Διατροφικές Συνήθειες και διατροφική Αγωγή Δρ. Όλγα Γκορτζή Τμήμα Tεχνολογίας Τροφίμων Τ.Ε.Ι. Θεσσαλίας  

Διατροφικές συνήθειες Ο όρος διατροφικές συνήθειες αναμφίβολα σχετίζεται με το είδος της τροφής την συχνότητα κατανάλωσης αυτής, την επεξεργασία, την διάρκεια καθώς και τις συνθήκες που επικρατούν κατά την λήψη αυτής καθώς και τα έθιμα διατροφής. Stephen G. Sapp, Helen H. Jensen. Reliability and Validity of Nutrition Knowledge and Diet-Health Awareness Tests Developed from the 1989–1991 Diet and Health Knowledge Surveys. Journal of Nutrition Education, Volume 29, Issue 2, March 1997, p: 63-72

Πολιτιστικές παράμετροι διαιτητικών συνηθειών Η τροφική επιλογή επαφίεται στην εκμάθηση (Αξιοποίηση εμπειριών από προηγούμενη πρόσληψη) Η διαδικασία εκμάθησης διευκολύνεται από βιολογικά καθορισμένες προδιαθέσεις (Συστήματα τροφικής επιλογής αίσθημα πείνας, δίψας, και πείνα για αλάτι) Η τροφή συμβάλει την ευόδωση διεργασιών κοινωνικών και ψυχολογικών. (Ανάγκη επικοινωνίας, Κοινωνική ένταξη-Θρέψη αλλά και απόλαυση) Η τροφή ενέχει και την ηθική-θρησκευτική διάσταση (Η κατανάλωση τροφίμων και η αποφυγή άλλων ως μέσω εναρμόνισης με τις θρησκευτικές-ηθικές αρχές)

Πολιτιστικές παράμετροι διαιτητικών συνηθειών Η οικειότητα στα τρόφιμα είναι αποτέλεσμα πολιτισμικής επιρροής. Ταυτόχρονα όμως, υπόκεινται σε αλλαγή, αναπόφευκτη σε επίπεδο ατόμου αλλά και κοινωνικό. Aιτίες οι μεταβολές που συντελούνται στο φυσικό, κοινωνικό και οικονομικό περιβάλλον.

Τροφική επιλογή και εξελικτική διαδικασία Όταν τέτοιες προσαρμογές αφορούν μόνο μία γενιά, τότε θεωρούμε ότι συντελούνται στο βιωματικό επίπεδο, ενώ όταν αφορούν περισσότερες γενιές, τότε θεωρούμε ότι συντελούνται στο εξελικτικό επίπεδο. Τελικά, οι αλλαγές μπορεί να οδηγήσουν και σε βιολογική προσαρμογή, τροποποιώντας το γονότυπο σε τμήμα του πληθυσμού. Σε αυτό το δεύτερο επίπεδο, οι προσαρμογές καθιερώνονται ως πολιτισμικές καταβολές.

Η τροφή και η ταυτότητα έχουν βαθιά ριζωμένους δεσμούς Σε κοινότητες μεταναστών η προσκόλληση σε κρίσιμα για την εθνότητα διατροφικά έθιμα επιβιώνει, ακόμα και αφού η γλώσσα έχει χαθεί. Για παράδειγμα, την εβδομάδα του Πάσχα, οι εβραίοι σε όλο τον κόσμο συνοδεύουν τα γεύματά τους με μάτσα (matzah), ένα άζυμο ψωμί που θυμίζει γαλέτα, ως ένδειξη εκούσιας στέρησης. Αντίθετα, οι χριστιανοί τις ημέρες πριν από τον εορτασμό του Πάσχα οι χριστιανοί απέχουν από το κρέας, το ψάρι και τα γαλακτοκομικά, ενώ οι εβραίοι εξακολουθούν να καταναλώνουν ζωικά προϊόντα.

Διατροφή και Υγεία Η μελέτη των διατροφικών συνηθειών σε επίπεδο μεμονωμένων ατόμων, ομάδων ή πληθυσμών μπορεί να είναι θετικά αξιοποιήσιμη στη χάραξη στρατηγικών σχεδιασμών προστασίας για τη δημόσια υγεία. Κατά τη διάρκεια των πρόσφατων τριών δεκαετιών, αλλαγές στα τρόφιμα και τις διατροφικές συνήθειες είχαν ως αποτέλεσμα: την αύξηση της παχυσαρκίας, του διαβήτη και των χρόνιων διαταραχών όπως οι καρδιαγγειακοί νόσοι σε όλο τον κόσμο

“Here are some information sheets to get you started “Here are some information sheets to get you started. On the back, there are suggestions about how you can reduce your fat intake and other healthy eating habits.”

Διατροφικά πρότυπα και παράγοντες κινδύνου Humanitas Global Development “Nutrition and the Changing Global Burden of Disease” 12/19/2012 Διαθέσιμο από: http://www.hunger-undernutrition.org/blog/2012/12/nutrition-and-the-changing-global-burden-of-disease.html

Υπέρβαρος πληθυσμός (αυτοαναφερόμενο) στις χώρες του ΟΟΣΑ 12 OECD Health Statistics, 2015. Data extracted on 24 Apr 2015 * τελευταία διαθέσιμα στοιχεία για κάθε χώρα

Παχύσαρκος πληθυσμός (αυτοαναφερόμενο) στις χώρες του ΟΟΣΑ

WHO (2009) “Global Health Risks WHO (2009) “Global Health Risks. Mortality and burden of disease attributable to selected major risks”. World Health Organization, Geneva. Διαθέσιμο από: http://www.who.int/healthinfo/global_burden_disease/GlobalHealthRisks_report_full.pdf

Διατροφικά πρότυπα και παράγοντες κινδύνου OECD (2014), Health at a Glance: Europe 2014, OECD Publishing. http://dx.doi.org/10.1787/health_glance_eur-2014-en * τελευταία διαθέσιμα στοιχεία για κάθε χώρα

Υπερβαρία και παχυσαρκία σε παιδιά, 2-19 ετών, Ελλάδα (BMI≥25) Institute for Health Metrics and Evaluation (IHME). Overweight and Obesity Viz. Seattle, WA: IHME, University of Washington, 2014. Available from http://vizhub.healthdata.org/obesity

Υπερβαρία και παχυσαρκία σε ενήλικες 20+, Ελλάδα (BMI≥25) Institute for Health Metrics and Evaluation (IHME). Overweight and Obesity Viz. Seattle, WA: IHME, University of Washington, 2014. Available from http://vizhub.healthdata.org/obesity

Διατροφικά πρότυπα και παράγοντες κινδύνου Πηγή: OECD Health at a glance 2013 * τελευταία διαθέσιμα στοιχεία για κάθε χώρα

Διατροφικά πρότυπα και παράγοντες κινδύνου ΕΣΔΥ (2015) Πανελλαδική έρευνα κοινής γνώμης: «Διαχρονική ανάλυση της αυτοαναφερόμενης κατάστασης στην Ελλάδα: Διερεύνηση των επιπτώσεων των πολιτικών λιτότητας και της περιοριστικής πολιτικής στις συμπεριφορές υγείας»., ΕΣΔΥ-GPO-ΜSD, Αθήνα

Διατροφικά πρότυπα και παράγοντες κινδύνου ΕΣΔΥ (2015) Πανελλαδική έρευνα κοινής γνώμης: «Διαχρονική ανάλυση της αυτοαναφερόμενης κατάστασης στην Ελλάδα: Διερεύνηση των επιπτώσεων των πολιτικών λιτότητας και της περιοριστικής πολιτικής στις συμπεριφορές υγείας»., ΕΣΔΥ-GPO-ΜSD, Αθήνα

Διατροφικής εκπαίδευσης ως ουσιώδες στοιχείο για την πρόληψη και τον έλεγχο των επιπτώσεων στην υγεία. Κυρίαρχος στόχος της διατροφικής εκπαίδευσης είναι η καθιέρωση μακροχρόνιων διατροφικών συνήθειών. Κατανόησης της σχέσης μεταξύ της διατροφής και της διατήρησης και προαγωγής της υγειάς, αλλά και της πρόληψης των προβλημάτων αυτής. Η διατροφική αγωγή συνίσταται στο συνδυασμό των στρατηγικών μάθησης ώστε να διευκολυνθεί η υιοθέτηση, επιλογών τροφίμων και συμπεριφορών, προς την κατεύθυνση της προαγωγής της υγείας και της ευημερίας  Joanne F. Guthrie, Jonathan J. Fox, Linda E. Cleveland, Susan Welsh. Who uses nutrition labeling, and what effects does label use have on diet quality? Journal of Nutrition Education, Volume 27, Issue 4, July–August 1995, p:163-172

Η συμβουλή του διαιτολόγου Προκειμένου να διατηρηθεί ο φυσιολογικός κύκλος διακίνησης των πρωτεϊνών, το 10-15% της συνολικής ενεργειακής πρόσληψης πρέπει να προέρχεται από πρωτεΐνες. Ο μεταβολισμός ενός γραμμαρίου πρωτεΐνης, όπως και ενός γραμμαρίου υδατανθράκων, αποδίδει στον οργανισμό 4 Κcal. To συνολικό προσλαμβανόμενο λίπος της διατροφής πρέπει να κυμαίνεται σε ποσοστό 20-35%, το κορεσμένο λίπος δεν πρέπει να ξεπερνά το 10% των συνολικών θερμίδων, ενώ η πρόσληψη της χοληστερόλης προτείνεται να είναι μικρότερη από 300 mg την ημέρα. Το ποσοστό της ενέργειας που πρέπει να καλύπτεται από τους υδατάνθρακες πρέπει να είναι 50-60%, ενώ όσον αφορά τις φυτικές ίνες η σύσταση για τους ενήλικες είναι 14 γραμμάρια ανά 1.000 Κcal.

Διατροφική εκπαίδευση ως ουσιώδες στοιχείο για την πρόληψη και τον έλεγχο των επιπτώσεων στην υγεία. H αναποτελεσματικότητα των συμβατικών μεθόδων οδήγησε σε σύγχρονες στρατηγικές εκπαίδευσης σε θέματα διατροφής. Παρεμβάσεις όπως η συμπεριφορική θεραπεία διαθέτουν αποτελέσματα τα οποία έχουν τεκμηριωθεί διεξοδικά.

Ο τρόπος διατροφής των ανθρώπων στις δυτικές κοινωνίες κινείται σε ένα δίπολο, στο ένα άκρο του οποίου βρίσκεται η δίαιτα δυτικού τύπου και στο άλλο διάφορες εκδοχές του προτύπου για βιώσιμη διατροφή Στη χώρα μας έχει συζητηθεί πολύ το αίτημα για ανάκαμψη της παραδοσιακής ελληνικής διατροφής ως τρόπου ζωής. Πολλοί θεωρούν πως η υιοθέτηση από τους πολίτες των αρχών της μεσογειακής δίαιτας συνιστά άριστο μέτρο για την προστασία της δημόσιας υγείας, καθώς και της οικονομίας της χώρας. Παράλληλα, πιστεύουν πως θα μπορούσε να συμβάλει και στον περιορισμό της επιβάρυνσης του πλανήτη

Slow Food Βασικές διεκδικήσεις του είναι η διατήρηση και η στήριξη τοπικών προϊόντων διατροφής, τα οποία συνιστούν μέρος της παράδοσης των αγροτικών κοινωνιών σε όλο τον κόσμο. Βοηθά στην ανάσχεση της απώλειας της βιοποικιλότητας, η οποία έχει λάβει δραματικές διαστάσεις. Προβάλλει και επιβραβεύει αγρότες και άλλους μικρούς παραγωγούς που εργάζονται είτε για την αναβίωση είτε για τη διατήρηση κάποιας τοπικής ποικιλίας φυτού ή φυλής ζώου.

Ανάγνωση της ετικέτας Οι πιο διαδεδομένοι μέθοδοι διατροφικής επισήμανσης που χρησιμοποιούνται είναι οι ακόλουθοι: Διατροφικές ετικέτες - Νutrition Facts (USA) Ενδεικτική Ημερήσια Πρόσληψη - GDAs (EU)

Σύστημα φωτεινού σηματοδότη - Traffic light labeling (UK)

Calorie posting (USA) σε πινακίδες ή και σε ταμειακές αποδείξεις

ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΓΙΑΤΙ, ΠΟΥ & ΠΩΣ ; Γιατί είναι σημαντική η εκπαίδευση σε θέματα διατροφής; Ποιοι είναι υπεύθυνοι για την διατροφική εκπαίδευση; Ποια τα μεθοδολογικά εργαλεία; Ποια είναι τα εμπόδια για την αλλαγή διατροφικών συνηθειών;

Use the website to launch fun games that will promote good nutrition for kids.

Σαφώς δείχνει πώς να περιλαμβάνει όλες τις ομάδες τροφίμων σε ένα γεύμα με σωστές αναλογίες. Χρησιμοποιώντας ένα πιάτο αντί μιας πυραμίδας γίνονται πιο εύκολα κατανοητές οι διατροφικές συστάσεις. Εργαλεία όπως το MyPlate χρησιμοποιούνται για σαφέστερες διατροφικές συστάσεις, ανάλογα με την ηλικιακή διακύμανση, το φύλο και τη δραστηριότητα του ατόμου.

Ευχαριστώ για την προσοχή σας!