Εισαγωγή στη Λογιστική Κόστους

Κόστος και Έξοδο Κόστος είναι η διάθεση ή η επένδυση αγοραστικής δύναμης για την απόκτηση υλικών ή άυλων αγαθών και υπηρεσιών με σκοπό τη χρησιμοποίησή τους για την πραγματοποίηση εσόδων από πωλήσεις Έξοδο είναι το κόστος που βαρύνει τα έσοδα της χρήσης Ελληνικό Γενικό Λογιστικό Σχέδιο

Διοίκηση κόστους Φιλοσοφία – Δημιουργία αξίας για τον πελάτη με χαμηλό κόστος. Συμπεριφορά – Το κόστος είναι αποτέλεσμα δραστηριοτήτων – Εμπλοκή - όχι παθητική καταγραφή Τεχνικές – Σύνολο πληθώρας επιστημονικών μεθόδων – Επιλογή βάσει: • Καταλληλότητας για την επίτευξη των στόχων • Aνάλυση κόστους - οφέλους

Κοστολόγηση, Για ποιο σκοπό? Κοστολόγηση προϊόντων και υπηρεσιών – Τιμολόγηση Κοστολόγηση τμημάτων της επιχείρησης – Αξιολόγηση της αποδοτικής χρήσης των πόρων Κοστολόγηση λειτουργιών της επιχείρησης – Μήπως θα ήταν καλύτερα να αγοράζω από τρίτους? Μήπως αφορά μόνο τους κερδοσκοπικούς οργανισμούς? – Δημόσιο (π.χ. Νοσοκομεία, Πανεπιστήμια) Υποστήριξη του προγραμματισμού και του ελέγχου και της λήψης αποφάσεων

Φορέας Κόστους - Κέντρο Κόστους Ως φορείς κόστους θεωρούνται τα προϊόντα και οι υπηρεσίες που κοστολογούνται Ως κέντρα κόστους θεωρούνται συνήθως τα τμήματα (λειτουργίες) της επιχείρησης στις οποίες γίνεται συγκέντρωση του κόστους

Διακρίσεις του κόστους (1) Ανάλογα με το φορέα κόστους (προϊόν, υπηρεσία, γεωγραφική περιοχή, ομάδα προϊόντων κ.λπ.) Ανάλογα με τη μονάδα μέτρησης: – ανά μονάδα (μέσο κόστος) / συνολικό Ανάλογα με την αιτία ύπαρξης: (βλ. Παραδείγματα) – άμεσο / έμμεσο – Σε σχέση πάντα με κάποιο φορέα Ανάλογα με τη συσχέτιση με βάση τις μεταβολές στον όγκο παραγωγής: (βλ. Παραδείγματα) – μεταβλητό, σταθερό, ημιμεταβλητό

Διακρίσεις του κόστους (2) Ανάλογα με τη χρονικό διάστημα που αφορά: – ιστορικό / προϋπολογιστικό Ανάλογα με τις λειτουργίες της επιχείρησης: – παραγωγής/ διοίκησης / πωλήσεων Ανάλογα με τη σχετικότητά του για τη λήψη μιας απόφασης – σχετικό / μη σχετικό

Διακρίσεις του κόστους (3) Ανάλογα με την ελεγξιμότητα του • ελεγχόμενο και μη ελεγχόμενο Ανάλογα με τη «μεταβολή» του σταθερού κόστους • διαρκές και διαφοροποιούμενο κόστος Λογιστικοποίηση του κόστους • κόστος ευκαιρίας και λογιστικό κόστος

Μεταβλητό και σταθερό κόστος

Ημιμεταβλητό κόστος

Βαθμιδωτό κόστος

Παράδειγμα Η εταιρία «ΚΕΝΤΡΟ ΔΙΑΣΚΕΔΑΣΗΣ» πουλάει ή νοικιάζει DVD και έχει ένα μεγάλο κατάστημα στην Αθήνα. Το κατάστημα αποτελείται από δύο τμήματα: Τμήμα Ταινιών και Τμήμα Μουσικής. Θεωρώντας ως φορείς κόστους κάθε ένα από τα δύο Τμήματα: Ζητείται: Να γίνει κατάταξη των ακόλουθων στοιχείων κόστους στις εξήςκατηγορίες: 1. Άμεσο ή έμμεσο (Α ή Ε) κόστος σε σχέση με το Τμήμα Ταινιών. 2. Μεταβλητό ή σταθερό (Μ ή Σ) κόστος σε σχέση με τον τρόπο που μεταβάλλεται το συνολικό κόστος του Τμήματος Ταινιών καθώς μεταβάλλεται ο αριθμός των τεμαχίων DVD που πωλούνται ή ενοικιάζονται.

Λύση παραδείγματος

Παράδειγμα Μια επιχείρηση παράγει 2 προϊόντα: Α και Β Μια επιχείρηση παράγει 2 προϊόντα: Α και Β Μεταβλητό κόστος παραγωγής Α = € 82 και Β = € 100 Σταθερό κόστος € 500.000 Ζητείται: Κόστος παραγωγής για 10.000 μονάδες Α ή– Κόστος παραγωγής για 12.000 μονάδες Β

Απάντηση

Έκθεση κόστους παραγωγής Κόστος παραχθέντων και κόστος πωληθέντων

Ανάλυση του συνολικού κόστους μιας βιομηχανικής επιχείρησης

Kόστος Παραγωγής Πρώτες ύλες Άμεση εργασία Ειδικό ή Άμεσο βιομηχανικό κόστος Γενικά Βιομηχανικά Έξοδα (ΓΒΕ) – Έμμεσα υλικά – Έμμεση εργασία – Λοιπά κόστη παραγωγής

Πρώτες Ύλες Πρώτες ύλες είναι όλα τα κύρια υλικά τα οποία ενσωματώνονται στο παραγόμενο προϊόν Αποτελούν τμήμα του άμεσου κόστους διότι επιβαρύνουν απευθείας το παραγόμενο προϊόν Πρώτες ύλες θεωρούνται: – Τα υλικά που αγοράζονται ειδικά για την παραγωγή των προϊόντων της επιχείρησης και τα οποία αποθηκεύονται αποθήκη πρώτων υλών για να εξαχθούν από αυτήν όταν πρέπει να χρησιμοποιηθούν – Τα προϊόντα που έχουν ήδη παραχθεί αλλά ξαναχρησιμοποιούνται για την παραγωγή άλλων προϊόντων και τα οποία παραλαμβάνονται από την αποθήκη ετοίμων προϊόντων

Άμεση Εργασία Άμεση εργασία είναι η εργασία την οποία προσφέρουν οι εργαζόμενοι οι οποίοι ασχολούνται άμεσα με την επεξεργασία των πρώτων υλών

Άμεσο Βιομηχανικό Κόστος Άμεσο βιομηχανικό κόστος είναι το κόστος το οποίο αφορά αποκλειστικά ένα συγκεκριμένο φορέα κόστους – Το ενοίκιο μιας μηχανής που χρησιμοποιείται για την παραγωγή ενός συγκεκριμένου μόνο προϊόντος, – Τα έξοδα που αφορούν τη συντήρηση ενός τέτοιου μηχανήματος

Γενικά Βιομηχανικά Έξοδα Γενικά βιομηχανικά έξοδα είναι όλα τα έξοδα που δημιουργούνται από την έναρξη της παραγωγής μέχρι του σημείου όπου τα προϊόντα είναι έτοιμα να μπουν στην αποθήκη των ετοίμων προϊόντων – Τα ενοίκια και τα ασφάλιστρα που πληρώνονται για το εργοστάσιο – Αποσβέσεις – Η έμμεση εργασία – Τα διάφορα αναλώσιμα υλικά

Παράδειγμα Βιομηχανική επιχείρηση παράγει ένα προϊόν Βιομηχανική επιχείρηση παράγει ένα προϊόν Αναλώσεις υλικών € 400.000 (70% ά ύλες) Εργατικά € 250.000 (80% άμεση εργασία) Λοιπά ΓΒΕ €150.000 Έξοδα πωλήσεων € 380.000 Έξοδα διοίκησης € 420.000 Ζητείται: α) Κόστος παραχθέντων και β) Συνολικό κόστος λειτουργίας επιχείρησης

Ερώτημα α Κόστος παραχθέντων: 800000 ‘Α ύλες: 280.000 (70% x 400.000) ΓΒΕ: 320.000 Έμμεσα υλικά 120.000 (30% x 400.000) Έμμεση εργασία 50.000 (20% x 250.000) Λοιπά ΓΒΕ 150.000 (δίνεται)

Ερώτημα β Κόστος λειτουργίας: 1600000 Κόστος παραχθέντων 800.000 Έξοδα πωλήσεων: 380.000 Έξοδα διοίκησης: 420.000

Κόστος χρησιμοποιούμενων πρώτων υλών

Κόστος παραχθέντων

Υπολογισμός κόστους παραχθέντων Αρχικό απόθεμα ημικατεργασμένων + Αναλώσεις πρώτων υλών + Άμεση εργασία + ΓΒΕ - Τελικό απόθεμα ημικατεργασμένων = Κόστος παραχθέντων

Κόστος πωληθέντων

Υπολογισμός κόστους πωληθέντων Αρχικό απόθεμα προϊόντων + Κόστος παραγωγής - Τελικό απόθεμα προϊόντων = Κόστος πωληθέντων

Κόστος προϊόντος και περιόδου

Ροή κίνησης αποθεμάτων

Ροή κόστους

Κόστος παραγωγής vs. κόστος πωληθέντων (προϊόντα) Το κόστος παραγωγής των μενόντων αποθεματοποιείται και παρουσιάζεται στον Ισολογισμό Το κόστος πωληθέντων είναι έξοδο (το κόστος των προϊόντων που πωλήθηκαν) και εμφανίζεται στην ΚΑΧ

Κόστος παραγωγής vs. κόστος πωληθέντων (υπηρεσίες) Οι υπηρεσίες από τη φύση τους δεν αποθεματοποιούνται Το κόστος παροχής των υπηρεσιών (εφόσον παρέχονται αυτόματα με τη δημιουργία τους) είναι έξοδο και εμφανίζεται στην ΚΑΧ

Είδη αποθεμάτων Παραγωγική επιχείρηση – Αποθέματα πρώτων υλών – Αποθέματα ημικατεργασμένων προϊόντων – Αποθέματα ετοίμων προϊόντων Εμπορική επιχείρηση – Αποθέματα εμπορευμάτων

Τελικά αποθέματα Πρώτες ύλες – ΑΑ + Αγορές – Αναλώσεις = Τελικό απόθεμα – 18.000+45.000-53.500 = € 9.500 Ημικατεργασμένα – ΑΑ+(ΑΥ+ΑΕ+ΓΒΕ) – Κόστος παραχθέντων = Τελικό απόθεμα – 22.500 + (53.500+215.000+220.000-334.000) = €177.000 Έτοιμα προϊόντα – ΑΑ+ Κόστος παραχθέντων – Κόστος πωληθέντων = ΤΑ – 10.500 + 334.000 – 330.000 = € 14.500

Έκθεση κόστους παραγωγής

Αποτελέσματα χρήσης

Κοστολόγηση Είναι το σύνολο των συστηματικών εργασιών που αποβλέπουν στο να συγκεντρώσουν, να κατατάξουν, να καταγράψουν και να επιμερίσουν κατάλληλα τις δαπάνες, έτσι ώστε να προσδιοριστεί το κόστος των υπηρεσιών, των διαδικασιών, κτλ. μίας επιχείρησης

Συστατικά ενός συστήματος κοστολόγησης Κοστολογικά αντικείμενα – φορείς κόστους Εσωτερικές σχέσεις – Σαφείς και αντικειμενικές αρχές κοστολόγησης που ακολουθούνται με συνέπεια • Άμεσοι καταλογισμοί - κλείδες μερισμού - υποθέσεις – Στοιχεία εισόδου • Πρωτογενής συλλογή στοιχείων • Σύνδεση με πληροφορικά συστήματα της επιχείρησης – Συχνότητα συλλογής στοιχείων και εξαγωγής κοστολογικών πληροφοριών

Προϋποθέσεις ενός αποδοτικού συστήματος κοστολόγησης Ένα σύστημα κοστολόγησης είναι αποδοτικό, εάν: – Είναι συμβατό με τη δομή της επιχείρησης – Ικανοποιεί τις ανάγκες της διοίκησης σε κοστολογικές πληροφορίες: • Είναι επαρκώς αναλυτικό - λεπτομερειακό • Βασίζεται στην αρχή του κόστους - οφέλους – Είναι φιλικό προς αυτούς που το τροφοδοτούν και το χειρίζονται

Βασικές αρχές κοστολόγησης Το κόστος πρέπει να σχετίζεται όσο το δυνατόν περισσότερο με τις αιτίες που το δημιουργούν Μια δαπάνη θα πρέπει να καταλογίζεται μόνο αφού έχει συμβεί – Εξαίρεση: περιοδική εξομάλυνση του κόστους – Καταλογισμός μέσω συντελεστών καταλογισμού και περιοδική τακτοποίηση των αποκλίσεων Όλα τα κόστη ανεξάρτητα από το μέγεθος τους πρέπει να λαμβάνονται υπόψη Το έκτακτο ή μη κανονικό κόστος δεν πρέπει να συμπεριλαμβάνεται στη κοστολόγηση Ένα παρελθόν κόστος δεν πρέπει να επιβαρύνει ποτέ μία μελλοντική περίοδο

Πρωτογενή στοιχεία κοστολόγησης

Πρώτες Ύλες Πρώτες ύλες είναι όλα τα κύρια υλικά τα οποία ενσωματώνονται στο παραγόμενο προϊόν.  Αποτελούν τμήμα του άμεσου κόστους διότι επιβαρύνουν απευθείας το παραγόμενο προϊόν. Πρώτες ύλες θεωρούνται:  Τα υλικά που αγοράζονται ειδικά για την παραγωγή των προϊόντων της επιχείρησης και τα οποία αποθηκεύονται στην αποθήκη πρώτων υλών για να εξαχθούν από αυτήν όταν πρέπει να χρησιμοποιηθούν.  Τα προϊόντα που έχουν ήδη παραχθεί αλλά ξαναχρησιμοποιούνται για την παραγωγή άλλων προϊόντων και τα οποία παραλαμβάνονται από την αποθήκη ετοίμων προϊόντων. Πηγή πληροφόρησης: Αίτηση χορήγησης υλικών

Αποτίμηση α’ υλών

Παράδειγμα (υλικό Χ) Εισαγωγή: 12/2/02 100 μονάδες, € 10/μονάδα Εισαγωγή: 12/2/02 100 μονάδες, € 10/μονάδα Εισαγωγή: 14/2/02 70 μονάδες, € 12/μονάδα Εξαγωγή: 15/2/02 80 μονάδες € ??? Επιλογή μεθόδου αποτίμησης αποθέματος: FIFO, LIFO, σταθμικού μέσου όρου

Άμεση Εργασία

Άμεσο Βιομηχανικό Κόστος Άμεσο βιομηχανικό κόστος είναι το κόστος το οποίο αφορά αποκλειστικά ένα συγκεκριμένο φορέα κόστους – Το ενοίκιο μιας μηχανής που χρησιμοποιείται για την παραγωγή ενός συγκεκριμένου μόνο προϊόντος, τα έξοδα που αφορούν τη συντήρηση ενός τέτοιου μηχανήματος, οι αποσβέσεις του, κ.λπ. Πηγή πληροφόρησης: Διάφορα παραστατικά ή εσωτερικά λογιστικά γεγονότα

Γενικά Βιομηχανικά Έξοδα Γενικά βιομηχανικά έξοδα είναι όλα τα έξοδα που δημιουργούνται από την έναρξη της παραγωγής μέχρι του σημείου όπου τα προϊόντα είναι έτοιμα να μπουν στην αποθήκη των ετοίμων προϊόντων – Τα ενοίκια και τα ασφάλιστρα που πληρώνονται για το εργοστάσιο, οι αποσβέσεις, η έμμεση εργασία, τα διάφορα βοηθητικά ή έμμεσα υλικά, τα διάφορα αναλώσιμα υλικά Πηγή πληροφόρησης: Διάφορα παραστατικά ή εσωτερικά λογιστικά γεγονότα

Μέθοδοι και Τεχνικές Κοστολόγησης

Μέθοδοι κοστολόγησης H μέθοδος κοστολόγησης ακολουθεί τη μορφή της παραγωγής διαδικασίας της επιχείρησης – Κοστολόγηση εξατομικευμένης παραγωγής • Η επιχείρηση εκτελεί παραγγελίες – Κοστολόγηση συνεχούς παραγωγής • Η επιχείρηση παράγει ένα τυποποιημένο προϊόν, η παραγωγή του οποίου συνήθως γίνεται σε φάσεις

Σχέση μεταξύ μεθόδου παραγωγής και μεθόδου κοστολόγησης

Κοστολόγηση εξατομικευμένης παραγωγής (1)

Κοστολόγηση εξατομικευμένης παραγωγής (2) Φύλλο υπολογισμού κόστους παραγγελίας Πληροφορίες: • Α/Α παραγγελίας (έναρξη - λήξη) • Πελάτης • Ποσότητα παραγγελίας Στοιχεία κόστους: • Άμεσα υλικά • Άμεση εργασία • ΓΒΕ Πρόβλημα!!!

Πρόβλημα !!! Ποια είναι τα ΓΒΕ που σχετίζονται με μια παραγγελία ? Ποια είναι τα ΓΒΕ που σχετίζονται με μια παραγγελία ? – Διαφορά χρονισμού εξόδων • Δεν έχουν έρθει τα παραστατικά – Εκτέλεση πολλών παραγγελιών μαζί • Έχουν έρθει τα παραστατικά Ακόμα και εάν υπολογίσω τα ΓΒΕ μιας περιόδου πως θα συσχετιστούν με τα προϊόντα?

Κοστολόγηση εξατομικευμένης παραγωγής (3) Στοιχεία κόστους: • Άμεσα υλικά • Άμεση εργασία •ΓΒΕ Λύση: Καταλογισμός ΓΒΕ

Καταλογισμός ΓΒΕ

Προϋπολογισμός ΓΒΕ

Πλεονεκτήματα - Μειονεκτήματα συντελεστή καταλογισμού ΓΒΕ Άμεσος υπολογισμός συνολικού κόστους παραγγελίας με την ολοκλήρωσή της Αποφυγή αλλοιώσεων στο κόστος λόγω απότομων βραχυχρόνιων αλλαγών: – Στην απασχόληση του προσωπικού – Στον όγκο παραγωγής Βασικό μειονέκτημα είναι η δημιουργία διαφορών καταλογισμού