεται περισσότερο στην ανταγωνιστικότητα και στην καινοτομία, στην κλιματική αλλαγή και το περιβάλλον. Ωστόσο, πρέπει να ληφθούν υπόψη οι περιορισμοί που επέρχονται από τη μείωση των δημοσιονομικών πόρων (προσαρμογή αξίας δικαιωμάτων). 4

Δημοσιονομικές Προοπτικές Ε.Ε. (2014-2020) Περικοπές στον προϋπολογισμό της Ε.Ε. - μείωση πόρων και για τη γεωργία (Δαπάνες ΚΑΠ ↓14%, διάστημα 2013-2020) Προοδευτική σύγκλιση των ενισχύσεων τόσο μεταξύ των K-M, όσο και στο εσωτερικό τους Ανακατανομή ενισχύσεων: Όλα τα K-M με ενισχύσεις ανά εκτάριο χαμηλότερες του 90% του μ.ο. της ΕΕ θα καλύψουν το 1/3 της διαφοράς μεταξύ του τρέχοντος επιπέδου και του μ.ο. της προσεχούς προγραμματικής περιόδου. Ελλάδα: Άμεσες Ενισχύσεις από 2,22 δις € (2013) σε 1,95 δις € (2020), ↓12% (σε σταθ. τιμές), Αγροτική Ανάπτυξη συνολική χρηματοδότηση ΕΓΤΑΑ για την χώρα μας 3,73 δισ. €, μειωμένη κατά 5,9% σε σχέση με την περίοδο 2007-2013.

Δημοσιονομικές Προοπτικές Ε.Ε. (2014-2020) Εσωτερική σύγκλιση: επιλογές στα K-M να εφαρμόσουν κατάλληλη περιφερειακή προσέγγιση, με βάση διοικητικά ή αγρονομικά κριτήρια, για δικαιότερη κατανομή ενισχύσεων (βασική ενίσχυση, υποχρεωτικά και μη υποχρεωτικά καθεστώτα στήριξης, νέο καθεστώς για μικρές εκμεταλλεύσεις, άμεση ή σταδιακή προσαρμογή των άμεσων πληρωμών) Θέσπιση ενισχύσεων οικολογικού προσανατολισμού - “Πρασίνισμα” της ΚΑΠ 6

Εθνικές Πολιτικές Προτεραιότητες Άμεσες Ενισχύσεις Δίκαιες, διαφανείς και ισόρροπα κατανεμημένες ενισχύσεις στους ενεργούς αγρότες Διαίρεση περιφερειών με κριτήρια αγρονομικά, κοινωνικά και οικονομικής συνοχής Μερική σταδιακή εσωτερική σύγκλιση των δικαιωμάτων εντός της κάθε περιφέρειας έως το 2019 με ήπια προσαρμογή Ενίσχυση της επάρκειας των προϊόντων και του εμπορικού ισοζυγίου μέσω των συνδεδεμένων ενισχύσεων Στήριξη της κτηνοτροφίας και των νέων γεωργών 7

Εθνικές Πολιτικές Προτεραιότητες Αγροτική Ανάπτυξη Ενίσχυση συνεργασίας και συλλογικής οργάνωσης, υποστήριξη συνεργειών στην εφοδιαστική αλυσίδα Υιοθέτηση μέτρων για τη προστασία του περιβάλλοντος και τον περιορισμό των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής Στήριξη και παροχή κινήτρων για ανάληψη επιχειρηματικών δράσεων και ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας, υποστήριξη δημοσίων ή ιδιωτικών έργων/επενδύσεων Ανάληψη δράσεων μεταφοράς γνώσεων, καινοτομίας και γεωργικών συμβουλών Στήριξη της πρόληψης των κινδύνων και της διαχείρισης στις γεωργικές εκμεταλλεύσεις Επιπρόσθετη ενίσχυση στις περιοχές με φυσικούς περιορισμούς για στήριξη του κοινωνικού ιστού 8

Εθνικές Επιλογές: Καθεστώτα στήριξης Υποχρεωτικά Ενίσχυση για γεωργικές πρακτικές επωφελείς για το κλίμα και το περιβάλλον (Πράσινη ενίσχυση) – 30% του ετήσιου εθνικού ανώτατου ορίου Ενίσχυση για γεωργούς νεαρής ηλικίας – 2% του ετήσιου εθνικού ανώτατου ορίου Εθνικές επιλογές στα προαιρετικά καθεστώτα Συνδεδεμένη στήριξη σε συγκεκριμένους τομείς σε ποσοστό 8% του ετήσιου εθνικού ανώτατου ορίου και 1% για τη στήριξη της παραγωγής πρωτεϊνούχων προϊόντων Ενίσχυση για περιοχές με φυσικούς περιορισμούς – 5% του ετήσιου εθνικού ανώτατου ορίου Καθεστώς μικροκαλλιεργητών - μέγιστο 10% του ετήσιου εθνικού ανώτατου ορίου Φάκελος Βαμβάκι: ειδική στήριξη 9

Ενδεικτική διάρθρωση άμεσων ενισχύσεων ΚΑΠ 2015-2020 Εθνικές Επιλογές: Καθεστώτα στήριξης Ενδεικτική διάρθρωση άμεσων ενισχύσεων ΚΑΠ 2015-2020 Επιλογές, Σύγκλιση (Εκατ. ευρώ, τρέχουσες τιμές)   2015 2016 2017 2018 2019 & 2020 Εθνικό Ανώτατο Όριο 2.039,12 2.015,12 1.991,08 1.969,13 1.947,18 Αναδιανεμητική ενίσχυση Πράσινη Ενίσχυση (υποχρεωτική) 30% 611,74 604,54 597,32 590,74 584,15 Ενίσχυση για περιοχές με φυσικά μειονεκτήματα (προαιρετική) 5% 101,96 100,76 99,55 98,46 97,36 Ενίσχυση νέων γεωργών (υποχρεωτική) 2% 40,78 40,30 39,82 39,38 38,94 Συνδεδεμένες ενισχύσεις (προαιρετική, 8% και 1% πρωτεϊνούχα) 9% 183,52 181,36 179,20 177,22 175,25 Ενισχύσεις μικρών καλλιεργητών (προαιρετική) 10% 203,91 201,51 199,11 196,91 194,72 Ανώτατο Όριο Βασικής Ενίσχυσης 1.101,12 1.088,16 1.075,18 1.063,33 1.051,48 Εθνικό Απόθεμα 3% 33,03 32,64 32,26 31,90 31,54 Βασική ενίσχυση προς περιφερειοποίηση 1.068,09 1.055,52 1.042,93 1.031,43 1.019,93 10

Εθνικές Επιλογές: Καθεστώτα στήριξης Μικροί Παραγωγοί Στη Βασική Ενίσχυση συμπεριλαμβάνεται το Εθνικό Απόθεμα.

Πράσινη ενίσχυση Η οικολογική μέριμνα είναι υποχρεωτική και η μη συμμόρφωση συνεπάγεται την επιβολή σημαντικών κυρώσεων Περιφερειοποίηση της πράσινης ενίσχυσης: ενσωματωμένη στα δικαιώματα, επιπρόσθετα της βασικής ενίσχυσης Προβλέπονται 3 μέτρα: Διατήρηση μόνιμων βοσκοτόπων διαφοροποίηση της γεωργικής παραγωγής (τουλάχιστον 2 καλλιέργειες για εκτάσεις > 100στρ. και τουλάχιστον 3 καλλιέργειες για εκτάσεις > 300στρ., μέγιστη κάλυψη κύριας καλλιέργειας 75% και δύο κύριων καλλιεργειών 95% των αρόσιμων εκτάσεων) διατήρηση περιοχής οικολογικής εστίασης 5%, για αρόσιμες εκτάσεις μεγαλύτερες των 150στρ. (σε ποσοστό 7% από 2017) 12

Πράσινη ενίσχυση ΕΞΑΙΡΕΣΕΙΣ: ψυχανθή, ρύζι, δενδρώνες, βιολογικά, NATURA “Οικολογική ισοδυναμία”, σε περιπτώσεις που εφαρμόζονται πρακτικές φιλικές στο περιβάλλον Αρνητικό: η επιστροφή των πόρων της πράσινης ενίσχυσης όταν δεν απορροφώνται από ένα Κ-Μ 13

Ενίσχυση για νέους γεωργούς Χορήγηση δικαιωμάτων για νέους γεωργούς μέχρι 40ετών στις 15/5/2015 Προσαύξηση 25% επί της αξίας των δικαιωμάτων ενισχύσεων μέχρι 25 εκτάρια, για γεωργούς μέχρι 40 ετών που ήδη δραστηριοποιούνται. Διαθέσιμο ποσό ενισχύσεων ύψους 40 εκατ. ευρώ ανά έτος. Ενίσχυση για περιοχές με φυσικούς περιορισμούς Στοχευμένη ενίσχυση ύψους 100 εκατ. ευρώ ανά έτος για τη στήριξη οριακά βιώσιμων αγροτικών εκμεταλλεύσεων σε περιοχές με φυσικούς περιορισμούς ή άλλα μειονεκτήματα. 14

Φάκελος Βαμβάκι – ειδική ενίσχυση Το ύψος της ετήσιας ενίσχυσης στην καλλιέργεια βάμβακος εμφανίζεται μειωμένο σε σχέση με εκείνο που ισχύει. Το ποσό αναφοράς για την Ελλάδα ήταν μεγαλύτερο (251,75 €) από το προβλεπόμενο (234,18 €), με αποτέλεσμα να μειώνεται η συνδεδεμένη ενίσχυση του προϊόντος κατά 14 εκατ. € (από 201 εκατ. € σε 187 εκατ. €). 15

Συνδεδεμένη στήριξη Επιλογή δεκαπέντε (15) τομέων για στήριξη μέσω των συνδεδεμένων ενισχύσεων με στόχο: Στήριξη οικονομικά ευάλωτων τομέων Διατήρηση θέσεων εργασίας Ενίσχυση της επάρκειας των προϊόντων στην εσωτερική αγορά Αύξηση ανταγωνιστικότητας Είσοδος σε νέες αγορές Στήριξη προϊόντων με σημαντικό δυναμικό εξαγωγών και βελτίωση του εμπορικού ισοζυγίου Αποφυγή δυσμενών περιβαλλοντικών επιπτώσεων, διατήρηση εγχώριων ποικιλιών και προστασία βιοποικιλότητας 16

Ύψος συνδεδεμένων ενισχύσεων €/ha Συνδεδεμένη στήριξη Ύψος συνδεδεμένων ενισχύσεων €/ha   Τομείς Προϋποθέσεις για πληρωμή συνδεδεμένης ανά προϊόν Έκταση (ha) Απόδοση (t/ha) Αριθμός ζώων 2015 2016 2017 2018 2019 &2020 1 Ρύζι Ενισχύσεις σε καλλιεργητές ρυζιού που παραδίδουν προϊόν σε εμπόρους δημητριακών, μύλους και ενώσεις αγροτών 30.000 8 267 264 260 258 255 2 Σκληρό σιτάρι Ενισχύσεις σε καλλιεργητές σκληρού σίτου με 100% σπορά πιστοποιημένου σπόρου από ποικιλία εγγεγραμμένη στον εθνικό είτε στον κοινοτικό κατάλογο 250.000 3 36 47 57 56 55 Θηλυκά Βοοειδή Θηλυκά βοοειδή ηλικίας 18μηνών έως 8 ετών με προϋποθέσεις να έχουν γεννήσει στο έτος της ενίσχυσης, ελάχιστο αριθμό τα 6 ζώα ανά εκμετάλλευση, εφαρμογή απαιτήσεων για την αναγνώριση και καταγραφή ζώων (Καν. ΕΕ 1760/2000) 191.000 128 127 125 124 122 17

Ύψος συνδεδεμένων ενισχύσεων €/ha Συνδεδεμένη στήριξη Ύψος συνδεδεμένων ενισχύσεων €/ha   Τομείς Προϋποθέσεις για πληρωμή συνδεδεμένης ανά προϊόν Έκταση (ha) Απόδοση (t/ha) Αριθμός ζώων 2015 2016 2017 2018 2019 &2020 4 Βιομηχανική Τομάτα Προϋπόθεση η υπογραφή σύμβασης με μεταποιητική μονάδα. Παράδοση τουλάχιστον 50tn/ha 9.500 70 274 333 411 407 402 5 Πορτοκάλια (χυμοποίηση) Παράδοση σε μεταποιητική μονάδα χυμοποίησης, τουλάχιστον 7tn/ha παραγόμενου προϊόντος στη χυμοποίηση 28.500 7 316 416 6 Αιγοπρόβατα (ορεινές περιοχές) Αίγες ή/και προβατίνες άνω του έτους σε ορεινές και μειονεκτικές περιοχές, παράδοση τουλάχιστον 6tn γάλακτος σε μεταποιητικές βιομηχανίες με ολική μικροβιακή χλωρίδα <1.000.000 cfu/ml, εφαρμογή απαιτήσεων για την αναγνώριση και καταγραφή αιγοπροβάτων (Καν. ΕΕ 21/2004) 3.150.000 18

Ύψος συνδεδεμένων ενισχύσεων €/ha Συνδεδεμένη στήριξη Ύψος συνδεδεμένων ενισχύσεων €/ha   Τομείς Προϋποθέσεις για πληρωμή συνδεδεμένης ανά προϊόν Έκταση (ha) Απόδοση (t/ha) Αριθμός ζώων 2015 2016 2017 2018 2019 &2020 7 Αιγοπρόβατα (πεδινές περιοχές) Αίγες ή/και προβατίνες άνω του έτους πεδινών περιοχών, παράδοση τουλάχιστον 6tn γάλακτος σε μεταποιητικές βιομηχανίες με ολική μικροβιακή χλωρίδα <1.000.000 cfu/ml, εφαρμογή απαιτήσεων για την αναγνώριση και καταγραφή αιγοπροβάτων (Καν. ΕΕ 21/2004) 2.300.000 5 8 Όσπρια για ανθρώπινη κατανάλωση Επιλέξιμα όσπρια για ανθρώπινη κατανάλωση 16.500 1,8 303 299 296 293 289 9 Ψυχανθή για παραγωγή ζωοτροφών Επιλέξιμα κτηνοτροφικά πρωτεϊνούχα καρποδοτικά ψυχανθή 40.000 1,7 175 173 171 169 167 19

Ύψος συνδεδεμένων ενισχύσεων €/ha Συνδεδεμένη στήριξη Ύψος συνδεδεμένων ενισχύσεων €/ha   Τομείς Προϋποθέσεις για πληρωμή συνδεδεμένης ανά προϊόν Έκταση (ha) Απόδοση (t/ha) Αριθμός ζώων 2015 2016 2017 2018 2019 &2020 10 Σποροπαραγωγή Χρήση πιστοποιημένου σπόρου σποράς, μη χρήση σπόρων γενετικά τροποποιημένων ποικιλιών, παράδοση σπόρων στις σποροπαραγωγικές επιχειρήσεις. Επιλέξιμοι σπόροι σποράς ελαιούχων και κλωστικών φυτών (βαμβάκι, σόγια), σπόροι σποράς οσπρίων (φασόλια, φακές, ρεβύθια, φάβα), σπόροι σποράς κτηνοτροφικών ψυχανθών (μηδική, βίκος, λούπινα, ρόβη κλπ) 10.200 1,5 294 291 287 284 281 11 Σπαράγγι Επιλέξιμοι προς ενίσχυση γεωργοί φυσικά ή νομικά πρόσωπα που καλλιεργούν και παράγουν σπαράγγια 3.900 5,5 385 380 376 371 367 12 Μεταξοσκώληκες Επιλέξιμοι προς ενίσχυση σηροτρόφοι με παραγωγή τουλάχιστον 20κιλά χλωρά κουκούλια για κάθε κουτί εκτρεφόμενου μεταξόσπορου 20.000 αυγών 5.000 160 158 156 155 153 20

Ύψος συνδεδεμένων ενισχύσεων €/ha Συνδεδεμένη στήριξη Ύψος συνδεδεμένων ενισχύσεων €/ha   Τομείς Προϋποθέσεις για πληρωμή συνδεδεμένης ανά προϊόν Έκταση (ha) Απόδοση (t/ha) Αριθμός ζώων 2015 2016 2017 2018 2019 &2020 13 Ζαχαρότευτλα Προϋπόθεση η σύναψη σύμβασης καλλιέργειας και παράδοσης στη ζαχαροβιομηχανία και η χρήση πιστοποιημένου σπόρου σποράς. 20.000 6,5 250 346 342 338 334 14 Κτηνοτρόφοι κάτοχοι ειδικών δικαιωμάτων Γεωργοί που διέθεταν ειδικά δικαιώματα το 2014 και δεν διαθέτουν επιλέξιμα εκτάρια το 2015. Η ενίσχυση ανάλογα τον αριθμό των μονάδων μεγάλων ζώων που διαθέτουν, με ελάχιστο αριθμό ζώων οι 3ΜΜΖ ανά εκμετάλλευση, εφαρμογή απαιτήσεων για την αναγνώριση και καταγραφή ζώων (Καν. ΕΕ 1760/2000) και αιγοπροβάτων (Καν. ΕΕ 21/2004).Οι γεωργοί δεν δικαιούνται καμία άλλη συνδεδεμένη ενίσχυση. 180.000 150 148 146 145 143 15 Συμπύρηνο ροδάκινο (για χυμοποίηση) Σύμβαση με μεταποιητική μονάδα χυμοποίησης, τουλάχιστον 9tn/ha παραγόμενου προϊόντος στη χυμοποίηση 15.000 9 200 198 195 193 191 21

Συνδεδεμένη στήριξη Ενδεικτική διάρθρωση συνδεδεμένων ενισχύσεων 2015-2020 22

Καθεστώς μικροκαλλιεργητών Στο καθεστώς αυτό θα ενταχθούν αυτόματα οι «μικροί καλ-λιεργητές», όσοι έχουν ποσό ενισχύσεων το 2015 μέχρι 1.250 €. Υπολογίζονται στους 350.000 δικαιούχους (~ 50% του συνόλου). Εξαιρούνται από τις απαιτήσεις του πρασινίσματος και τους δειγματοληπτικούς ελέγχους πολλαπλής συμμόρφωσης, υποχρεούνται όμως της τήρησης πολλαπλής συμμόρφωσης Απένταξη από το καθεστώς είναι δυνατή κατόπιν αίτησης, χωρίς δικαίωμα επανένταξης στο καθεστώς 23

Νέα δικαιώματα - Σύγκλιση στις περιφέρειες Νέα δικαιώματα 2015: αριθμός δικαιωμάτων ανάλογος της έκτασης (1 δικαίωμα ανά εκτάριο) Μετάβαση από το 2015 στο 2019 με σταδιακά ισόποσα βήματα: βασική και πράσινη ενίσχυση θα ακολουθήσουν διαδικασία σταδιακής μερικής εσωτερικής σύγκλισης των δικαιωμάτων εντός της κάθε περιφέρειας έως το 2019 με ήπια προσαρμογή: ισόποση μείωση στην πενταετία με προστασία απωλειών 30% το 2019 Εσωτερική σύγκλιση: ενιαίο ύψος βασικής ενίσχυσης ανά περιφέρεια. Επιλέχθηκαν τρεις (3) περιφέρειες: 1. Βοσκότοποι 2. Αροτραίες καλλιέργειες 3. Δενδρώδεις (πολυετείς) καλλιέργειες 24

Σύγκλιση στις περιφέρειες   2015 2016 2017 2018 2019 & 2020 Ha Βασική & Πράσινη (εκατ. ευρώ) 1.712,86 1.692,70 1.672,51 1.654,07 1.635,63 Βοσκότοποι 1.780.000 25% 428,22 423,17 418,13 413,52 408,91 Αροτραίες Καλλιέργειες 2.000.000 47% 805,05 795,57 786,08 777,41 768,75 Δενδρώδεις (πολυετείς) καλλιέργειες 970.000 28% 479,60 473,96 468,30 463,14 457,98 Σύνολο 4.750.000 ευρώ / στρέμμα 24,06 23,77 23,49 23,23 22,97 40,25 39,78 39,30 38,87 38,44 49,44 48,86 48,28 47,75 47,21 Μεταφορά πόρων στην κτηνοτροφία: 25% κονδυλίων του εθνικού φακέλου, έναντι ποσοστού 19% (2012). Στην περίπτωση των βοσκοτόπων, θα συνυπολογιστεί ο αριθμός του ζωικού κεφαλαίου, με προϋπόθεση την ηλεκτρονική σήμανση του μέχρι 31.12.2014 25

Ενεργός Αγρότης και ελάχιστη δραστηριότητα Δεν θα χορηγείται ενίσχυση σε περίπτωση όπου αφήνεται άνω του 50% ακαλλιέργητη γη Δεν θα χορηγείται ενίσχυση σε εταιρίες που δεν έχουν κύριο στόχο τους τη γεωργία (αεροδρόμια, κάμπινγκ, ξενοδοχεία, γήπεδα, κλ.π.) Οι γεωργικές δραστηριότητες πρέπει να αποτελούν τουλάχιστον το 1/3 του τζίρου της εταιρίας Τα φυσικά πρόσωπα πρέπει να έχουν τουλάχιστον το 5% του εξωγεωργικού τους εισοδήματος από άμεσες ενισχύσεις Εξαιρούνται της εξέτασης των στοιχείων όσοι λαμβάνουν μέχρι 3.500€ ενίσχυση ανά έτος 26

Επισημάνσεις Η επιλογή για τη νέα ΚΑΠ εμπεριέχει τη λογική, φιλοσοφία και βασικές επιδιώξεις της ΠΑΣΕΓΕΣ (σταδιακή σύγκλιση χωρίς ισοπεδωτικές λογικές, στήριξη σε όσους παράγουν, μεταφορά πόρων στην κτηνοτροφία) Η εφαρμογή όσο και ο έλεγχος εφαρμογής της νέας ΚΑΠ σε τρεις (3) Περιφέρειες εσωτερικής σύγκλισης ενέχει πολυπλο-κότητα, γραφειοκρατία, κινδύνους για δημοσιονομικούς καταλογισμούς. Συνδεδεμένες ενισχύσεις: αυστηρότερο ελεγκτικό πλαίσιο με αντικειμενικά κριτήρια ελέγχου για την αποφυγή στρεβλώσεων Παραμένουν προς διευκρίνιση κρίσιμα θέματα στην εφαρμογή της ΚΑΠ 27

Ευχαριστώ για την προσοχή σας