ΒΕΛΚΟΥ ΚΥΡΙΑΚΗ Σχ.Σύμβουλος 15ης Περιφέρειας Προσχολικής Αγωγής Διαμόρφωση του περιβάλλοντος στο νηπιαγωγείο: Οργάνωση του χώρου στην προσχολική τάξη ΓΩΝΙΕΣ - ΜΑΘΗΣΙΑΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΒΕΛΚΟΥ ΚΥΡΙΑΚΗ Σχ.Σύμβουλος 15ης Περιφέρειας Προσχολικής Αγωγής

Διαμόρφωση του περιβάλλοντος στην τάξη του νηπιαγωγείου Η διαμόρφωση του περιβάλλοντος της τάξης σε γωνιές είναι ένας τρόπος πολύμορφης εκπαίδευσης όπου τα παιδιά ταυτόχρονα μπορούν να μιλούν, να πειραματίζονται, να ανακοινώνουν, να κατασκευάζουν, να μιμούνται, να δημιουργούν, να ανακαλύπτουν και να παρατηρούν. Οι αυθόρμητες δραστηριότητες θεωρούνται πρωταρχικό μέσο μάθησης στην παιδική ηλικία. Η εισαγωγή ενός στοιχείου δόμησης στο παιχνίδι κάνει τη μάθηση του παιδιού λιγότερο τυχαία και επομένως πιο αποτελεσματική (Fontana, 1996).

Γωνιές: λειτουργικοί χώροι με δικές τους θεματικές Ενισχύουν πρωτοβουλίες παιδιών Οργανώνουν την δράση τους Ευαισθητοποιούν τα παιδιά στην αποδοχή του προσωπικού ρεπερτορίου του καθενός Υποστηρίζεται το αίσθημα ομαδικής ευαισθησίας Οικοδομείται ένας μικρόκοσμος μέσα στον οποίο τα παιδιά αισθάνονται ασφαλή, ενδυναμώνουν τις κοινωνικές τους λειτουργίες, αποκτούν αυτοπεποίθηση και ικανότητες να λύνουν προβλήματα ή επινοούν άλλες επιθυμητές συμπεριφορές.

Οργάνωση περιβάλλοντος Σύμφωνα με προτιμήσεις-ενδιαφέροντα παιδιών. Ανάλογα με τον διαθέσιμο χώρο, το υλικό και τον αριθμό των παιδιών. Ανάλογα με το είδος του παιχνιδιού που θέλουμε να προωθήσουμε (μιμητικό παιχνίδι, δυνατότητα για δημιουργία, κ.ο.κ.).

Ερωτήματα που τίθενται… Ποιες οι προσφερόμενες σε αυτόν τον χώρο επιλογές που θα ήθελα να κάνω αν ήμουν παιδί; Ποιες από αυτές τις επιλογές θα συνεισφέρουν στην θετική αυτό-εικόνα των παιδιών; Με ποιόν τρόπο οι επιλογές απασχόλησης των παιδιών θα υποστηρίξουν τις εμπειρίες και τα βιώματα τους επεκτείνοντας νέους τρόπους δράσης; Που και σε ποιο μέρος του χώρου δημιουργούνται προϋποθέσεις για συλλογισμό και αμφισβήτηση από μέρους μας.

Σε γενικές γραμμές… Τι είδους διαμόρφωση του χώρου χρειάζονται τα παιδιά ώστε να έχουν ένα πεδίο για κοινωνικοποίηση, αναζήτηση, πειραματισμό, επιτυχή αλληλεπίδραση, αυξανόμενο αίσθημα εμπιστοσύνης και σεβασμό για την προσωπικότητα των άλλων;

Γωνιές στην τάξη μας: τι προσέχουμε Να υπάρχουν τρείς έως πέντε τουλάχιστον γωνιές που παρέχουν ταυτόχρονα μια ποικιλία μαθησιακών εμπειριών Οι ήσυχες γωνιές να είναι τοποθετημένες έτσι ώστε να μην υπάρχουν ενοχλήσεις από τις δραστήριες Να είναι έτσι οργανωμένες ώστε τα παιδιά να περπατούν γύρω τους και όχι ανάμεσα τους Η τοποθέτηση των επίπλων να αποθαρρύνει το βίαιο παιχνίδι ή το τρέξιμο. Να υπάρχει μέριμνα για χώρο στον οποίο να υπάρχει δυνατότητα αποστασιοποίησης από την ομάδα στην περίπτωση που ένα παιδί ή δύο αποζητούν ηρεμία στη δραστηριοποίηση τους.

Οι γωνιές σε σχέση με τα υλικά… Να είναι οργανωμένες για ανεξάρτητη χρήση: ανοιχτά ράφια με ετικέτες, κιβώτια με ετικέτες, διάφανα κουτιά, εύκολα για άνοιγμα κουτιά, δεν υπάρχει συνωστισμός και είναι εύκολη η προσβασιμότητα σε αυτά. Να υπάρχουν επιπλέον διαθέσιμα υλικά που προστίθενται ή αλλάζουν τις γωνιές. Ενθαρρύνουν την αυτοεξυπηρέτηση

Προϋποθέσεις για την επιτυχία του σχεδιασμού και της οργάνωσης Ο ρόλος της νηπιαγωγού Οι κανόνες Ο χρόνος Η συστηματική παρατήρηση των δραστηριοτήτων των παιδιών Χώρος που αντιστοιχεί σε :ήσυχες και δραστήριες γωνιές

Οι κανόνες… Ο αριθμός των παιδιών Το υλικό και η συντήρηση του Η ολοκλήρωση της εργασίας

Ο χρόνος Κατανομή και χρήση του χρόνου Λήξη του χρόνου

Συστηματική παρατήρηση των δραστηριοτήτων τεχνικές παρατήρησης καταγραφές

Η ΝΗΠΙΑΓΩΓΟΣ αναπτύσσει μια παιδαγωγική σχέση που επηρεάζεται σε μεγάλο βαθμό από… Υποβολή ερωτήσεων στα παιδιά που τα αναγκάζουν να χρησιμοποιούν ανώτερες γνωστικές λειτουργίες. Συντονισμός αλληλεπίδρασης νηπιαγωγού-παιδιών μέσα από μη λεκτική( χειρονομίες, εκφράσεις προσώπου, ύψος & χροιά φωνής,οπτική επαφή, αντίληψη διαπροσωπικής απόστασης…) και λεκτική επικοινωνία ( επιβράβευση, χρόνος αναμονής ερωτήσεων και χρόνος παροχής βοήθειας, συχνότητα επικοινωνίας…)

Η ΝΗΠΙΑΓΩΓΟΣ… Ο ρόλος της είναι να: Να συμμετέχει… Να ενθαρρύνει… Να λειτουργεί ως διαμεσολαβήτρια… Να δημιουργεί τις κατάλληλες συνθήκες για την πραγματοποίηση του παιχνιδιού… Να βοηθάει εξατομικευμένα ένα παιδί…

Χρήση ανοιχτών και κλειστών ερωτήσεων Ερωτήσεις μνήμης (θυμάστε τι κάνουμε όταν…;) Ερωτήσεις ρουτίνας (που θέλετε να πάμε βόλτα;… θέλει κάποιος να ρωτήσει κάτι;…) Ερωτήσεις συγκλίνουσας σκέψης (πως το κατασκεύασες αυτό;… πόσα παιδιά είμαστε σήμερα; το πορτοκάλι μοιάζει με μπαλόνι ή με το τραπέζι; ) Ερωτήσεις αποκλίνουσας σκέψης (γιατί νομίζετε πως έγινε αυτό;… πως μπορούμε να φτιάξουμε έναν κήπο μέσα στην τάξη μας;…) Ερωτήσεις που ενθαρρύνουν την αξιολογική κρίση (τι σου αρέσει περισσότερο και γιατί;… τι μπορούμε να κάνουμε για να μην τσακωνόμαστε μεταξύ μας; τι συμπέρασμα βγάζουμε από αυτό;… ) Συμπληρωματικές ερωτήσεις (τι εννοείς όταν λες…; μπορείς να μου δώσεις ένα παράδειγμα; πως μπορούμε να βρούμε αν αυτό που λέει ο.. είναι αλήθεια; τι σκέφτηκες για να φτιάξεις…)

Η νηπιαγωγός… Ενθαρρύνει την επικοινωνία Συνδέει την επικοινωνία με τον γραπτό λόγο Μοιράζει τον χρόνο ακρόασης και ομιλίας στις δραστηριότητες για επικοινωνίας ανάλογα με τις ικανότητες και την ηλικία των παιδιών. Ενθαρρύνει τα παιδιά να αιτιολογούν αυτό που κάνουν, να εξηγούν τη λογική τους. Υποστηρίζουν τα παιδιά να δίνουν με μεγαλύτερες και πιο πολύπλοκες απαντήσεις (τι, που, γιατί και πως) Προσθέτει πληροφορίες για να επεκτείνει τις ιδέες τους

Χρήση ανοιχτών και κλειστών ερωτήσεων Ερωτήσεις μνήμης (θυμάστε τι κάνουμε όταν…;) Ερωτήσεις ρουτίνας (που θέλετε να πάμε βόλτα;… θέλει κάποιος να ρωτήσει κάτι;…) Ερωτήσεις συγκλίνουσας σκέψης (πως το κατασκεύασες αυτό;… πόσα παιδιά είμαστε σήμερα; το πορτοκάλι μοιάζει με μπαλόνι ή με το τραπέζι; ) Ερωτήσεις αποκλίνουσας σκέψης (γιατί νομίζετε πως έγινε αυτό;… πως μπορούμε να φτιάξουμε έναν κήπο μέσα στην τάξη μας;…) Ερωτήσεις που ενθαρρύνουν την αξιολογική κρίση (τι σου αρέσει περισσότερο και γιατί;… τι μπορούμε να κάνουμε για να μην τσακωνόμαστε μεταξύ μας; τι συμπέρασμα βγάζουμε από αυτό;… ) Συμπληρωματικές ερωτήσεις (τι εννοείς όταν λες…; μπορείς να μου δώσεις ένα παράδειγμα; πως μπορούμε να βρούμε αν αυτό που λέει ο.. είναι αλήθεια; τι σκέφτηκες για να φτιάξεις…)

Ορισμένα παραδείγματα… Η γωνιά του υπολογιστή

Γωνιά υπολογιστή-βίντεο Χρήση υλικών κατάλληλων (πολιτισμικώς κατάλληλα και χωρίς βία) Συγκεκριμένος χρόνος(περιορισμός στα 20λεπτά για κάθε παιδί…) Χρήση λογισμικών που ενθαρρύνουν την δημιουργικότητα Χρήση υλικών που υποστηρίζουν την επέκταση θεμάτων και δραστηριοτήτων (CD ή βίντεο για τα έντομα…) Το προσωπικό εμπλέκεται

Κουκλόσπιτο… Μια σακούλα γεμάτη παιχνίδια… Κυρία πολύ ωραίο σπίτι αλλά είναι άδειο Τι να έχει μέσα δηλαδή; Πολλά παιχνίδια: κούκλες, πιάτα…… Που να τα βρούμε όλα αυτά; Μια σακούλα γεμάτη παιχνίδια… Τα περιγράφουν … Μιλάμε για τη χρήση τους… Παίρνουμε ρόλους και παίζουμε…

Γωνιά δραματικού παιχνιδιού Ύπαρξη επίπλων και υλικών Ποικιλία υλικών( αντιπροσωπευτικότητα πολιτισμών: ρούχα που αντιπροσωπεύουν το γυναικείο και ανδρικό φύλο, την ηλικία, την εργασία…) Εναλλαγή υλικών Οργάνωση

Η γωνιά της γλώσσας

Η γωνιά της γλώσσας Μεγάλη ποικιλία βιβλίων να είναι προσβάσιμη στα παιδιά(όσο αφορά τη θεματολογία: φαντασίας, πρακτικών πληροφοριών, ιστοριών για ανθρώπους, ζώα, φυσικών επιστημών, από διαφορετικούς πολιτισμούς κ.λ.π.). Κάποια βιβλία-υλικό να σχετίζεται με τρέχουσες δραστηριότητες και θέματα της τάξης Να υπάρχει οργάνωση υλικού Να υπάρχει επιπρόσθετο γλωσσικό υλικό: αφίσες, εικόνες, παιχνίδι καρτών με εικόνες, ηχογραφημένες ιστορίες, ιστορίες φανελοπίνακα , βιβλία με ρίμες κ.λ.π. Να εναλλάσσεται το υλικό Η γωνιά να χρησιμοποιείται καθημερινά (είτε από τα παιδιά είτε με την παρουσία της νηπιαγωγού)

ΒΙΝΤΕΟΠΡΟΒΟΛΕΣ

Παράδειγμα- πρόβλημα: κυρία το μαγαζί θα μας δίνει λεφτά; Ν: Δίνουμε αλλά πότε μας δίνει; …………… Ν: πάω εγώ στο περίπτερο… (χρήση προσωπικού παραδείγματος )… ποιος θα δώσει χρήματα, εγώ ή ο περιπτεράς; ….......... Εγώ… πότε όμως ο περιπτεράς θα μου δώσει πάλι πίσω; (διάθεση χρόνου αναμονής για σκέψη και απάντηση) Θέλετε να σας το πω για να μάθετε κάτι όμορφο σήμερα; …….. Ν: … (χρήση παραδείγματος σε αναφορά με εμπειρίες παιδιών)… πάτε στο περίπτερο, στο σούπερ μάρκετ με τον μπαμπά και τη μαμά, πληρώνετε αλλά σας δίνει και άλλα η κυρία πίσω… γιατί σας δίνει πίσω; ……………..απάντηση σωστή Ν: …(χρήση άμεσου παραδείγματος στο πλαίσιο του παιχνιδιού στην συγκεκριμένη γωνιά) πάω στο Θωμά να αγοράσω ένα μπισκοτάκι και του λέω πόσο κοστίζει…. Θα τα κρατήσει όλα λοιπόν; Δεν πρέπει να μου επιστρέψει…

Βιβλιογραφία Σιβροπούλου Ρ.(1997). Η οργάνωση και ο σχεδιασμός του χώρου (νηπιαγωγείο) στο πλαίσιο του παιχνιδιού. Εκδόσεις: Πατάκη Αυγητίδου, Σ. (2008).Συνεργατική μάθηση στην προσχολική εκπαίδευση. Εκδόσεις: Gutenberg. Αυγητίδου, Σ. (2001).Το Παιχνίδι. Εκδόσεις: Τυπωθήτω. Μπιρμπίλη. Μ (2008).Προς μια παιδαγωγική του διαλόγου. Εκδόσεις: Gutenberg. Μπίκος, Κ.Γ. (2004). Αλληλεπίδραση και κοινωνικές σχέσεις στην σχολική τάξη. Εκδόσεις: Ελληνικά Γράμματα